Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Núi Rushmore”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n General Fixes
Dòng 21:
| governing_body = [[Trung tâm Dịch vụ Công viên Quốc gia]] ([[Cục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ|National Park Service]])
}}
'''Núi Rushmore - Khu Tưởng niệm Quốc gia''' là một [[tác phẩm điêu khắc]] được tạc vào khối đá [[đá hoa cương|granite]] trên núi Rushmore, gần thành phố [[Keystone]], tiểu bang [[Nam Dakota|South Dakota]], [[Hoa Kỳ]]. Là tác phẩm của [[Gutzon Borglum]] và sau này là con trai ông, [[Lincoln Borglum]], Núi Rushmore thể hiện bốn gương mặt [[Tổng thống Hoa Kỳ]] với chiều cao {{convert|60|ft|m|adj=on}}, từ trái sang phải lần lượt là [[George Washington]], [[Thomas Jefferson]], [[Theodore Roosevelt]] và [[Abraham Lincoln]].<ref>[http://www.mountrushmoreinfo.com/Mount Rushmore National Memorial]. Decemberngày 6, tháng 12 năm 2005.60 SD Web Traveler, Inc. Retrieved Aprilngày 7, tháng 4 năm 2006.</ref> Toàn thể khu tưởng niệm bao phủ trên diện tích {{convert|1278,45|acre|km2|sigfig=3}}<ref>McGeveran, William A. Jr. ''et al.'' (2004). ''The Word Almanac and Book of Facts 2004''. New York: World Almanac Education Group, Inc. ISBN 0-88687-910-8.</ref> và cao {{convert|5725|ft|m}} so với mực nước biển.<ref name=peakbagger>[http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=6234 Mount Rushmore, South Dakota] (Novemberngày 1, tháng 11 năm 2004). Peakbagger.com. Retrieved Marchngày 13, tháng 3 năm 2006.</ref>
 
Người ta cho rằng nhà sử học bang [[Nam Dakota|South Dakota]], [[Doane Robinson]], là người đưa ra ý tưởng tạc chân dung của những người nổi tiếng tại vùng [[Black Hills]] thuộc bang South Dakota để thúc đẩy ngành du lịch trong vùng phát triển. Ban đầu Robinson muốn tạc tượng ở vùng [[Needles (Black Hills)|Needles]]; tuy nhiên, Gutzon Borglum không đồng ý mà lại chọn vùng núi lớn hơn, núi Rushmore. Borglum cũng quyết định nên tạc tượng liên quan đến quốc gia, đồng thời chọn chân dung bốn vị tổng thống để tạc vào núi. Sau khi đảm bảo khoản ngân sách liên bang, việc xây dựng khu tưởng niệm bắt đầu vào năm 1927 và hoàn thành chân dung bốn vị tổng thống vào khoảng thời gian từ năm 1934 đến năm 1939. Khi Gutzon Borglum qua đời vào tháng 3 năm 1941, con trai của ông là Lincoln Borglum đã đảm nhiệm công việc của cha. Mặc dù ý tưởng ban đầu là tạc tượng bốn vị tổng thống từ đầu đến thắt lưng, nhưng do thiếu kinh phí nên công việc chạm khắc chấm dứt vào năm 1941.
 
[[Trung tâm Dịch vụ Công viên Quốc gia]] bắt đầu quản lý khu tưởng niệm vào năm 1933 khi công trình còn đang dang dở và vẫn quản lý cho đến tận hôm nay. Hàng năm tại đây thu hút khoảng 2 triệu khách đến thăm.<ref name=NPSfacts>{{chú thích web |url=http://www.nps.gov/moru/faqs.htm |title=Mount Rushmore National Memorial Frequently Asked Questions |publisher=National Park Service |accessdate=Decemberngày 2, tháng 12 năm 2009}}</ref>
 
== Lịch sử ==
Dòng 34:
Ban đầu ngọn núi tên là [[Lakota people|Lakota]] [[Sioux]], nghĩa là ''Sáu vị cha già'', sau này được đổi tên theo [[Charles E. Rushmore]], một vị luật sư lỗi lạc ở [[Thành phố New York|New York]] qua chuyến thám hiểm năm 1885.<ref>Belanger, Ian A. ''et al.'' {{Wayback|url=http://t3.preservice.org/T0211461/history/|title="Mt. Rushmore&nbsp;— presidents on the rocks"|date=20060514075853}}</ref> Ban đầu, dự án tạc tượng ở núi Rushmore nhằm kích thích ngành du lịch tại vùng [[Black Hills]] thuộc bang [[Nam Dakota|South Dakota]]. Sau những cuộc đàm phán kéo dài giữa đoàn đại biểu [[Quốc hội Hoa Kỳ|Quốc hội]] và Tổng thống [[Calvin Coolidge]], Quốc hội đã thông qua dự án trên. Công việc chạm khắc bắt đầu vào năm 1927 và kết thúc vào năm 1941 với vài ca chấn thương nhưng không ai tử nạn.<ref name=NPSfacts/>
 
Mang tên ''Sáu vị cha già'', ngọn núi là một phần trong chuyến đi tôn giáo đến đỉnh [[Harney Peak]], dẫn đầu là vị tù trưởng của bộ lạc [[Lakota]], [[Black Elk]]. Sau một loạt [[Indian Wars#Plains|chiến dịch quân sự]] từ năm 1876 đến năm 1877, Hoa Kỳ đã chiếm lĩnh vùng đất này mặc dù vẫn còn những tranh cãi dựa trên [[Treaty of Fort Laramie (1868)|Hiệp ước Fort Laramie]] năm 1868 (xem mục "[[#Controversy|Tranh cãi]]" dưới đây). Với cư dân da trắng Hoa Kỳ, ngọn núi này có nhiều tên gọi như Núi Cougar, Núi Sugarloaf, Núi Slaughterhouse và Vách đá Keystone. Ngọn núi mang tên Núi Rushmore qua một chuyến thám hiểm thăm dò của Charles Rushmore, David Swanzey (chồng của [[Carrie Ingalls]]) và Bill Challis.<ref name=KAHS>Keystone Area Historical Society [http://www.keystonechamber.com/kahs/characters.html Keystone Characters]. Retrieved Octoberngày 3, tháng 10 năm 2006.</ref>
 
Năm 1923, nhà sử học [[Doane Robinson]] đưa ra ý tưởng tạc tượng trên Núi Rushmore nhằm khuyến khích phát triển [[Tourism in the United States|du lịch]] ở tiểu bang South Dakota. Năm 1924, Robinson thuyết phục nhà điêu khắc [[Gutzon Borglum]] đến thăm vùng Black Hills nhằm đảm bảo hoàn thành công việc điêu khắc. Borglum đã từng tham gia điêu khắc tác phẩm [[Stone Mountain#Carving|Đài Tưởng niệm Hiệp hội]] ([[Confederate Memorial Carving]]), một đài tưởng niệm [[chạm nổi nông]] ([[bas-relief]]) khổng lồ dành cho các vị lãnh đạo [[Confederate States of America|Hiệp hội]] ở vùng núi [[Stone Mountain]] thuộc bang [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], nhưng các quan chức của tiểu bang lại không đồng ý.<ref name=Carving>{{chú thích web |url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/rushmore/peopleevents/e_stonemtn.html |title="People & Events: The Carving of Stone Mountain" |work= American Experience |publisher= PBS |accessdate=17 March 2010}}</ref> Kế hoạch ban đầu là sẽ tiến hành tạc tượng trên những cột đá [[đá hoa cương|granite]] tên là [[Needles (Black Hills)|Needles]]. Tuy nhiên, Borglum nhận thấy rằng những cột đá Needles đang bị xói mòn và không thể tạc tượng trên đó. Ông đã chọn Núi Rushmore với diện tích lớn hơn và vì vách núi quay về hướng Đông Nam nên nhận được nhiều ánh sáng mặt trời nhất. Borglum, sau khi nhìn thấy Núi Rushmore, đã phát biểu như sau: "Nước Mỹ sẽ diễu hành theo đường chân trời ấy".<ref name="autogenerated1">[http://web.archive.org/web/20061010135902/http://www.nps.gov/archive/moru/park_history/carving_hist/carving_history.htm Carving History] (Octoberngày 2, tháng 10 năm 2004). National Park Service.</ref> [[United States Congress|Quốc hội]] cho phép bắt đầu Chiến dịch Khu tưởng niệm Quốc gia - Núi Rushmore vào ngày 3 tháng 3 năm 1925.<ref name=autogenerated1/> Tổng thống yêu cầu ngoài bức tượng của Washington thì cũng cần phác thảo chân dung hai vị tổng thống Đảng Cộng hòa và một vị Tổng thống Đảng Dân chủ.<ref name=Fite>Fite, Gilbert C. ''Mount Rushmore'' (May 2003). ISBN 0-9646798-5-X, the standard scholarly study.</ref>
[[Tập tin:Mount Rushmore2.jpg|nhỏ|trái|150px|Construction of Mount Rushmore.]]
 
Từ ngày 4 tháng 10 năm 1927 đến ngày 31 tháng 10 năm 1941, Gutzon Borglum cùng 400 công nhân đã tạc những bức tượng khổng lồ, cao 60 foot (18m), thể hiện 4 vị [[President of the United States|Tổng thống Hoa Kỳ]] là [[George Washington]], [[Thomas Jefferson]], [[Theodore Roosevelt]] và [[Abraham Lincoln]], biểu trưng cho lịch sử 130 năm đầu tiên của Hoa Kỳ. Borglum lựa chọn 4 vị tổng thống này dựa vào vai trò bảo vệ nền Cộng Hòa và mở mang bờ cõi của họ.<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated2">[[Albert Boime]], "Patriarchy Fixed in Stone: Gutzon Borglum's 'Mount Rushmore'," ''American Art'', Vol. 5, No. 1/2. (Winter - Spring, 1991), pp. 142–67.</ref> Ban đầu người ta dự định tạc tượng Thomas Jefferson về phía bên phải của tượng Washington, nhưng sau khi tiến hành chạm khắc, người ta thấy khối đá ấy không phù hợp nên đã phá nổ khối đá mang hình Jefferson này và tạc một bức tượng mới bên trái tượng Washington.<ref name="autogenerated1" />
 
Năm 1933, Trung tâm Dịch vụ Công viên Quốc gia đã tiến hành quản lý Núi Rushmore. Kỹ sư [[Julian Spotts]] giúp đỡ dự án bằng cách cải thiện phần cơ sở hạ tầng. Chẳng hạn như ông đã nâng cấp tàu điện để tàu lên được đỉnh Núi Rushmore nhằm giúp công nhân làm việc dễ dàng hơn. Đến ngày 4 tháng 7 năm 1934, bức tượng khuôn mặt tổng thống Washington đã hoàn thành và được khánh thành. Người ta khánh thành bức tượng tổng thống Thomas Jefferson vào năm 1936 và bức tượng tổng thống Abraham Lincoln vào ngày 17 tháng 9 năm 1937. Vào năm 1937, một dự luật được đệ trình lên Quốc hội nhằm tạc thêm tượng vị thủ lĩnh nhân quyền [[Susan B. Anthony]], tuy nhiên Quốc hội đã bổ sung một [[rider (legislation)|phụ lục]] cho một dự luật đặc quyền, yêu cầu chỉ sử dụng ngân sách liên bang để hoàn thiện bốn bức tượng ban đầu.<ref name=timeline>[http://www.pbs.org/wgbh/amex/rushmore/timeline/timeline2.html American Experience] "Timeline: Mount Rushmore" (2002). Retrieved Marchngày 20, tháng 3 năm 2006.</ref> Năm 1939, bức tượng tổng thống Theodore Roosevelt được khánh thành.
 
Xưởng Điêu khắc của Nhà Chạm khắc&nbsp;— một khu trưng bày mô hình và dụng cụ bằng nhựa độc nhất liên quan đến công trình điêu khắc&nbsp;— được xây dựng vào năm 1939 dưới dự chỉ đạo của Borglum. Borglum qua đời do bị [[tắc mạch máu]] vào tháng 3 năm 1941. Con trai ông, [[Lincoln Borglum]], tiếp tục đảm nhiệm dự án này. Theo kế hoạch ban đầu, người ta sẽ tạc tượng từ đầu đến thắt lưng<ref>[http://www.engineeringsights.org/SightDetail.asp?Sightid=526&id=SD&view=s&name=South+Dakota&page=1&image=0 Mount Rushmore National Memorial].</ref> nhưng do thiếu kinh phí nên buộc phải chấm dứt công trình. Borglum cũng dự tính dựng một tấm bảng lớn có hình dạng khu vực [[Louisiana Purchase]] với những chữ cái mạ vàng, tưởng nhớ bản [[United States Declaration of Independence|Tuyên ngôn Độc lập]], [[United States Constitution|Hiến pháp Hoa Kỳ]], khu vực Louisiana Purchase cùng những vùng đất khác, từ [[Alaska purchase|Alaska]], [[Texas Annexation|Texas]] cho tới [[Khu Kênh đào Panama]].<ref name="autogenerated2" />
Dòng 47:
[[Tập tin:Gutzon Borglum's model of Mt. Rushmore memorial.jpg|nhỏ|200px|A model at the site depicting Mount Rushmore's intended final design. Insufficient funding forced the carving to end in October 1941.]]
 
Toàn bộ dự án tiêu tốn 989.992,32 USD.<ref name=SDTourism>[http://iml.jou.ufl.edu/projects/students/Ahmann/rushmore.html Mount Rushmore National Memorial]. Tourism in South Dakota. Laura R. Ahmann. Retrieved Marchngày 19, tháng 3 năm 2006.</ref> Dự án trở nên nổi tiếng khi không có bất kỳ công nhân nào tử vong đối với một công trình tầm cỡ như vậy.<ref>[http://www.outdoorplaces.com/Destination/USNP/sdmtrsh/index.htm Mount Rushmore National Memorial]. Outdoorplaces.com. Retrieved Junengày 7, tháng 6 năm 2006.</ref><!--this information belongs in the lead; creates too stubby a para in the body-->
 
Vào ngày 15 tháng 10 năm 1966, Núi Rushmore được liệt vào [[Danh sách Di tích Lịch sử Quốc gia]]. Một bài luận của sinh viên William Andrew Burkett từ bang [[Nebraska]] đã giành chiến thắng ở hạng mục đồng đội lứa tuổi đại học vào năm 1934, đồng thời được khắc trên bảng đồng tại Entablature vào năm 1973.<ref name="timeline"/> Năm 1991, Tổng thống [[George H. W. Bush]] chính thức khánh thành công trình Núi Rushmore.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Núi_Rushmore”