Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Taras Hryhorovych Shevchenko”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Robot: Sửa đổi hướng |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 25:
}}
'''Taras Hryhorovych Shevchenko''' ([[tiếng Ukraina]]: Тарáс Григóрович Шевчéнко; [[9 tháng 3]] năm [[1814]] – [[10 tháng 3]] năm [[1861]]) là Đại thi hào dân tộc, họa sĩ, viện sĩ, chiến sĩ đấu tranh vì dân tộc [[Ukraina]], người phát triển và hoàn thiện nền [[văn học]] mới và [[ngôn ngữ]] mới của [[Ukraina]].
==Cuộc đời==
Dòng 33:
Ngoài việc học vẽ ở Học viện Mỹ thuật, Shevchenko còn say mê sáng tác thơ ca. Tập thơ đầu tay nhỏ bé của Shevchenko có tên là ''[[Người hát rong (Taras Shevchenko)|Người hát rong]]'' (Kobzar) xuất bản năm [[1840]] nhờ tiền của một người bạn Ukraina của mình. Tập thơ nhỏ, chỉ với 8 bài thơ và trường ca này đã gây một ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc [[Ukraina]] cũng như người đọc [[Nga]].
Năm [[1841]], Shevchenko sáng tác bản trường ca lớn ''Haydamaky'' miêu tả cuộc khởi nghĩa nông dân [[1768]]. Cũng như tập thơ đầu tay ''[[Người hát rong (Taras Shevchenko)|Người hát rong]]'', bản trường ca ''Haydamaky'' đã thành công lớn. Tiếp theo xuất hiện những tác phẩm thơ ca khác đều có giá trị: ''Hamalya, Trizna, Giấc mơ'' v.v.
==Lưu đày==
Dòng 40:
Năm [[1845]], Shevchenko tốt nghiệp Học viện Mỹ thuật, và trở về [[Ukraina]] bắt đầu làm việc tại ủy ban khảo cổ học. Vì giao du với các thành viên trí thức tiến bộ, đặc biệt là với nhà hoạt động xã hội Nicolay Kostmarov, tham gia Hội ái hữu Thánh Cyril và Methodius –một tổ chức chính trị hoạt động bí mật ở Kiev nhằm chống lại chế độ nông nô, Shevchenko đã bị bắt cùng 10 người khác trong tổ chức. Tất cả những người này phải chịu những hình phạt khác nhau vì tội tổ chức các hoạt động chính trị, trong đó Shevchenko bị hình phạt nặng nhất vì trường ca ''Giấc mơ'' đã châm biếm hoàng hậu. Shevchenko bị đầy đi làm lính trơn ở tiểu đoàn tiền phương Orenburg, bị cấm sáng tác và đã phải sống ở nơi lưu đày xa xôi hẻo lánh suốt mười năm ròng.
Các năm [[1848]] – [[1849]] Shevchenko được tham gia đoàn thám hiểm ở biển Aral. Với sự ưu ái của các sĩ quan ở đây, Shevchenko được tự do sáng tác và kết quả là có nhiều tác phẩm thơ cũng như hội họa được sáng tác trong thời kỳ này.
==Thời kỳ sau khi ra tù==
[[Hình:Kos-aral.jpg|nhỏ|phải|200px|Thám hiểm biển Aral - tranh của Taras Shevchenko]]
[[Hình:Shevchenko's gravestone in Saint Petersburg.jpg|nhỏ|trái|200px|Mộ Taras Shevchenko ở nghĩa trang Smolensky, Saint Petersburg]]
Sau khi [[Aleksandr II của Nga|Sa hoàng Aleksandr II]] lên ngôi, năm [[1857]], Shevchenko được trả tự do. Ông được trở về [[Nizhny Novgorod]], sau đó về [[Sankt-Peterburg]]. Thời kỳ này Shevchenko tiếp tục viết, vẽ và tập hợp những sáng tác trong thời kỳ lưu đày.
Năm [[1859]] ông về thăm quê hương Ukraina. Ngày [[2 tháng 9]] năm [[1860]] Shevchenko được phong Viện sĩ của Viện hàn lâm Nghệ Thuật. Năm [[1860]], tại [[Sankt-Peterburg|Saint Petersburg]], Shevchenko cho xuất bản lại bản mới của tập thơ ''[[Người hát rong (Taras Shevchenko)|Người hát rong]] (Kobzar)''.
Sau những năm tháng cơ cực tù đầy, Shevchenko có dự định trở về Ukraina sinh sống, đã có ý định mua đất làm nhà ở [[Ukraina]] và sẽ cưới vợ nhưng ông đã lâm bệnh hiểm nghèo. Buổi sáng ngày [[10 tháng 3]] năm [[1861]], Taras Hryhorovych Shevchenko qua đời.
Ông được chôn cất tại nghĩa trang Smolensky ở [[Sankt-Peterburg|Saint Petersburg]]. 58 ngày sau đó, theo như ''[[Lời di chúc (bài thơ)|Lời di chúc]]'' của Taras Shevchenko, hài cốt của ông được đem về an táng tại Đồi Chernecha (nay là Đồi Taras), thành phố [[Kaniv]], tỉnh [[Cherkasy]], bên [[sông Dnepr]].
Dòng 58:
Taras Shevchenko trở thành biểu tượng của dân tộc Ukraina. Trong lịch sử văn học thế giới, tên tuổi của ông đứng ngang hàng với những thiên tài về ngôn ngữ như [[Aleksandr Sergeyevich Pushkin|Pushkin]], [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Maurice Maeterlinck|Maeterlinck]]... Thơ của ông được dịch ra hơn hai trăm thứ tiếng của thế giới.
Ngoài thơ ca, Taras Shevchenko còn để lại một số lượng lớn các tác phẩm văn xuôi (phần nhiều được viết bằng [[tiếng Nga]]) và một số lượng lớn các tác phẩm hội họa có giá trị về mặt nghệ thuật.
==Đặc điểm của thơ Taras Shevchenko==
[[Hình:1989 CPA 6049.jpg|nhỏ|trái|200px|Hình Taras Shevchenko trên tem thư [[Liên Xô]] năm 1989]]
[[Hình:Shevchenko R.jpg|nhỏ|phải|200px|Hình Taras Shevchenko trên đồng tiến vàng của Ukraina]]
Di sản thơ ca của Taras Shevchenko là rất đồ sộ. Tuy nhiên, có thể nói rằng tất cả sức mạnh văn học của Shevchenko là ở tác phẩm ''[[Người hát rong (Taras Shevchenko)|Người hát rong]]'' (Kobzar). Nhìn bên ngoài, khối lượng của ''Người hát rong'' không lớn, nhưng nội dung bên trong lại là một tượng đài văn học phức tạp và phong phú: đấy là ngôn ngữ [[tiếng Ukraina]] trong lịch sử phát triển của nó, là chế độ nông nô và cuộc sống nhà binh khắc nghiệt cùng với những hoài niệm về ý chí tự do của phong trào [[Cozak|Cô-dắc]]. Ở đây có một sự kết hợp tuyệt vời từ các ảnh hưởng: một mặt, từ ảnh hưởng của nhà triết học Ukraina, Hryhorii Skovoroda và từ những người hát rong dân gian, mặt khác – ảnh hưởng của [[Adam Mickiewicz|Mickiewicz]], [[Vasily Andreyevich Zhukovsky|Zhukovsky]], [[Aleksandr Sergeyevich Pushkin|Pushkin]] và [[Lermontov]]. Trong ''Người hát rong'' có vùng đất thánh [[Kiev]], có vùng thảo nguyên [[Zaporizhia|Zaporoze]], có cảnh điền viên của đời sống nông dân [[Ukraina]] bình dị – tất cả đấy là nguyên khí của quốc gia với những khía cạnh đặc sắc từ vẻ đẹp, vẻ trầm tư và nỗi buồn đặc trưng Ukraina. Thơ ca của Taras Shevchenko xuất phát từ thơ ca dân gian, gắn liền với sử thi [[Cozak|Cô-dắc]], với văn hóa cổ [[Ukraina]] và một phần văn hóa [[Ba Lan]] cũng như gần gũi với nhiều hình tượng trong ''[[Câu chuyện về cuộc hành binh Igor]]''.
Tuy nhiên, thơ Shevchenko càng hay bao nhiêu, càng đặc sắc bao nhiêu thì khi dịch ra [[ngôn ngữ]] khác sẽ càng khó bấy nhiêu. Khó khăn lớn nhất trong việc nghiên cứu và dịch thơ Shevchenko ở chỗ là thơ ông thấm đượm tinh thần dân tộc, hòa quyện chặt chẽ với lời ru tiếng hát, với [[ngôn ngữ]] dân gian. Trong thơ ông hầu như không thể xác định được ở đâu là nơi [[thơ|thơ ca]] dân gian [[Ukraina]] kết thúc và ở đâu là nơi bắt đầu sáng tạo riêng của Shevchenko. Đây lại là trở ngại chính trong việc dịch thơ Taras Shevchenko ra các ngôn ngữ khác (trừ các ngôn ngữ thuộc nhóm Slavơ), đặc biệt là khi dịch ra [[tiếng Việt]].
==Dịch ra tiếng Việt==
[[Hình:Stamp of Ukraine s75.jpg|nhỏ|trái|250px|Hình Taras Shevchenko trên tem thư [[Ukraina]] năm 1994]]
[[Hình:Stamp of Ukraine s143.jpg|nhỏ|phải|250px|Hình Taras Shevchenko trên tem thư [[Ukraina]] năm 1997]]
Thơ Taras Shevchenko lần đầu tiên được nhà thơ [[Tế Hanh]] dịch 2 bài ra [[tiếng Việt]] qua [[tiếng Pháp]] từ năm [[1959]]. Năm [[1961]], kỷ niệm 100 ngày mất của nhà thơ, báo ''Văn học'' đăng một số bài thơ do [[Thúy Toàn]] và [[Nguyễn Xuân Sanh]] dịch từ [[tiếng Nga]] và [[tiếng Pháp]]. Kể từ đó, thơ của ông được một số người khác trích hoặc phỏng dịch qua các ngôn ngữ trung gian và đã đăng trên các báo, tạp chí của [[Việt Nam]], tuy nhiên có thể nói rằng các bản dịch này có số lượng ít ỏi và chất lượng thì còn khoảng cách với tinh thần của thơ Taras Shevchenko.
Năm [[2004]] nhân dịp kỷ niệm 190 năm ngày sinh Taras Shevchenko, Hội [[Nhà văn]] [[Việt Nam]] xuất bản cuốn ''Thơ Taras Shevchenko'' gồm 36 bài thơ cùng với lời giới thiệu của ngài Pavlo Sultansky – Đại sứ đặc mệnh toàn quyền [[Ukraina]] tại [[Việt Nam]]. Đây là quyển ''Thơ Taras Shevchenko'' được Nguyễn Viết Thắng dịch trực tiếp từ nguyên bản [[tiếng Ukraina]] sang [[tiếng Việt]].
Dòng 76:
Năm [[2012]], Hội [[Nhà văn]] [[Việt Nam]] in cuốn ''Thơ Taras Shevchenko'' gồm '''phần 1''': 36 bài thơ in song ngữ Ukraina – Việt và '''phần 2''': tập hợp tất cả các lần giới thiệu Taras Shevchenko tại [[Việt Nam]] kể từ năm [[1959]] cùng với phần dịch cũng như trích dịch, phỏng dịch thơ Taras Shevchenko sang [[tiếng Việt]].
Hiện nay Nguyễn Viết Thắng đang thực hiện dự án ''"Taras Shevchenko – 150 bài thơ và trường ca"''. Đến thời điểm hiện tại đã có hơn 100 bài được dịch ra [[tiếng Việt]], trong số này có những tập thơ quan trọng như ''[[Người hát rong (Taras Shevchenko)|Người hát rong]], [[Thơ viết trong tù]]''… hay các trường ca nổi tiếng như ''Katerina, Haydamaky''… đã được dịch ra [[tiếng Việt]].
== Trích từ tập thơ [[Người hát rong (Taras Shevchenko)|''Người hát rong'']] ==
| |||