[[Tập tin:Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum (low-resolution).pdf|nhỏ|phải|Trang bìa Tự điển Việt–Bồ–La ''Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum'' ấn bản 1651. Lưu ý chữ Annamiticum viết sai vì có 3 chữ "n"]]
'''''Từ điển Việt–Bồ–La''''' ([[tiếng Latinh|tiếng La Tinh]]: ''Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum'') là một cuốn [[từ điển]] bằng ba [[ngôn ngữ]]: [[tiếng Latinh|La Tinh]]–[[Tiếng Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]]–[[Tiếng Việt|Việt]] do [[tu sĩ]] [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo]] và nhà từ điển học [[Alexandre de Rhodes]] biên soạn sau 12 năm hoạt động ở [[Việt Nam]], và được [[Bộ Truyền giáo|Thánh Bộ Truyền bá Đức Tin]] (''Sacra Congregatio de Propaganda Fide'') ấn hành tại [[Roma]] năm [[1651]] lúc De Rhodesông về lại [[Châu Âu]].<ref name="W2583">{{Chú thích sách|title=Wörterbücher: Ein Internationales Handbuch Zur Lexikographie|author=Franz Josef Hausmann|first=Franz Josef|last=Hausmann|page=2583|url=http://books.google.com/books?id=Kwqc7xso22wC&pg=PA2583&dq=%22Dictionarium+Annamiticum+Lusitanum+et+Latinum%22}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=Researches Into the Physical History of Mankind|author=James Cowles|first=James|last=Cowles|page=501|url=http://books.google.com/books?id=4CYXAAAAYAAJ&pg=PA501&dq=%22Dictionarium+Annamiticum+Lusitanum+et+Latinum%22#PPA501,M1}}</ref>
==Lịch sử==
Dòng 11:
Cuốn từ điển Việt–Bồ–La phần chính là phần [[từ vựng]] liệt kê 8.000 mục bằng [[chữ Quốc ngữ]]. Bổ túc thêm là phần phụ lục tóm tắt [[ngữ pháp]] tiếng Việt (''Brevis Declaratio'') và cách thức phát âm đương thời.
Ngoài giá trị lịch sử, cuốn từ điển này là cái mốc quan trọng trong việc định chế [[chữ Quốc ngữ]], tức cách viết tiếng Việt bằng [[bảng chữ cái Latinh|chữ Latinh]]. Lối chữ này dần được hoàn chỉnh bởi các nhà truyền giáo kế tiếp.<ref name="W2584">{{Chú thích sách|title=Wörterbücher: Ein Internationales Handbuch Zur Lexikographie|author=Franz Josef Hausmann|first=Franz Josef|last=Hausmann|page=2584|url=http://books.google.com/books?id=Kwqc7xso22wC&pg=PA2583&dq=%22Dictionarium+Annamiticum+Lusitanum+et+Latinum%22#PPA2584,M1}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=A Vietnamese Reference Grammar|author=Laurence C. Thompson|first=Laurence C|last=Thompson|page=54|url=http://books.google.com/books?id=XN7SHNeZ_ksC&pg=PA54&dq=%22Dictionarium+Annamiticum+Lusitanum+et+Latinum%22&lr=}}</ref>
===Chính tả và cách ghi âm===
Dòng 79:
==Từ điển Việt–Bồ–La và chặng đường của chữ Quốc ngữ==
Từ điển -iệ-–Bồ–LaViệt–Bồ–La là một thành quả lớn củacho việc san định [[chữ Quốc ngữ]]. Phải hơn một thế kỷ sau nữa, vào năm [[1783]] mới có một cuốn tự điển chữ Quốc ngữ thứ nhì. Cuốn này do Giámgiám mục [[Pigneau de Behaine|Bá Đa Lộc]] soạn nhưng chưa kịp in. BảnSau thảođó, saubản thảo được giáogiám sĩmục [[Jean-Louis Taberd]] dùng để soạn cuốn từ điển ''[[Nam Việt-Dương Hiệp Tự vị]]'' in năm [[1838]] ở [[Serampore]], [[Ấn Độ]], đưa chữ Quốc ngữ tiến thêm một bước dài.<ref name="W2584"/>
Mặc dù có chữ Quốc ngữ, việc truyền giáo của các giáo sĩ Tây phương tiếp tục chủ yếu dùng song hành [[chữ Nôm]] và [[Latinh|tiếng Latinh]] trong các [[ấn phẩm]] của họtôn đạogiáo trong thời gian 200 năm từ [[thế kỷ 17]] đến [[thế kỷ 19]]. Chỉ sau khi [[người Pháp]] mở rộng sự hiện diện của họ ở [[Việt Nam]] thì chữ Quốc ngữ mới đạt ưu thế làm văn tự chính thức trong [[Liên bang Đông Dương]].<ref>{{Chú thích sách|title=Vietnamese tradition on trial, 1920–1945|author=David G. Marr|first=David G|last=Marr|page=145|url=http://books.google.com/books?id=FkcZ_nGkW-oC&pg=PA145&dq=%22Dictionarium+Annamiticum+Lusitanum+et+Latinum%22&lr=}}</ref>
