Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trận Zorndorf”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, replaced: → (57), : → : (24), ; → ; (2) using AWB |
n sửa khoảng trắng trước dấu chấm, phẩy, replaced: . → . (3) using AWB |
||
Dòng 20:
'''Trận Zorndorf''', còn gọi là '''trận Sarbinowo'''<ref name="paxton452">John Paxton, ''Encyclopedia of Russian history: from the Christianization of Kiev to the break-up of the U.S.S.R.'', trang 452</ref> hay viết là '''Trận Zordoff'''<ref name="elihurich"/>, là một trận chiến tàn khốc trong cuộc [[Chiến tranh Bảy năm|Chiến tranh Bảy Năm]], diễn ra từ ngày [[25 tháng 8]] cho đến ngày [[27 tháng 8]] năm [[1758]]. Đây là trận đánh khốc liệt nhất trong cuộc [[chiến tranh]] tàn khốc này. Trận huyết chiến này đã kết thúc với chiến thắng vinh quang của nhà vua nước Phổ là Friedrich II Đại Đế trước đại quân Nga đông hơn nhiều, buộc Tổng [[tư lệnh]] quân Nga là [[Wilhelm von Fermor]] phải rút quân.<ref name="atkinson23840"/> Quân Nga xâm lược lãnh địa [[Brandenburg]] giữa lúc vị [[vua]] - chiến binh [[Friedrich II của Phổ|Friedrich II Đại Đế]] nước [[Phổ (quốc gia)|Phổ]] đang thân chinh kéo quân đánh Áo ở phương xa, và ông phải quay về để chống chọi với người Nga trong một cuộc Bắc tiến hiển hách.<ref name="Stone7273">David R. Stone, ''A military history of Russia: from Ivan the Terrible to the war in Chechnya'', các trang 70-73. James Mackinnon, ''The growth and decline of the French monarchy'', trang 657.</ref><ref name="Childs165John"/> Suốt những ngày hành binh, các chiến binh Phổ đói khát, trời thì nóng nực, nhưng nhà vua Friedrich II Đại Đế vẫn hành động thật nhanh,<ref name="atkinson23840"/> do ông quyết tâm phải đánh tan tác quân Nga<ref name="ChristopherDuffy167"/>. '''Zorndorf''' lúc bấy giờ là một ngôi làng của Vương quốc Phổ.<ref name="Dover98"/> Thắng trận này, ông đã gây ra thiệt hại đáng kể cho quân Nga.<ref name="Stone7273"/> Với đại thắng này, vị vua-chiến binh nước Phổ vẫn đứng vững khiến sự kiên dũng của đại quân Nga không làm gì được <ref name="bergen154"/> (dù đây là một thắng lợi đắt giá của ông<ref name="europe247">''Europe from 800 to 1789'', trang 247</ref>), và quân Nga thua chạy khỏi Brandenburg mà về [[Ba Lan]].<ref name="lindsay21">J. O. Lindsay, ''The New Cambridge Modern History: The old regime, 1713-63, edited by J. O. Lindsay'', trang 21</ref><ref name="willard315">Emma Willard, ''A system of universal history, in perspective: accompanied by an atlas, exhibiting chronology in a picture of nations, and progressive geography in a series of maps'', trang 315</ref><ref name="grant274"/> Chiến thắng đẫm máu của quân Phổ trong trận đánh này được xem là sự kiện tiêu biểu nhất của chiến cuộc năm 1758 của chiến tranh.<ref name="white586h">Henry White, ''Elements of universal history'', trang 586</ref> Trước trận thắng vẻ vang này, ông đã toàn thắng, đánh đuổi quân [[Vương quốc Pháp|Pháp]] và quân Áo vào cuối năm [[1757]], nên sau ba chiến thắng huy hoàng liên tiếp tiêu diệt ba kình địch chỉ trong vòng một thời gian ngắn (chưa đầy một năm<ref name="dean251">Amos Dean, ''The history of civilization'', trang 251</ref>), ông đã mở đầu thắng lợi cho giai đoạn mới của cuộc binh lửa, tạo thêm danh thơm và trở nên ''bất khả chiến bại'' trong mắt thiên hạ và cả [[châu Âu]] đều phải công nhận ông là một trong những vị tướng giỏi nhất thế giới.<ref name="innes333"/><ref name="makersof202">''Makers of Europe'', trang 202</ref><ref name="kelly396chris">Christopher Kelly, ''A new and complete system of universal geography, or, An authentic history and interesting description of the whole world, and its inhabitants: comprehending a copious and entertaining account of all the empires, kingdoms, states, republics, and colonies, of Asia, Africa, America, and Europe...: with faithful accounts of all the new discoveries, that have been made by the most celebrated navigators of various nations...: to which will be subjoined, a useful compendium of astronomy, with remarks on the use of the globes, &c.: the whole concluding with a copious index, upon a plan entirely new, and designed to form a general gazetteer of the world'', trang 396</ref><ref name="thomas963">Joseph Thomas, ''Universal pronouncing dictionary of biography and mythology'', Tập 1, trang 963</ref><ref name="tuttle12">Mary McArthur Thompson Tuttle, ''International ties'', Tập 1-2</ref>
Dù thua trận này, người Nga đã thể hiện khả năng phòng vệ tuyệt đỉnh của họ<ref name="wilhelmleeb">Wilhelm Leeb (Ritter von), Hugo Friedrich Philipp Johann Freytag-Loringhoven (Freiherr von), Waldemar Erfurth, ''Roots of Strategy.'', các trang 184-198.</ref>. Song, thắng lợi định đoạt này cùng với chiến thắng của quân Phổ trước quân xâm lấn [[Thụy Điển]] đã bảo tồn xứ Brandenburg.<ref name="hermann243">Arnold Hermann Ludwig Heeren, ''A manual of the history of the political system of Europe and its colonies: from its formation at the close of the fifteenth century, to its re-establishment upon the fall of Napoleon'', trang 243</ref><ref name="frenchmo">''The French Monarchy'', trang 220</ref> Sau đại thắng của ông ở [[trận Leuthen]], trận thắng này cũng như cả chiến dịch một lần nữa nhấn mạnh [[thiên tài]] [[chiến lược]] hiếm có của vua Phổ và sức chiến đấu mạnh mẽ của các chiến binh dưới ngọn cờ của ông, góp phần làm nên danh sách hàng loạt thắng lợi vẻ vang của ông kể từ đầu cuộc chiến.<ref name="elihurich">Elihu Rich, Francis Lister Hawks, ''Appletons' cyclopædia of biography: embracing a series of original memoirs of the most distinguished persons of all times
== Tổng quan ==
Dòng 27:
Cả Vương quốc Phổ đều bị bừng cháy bởi sự vô cùng hung bạo của [[quân đội]] hai bên trong trận chiến Zorndorf kịch liệt.<ref name="Childs165John">John Childs, ''Armies and warfare in Europe, 1648-1789'', trang 165</ref> Khi đó đến cả nhà vua Friedrich II Đại Đế, trên một mặt trận hoàn toàn đảo lộn<ref name="wilhelmleeb"/>, cũng phải chiến đấu hết sức gian khổ ở giữa toàn quân, nhưng rồi tinh thần kỷ cương - kết hợp với sức chiến đấu dũng mãnh quyết không tha thứ cho kẻ địch<ref name="DavidFraser393394"/> - đã mang lại thế thượng phong cho các chiến binh Phổ tinh nhuệ, đẩy quân Nga vào cảnh hỗn loạn.<ref name="FranzKugler383"/> Quân Nga trở nên tơi tả, bị xé tan nát,<ref name="materanotra10"/> bị tối tăm mặt mũi đến mức có khi họ còn bắn vào cả tướng sĩ của chính họ.<ref>Margaret Leland Goldsmith, ''Frederick the Great'', trang 179</ref> Những chiến binh Nga dũng mãnh tuy đã phòng thủ vững chắc, đã tiêu diệt được nhiều quân Phổ, nhưng rồi tổn thất của quân Nga là quá ư lớn lao đến mức họ trở nên bất động<ref name="materanotra10"/> và quân Phổ thắng trận, làm chủ được bãi chiến trường và sau hai ngày thì hoàn toàn đánh đuổi được quân Nga ra khỏi xứ Brandenburg (hai bại tướng dưới tay vua Phổ trong trận này đều là người có dòng doĩ [[Scotland]]).<ref name="FranzKugler383"/><ref name="grant274"/><ref name="Longman144">Frederick William Longman, ''Frederick the Great and the seven years' war'', các trang 143-144.</ref><ref name="Ritter116">[[Gerhard Ritter]], ''Frederick the Great: a historical profile'', trang 116</ref> Nhà vua đã loại trừ hoàn toàn được một kình địch trong một thắng lợi hoàn hảo dù cho quân họ đông hơn quân ông<ref name="dean251"/><ref name="materanotra10"/>, biên cương phía Bắc được ổn định.<ref name="doughty97"/> Nhuệ khí của người Nga đã bị suy sụp hoàn toàn do thảm bại,<ref name="johnfuller">John Frederick Charles Fuller, ''The decisive battles of the Western World, and their influence upon history'', Tập 2, trang 214</ref> và đại thắng này đã mang lại tột đỉnh vinh quang cho Friedrich II Đại Đế.<ref name="Macaulay209">Baron Thomas Babington Macaulay Macaulay, ''Life of Frederick the Great'', trang 209</ref><ref name="JayLuvaas7">Jay Luvaas, ''Frederick the Great on the Art of War'', trang 7</ref> Với chiến thắng của ông, chiến thuật "đánh xiên" một lần nữa thắng lợi.<ref name="lindsay474"/> Chiến thắng này còn được xem là nhờ có lòng quả cảm của danh tướng Seydlitz với hai đợt tấn công đẹp mắt và quyết định cho đại thắng của Quốc vương<ref name="materanotra10"/><ref name="morley242"/>, người Phổ không những triệt hạ được biết bao nhiêu là kẻ địch mà còn có được nhiều chiến lợi phẩm nữa.<ref name="Dover98">George Agar-Ellis Dover (1st baron), ''The life of Frederic the Second, king of Prussia'', Tập 2, các trang 98-100.</ref> Tuy tiêu diệt được biết bao quân lính Nga và đuổi được họa xâm lược nhưng Friedrich II Đại Đế không còn khinh bỉ người Nga như trước trận đánh này được nữa.<ref name="SimonMillerbiasau">Simon Millar, Adam Hook, ''Zorndorf 1758: Frederick Faces Holy Mother Russia'', Bìa sau</ref> Từ đây, ông đã phải nhận ra rằng Đế quốc phong kiến Nga là kẻ thù khủng khiếp nhất của Vương quốc Phổ, không thể chủ quan được.<ref name="DavidFraser396">[[David William Fraser|David Fraser]], ''Frederick the Great: King of Prussia'', trang 396</ref> Dẫu sao thì chiến thắng to lớn này cũng cho thấy tầm quan trọng của lực lượng Thiết Kỵ binh Phổ hùng hậu, quyết định cho lợi thế của nước Phổ.<ref name="Longman144"/><ref>[[Christopher Duffy]], ''Frederick the Great: A Military Life'', trnag 320</ref> Và, giữa các đoàn binh Phổ trăm thắng, không những quân Thiết Kỵ binh của F. V. Von Seydlitz mà quân Long Kỵ binh Phổ cũng trở nên vinh quang trong cuộc chinh chiến tàn khốc này.<ref name="Citino96100">[[Robert Michael Citino]], ''The German way of war: from the Thirty Years' War to the Third Reich'', các trang 96-100.</ref><ref name="emoryallen">Emory Adams Allen, ''History of civilization'', Tập 4, trang 128</ref> Là một trận ác chiến điển hình trong thời kỳ Friedrich II Đại đế, trận Zorndorf đã gây ra 28 nghìn thương vong cho khoảng 76 nghìn quân tham chiến, và trở thành một trận đánh tiêu biểu cho tổn thất to lớn của Quân đội Nga buổi ấy.<ref name="jaredspark">Jared Sparks, Edward Everett, James Russell Lowell, Henry Cabot Lodge, ''The North American review'', trang 224</ref><ref name="emil128rei">Emil Reich, ''Success among nations'', trang 128</ref>
Sức chiến đấu hùng dũng của quân Kỵ binh Phổ trong trận thắng này - tiếp nối đại thắng Leuthen - đã chứng nhận là vị Đại Đế nước Phổ đang nắm giữ đội Kỵ binh tinh nhuệ nhất cả Âu châu.<ref name="stanhope371p">Philip Henry Stanhope Stanhope (Earl), ''History of England from the peace of Utrecht to the peace of Paris'', Tập 2, trang 371</ref><ref name="williamguthrie">William Guthrie, John Knox, ''A new geographical, historical, and commercial grammar
== Bối cảnh lịch sử ==
Dòng 112:
Xác người cùng vũ khí nằm la liệt trên chiến trường Zorndorf, đến mức ghê rợn.<ref name="ChristopherDuffy167"/> Nhiều người lính Nga đã gần hơn với làng Zorndorf lúc rạng đông, như vậy là họ đã nằm ở hướng Nam kẻ thù của họ.<ref name="DavidFraser393394"/> Đến sáng hôm sau, là Thứ Bảy ngày [[26 tháng 8]] năm 1758, ông ta gửi thư cầu hòa: ''"Xin được thỏa thuận ba ngày để an táng liệt sĩ"''. Bá tước Dohna - một trong những viên tướng soái chủ chốt của Quân đội Phổ trong trận huyết chiến này, đứng ra hồi đáp: ''"Do Đức Vua - Vương chủ của Ta - đã chiến thắng, tử sĩ sẽ được mai táng theo quân lệnh của Người, và thương binh cũng hoàn toàn phải chấp nhận."''<ref name="WilhelmArchenholz164"/> Ông cũng nói thêm: ''"Xưa nay người chiến thắng mới có trách nhiệm chôn thây đám tử sĩ, do đó một đề nghị như vậy là khó thể tin được, thật không thể chấp nhận được, xét theo lệ thường"''. Trong khi đó, Fermor dàn quân, các binh sĩ Nga lại bước vào bãi chiến trường. Có lẽ một trận giao chiến nữa sẽ bùng nổ, và quả thật, quân Nga đã nổ súng pháo, dù họ cách khá xa quân Phổ. Quân Phổ cũng rời khỏi đại bản doanh và nã đạn pháo để chống trả. Cả hai bên quân đội đều phải đối mặt với một câu hỏi: ''"Có nên tấn công tiếp không?''", tuy nhiên, mọi chiến binh đều đã mệt mỏi, đói khát nên họ không thể chiến đấu mãnh liệt như những ngày trước nữa. Trong quân đội của đại tướng Fermor, bọn họ chỉ nói "tấn công" cho sướng miệng mà thôi. Trong khi đó, giữa quân đội của nhà vua Friedrich II Đại Đế, mọi binh lính và ngựa keó đều đã mệt mỏi vì cuộc chiến đấu ác liệt hồi hôm qua, nên họ không đủ sức. Trước buổi trưa, quân Phổ kéo về đại bản doanh, chỉ để lại lực lượng Pháo binh để giao chiến với địch. Họ chỉ có bắn phá cho đến khi quân Nga thoái lui, kết thúc bốn tiếng đồng hồ giao chiến.<ref name="ThomasCarlyle2324"/><ref name="FranzKugler384"/>
Quân Khinh Kỵ binh của Friedrich II Đại Đế hiểu được quân nhu của Nga (''Wagenburg''), đang ở Klein Kamin vào lúc này. Tối qua, họ đã lục soát dữ dội vào đống quân nhu này, có khi một cách tùy tiện. Rất nhiều tiền của và chiến lợi phẩm của đối phương bị quân Khinh Kỵ binh Phổ lấy sạch về. Nhà vua Phổ đóng quân cách đó không xa nhưng không rõ tại sao mà ông không hề để ý đến nó ? Nửa đêm Thứ Bảy - [[Chủ nhật|Chủ Nhật]], quân Pháo binh Nga lại một lần nữa nã đạn, lần này cách không xa quân Phổ lắm - một viên đạn bắn trúng xe ngựa của nhà vua Phổ và làm nó bị vỡ. Thậm chí theo như sứ thần Mitchell thì nhà vua cũng súy bị một viên đạn hạ sát.<ref name="RobertAsprey496"/> Quân Phổ cũng phải chịu thêm chút tổn thất.<ref name="ChristopherDuffy167"/> Tuy nhiên, quân Nga hoàn toàn kiệt quệ, và không còn quân số đông đảo để tiếp tục tham chiến nữa.<ref name="CharlesLaveayx177"/> Có tài liệu cho biết rằng quân Nga do mát mát quá bi thương nên đã bị mất hoàn toàn lợi thế về quân số: 23 nghìn chiến binh Phổ và 14 nghìn tàn binh Nga.<ref name="materanotra10"/> Quân Khinh Kỵ binh Phổ đã đánh nhiều trận xáp chiến với quân Cozak Nga trong ngày hôm đấy, và quân Cozak đã thất bại thảm hại trước sự dũng mãnh của người Phổ.<ref name="Dover98"/> Chỉ sau một thời gian ngắn, quân Nga tuyên bố thoái lui, trước khi nhà vua có thể tìm cách đánh phá xe goòng chở quân nhu của bọn họ<ref name="RobertAsprey496"/>. Mặc dù rất có khả năng quân Nga sẽ tấn công trở lại, tổn thất quá nặng nề đã khiến cho bọn họ phải rút quân. Và sau lần này thì trong suốt cả năm 1758 quân Nga sẽ không còn quay trở lại nữa.<ref name="DavidFraser393394"/> Bọn họ rút khỏi làng Zorndorf và theo đường tiến về Klein Kamin, rồi từ đó lại tiến quân đến Landsberg, trong đêm mưa tầm tã ngày [[27 tháng 8]] năm 1758. Vua Phổ thắng rồi cũng không tấn công gì thêm để bảo toàn binh lực của mình và ông hiệu triệu cho ba quân phòng thủ tại Tamsel.<ref name="simonmillar88">Simon Millar, Adam Hook, ''Zorndorf 1758: Frederick Faces Holy Mother Russia'', các trang 85-88.</ref>.<ref name="materanotra10"/> Ông cũng rút đoàn Kỵ binh của ông về Langer-Grund để cho họ đỡ phải giao chiến với lính Cozak Nga<ref name="ChristopherDuffy167"/>. Tầng lớp nông dân cùng nhau đắp mộ các tử sĩ, trong khi đó các chi đội cũng dọn dẹp sạch bãi chiến trường. Hay tin quân Áo của Nam tước [[Gideon Ernst von Laudon|Ernst Gideon von Laudon]] tiến vào vùng [[Hạ Lusatia]], nhà vua xuống quân lệnh cho Trung Tướng [[Hans Joachim von Zieten]] chặn đứng Laudon. Đồng thời, ông còn phái một biệt đội Khinh Kỵ Binh đến khu vực [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] để đánh đuổi lính du kích Áo.<ref name="RobertAsprey496"/> Như vậy là trong ngày thứ ba của trận chiến kịch liệt - tức là ngày 27 tháng 8 - trận huyết chiến tại Zorndorf đã kết thúc. Vua nước Phổ - một "Theseus" anh dũng - đã đại thắng được quân Nga - những "Minotaur" khổng lồ.<ref name="ThomasCarlyle2324"/> Ông rất hài lòng trước sự rút lui của quân Nga, quân ông vẫn vững tồn, mà lòng kiên dũng của đại binh Nga đã không thể nào hạ gục được họ.<ref name="bergen154"/><ref name="dupuyfrederickthe">Trevor Nevitt Dupuy, ''The military life of Frederick the Great of Prussia'', Nguyên văn: ''"He had learned a lot about the Russians, and was satisfied to see their threat ended, without having to fight another
Theo người lính này, khi quân Nga bại trận rồi thì "''những tàn tích của các xe goòng tiếp tế và xe ngựa chở thuốc súng đều bị nghiền nát, và một mớ lính Pháo Binh bị nướng cháy nửa người đều phải chịu gửi cái mùi thịt cháy thật khó chịu"''. Cũng theo người lính này, động vật cũng chịu thiệt hại, ''"toàn bộ đoàn xe ngựa hai bánh Nga, với những con ngựa trúng đạn ở dây cương của chúng, và trong khắp trận tiền những con ngựa bị thương chạy lung tung, trong khi ruột của chúng lết trên đất hoặc là cố chống đỡ trên ba chân"''.<ref name="ArcherJones302303"/> Phải đến ngày thứ bốn - tức ngày [[31 tháng 8]] năm 1758, viên Đại tá Wendessen và toàn lính của ông lập kế hoạch phá tan kho lương của quân Nga tại Landsberg, nhưng bất khả thi.<ref name="ChristopherDuffy167"/> Hôm ấy, quân Nga chiếm cứ Klein Kamin. Sau đó, họ cũng rời khỏi đây để đi theo đường Landsberg và rút về miền Đông Phổ. Rumyantsev - viên Sĩ quan đã thực hiện tinh thần kỷ luật cao trong trận thua này - lui quân từ Schwedt và Stargard về [[Ba Lan]], đánh dấu hậu quả của chiến bại ở Zorndorf là sự đổ vỡ của cuộc xâm lược của quân Nga vào vùng Brandenburg<ref name="paxton452"/><ref name="ThomasCampbell183184"/>. Trong ngày hôm ấy, Nhà vua Phổ thắng trận lập đại bản doanh tại Blumenberg, và từ đây nhà vua truyền Trung Tướng Manteuffel mang 10 Tiểu đoàn và 20 Sư đoàn truy kích địch quân.<ref name="grant274"/><ref name="AntoineJomini377382"/> Tuy nhiên, vào ngày [[2 tháng 9]] năm 1758, Nhà vua có quyết định sáng suốt khi ông giao cho Bá tước Von Dohna nhiệm vụ canh chừng đám bại binh Nga, còn ông thì thân chinh dẫn đại quân về xứ [[Sachsen]] để giúp cho Hoàng thân [[Heinrich của Phổ (1726-1802)|Friedrich Heinrich Ludwig]] chiến đấu với quân Áo. Fermor, trên đường tháo lui (ngày thứ ba họ vẫn chưa lui về, và phải đến thứ bảy thì mới hoàn thành), đầu tiên tuyên bố thắng trận. Ông ta nói: ''"Ta đã ở lại bãi chiến trường trong suốt đêm (thực chất là không xa đó, bởi lẽ các cây cầu đã bị phá hủy), tại sao Ta không được nhiệt liệt hoan nghênh là kẻ chiến thắng? Đây Ta có 26 khẩu đại pháo, lấy được khi Ta mừng rỡ hô vang lên: Thắng rồi"'' (Arah).<ref name="ThomasCarlyle2324"/> Theo như lá thư của Fermor gửi về cho [[Sa hoàng|Nga hoàng]]: ''"Hạ thần không mất nhiều thời gian để báo cáo cho Hoàng Thượng, rằng, sau một cuộc giao tranh đẫm máu kéo dài đến 10 tiếng đồng hồ, chúng ta vẫn làm chủ chiến trường, và chiếm lĩnh được nhiều tù binh, quân kỳ và hiệu kỳ của quân thù"''.<ref name="CharlesLaveayx177"/> Do đó, sau này họ sẽ tự tin đến yết kiến các bậc đế vương này, với niềm vui sướng nhưng điều đó gây cho các đế vương này những hy vọng lệch lạc.<ref name="FranzKugler384"/> Tại các kinh kỳ Sankt-Peterburg, [[Viên]] và [[Paris]], lễ ăn mừng thắng trận được tổ chức trong suốt ba tuần lễ, họ đã nhầm to.<ref name="ThomasCarlyle2324"/>
| |||