Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lịch Julius”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →‎Độ dài các tháng: Alphama Tool, replaced: với với → với
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 3:
'''Lịch Julius''', hay như trước đây [[phiên âm]] từ [[tiếng Pháp]] sang là '''lịch Juliêng''', được [[Julius Caesar]] giới thiệu năm [[46 TCN]] và có hiệu lực từ năm [[45 TCN]] (709 ''[[ab urbe condita]]''). Nó đã được lựa chọn sau khi có sự tư vấn của nhà [[thiên văn học|thiên văn]] người [[Alexandria]] là [[Sosigenes]] và đã được thiết kế để gần đúng với [[năm chí tuyến]], đã được biết ít nhất là từ thời [[Hipparchus (nhà thiên văn)|Hipparchus]]. Nó có các năm thường 365 ngày được chia thành 12 tháng, và [[nhuận|ngày nhuận]] được thêm vào [[tháng hai|tháng Hai]] sau mỗi 4 năm. Vì thế năm Julius trung bình dài 365,25 ngày.
 
[[Lịch]] Julius được duy trì sử dụng cho đến tận [[thế kỷ 20]] ở một số quốc gia và hiện vẫn còn được một số nhà thờ [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo]] sử dụng. Tuy nhiên, quá nhiều ngày nhuận được thêm vào để phù hợp với các mùa thiên văn trong sơ đồ này. Trung bình, các điểm phân và điểm chí diễn ra sớm hơn khoảng 11 phút trên năm so với lịch Julius, làm cho lịch này có thêm một ngày dư ra sau mỗi 134 năm. Trong khi Hipparchus và có lẽ cả Sosigenes đã biết về sai khác này (mặc dù có thể không phải là giá trị chính xác), nó đã được coi là ít quan trọng. Tuy nhiên, nó tích lũy đáng kể theo thời gian và cuối cùng dẫn đến sự cải cách lịch năm [[1582]] trong đó người ta đã thay thế lịch Julius bằng [[lịch GregoryGregorius]] có độ chính xác cao hơn.
 
Ký hiệu [[Ngày kiểu cũ và kiểu mới|"kiểu cũ" (OS)]] đôi khi được sử dụng để chỉ ngày tháng trong lịch Julius, ngược lại với "kiểu mới" được dùng để chỉ ngày tháng trong lịch GregoryGregorius. Ký hiệu này được sử dụng khi có nguy cơ gây nhầm lẫn các số liệu về ngày tháng trong các văn bản.
 
== Từ La Mã tới Julius ==
Dòng 62:
Bổ sung thêm cho các năm quan chấp chính thì người La Mã đôi khi sử dụng năm cầm quyền của hoàng đế. ''Anno Diocletiani'', được đặt tên theo [[Diocletianus|Diocletian]], thông thường được những người Thiên chúa giáo gốc [[Alexandria]] sử dụng để đánh số các lễ Phục Sinh của họ trong [[thế kỷ 4]] và [[thế kỷ 5|5]]. Năm [[537]], [[Justinianus I|Justinian]] đã ra lện từ nay trở đi thì ngày tháng phải thêm cả tên của hoàng đế, để bổ sung thêm cho [[năm chỉ mục]] và tên quan chấp chính (điều cuối cùng này chỉ kết thúc 4 năm sau đó). Sắc lệnh này làm cho năm của [[Đế chế Byzantin|Byzantin]] bắt đầu vào ngày [[1 tháng 9]], nó vẫn được sử dụng tại các giáo hội [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo phương Đông]] để tính thời điểm bắt đầu của [[năm tế lễ]]. Năm [[525]] [[Dionysius Exiguus]] đề nghị hệ thống [[công Nguyên|anno Domini]], nó dần dần được phổ biến trong thế giới Thiên chúa giáo phương Tây, khi mà hệ thống này được [[Bede]] chấp nhận. Các năm được đánh số từ ngày được cho là ngày hiện thân của Chúa Giê-su hay ngày [[Lễ Truyền Tin]], tức ngày [[25 tháng 3]], mặc dù nó nhanh chóng được đổi sang ngày [[Lễ Giáng Sinh]], sau đó lại quay lại ngày Lễ Truyền Tin tại Anh, và năm được đánh số cuối cùng đã bắt đầu vào Lễ Phục Sinh tại Pháp.
 
== Từ Julius tới GregoryGregorius ==
Nói chung lịch Julius đã được sử dụng ở [[châu Âu]] từ thời kỳ [[Đế quốc La Mã|Đế chế La Mã]] cho đến tận năm [[1582]], khi [[Giáo hoàng Grêgôriô XIII|Giáo hoàng GregoryGregorius XIII]] công bố [[lịch GregoryGregorius]], nó nhanh chóng được các quốc gia Công giáo chấp thuận. Các quốc gia theo [[Tin Lành]] đã theo lịch này muộn hơn, còn các nước [[Đông Âu]] thì còn muộn hơn nữa. [[Vương quốc Anh]] có ngày thứ Năm [[14 tháng 9]] năm [[1752]] tiếp theo ngay sau ngày thứ Tư [[2 tháng 9]] năm [[1752]]. [[Thụy Điển]] chấp nhận lịch mới năm [[1753]], nhưng có thời kỳ 12 năm bắt đầu từ năm [[1700]] đã sử dụng [[Lịch Thụy Điển|lịch Julius sửa đổi]]. [[Nga]] duy trì lịch Julius cho đến tận [[Cách mạng Nga (1917)|Cách mạng Nga]] (chính vì thế nó được gọi là '[[Cách mạng Tháng Mười|Cách mạng tháng Mười Nga]]' nhưng diễn ra vào tháng 11 theo lịch GregoryGregorius) năm [[1917]], trong khi [[Hy Lạp]] vẫn tiếp tục sử dụng lịch Julius cho đến tận năm [[1923]].
 
Mặc dù tất cả các quốc gia Đông Âu đã chấp nhận lịch GregoryGregorius trước hoặc vào năm 1923, nhưng các [[Chính Thống giáo Đông phương|Giáo hội Chính thống giáo]] trong nước họ thì lại không như vậy. [[Lịch Julius cải cách]] đã được đưa ra trong hội nghị tôn giáo ở [[Constantinopolis]] tháng 5 năm 1923, chứa các phần theo [[Mặt Trời]] mà chúng đã và sẽ đồng nhất với lịch GregoryGregorius cho đến tận năm [[2800]], và phần theo [[Mặt Trăng]] để tính [[Lễ Phục Sinh]] theo thiên văn tại [[Jerusalem]]. Tất cả các giáo hội Chính thống giáo đã từ chối việc chấp nhận phần theo Mặt Trăng, vì thế gần như tất cả các giáo hội Chính thống giáo vẫn tiếp tục kỷ niệm Lễ Phục Sinh theo lịch Julius (chỉ có [[Giáo hội Chính thống giáo Phần Lan]] sử dụng lễ Phục Sinh GregoryGregorius). Phần theo Mặt Trời chỉ được một số giáo hội Chính thống giáo chấp nhận, bao gồm [[Giáo hội Chính thống giáo Constantinople|Constantinople]], [[Giáo hội Chính thống giáo Alexandria|Alexandria]], [[Giáo hội Chính thống giáo Antioch|Antioch]], [[Giáo hội Hy Lạp|Hy Lạp]], [[Giáo hội Chính thống giáo Síp|Síp]], [[Giáo hội Chính thống giáo Romania|Romania]], [[Giáo hội Chính thống giáo Ba Lan|Ba Lan]], [[Giáo hội Chính thống giáo Bulgaria|Bulgaria]] (năm [[1963]]), và [[Giáo hội Chính thống giáo tại Mỹ]] (viết tắt trong [[tiếng Anh]]: OCA) mặc dù một số giáo xứ OCA được cho phép sử dụng lịch Julius). Vì thế, các giáo hội này kỷ niệm [[Lễ Thánh Đản]] cùng một ngày với những người Thiên chúa giáo phương Tây là [[25 tháng 12]] theo lịch GregoryGregorius cho đến tận năm 2800. Các giáo hội Chính thống giáo [[Giáo hội Chính thống giáo Jerusalem|Jerusalem]], [[Chính Thống giáo Nga|Nga]], [[Giáo hội Chính thống giáo Serbia|Serbia]], [[Giáo hội Chính thống giáo và tòa thánh Gruzia|Gruzia]], [[Lịch sử Ki tô giáo tại Ukraina|Ukraina]] và những [[người Hy Lạp theo lịch cũ]] vẫn tiếp tục sử dụng lịch Julius đối với những ngày tháng cố định của họ, vì thế họ kỷ niệm Lễ Thánh Đản vào [[25 tháng 12]] theo lịch Julius (tức [[7 tháng 1]] theo lịch GregoryGregorius cho đến tận năm 2100).
 
== Xem thêm ==
* [[Lịch GregoryGregorius]]
* [[Ngày Julius]]
* [[Năm Julius (thiên văn)|Năm Julius]]
Dòng 75:
 
== Liên kết ngoài ==
* [http://aa.usno.navy.mil/data/docs/JulianDate.html Chuyển đổi Julius-GregoryGregorius]
* [http://webexhibits.org/calendars/index.html Các loại lịch theo thời đại] trên WebExhibits.
* [http://www.tyndale.cam.ac.uk/Egypt/ptolemies/chron/roman/chron_rom_cal.htm Ngày tháng La Mã]
* [http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/calendar/romancalendar.html Lịch La Mã]
* [http://5ko.free.fr/jul-greg.php?e=en Lịch Julius-GregoryGregorius tóm tắt] - So sánh lịch Julius và GregoryGregorius cho ngày tháng bất kỳ nằm giữa năm 1582 và 2100 bằng cách sử dụng tham chiếu cạnh nhau.
 
[[Thể loại:Lịch Julius| ]]