Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Giải Nobel Hòa bình”

'''Giải Nobel Hòa bình''' ([[tiếng Thụy Điển]] và [[tiếng Na Uy]]: ''Nobels fredspris'') là một trong năm nhóm giải thưởng ban đầu của [[Giải Nobel]]. Theo nguyện vọng ghi trong di chúc của [[Alfred Nobel]], Giải Nobel hòa bình nên được trao "cho người đã có đóng góp to lớn trong việc đẩy mạnh tình đoàn kết giữa các quốc gia, trong việc giải trừ hoặc hạn chế các lực lượng vũ trang và trong việc tổ chức hay xúc tiến các hội nghị hòa bình". Có nhiều người cho rằng Nobel đã lập ra giải thưởng này trong di chúc như một cách đền bù cho các chất nổ phát minh của ông vốn được sử dụng rộng rãi trong chiến tranh như [[dynamit]] hay [[ballistite]]. Thực tế thì ngoại trừ ballistite, không một loại chất nổ nào của Nobel được sử dụng trong chiến tranh khi ông còn sống<ref>[http://www.nytimes.com/2006/09/26/health/26docs.html?pagewanted=1&ei=5070&en=919b88628e82140e&ex=1160884800 ''New York Times''] {{link chết|truy vấn quá lâu}}</ref>.

Giải Nobel Hòa bình được trao hàng năm vào ngày [[10 tháng 12]], ngày mất của Alfred Nobel tại thủ đô [[Oslo]] của [[Na Uy]]. Trong khi phần lớn các giải Nobel khác được trao tại [[Thụy Điển]] và do một ủy ban của Thụy Điển quyết định, thì người hoặc tổ chức được xét trao giải Nobel Hòa bình sẽ được quyết định bởi [[Ủy ban Giải Nobel Na Uy]] do [[Quốc hội Na Uy]] lập ra. Chủ tịch hiện tại của ủy ban này, tiến sĩ [[Ole Danbolt Mjøs]] cũng là một người từng được trao Giải Nobel Hòa bình. Sở dĩ có sự khác biệt này là vì vào thời điểm Alfred Nobel viết di chúc, Thụy Điển và Na Uy gần như là một liên bang trong đó Chính phủ Thụy Điển chịu trách nhiệm lĩnh vực đối ngoại còn Quốc hội Na Uy chịu trách nhiệm lĩnh vực đối nội. Alfred Nobel chưa bao giờ giải thích lý do tại sao ông lại chọn Na Uy là nước chịu trách nhiệm xét giải Nobel Hòa bình chứ không phải Thụy Điển<ref name="Nobel">[http://www.nobel.no/eng_com_nor.html] {{link chết|truy vấn quá lâu}}</ref>, nhiều người cho rằng có lẽ Nobel muốn loại trừ việc các chính phủ nước ngoài có thể thao túng Giải Nobel Hòa bình, vì vậy ông đã chọn Quốc hội Na Uy, vốn không chịu trách nhiệm về quan hệ đối ngoại.

Nhược điểm lớn nhất của việc xét trao Giải Nobel Hòa bình có lẽ là việc đánh giá tiêu chuẩn của các ứng cử viên. Nếu như ở các giải Nobel khác như [[Giải Nobel Văn học]] hay các giải Nobel về khoa học, các ứng cử viên thường chỉ được xét giải sau hai hoặc ba thập kỉ những đóng góp của họ ra đời, thì đóng góp của các ứng cử viên cho Giải Nobel Hòa bình thường chỉ xét ngay trong năm đó hoặc trong khoảng thời gian ngắn xung quanh thời gian xét giải, phụ thuộc vào những diễn biến chính trị của đóng góp. Vì vậy đã có nhiều trường hợp sau khi được trao Giải Nobel Hòa bình, cá nhân hoặc tổ chức nhận giải lại tham gia vào việc phát động các cuộc chiến tranh hoặc chạy đua vũ trang, đi ngược lại với tiêu chí giải thưởng. Đó là trường hợp của [[Theodore Roosevelt]], tổng thống Mỹ, được trao giải năm [[1906]], sau khi được trao giải đã mở rộng không ngừng lực lượng [[Hải quân Hoa Kỳ]] và dùng vũ lực đàn áp đẫm máu các cuộc nổi dậy của người dân [[Philippines]] chống lại quân đội chiếm đóng Mỹ. Một trường hợp khác là [[Shimon Peres]], được trao giải năm [[1994]], lại được coi là một trong những nhân vật "diều hâu" nhất của chính trường [[Israel]]<ref>[{{chú thích web | url = http://www.vision.org/visionmedia/article.aspx?id=591] | tiêu đề = Biography: Shimon Peres: From Hawk to Dove | author = | ngày = | ngày truy cập = 14 tháng 12 năm 2014 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref> và là người ủng hộ tích cực việc sử dụng vũ lực đàn áp người [[Palestine]].

Ủy ban Giải Nobel Na Uy còn bị chỉ trích vì đã bỏ qua nhiều nhân vật chính trị nổi tiếng đã có những đóng góp lớn cho hòa bình thế giới, đó là [[Mahatma Gandhi]], [[Steve Biko]] hay [[César Chávez]]. Trong đó trường hợp của lãnh tụ Ấn Độ Gandhi đã gây tranh cãi không chỉ trong dư luận mà còn trong chính nội bộ Ủy ban<ref>[{{chú thích web | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/articles/gandhi/index.html] | tiêu đề = Mahatma Gandhi, the Missing Laureate | author = | ngày = | ngày truy cập = 14 tháng 12 năm 2014 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref><ref>[http://nobelprize.org/prize_announcements/peace/ask_questions.html] {{link chết|truy vấn quá lâu}}</ref>. Mặc dù đã được đề cử rất nhiều lần vào các năm 1937, 1938, 1939, 1947 và chỉ vài tháng trước khi ông bị ám sát năm 1948, Mahatma Gandhi đã không bao giờ được trao giải. Ủy ban Giải Nobel sau này đã rất lấy làm tiếc vì sự bỏ qua này, và khi [[Tenzin Gyatso|Đăng-châu Gia-mục-thố]] được trao Giải Nobel Hòa bình năm [[1989]], chủ tịch Ủy ban đã nói rằng một trong những lí do trao giải cho vị [[Đạt-lại Lạt-ma]] là để tưởng nhớ tới Mahatma Gandhi<ref>[{{chú thích web | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1989/presentation-speech.html Diễn| văntiêu củađề Egil= Aarvik,The ChủNobel tịchPeace ỦyPrize ban1989 Giải Nobel| Naauthor Uy]= | ngày = | ngày truy cập = 14 tháng 12 năm 2014 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>.