Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Người Digan”

'''Người Di-gan''' (hoặc ''Rom'', ''Rrom'', hay ''Rroma'') là một [[dân tộc]] với dân số khoảng 15 triệu người, sống thành nhiều cộng đồng trên khắp thế giới. Trong văn học hiện đại và dân gian, người Di-gan vẫn được cho là các bộ lạc du mục. Tuy nhiên, ngày nay đa số họ đang sống định cư. Các cộng đồng người Di-gan sinh sống nhiều không những tại các vùng đất lịch sử của họ tại [[Nam Âu]] và [[Đông Âu]], mà còn tại [[châu Mỹ]] và [[Trung Đông]].

 

 

Trong [[tiếng Việt]], tên gọi '''Di-gan''' là phiên âm từ [[tiếng Pháp]] ''Tsiganes'' (hoặc ''Tziganes'' hoặc ''Tchiganes'').

Tại hầu khắp lục địa [[châu Âu]], người Di-gan được gọi bằng nhiều tên, đa số tương tự với từ '''Cigány''' (phiên âm [[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]] {{IPA|/ˈʦiɡaːɲ/}}) trong [[tiếng Hungary]]. Các tài liệu [[Đế quốc Đông La Mã|Byzantine]] thời đầu cho rằng nhiều cái tên dùng để chỉ người Di-gan như ''tzigane'', ''zincali'', ''cigány'', v.v., có nguồn gốc từ ''ατσίγγανοι'' (''atsinganoi'', Latin ''adsincani'') trong tiếng Hy Lạp, dùng để chủ người Di-gan vào thời [[Đế quốc Đông La Mã|Byzantine]],<ref>{{chú thích web|url=http://www.sca.org/ti/articles/2002/issue144/rom.html|title=A Brief History of the Rom|first=Karina |last=Bates|accessdate = ngày 26 tháng 8 năm 2007}}</ref> hay từ ''αθίγγανοι'' (''athinganoi'') trong tiếng Hy Lạp<ref>{{chú thích tạp chí|url=http://taylorandfrancis.metapress.com/index/9Y2PJM6YAYT1UVHW.pdf|title=Book Reviews|format=PDF|journal=Population Studies|volume=48|issue=2|month=July|year=1994|pages=365-372|doi=10.1080/0032472031000147856}}</ref> với nghĩa đen là ''những người không được chạm đến'', chỉ đến một giáo pháo dị giáo thế kỉ 9 bị buộc tội sử dụng phép thuật và bói toán<ref>{{chú thích tạp chí|url=http://www.isidore-of-seville.com/goudenhoorn/72karin.html|title=Metal-workers, agriculturists, acrobats, military-people and fortune-tellers: Roma (Gypsies) in and around the Byzantine empire|first=Karin|last=White|year=1999|journal=Golden Horn|volume=7|issue=2|accessdate = ngày 26 tháng 8 năm 2007}}</ref> Trong tiếng Hy Lạp hiện đại, bên cạnh từ ''Rom'' (Ρομ), các từ ''gyphtoi'' (''γύφτοι'') và ''tsigganoi'' (''τσιγγάνοι'') đều được sử dụng song song để chỉ người Di-gan.

 

Trong tiếng Anh, tên gọi chính thức của dân tộc này là ''Romani people''. Các từ tiếng Anh '''Gypsy''' (hay ''Gipsy'') bắt nguồn từ [[tiếng Hy Lạp]] Αἰγύπτιοι (''Aigyptioi'') (tiếng Hy Lạp hiện đại là γύφτοι, ''gyphtoi''), do niềm tin sai lầm rằng người Di-gan bắt nguồn từ [[Ai Cập]] (''Aigyptioi''). Theo một câu chuyện kể, họ đã bị trục xuất khỏi Ai Cập vì đã giúp che giấu [[Giê-su|Jesus]] thời bé.<ref name="Fraser1992">Fraser 1992.</ref> Tên gọi này nên được viết hoa nhấn mạnh đây là một sắc dân.<ref>{{chú thích sách|first=Ian|last=Hancock|title=A Handbook of Vlax Romani|publisher=Slavica Publishers|year=1995|pages=17}}</ref> Theo miêu tả trong tiểu thuyết ''[[Nhà thờ Đức Bà Paris]]'' của [[Victor Hugo]], tiếng Pháp thời Trung Cổ gọi người Di-gan là "người Ai Cập". Tên gọi này không được người Di-gan sử dụng và được coi là có ý xấu (cũng như "gyp" với nghĩa "lừa đảo" chỉ đến sự nghi ngờ đối với người Di-gan). Tuy nhiên, việc sử dụng từ "Gypsy" trong tiếng Anh hiện nay đã rộng rãi đến mức nhiều tổ chức người Di-gan dùng từ này trong tên của mình. Tại [[Bắc Mỹ]], từ "Gypsy" thường được dùng để chỉ phong cách sống hay phong cách thời trang chứ không dùng để chỉ người Di-gan. Các từ ''gitano'' trong tiếng Tây Ban Nha và ''gitan'' trong tiếng Pháp có thể cũng có nguồn gốc này.<ref name="dictionnaire">{{chú thích web|url=http://www.academie-francaise.fr/dictionnaire/|publisher=[[Dictionnaire de l'Académie française]]|accessdate = ngày 26 tháng 8 năm 2007 |language=[[French language|French]]|quote=Nom donné aux bohémiens d'Espagne; par ext., synonyme de Bohémien, Tzigane. Adjt. Une robe gitane.|title=gitan}}</ref>

Do nhiều người Di-gan sống ở Pháp đã đến đây từ [[Čechy|Bohemia]], nên họ còn được gọi là ''người Bohémien'' (''Bohémiens''). Từ này sau đã được biến đổi để miêu tả lối sống nghệ sĩ nghèo - [[trường phái Bohémien]] (''Bohemianism'').

 

 

== Dân số ==

Vì lý do người Di-gan phân bố trải dài, khiến cho việc thống kê gặp nhiều khó khăn. Hiện nay (2013), theo ước tính của Hội đồng châu Âu toàn Châu Âu có thể lên đến 14 triệu người<ref>[http://web.archive.org/web/20091006045453/http://www.coe.int/t/dg3/romatravellers/Documentation/strategies/statistiques_en.asp "Roma Travellers Statistics"], Council of Europe, compilation of population estimates. Archived from [http://www.coe.int/t/dg3/romatravellers/Documentation/strategies/statistiques_en.asp the original], ngày 6 tháng 10 năm 2009.</ref>, cùng với cộng đồng lớn nữa ở Bắc Mỹ và vài nơi khác. Cộng đồng Di-gan lớn nhất là tại [[balkan|bán đảo Balkan]]; số dân đáng kể khác sồng tại [[châu Mỹ]], [[Liên Xô]] cũ, [[Tây Âu]], [[Trung Đông]], và [[Bắc Phi]].