Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Minnesota”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, replaced: {{cite web → {{chú thích web (19) using AWB |
|||
Dòng 36:
| 2000DensityUS = 67.1
| 2000Density = 25.9
| MedianHouseholdIncome = $58,906<ref>{{
| IncomeRank = 9th
| AdmittanceOrder = 32nd
Dòng 47:
| LengthUS = c. 400
| Length = c. 640
| HighestPoint = [[Núi Đại bàng (Minnesota)|Núi Đại bàng]]<ref name=USGS>{{
| HighestElevUS = 2,302
| HighestElev = 701
Dòng 67:
== Từ nguyên ==
Từ ''Minnesota'' bắt nguồn từ tên gọi [[tiếng Dakota]] của [[sông Minnesota]]: ''Mnisota''. Gốc từ ''mni'' có nghĩa là "nước." ''Mnisota'' có thể dịch thành ''nước trong'' hoặc ''nước đục'' tùy theo cách phát âm.<ref name="AHDEL">"Mnisota" ''Dakota Dictionary Online''. 2010. https://filemaker.cla.umn.edu/dakota/browserecord.php?-action=browse&-recid=1630 (ngày 7 tháng 9 năm 2013).</ref><ref name="mnhs-name">{{chú thích web | title = Minnesota State | publisher = Minnesota Historical Society | url = http://mnplaces.mnhs.org/upham/otheritem.cfm?PlaceNameID=2007&BookCodeID=67&County=0&SendingPage=Results.cfm | accessdate = ngày 26 tháng 4 năm 2008}}</ref> Người da đỏ giải thích tên gọi cho những người da trắng định cư ban đầu bằng cách để sữa nhỏ giọt vào nước và gọi nó là ''mnisota''.<ref name="mnhs-name">{{
{{chú thích web | title = Minnehaha Creek | publisher = Minnesota Historical Society | url = http://mnplaces.mnhs.org/upham/Waterway.cfm?PlaceNameID=2002&BookCodeID=9&County=27&SendingPage=Results.cfm | accessdate = ngày 26 tháng 4 năm 2008}}</ref>
Dòng 85:
[[Hình:Palisade, Shovel Point (cropped).jpg|thumb|right|[[Đầu Palisade]] ở [[Hồ Superior]] được tạo ra từ dung nham [[rhyolite]] của thời [[Precambrian]].<ref name="MNGeog"/>]]
Đỉnh cao của tiểu bang là [[Núi Đại Bàng (Minnesota)|Núi Đại Bàng]] với độ cao 701 m. Cách đó 21
Hai [[đường phân thủy]] chính lưu thông với nhau ở vùng đông bắc của Minnesota thuộc vùng nông thôn [[Hibbing, Minnesota|Hibbing]], tạo ra tam [[lưu vực]]. [[Giáng thủy]] có thể luồng theo sông Mississippi xuống phía nam của [[Vịnh Mexico]], hệ thống [[Saint Lawrence Seaway]] phía đông của Đại Tây Dương hoặc [[lưu vực Hudson Bay]] đến [[Bắc Băng Dương]].<ref>{{chú thích web | title = Continental Divides in North Dakota and North America | publisher = National Atlas | date = ngày 2 tháng 10 năm 2007 | url = http://nationalatlas.gov/articles/geology/a_continentalDiv.html | accessdate = ngày 9 tháng 4 năm 2008}}</ref>
Biệt danh của tiểu bang này là ''Vùng Đất của 10.000 hồ'' không phải là biệt danh phóng đại. Minnesota có 11.842 [[Hồ Minnesota|hồ]] với diện tích ít nhất 0,040 km<sup>2</sup>.<ref name="dnr">{{chú thích web | title = Lakes, rivers & wetlands | work = MN Facts | publisher = Minnesota DNR | year = 2008 | url = http://www.dnr.state.mn.us/faq/mnfacts/water.html | accessdate = ngày 9 tháng 4 năm 2008}}</ref> Vùng Hồ Superior thuộc Minnesota là vùng lớn nhất với diện tịch 3.896 km<sup>2</sup> và sâu nhất với độ sâu 390 m trong tiểu bang.<ref name="dnr">{{
=== Hệ sinh thái ===
Dòng 102:
=== Khí hậu ===
{{main|Khí hậu của Minnesota}}
Minnesota đã từng trải qua nhiều [[Danh sách khí hậu kỷ lục của Minnesota|đợt khi hậu khắc nghiệt]] vì đặc điểm [[khí hậu lục địa]] của nó, với mùa đông lạnh và mùa hè nóng. Sự khác biệt giữa kỷ lục nóng nhất và lạnh nhất là 174 độ [[Fahrenheit]] (96 °C) (từ {{convert|-60|F|C}} tại [[Tower, Minnesota|Tower]] vào ngày 2 tháng 2, 1996 đến {{convert|114|F|C}} tại [[Moorhead, Minnesota|Moorhead]] vào ngày 6 tháng 7, 1936).<ref name="extremes">{{chú thích web | title = Minnesota climate extremes | publisher = University of Minnesota | url = http://climate.umn.edu/doc/historical/extremes.htm | accessdate = ngày 3 tháng 5 năm 2008}}</ref> Các hiện tượng khí hậu như [[mưa]]. [[tuyết]]. [[bão tuyết]], [[sấm sét]], [[mưa đá]], [[derecho]], [[lốc xoáy]], [[lốc xoáy thấp]]. Mùa thu hoạch khoảng 90 ngày tùy theo năm ở vùng [[Đất Sắt]] đến 160 ngày ở vùng đông nam Minnesota gần Sông Mississippi và nhiệt độ trung bình từ {{convert|37|to|49|F|C}}.<ref name="noaa">{{chú thích web | authorlink = www.ncdc.noaa.gov | title = Climate of Minnesota | publisher = National Weather Service Forecast Office | url = http://www5.ncdc.noaa.gov/climatenormals/clim60/states/Clim_MN_01.pdf|format=PDF| accessdate = ngày 3 tháng 5 năm 2008|archiveurl = http://web.archive.org/web/20080528042433/http://www5.ncdc.noaa.gov/climatenormals/clim60/states/Clim_MN_01.pdf |archivedate = ngày 28 tháng 5 năm 2008|deadurl=yes}}</ref> Nhiệt độ [[điểm sương]] trung bình khoảng {{convert|58|F|C}} ở miền nam đến {{convert|48|F|C}} ở miền bắc.<ref name="noaa">{{
=== Đất bảo tồn ===
Dòng 111:
{{main|Lịch sử Minnesota}}
[[Image:Minnesotaterritory.PNG|thumb|left|Bản đồ [[lãnh địa Minnesota]] 1849–1858]]
Trước khi người Châu Âu di cư đến Bắc Mỹ, Minnesota là nơi ở của [[người Dakota]]. Khi người Châu Âu định cư ở phía bờ biển đông, phong trào tránh xa người da trắng làm nhiều người Da Đỏ như người [[Anishinaabe]] và các [[Người Da Đỏ trong Hoa Kỳ|người Da Đỏ khác]] di cư đến vùng Minnesota. Những người Châu Âu đầu tiên đến vùng này là các nhà lái buôn lông thú người Pháp đến vào thứ kỷ thứ 17. Vào cuối thế kỷ đó, người [[Anishinaabe]], còn được biết tới là người [[Ojibwe]] đã di cư đến vùng phía tây của Minnesota tạo nên tranh chấp với người Dakota.<ref name="timepieces">{{
Vào năm 1762, khu vực này trở thành một phần của [[Louisiana (Tân Tây Ban Nha)|Louisiana Tây Ban Nha]] cho tới năm 1802.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/349302/Louisiana-Purchase</ref><ref>http://www.knowla.org/entry/773/</ref> Một phần của tiểu bang ở phía đông sông Mississippi đã trở thành một phần trong nước Hoa Kỳ khi [[Hiệp định Paris (1783)|Hiệp định Paris thứ hai]] được ký kết vào lúc [[cách mạng Mỹ]] kết thúc. Phần đất phía tây của sông Mississippi được mua về qua vụ [[vùng đất mua Louisiana]], tuy nhiên phần [[Thung Lũ Sông Đỏ]] bị tranh chấp cho tới khi [[hiệp ước 1818]] được ký.<ref name="Lass"/> Vào năm 1805, [[Zebulon Pike]] thương lượng với người Da Đỏ để lấy đất ở vùng hợp lưu giữa Minnesota và sông Mississippi. Trong khoảng năm từ 1819 tới 1825, [[Pháo đài Snelling]] được xây dựng.<ref name="Gilman">{{cite book | title = The Story of Minnesota's Past | last = Gilman | first = Rhoda R. | publisher = Minnesota Historical Society Press | location = St. Paul, Minnesota | date = July 1, 1991 | isbn = 0-87351-267-7}}</ref> Lính ở pháo đài đó đã xây [[cối xay lúa]] và [[nhà máy cưa]] tại [[Thác Saint Anthony]], là công nghiệp lấy nương lượng từ nước đầu tiên và sau này Minneapolis được lập nên ở đây. Trong khi đó những người lập nghiệp ở đất công, các viên chức và các nhà du lịch đã định cư gần pháo đài đó. Vào năm 1839, quân đội Hoa Kỳ bắt họ dời suốt cuối sông và họ đã định cư vùng mà ngày nay trở thành [[thành phố St. Paul]].<ref name="hfs">{{
[[File:Dakota War of 1862-stereo-right.jpg|thumb|upright|Người định cư đang tị nạn [[Chiến tranh Dakota 1862]]]]
Hiệp ước giữa những người định cư gốc Châu Âu và người Dakota và Ojibwe đã dần dần ép người bản địa ở đây ra đi đến những [[khu dành riêng cho người bản địa Mỹ]] nhỏ hơn. Năm 1861, người ở Mankato lập ra nhóm tên [[Knights of the Forest]], với mục đích loại bỏ hết tất cả [[Người Da Đỏ trong Hoa Kỳ|người Da Đỏ]] ở Minnesota. Khi hoàn cảnh trở nên tồi tệ hơn cho người Dakota, xung đột xảy ra và dẫn tới [[Chiến tranh Dakota 1862]].<ref>{{
Trồng trọt và đốn củi là nghề chính của nền kinh tế Minnesota. Nhà máy cưa tại Saint Anthony Falls và trung tâm đốn củi như [[Marine tại St. Croix, Minnesota|Marine tại St. Croix]], [[Stillwater, Minnesota|Stillwater]], và [[Winona, Minnesota|Winona]] chế biến gỗ với số lượng lớn. Những thành phố này có nhiều sông để tiện cho việc di chuyển.<ref name="Lass"/> Sau này, Thác nước Saint Anthony Falls được dùng tới để nạp năng lượng cho cối xay bột. Những phát minh mới của thợ cối Minneapolis đã dẫn tới bằng sở hữu bột, bán giá cao gấp đôi so với bánh mì và tinh bột.<ref>{{
[[Image:Phelpsmill ottertailcounty.jpg|thumb|left|upright|[[Cối xay Phelps]] tại [[Hạt Otter Tail, Minnesota|Hạt Otter Tail]]]]
Dòng 127:
Sau [[chiến tranh thế giới II]], sự phát triển công nghiệp đã có bước đột phát. Công nghiệp mới đã giúp tăng năng suất nông nghiệp quá các kỹ thuật tự động trang nuôi của heo và gia súc, máy vặn sữa bò và chăn gà số lượng lớn. Trồng trọt trở thành môn chuyên môn với công nghệ [[lai (sinh học)|lai]] của bắp và lúa mì và các máy nông nghiệp như [[máy kéo]] và [[máy gặt đập liên hợp]] được sử dụng rộng rãi. Giáo sư [[Trường đại học của Minnesota]] [[Norman Borlaug]] đã cống hiến cho những phát triển này qua cuộc [[cách mạng xanh]].<ref name="Gilman"/> Sự phát triển những khu [[ngoại ô]] đã tăng trưởng mạnh thông qua sự tăng nhu cầu nhà ở và tiện nghi vận chuyển. Tăng trưởng khả năng vận chuyển đã giúp tạo nên nhiều việc làm chuyên môn.<ref name="Gilman"/>
Minnesota trở thành trung tâm của công nghệ kỹ thuật sau thế chiến II. Hãng [[Engineering Research Associates]] được lập ra vào năm 1946 để phát triển máy tính cho [[Hải quân Hoa Kỳ]]. Sau đó hãng đó đã hợp nhất với [[Remington Rand]] và trở thành [[Sperry Rand]]. [[William Norris (CEO)|William Norris]] rời bỏ Sperry vào năm 1957 để lập nên [[Control Data Corporation]] (CDC).<ref>{{
== Thành phố và thị xã ==
Dòng 134:
[[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]], nằm ở phía trung đông Minnesota trải dài bờ sông Mississippi, đã trở thành [[Danh sách thủ đô và thủ phủ tại Hoa Kỳ|thủ phủ]] của Minnesota từ năm 1849, lúc đầu là thủ phủ của [[Lãnh thổ Minnesota]] và sau đó trở thành thủ phủ của bang Minnesota từ năm 1858.
thành phố Saint Paul nằm kế bên thành phố đông dân nhất Minnesota, [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]]; hai thành phố này và vùng ngoại ô của nó được biết đến như [[vùng đô thị]] [[Minneapolis–St. Paul|thành phố đôi]], nó là vùng đô thị lớn thứ 13 của Hoa Kỳ và là nhà của 60 phần trăm dân số tiểu bang này.<ref>{{
Tiểu bang này có 17 thành phố có dân số trên 50,000 (theo thống kê dân số năm 2010). Theo thứ tự dân số từ lớn đến nhỏ, thành phố [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]], [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]], [[Rochester, Minnesota|Rochester]], [[Duluth, Minnesota|Duluth]], [[Bloomington, Minnesota|Bloomington]], [[Brooklyn Park, Minnesota|Brooklyn Park]], [[Plymouth, Minnesota|Plymouth]], [[St. Cloud, Minnesota|Saint Cloud]], [[Woodbury, Minnesota|Woodbury]], [[Eagan, Minnesota|Eagan]], [[Maple Grove, Minnesota|Maple Grove]], [[Coon Rapids, Minnesota|Coon Rapids]], [[Eden Prairie, Minnesota|Eden Prairie]], [[Minnetonka, MN|Minnetonka]], [[Burnsville, Minnesota|Burnsville]], [[Apple Valley, Minnesota|Apple Valley]], [[Blaine, Minnesota|Blaine]] và [[Lakeville, Minnesota|Lakeville]].<ref name="popest"/> Trong những thành phố đó thì chỉ có thành phố Rochester, Duluth và Saint Cloud là nằm ngoài vùng đô thị của Thành Phố Đôi.
Dân số Minnesota đang tiếp tục phát triển, chủ yếu ở vùng đô thị. Dân số của quận [[Quận Sherburne, Minnesota|Sherburne]] và [[Quận Scott, Minnesota|Scott]] tăng gấp đôi từ năm 1980 tới 2000, trong khi 40 trong tổng số 87 quận của tiểu bang này mất đi dân số trong khoảng thời gian đó.<ref name="EIA">{{
== Nhân Khẩu ==
Dòng 146:
=== Dân số ===
[[Image:Minnesota population map cropped.png|thumb|right|Sự phân bố của dân số Minnesota]]
Từ 6,120 người vào năm 1850, dân số Minnesota phát triển tới 1.7 triệu người vào năm 1900. Trong vòng sáu thập niên tới, mỗi thập niên dân số tăng 15 phần trăm trong dân số cho tới 3.4 triệu dân vào năm 1960. Sự phát triển từ đó chậm dần, tăng khoảng 11 phần trăm vào năm 1970 và đạt mức 3.8 triệu dân. Cho vòng ba thế kỷ tới, dân số tăng trung bình khoảng 9 phần trăm cho tới 4.9 triệu dân vào [[Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2000|cuộc thống kê dân số năm 2000]].<ref name="EIA"/> [[Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ]] phỏng đoán rằng dân số Minnesota là khoảng 5,379,139 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 1.4 phần trăm tính từ đợt [[Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010]].<ref name=PopEstUS>{{
== Tham khảo ==
| |||