Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Gấu nâu”

Đã từng phổ biến ở [[châu Á]], [[châu Phi]], [[châu Âu]] và [[Bắc Mỹ]],<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4003325.stm Ancient bear made early migration]</ref>, gấu nâu hiện nay đã bị tuyệt chủng ở một số nơi và suy giảm về số lượng ở những khu vực khác. Chúng thích sống trong những khu vực tương đối thoáng, thông thường là miền núi. Gấu nâu sống phổ biến hiện nay từ miền đông [[Alaska]] từ [[Yukon]] và [[Lãnh thổ Tây Bắc]], về phía nam xuyên từ [[British Columbia]] cho đến nửa phía tây của [[Alberta]]. Các quần thể cô lập sống tại tây bắc [[tiẻu bang Washington|Washington]], bắc [[Idaho]], tây [[Montana]] và tây bắc [[Wyoming]]. Chủng gấu xám (''U. arctos horribilis'') là gấu nâu phổ biến của Bắc Mỹ lục địa; chủng gấu Kodiak (''U. arctos middendorffi'') bao gồm gấu nâu trên các đảo [[Kodiak]], [[Afognak]] và [[Shuyak]] thuộc Alaska. Chủng gấu xám Mexico (''U. arctos nelsoni'') sinh sống tại miền bắc [[México|Mexico]].

Người ta cho rằng gấu nâu đã tiến hóa từ ''Ursus etruscus''. Các hóa thạch cổ nhất có tại Trung Quốc, khoảng 0,5 triệu năm trước (Ma). Chúng đã tiến vào châu Âu khoảng 0,25 Ma, và vào Bắc Mỹ chỉ một thời gian ngắn ngay sau đó. Các di tích gấu nâu với niên đại thuộc thế Pleistocen là phổ biến trên [[đảo Anh]], nơi mà người ta cho rằng chúng đã vượt qua [[gấu hang]] (''Ursus spelaeus''). Loài này tiến vào Alaska khoảng 0,1 Ma, mặc dù chúng đã không tiến xuống phía nam Bắc Mỹ cho tới khoảng 13.000 năm trước.<ref name="evolution"/>. Người ta cho rằng gấu nâu đã không thể tiến xuống phía nam cho tới khi loài gấu mõm ngắn ''[[Arctodus simus]]'' to lớn hơn bị tuyệt chủng.<ref name="geist">[http://www.cnr.uidaho.edu/wlf520/pdf/geist.pdf Did Large Predators keep Humans out of North America?]</ref>. Một số nhà cổ động vật học lại đề xuất khả năng về hai đợt di cư tách biệt của gấu nâu: gấu xám được coi là phát sinh ra từ gấu hộp sọ hẹp, di cư từ miền bắc Siberi tới miền trung Alaska và phần còn lại của đại lục, trong khi gấu Kodiak phát sinh từ gấu hộp sọ rộng có ở Kamchatka và đã chiếm lĩnh bán đảo Alaska. Các hóa thạc gấu nâu đã phát hiện tại Ontario, Ohio, Kentucky và Labrador chỉ ra rằng loài này đã sinh sống xa hơn về phía đông so với các chỉ dẫn trong các ghi chép lịch sử.<ref name="evolution">Bruce McLellan và David C. Reiner (1994). [http://www.bearbiology.com/fileadmin/tpl/Downloads/URSUS/Vol_9/McLellan_Reiner_Vol_9.pdf A Review of bear evolution] Int. Conf. Bear Res. and Manage. 9(1):85–96</ref>.

Có rất ít sự đồng thuận về phân loại gấu nâu. Một số hệ thống đề xuất nhiều tới 90 phân loài, trong khi phân tích ADN gần đây đã nhận dạng được chỉ 5 nhánh.<ref>{{chú thích web |url=http://www.bearinfo.org/YESFedRegister.pdf |title=Endangered and Threatened Wildlife and Plants; Designating the Greater Yellowstone Ecosystem Population of Grizzly Bears as a Distinct Population Segment; Removing the Yellowstone Distinct Population Segment of Grizzly Bears From the Federal List of Endangered and Threatened Wildlife |accessdate=24-5-2011 |author=Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ |date=17-11-2006 |publisher=Federal Register / Vol. 70, No. 221 |pages=69854–69884 |format=PDF |archiveurl = http://web.archive.org/web/20060825042929/http://www.bearinfo.org/YESFedRegister.pdf |archivedate = 25-8-2006}}</ref>. Phân tích ADN cho thấy các phân loài gấu nâu đã nhận dạng được, ở cả Á-Âu và Bắc Mỹ, về mặt di truyền là khá đồng nhất, và địa lý phát sinh chủng loài về mặt di truyền của chúng không tương ứng với phân loại truyền thống của chúng.<ref name="Waits">{{chú thích web |url=http://www.cnrhome.uidaho.edu/documents/Waits%20et%20al%201998%20cb.pdf&pid=78496&doc=1 |title=Mitochondrial DNA Phylogeography of the North American Brown Bear and Implications for Conservation|accessdate=24-5-2011 |author=Lisette P. Waits, Sandra L. Talbot, R.H. Ward, G. F. Shields |year=1998 |month=tháng 4 |publisher=Conservation Biology |pages=408–417}}</ref>. Vào thời điểm năm 2005, người ta công nhận 16 phân loài.<ref>{{MSW3 Wozencraft | pages = | id =14000970}}</ref>. Các phân loài như sau:

* ''[[Ursus arctos arctos]]'' — Gấu nâu Á Âu. Phân bố tại châu Âu, Kavkaz, Siberi (trừ phía đông) và Mông Cổ.<ref name="soviet">''Mammals of the Soviet Union'' Quyển II Phần 1a, SIRENIA AND CARNIVORA (Sea cows; Wolves and Bears), V.G Heptner và N.P Naumov (chủ biên), Science Publishers, Inc. USA. 1998. ISBN 1-886106-81-9</ref>.

* ''[[Ursus arctos alascensis]]'':<ref>{{Cite document |title= Ursus arctos alascensis Merriam, 1896. Taxonomic Serial No.: 726985 |publisher= ITIS |url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=726985&print_version=PRT&source=to_print |postscript=}}. Xem thêm Wilson và Reeders, Mammal Species of the World, ấn bản lần 3 [http://www.bucknell.edu/MSW3/browse.asp?s=y&id=14000972]</ref>: Phân bố tại Alaska.

* ''[[Ursus arctos beringianus]]'' – Gấu nâu Kamchatka (hay gấu nâu Viễn Đông). Phân bố tại [[bán đảo Kamchatka]] và [[đảo Paramushir]].<ref name="soviet"/>.

* ''[[Ursus arctos lasiotus]]'' – Gấu nâu Ussuri (hay gấu nâu Amur, gấu xám đen hay gấu ngựa). Phân bố tại [[Nga]]: miền nam [[quần đảo Kuril]], [[Sakhalin]], [[primorsky (vùng)|vùng Primorsky]] và khu vực sông [[Ussuri]]/[[Amur]] ở phía nam [[rặng núi Stanovoy]], [[Cộng hòa NHân dân Trung Hoa|Trung Quốc]]: đông bắc [[Hắc Long Giang]], [[Nhật Bản]]: [[Hokkaidō]].<ref name="soviet"/>.

* ''[[Ursus arctos middendorffi]]'' — Gấu Kodiak. Phân loài to lớn nhất, cạnh tranh ngang ngửa với [[gấu trắng Bắc Cực|gấu trắng Bắc cực]] như là thành viên to lớn nhất của họ Gấu<ref name="kodiak">{{chú thích web |url=http://www.fws.gov/endangered/esa-library/pdf/polar_bear.pdf |format=PDF |title=Polar bear, (Ursus maritimus) |publisher=Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ |accessdate=24-5-2011 |quote=Appearance. The polar bear is the largest member of the bear family, with the exception of Alaska's Kodiak brown bears, which equal polar bears in size.}} ([http://ecos.fws.gov/speciesProfile/SpeciesReport.do?spcode=A0IJ Trang tổng quan])</ref> cũng như trong vai trò của loài săn mồi trên cạn to lớn nhất.<ref name="boddington">{{chú thích sách | title = Fair Chase in North America | author = Craig Boddington, minh họa của Ken Carlson | edition = illustrated | publisher = Boone and Crockett Club | year = 2004 | isbn = 0940864479, 9780940864474 | page = 45 | url = http://books.google.com/?id=Rri8xdwgdQ0C&pg=PA45&dq=largest+predator+bear}}</ref>. Phân bố tại Kodiak, Afognak, [[quần đảo Shuyak]] ([[Alaska]]).

* ''[[Ursus arctos pruinosus]]'' – Gấu lam Tây Tạng. Phân bố tại miền tây Trung Quốc và Tây Tạng.<ref name="soviet"/>.

* ''[[Ursus arctos syriacus]]'' – Gấu nâu Syria. Phân bố tại khu vực liên Kavkaz, Syria, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ (Tiểu Á), Iran, Afghanistan, miền tây Himalaya và các dãy núi Pamir-Alai và Thiên Sơn,<ref name="soviet"/>, trong quá khứ có lẽ cũng có ở Israel.