Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Các chiến dịch bắc phạt thời Đông Tấn”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 165:
== Giai đoạn thứ tư ==
Sau năm [[369]], tình hình hai miền nam-bắc đều có biến động. Ở miền nam, [[Hoàn Ôn]] tuy bại trận nhưng không bị truy cứu, lại còn ngang tàng hơn trước và nuôi ý định lấy ngôi nhà Tấn. Năm [[370]], Ôn phế [[Tấn Phế Đế]], đưa Cối Kê vương [[Tư Mã Dục]] lên ngôi, sử xưng là [[Tấn Giản Văn Đế]] ([[371]] - [[372]])<ref>[[Tấn thư]], [https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%99%89%E6%9B%B8/%E5%8D%B7008 quyển 8]: Đinh vị, nghệ khuyết, nhân đồ phế lập, vu đế tại túc hữu nuy tật, bế nhân tương long, kế hảo, Chu linh bảo đẳng tham thị nội tẩm, nhi nhị mĩ nhân Điền thị, Mạnh thị sanh tam nam, trường dục phong thụ, thì nhân hoặc chi, Ôn nhân phúng thái hậu dĩ Y Hoắc chi cử. Kỉ Dậu, tập bách quan vu triều đường, tuyên Sùng Đức thái hậu lệnh viết：Vương thất gian nan, Mục, Ai ai đoản tộ, quốc tự bất dục trữ cung mĩ lập. Lang Nha vương Dịch thân tắc mẫu đệ, cố dĩ nhập toản đại vị. Bất đồ đức chi bất kiến, nãi chí vu tư, hôn trọc hội loạn, động vi lễ độ. Hữu thử tam nghiệt, mạc tri thùy tử. Nhân luân đạo tang, xú thanh hà bố. Kí bất khả dĩ phụng thủ xã tắc, kính thừa tông miếu, thả hôn nghiệt tịnh đại, tiện dục kiến thụ trữ. Vu võng tổ tông, tụng di hoàng cơ, thị nhi khả nhẫn, thục bất khả hoài! Kim phế Dịch vi Đông Hải vương</ref><ref>[[Tư trị thông giám]], [https://zh.wikisource.org/wiki/%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%91/%E5%8D%B7102 quyển 102]: đinh vị, nghệ Kiến Khang, phúng Trữ thái hậu thỉnh phế đế, lập thừa tướng Cối Kê vương Dục tịnh tác lệnh thảo trình chi</ref>. Từ đó Hoàn Ôn thao túng quyền hành, thế lực ngày càng to. Tuy nhiên sang năm [[373]], Hoàn Ôn mất, mối lo Hoàn Ôn cướp ngôi cuối cùng tiêu tan. Nhà Tấn tiếp tục tồn tại thêm mấy mươi năm nữa.
Hàng 173 ⟶ 170:
Còn ở miền bắc, [[Tiền Tần]] trở mặt, tiêu diệt [[Tiền Yên]] ([[370]]) rồi lần lượt diệt các nước khác là [[Tiền Yên]] và Đại ([[376]]), thống nhất miền bắc lần đầu tiên sau hơn nửa thế kỉ. Sau khi hoàn thành việc thống nhất, miền bắc, vua Tần là [[Phù Kiên]] mong muốn mở rộng thế lực xuống phía nam nhằm diệt nhà Tấn, thống nhất [[Trung Quốc]].
Năm [[373]], Phù Kiên bắt đầu đưa quân tràn xuống miền nam, tấn công Lương châu<ref>Nay thuộc phía nam Sơn Tây, Trung Quốc</ref> và Ích châu<ref>Nằm giữa địa phận hai tỉnh Trùng Khánh và Tứ Xuyên hiện nay</ref>. Đến năm [[376]], sau khi thống nhất miền bắc, Phù Kiên quyết thân chinh, tiến đánh Đông Tấn. Năm 378, [[Phù Kiên]] sai con là [[Phù Phi]] dẫn 7 vạn quân tiến công thành Tương Dương<ref>Nay thuộc huyện Tương Phàn, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc</ref>, còn bản thân [[Phù Kiên]] thống lĩnh 10 vạn quân ở phía nam, phân quân tam lộ cùng tiến đánh Tương Dương. Trước lực lượng của quân Tần, đến tháng 2 năm [[379]], thành Tương Dương bị phá. Sau đó, Phù Kiên lại phái [[Bành Siêu]] tấn công Bành Thành<ref>Nay thuộc Từ châu, Giang Tô, Trung Quốc</ref> và Hoài Nam<ref>Nay thuộc huyện Thanh Giang, tỉnh Giang Tô</ref>. Tuy nhiên quân Tần sau đó bị tướng Tấn là [[Tạ Huyền]] ([[344]] - [[388]], cháu tể tướng Tạ An) đánh bại và phải lui về miền bắc.
Tháng 8 năm 383, Hoàn Xung dẫn 10 vạn quân bắc phạt Tiền Tần, tiến đánh thành Tương Dương, đồng thời sai Tiền tướng quân Lưu Bảo công đánh các thành ở miện bắc, Phụ quốc tướng quân Dương Lượng đánh vào đất Thục, chiếm 5 thành rồi tiến vào Phù Thành; còn Ung Dương tướng quân Quách Thuyên tiến đánh Vũ Đương. Sang tháng 6 cùng năm, Hoàn Xung đoạt thành Vạn Tuế và Trúc Dương<ref>[[Tư trị thông giám]], [https://zh.wikisource.org/wiki/%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%91/%E5%8D%B7105 quyển 105]: Lục nguyệt, Xùng biệt tương công Vạn Tuế, Trúc Dương bạt chi</ref><ref>[[Tấn thư]], [https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%99%89%E6%9B%B8/%E5%8D%B7074 quyển 74]: Xung suất Tiền tướng quân Lưu Ba cập huynh tử Chấn Uy tướng quân thạch dân, Quan quân tướng quân Thạch Kiền đẳng phạt Phù Kiên, bạt Kiên trúc dương</ref>. Trước thế mạnh của quân Tấn, [[Phù Kiên]] phái Chinh nam tướng quân, tước Cự Lộc công là [[Phù Duệ]] cùng Quan Quân tướng quân [[Mộ Dung Thùy]]<ref>Đầu hàng Tiền Tần năm 369, sau lập ra nước Hậu Yên</ref> dẫn 50000 quân cứu Tương Dương. Sau đó, Phù Kiên tiếp tục cử thứ sử Duyện châu Trương Sùng cứu Vũ Đương và Bộ binh giáo úy [[Diêu Trường]]<ref>Thủ lĩnh tộc Khương, sau lập ra nước [[Hậu Tần]]</ref> cứu Phù Thành, tổng cộng quân đông gần 90 vạn, lại lấy em là Phù Dung làm tiên phong. [[Hoàn Xung]] phải lui về nam vào tháng 7 cùng năm.
Cùng lúc đó ở miền bắc, quân tấn do Quách Thuyên và [[Hoàn Thạch Xung]] chỉ huy đánh bại quân Tần ở Vũ Đương, đem 2000 hộ cùng rút về nam. Phù Duệ bèn cử Mộ Dung Thùy làm Tiên phong, đóng ở Lâm Miện Thủy. Để gây thanh thế, [[Mộ Dung Thùy]] cho quân thắp đèn trong đêm tối khiến Hoàn Xung hoảng sợ, lại lui về Thượng Minh. Cánh quân của Dương Lượng cũng rút về nam.
[[Hoàn Xung]] rút về phía nam thì Phù Kiên lại quyết định nam hạ, bèn tuyển quân, ra lệnh cứ 10 dân đinh lấy 1 người, quân lính dưới 20 tuổi gọi là Vũ Lâm lang. Triều đình Tiền Tần nhiều người phản đối, chỉ có [[Mộ Dung Thùy]] và [[Diêu Trường]] tán thành. Phù Kiên hài lòng, dẫn quân nam hạ.
Tháng 8 năm [[383]], Phù Kiên sai Dương Bình công [[Phù Dung]] dẫn theo Trương Hào và Mộ Dung Thùy cùng 20 vạn quân làm tiên phong, Duyện châu thứ sử [[Diêu Trường]] làm Long Tương tướng quân, đốc quân sự hai châu Lương, Ích dẫn quân theo sau.
Mấy hôm sau, đội quân hùng hậu của Phù Kiên gồm hơn 60 vạn sĩ tốt, 21 vạn kị binh tiến quân từ TRường An về phía nam<ref>[[Tư trị thông giám]], quyển 105: Kiên phát Trường An nhung tốt lục thập dư vạn, kị nhị thập thất vạn</ref>. Đến tháng 9, Phù Kiên tiến đến Hạng Thành, rồi Bành thành. Kiên cho thủy quân và lục quân tiến lên, khí thế hừng hực. Cánh quân của Phù Dung tiến về Dĩnh Khẩu<ref>Chỗ sông Dĩnh đổ vào sông Hoài</ref>. Sang tháng 9, quân Phù Kiên vào Hạng Thành<ref>Thẩm Khâu, Hà Nam, Trung Quốc</ref> rồi Uy Dương<ref>Nay thuộc tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc</ref>, Bành Thành, Hán Giang. Đến tháng 10 năm [[383]], [[Mộ Dung Thùy]] đánh Vân Thành<ref>Huyện An Lục, tỉnh Hồ Bắc ngày nay</ref>, [[Phù Dung]] chiếm Hiệp Thạch<ref>Huyện Phượng Đài, An Huy ngày nay</ref> và Lương Thành đoạt Lạc Hạ<ref>Tây nam Hoài Vận, Giang Tô</ref>.
Được tin quân Tần nam hạ, nhà Tấn cử Thượng thư bộc xạ [[Tạ Thạch]] làm Chinh Lỗ tướng quân, Chinh thảo đô đốc, thứ sử hai châu Từ, Duyện là [[Tạ Huyền]] làm Tiên phong đô đốc, cùng Phụ quốc tướng quân [[Tạ Diễm]], Tây trung lang tướng [[Hoàn Y]] cùng các tướng khác như Đới Hi, Đàn Huyền, ... dẫn theo 8 vạn quân chống cự, trong khi Long Tương tướng quân Hồ Bân được lệnh dẫn 5000 quân cứu Thọ Dương. Tuy nhiên số quân này chẳng thấm tháp vào đâu so với quân Tiền Tần.
[[Tạ Huyền]] và [[Tạ Thạch]] dựng trại cách Lạc Gián khoảng 25 dặm, không thể tiến lên nữa. Thư của Hồ Lâm ở Hiệp Thạch gửi cho Tạ Huyền bị [[Phù Dung]] bắt được, qua đó quân Tần biết được tình hình quân Tấn. [[Phù Kiên]] do đó sinh ra chủ quan, để lại phần lớn quân ở lại Thuận Thành, còn mình tự dẫn 8000 kỵ binh đến Thọ Dương<ref>[[Tư trị thông giám]], [https://zh.wikisource.org/wiki/%E8%B3%87%E6%B2%BB%E9%80%9A%E9%91%91/%E5%8D%B7105 quyển 105]: Kiên nãi lưu đại quân ư Hạng Thành dẫn khinh kị bát thiên, kiêm đạo tựu Dung ư Thọ dương</ref>.
[[Phù Kiên]] sai tướng Tấn vừa quy hàng ở Tương Dương là [[Chu Tự]] đến doanh trại của Tạ Huyền dụ hàng. Tuy nhiên Chu Tự vẫn trung thành với nhà Tấn, bèn báo lại cho Tạ Huyền biết tình hình quân Tấn mà khuyên Huyền nên nhân khi quân Tần chưa đến đông đủ thì nên phá ngay mới cơ thể thắng.
Tháng 11 năm đó, [[Tạ Huyền]] sai [[Lưu Lao Chi]] mang 5 nghìn quân sĩ đến Lạc Gián. Quân [[Lưu Lao Chi]] và [[Hà Khiêm]] nhân trời tối đem quân bí mật tập kích, cắt đứt giao thông trên sông. Lao Chi lại dẫn 5000 quân kị chia làm bốn mũi đánh Lương Thành. [[Lương Thành]], [[Vương Hiển]], [[Vương Vịnh]] ... hàng chục tướng bị chém đầu. Lưu Lao Chi thu quân về Hạp Thạch thành.
Thấy quân mình bại trận, Phù Kiên sai quân đóng ở bắc sông Phì. Tạ Huyền gửi thư cho Phù Dung yêu cầu lui lại phía sau một ít để quân Tấn qua sông, quyết một trận sống mái. Mặc cho các tướng phản đối nhưng [[Phù Kiên]] và [[Phud Dung]] vẫn đồng ý. Khi ra trận, quân Tấn do quá đông nên đội ngũ rối loạn. Chu Tự thừa cơ hô to: ''Quân Tần thua rồi'', làm các tướng Tần hoảng loạn, tranh nhau bỏ trốn, giày xéo lên nhau mà chết. Tạ Huyền thừa cơ đó, cùng [[Tạ Diễm]] và [[Hoàn Y]] suất quân qua sông, giết được khá nhiều quân Tần, tiến tới huyện Mật. [[Phù Kiên]] bị trúng tên, phải nương nhờ [[Mộ Dung Thùy]] là người duy nhất không bị tổn hao binh lực rồi lui về bắc.
Sau trận thắng Phì Thủy, quân Tấn lập tức thực hiện kế hoạch bắc phạt, thu lại đất đai phía nam sông Hoàng Hà. [[Tạ An]] tiến cử [[Tạ Huyền]] làm Đô đốc tiên phong, cùng Quan Quân tướng quân [[Hàng Thạch Kiền]] bắc phạt Tiền Tần<ref>[[Tấn thư]], [https://zh.wikisource.org/wiki/晉書/卷079 quyển 79]: Dĩ Huyền vi Tiên phong đô đốc, suất Quan Quân tướng quân Hoàn Thạch Kiền kính tạo qua toánh, kinh lược cựu đô</ref>. Quân Tạ Huyền chiếm được Viên Thành, Quyên Thành. Nhiều thành ở Hà Nam lần lượt xin hàng.
Tạ Huyền lưu Lưu Lao Chi lại Quyên Thành rồi tiến đến Thanh châu, lại sai thái thú Hoài Lăng Cao Tố đem 3000 quân đến Quảng Cố. Tướng Tần là Thứ sử Thanh châu [[Phù Lãng]] đầu hàng. Nhân đà thắng lợi, Tạ Huyền tiến sang Kí châu. Phù Kiên sai con là [[Phù Phi]] đon gs quân ở Lê Dương. Huyền nhân đêm tối tập kích Phù Phi, Phi thua trận bỏ trốn sau đó phải xin hòa. Rồi Tạ Huyền phái thái thú Tấn Lăng Đằng Điềm đóng ở Lê Dương, dụ hàng được ba tướng Tấn. Triều đình nghe tin Tạ Huyền thắng trận bèn phong làm huyện công. Sau đó [[Tạ Huyền]] lại sai Ninh Viễn tướng quân Diễn<ref>Không rõ họ</ref> đánh Thân Khải ở Ngụy quận, cho Chu Tự trấn thủ Lương Quốc còn mình lui về Bành Thành. Toàn bộ đất đai miền nam sông Hoàng Hà trở về tay quân Tấn, ranh giới bắc-nam thay đổi rõ rệt. Đến đây là chấm dứt cuộc bắc phạt lần thứ tư. Nước Tiền Tần sau trận thua này không thể khôi phục lại nữa, các tướng [[Mộ Dung Thùy]], [[Diêu Trường]] ... nổi loạn, chia cắt Trung Nguyên thành 10 nước như cũ.
== Giai đoạn thứ năm ==
=== Tiêu diệt Nam Yên ===
Hàng 187 ⟶ 209:
*[[Đào Khản]]
*[[Hoàn Ôn]]
*[[Viên Chân]]
*[[Ân Hạo]]
*[[Diêu Tương]]
*[[Mộ Dung Khác]]
*[[Mộ Dung Thùy]]
*[[Mộ Dung Đức]]
*[[Tạ Huyền]]
*[[Hoàn Xung]]
*[[Tạ Diễm]]
*[[Lưu Lao Chi]]
*[[Phù Dung]]
*[[Phù Sinh]]
*[[Lưu Dụ]]
| |||