Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trường đại học”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
→Liên kết ngoài: Alphama Tool |
Alphama Tool |
||
Dòng 1:
[[
{{dablink|Xem thêm: [[Đại học (định hướng)]]; [[Viện đại học]]; [[Trường đại học khai phóng]]; [[Trường đại học cộng đồng]]}}
'''Trường đại học''' ([[tiếng Anh]]: ''college''; [[La-tinh]]: ''collegium'')<ref>Về cách dịch các từ ''college'' và ''university'', xem, chẳng hạn: Frank H. T. Rhodes, ''Tạo dựng tương lai: Vai trò của các viện đại học Hoa Kỳ'', Hoàng Kháng, Tô Diệu Lan, và Lê Lưu Diệu Đức dịch, NXB. Văn hóa Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh, 2009, tr. 15; hoặc, Donald Kennedy, ''Nghĩa vụ học thuật'', Hoàng Kháng, Tô Diệu Lan, và Cao Lê Thanh Hải dịch, NXB. Tri Thức, Hà Nội, 2012, tr. 9.</ref> là một cơ sở [[giáo dục đại học]] hay một phần của một [[viện đại học]] hay [[viện đại học|đại học]]. ''College'' có nguồn gốc từ chữ [[La-tinh]] ''collegium''. Ở [[La Mã]] thời xa xưa, ''collegium'' là một câu lạc bộ hay một hội, một nhóm người sống với nhau, tuân theo một tập hợp những quy tắc chung. Trong [[tiếng Việt]], ''trường'' có nghĩa [[từ nguyên học|từ nguyên]] là "đám đất rộng, dùng làm nơi tụ tập đông người," ví dụ: ''trường học'', ''trường thi''.<ref name="VNTD">Hội Khai Trí Tiến Đức, [http://www.vietnamtudien.org/vntd-kttd/index.html ''Việt-Nam Tự-Điển''], Trung-Bắc Tân-Văn, 1931.</ref>
Trong tiếng Anh, từ ''college'' còn có thể được dùng để chỉ một trường trung học, một trường giảng dạy chương trình sau trung học nhưng không thuộc [[giáo dục đại học]], hay một trường huấn nghệ cấp các chứng chỉ nghề.<ref name="EB">{{chú thích web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/125627/college |title=College |publisher=Encyclopedia Britannica |date= |accessdate=November 19, 2013}}</ref> Ở Việt Nam, từ ''college'' có khi được dịch sang tiếng Việt là "trường cao đẳng" (xem thêm bài ''[[Trường cao đẳng]]''), còn "trường đại học" có khi được dịch sang tiếng Anh là ''university'' (xem thêm ''[[Viện đại học]]'').<ref
Bài này nói về cơ sở giáo dục đại học theo mô hình trường đại học ở [[châu Âu]] thời [[trung cổ]] và được các vùng khác trên thế giới đem áp dụng trong thời [[thời kỳ cận đại|cận đại]]. Về các trung tâm học tập bậc cao thời [[cổ đại]], chẳng hạn [[Học viện Platon]] do triết gia [[Platon]] thành lập khoảng năm 387 trước [[Tây lịch]] ở Athens, [[Hy Lạp]], hay các viện đại học [[Puspagiri]], [[Nalanda]], [[Vikramshila]], và [[Taxila]] ở [[Ấn Độ]] cổ đại, xem bài ''[[Các cơ sở học tập bậc cao thời cổ đại]]''.
Dòng 10:
==Lịch sử==
{{chính|Lịch sử giáo dục}}
[[
Ở [[Viện Đại học Bologna]] thời [[Trung cổ]], tập thể giảng viên được gọi là ''collegium'', còn tập thể sinh viên được gọi là ''universitas''. Tuy vậy một số sinh viên sống trong các ''collegium''. Ở hầu hết các viện đại học cuối thời Trung cổ, ''collegium'' có nghĩa là một cư xá dành cho sinh viên, thường là những sinh viên sắp tốt nghiệp với bằng cử nhân hay các bằng cấp cao hơn. Các trường đại học (''college'') phát triển mạnh nhất ở các viện đại học [[Viện Đại học Paris|Paris]], [[Viện Đại học Oxford|Oxford]], và [[Viện Đại học Cambridge|Cambridge]]. Vào [[thế kỷ 13]], những [[viện đại học]] (''university'') này đều có các trường đại học; đáng chú ý có Sorbonne của Viện Đại học Paris, Merton của Viện Đại học Oxford, và Peterhouse của Viện Đại học Cambridge. Đến năm 1500, có ít sinh viên sống bên ngoài các trường đại học. Các trường đại học có thư viện và dụng cụ nghiên cứu khoa học, và cấp lương bổng định kỳ cho các tiến sĩ và gia sư giúp các sinh viên chuẩn bị thi lấy bằng. Hoạt động giảng dạy của các trường đại học làm lu mờ hoạt động giảng dạy của viện đại học. Thực vậy, những người làm việc cho viện đại học không phải làm gì nhiều ngoài việc tổ chức các kỳ thi cho các sinh viên đã được đào tạo ở nhiều trường đại học khác nhau.<ref name="EB"/>
Dòng 20:
Ý tưởng cho rằng trường đại học đào tạo để lấy bằng và viện đại học cấp bằng trở nên rất phổ biến trong hệ thống giáo dục Anh thế kỷ 19. Có hai trường đại học được thành lập ở London vào thập niên 1820, nhưng đến năm 1836 [[Viện Đại học London]] mới được thành lập để cấp bằng cho các sinh viên của hai trường này. Nhiều trường đại học khác - hầu hết ở cách xa nhau - liên kết với Viện Đại học London. [[Viện Đại học Durham]] được thành lập vào năm 1837 theo mô hình của Viện Đại học Oxford với vài trường đại học để sinh viên sinh sống và học tập. Viện đại học này sau đó liên kết thêm với những trường đại học ở nơi khác - một số ở các thuộc địa của Anh. Các trường đại học liên kết với viện đại học trường thành lập bởi những người [[Công giáo Roma]] ở [[Ireland]] vào thập niên 1850; sinh viên của các trường đại học này thường thi lấy bằng ở các viện đại học đã được thiết lập trước đó cho đến khi Viện Đại học Quốc gia Ireland được thành lập vào năm 1908. Các viện đại học khác có các trường đại học cũng được thành lập. Nhưng các viện đại học ở Anh thành lập sau năm 1879 không có các trường đại học. [[Viện Đại học St. Andrews]] ở [[Scotland]] bao gồm hai trường đại học.<ref name="EB"/>
[[
[[Canada]] có các trường đại học ở các tỉnh New Brunswick, Nova Scotia, Prince Edward Island, và Ontario từ thế cuối thế kỷ 18, nhưng hầu hết các trường đại học ở phần Canada nói [[tiếng Anh]] liên kết với các viện đại học. Các trường đại học được thành lập ở Cape Province, [[Nam Phi]], vào cối thế kỷ 19; hầu hết sau đó trở thành các viện đại học. Ở [[Úc]], các viện đại học không có trường đại học được thành lập vào thế kỷ 19. Nhưng các trường sư phạm và trường giáo dục bậc cao vẫn tồn tại - và cấp bằng cử nhân. Trường đại học duy nhất ở [[New Zealand]] không phải trường sư phạm là một cơ sở giáo dục đại học liên kết với một viện đại học. Các nước cựu thuộc địa Anh ở [[châu Phi]] trước đây có các trường đại học; sau khi giành được độc lập thì lập ra các viện đại học quốc gia, thường theo mô hình [[Viện Đại học London]].<ref name="EB"/>
| |||