Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Edgar Allan Poe”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
n →‎Liên kết ngoài: clean up, replaced: {{commonscat → {{thể loại Commons using AWB
Nguyen01 (thảo luận | đóng góp)
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 26:
 
== Tiểu sử ==
Edgar Poe sinh ở [[Boston]], là con thứ hai của [[David Poe]][[Elizabeth Arnold Hopkins Poe]]. Bố mẹ mất sớm, Poe được [[John Allan]] nhận làm con nuôi. Từ đó Allan trở thành họ thứ hai của Edgar. Những năm 1815–1820 Edgar Poe cùng gia đình Allan đi sang Anh, Poe học ở trường Richmond. Năm 1826 vào học [[Đại học Virginia]] nhưng chỉ học được một học kỳ thì bỏ. Năm 1827 Poe trở về Boston in cuốn ''Tamerlane and Other Poems'', cũng trong năm này Poe gia nhập quân đội và 2 năm sau đấy, khi mẹ nuôi mất, Poe xin ra quân. Năm 1829 in tập sách thứ hai: ''Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems.'' Năm 1830 vào học trường quân đội nhưng cũng chỉ được một năm lại bỏ học. Trở về [[Thành phố New York|New York]], Poe in cuốn ''Poems''. Năm 1833 in truyện ''MS Found in a Bottle'' được tặng giải thưởng của một tạp chí ở [[Baltimore|Baltimore, Maryland]]. Năm 1836 Poe cưới vợ, là một cô gái mới 14 tuổi. Những năm từ 1836-1842 Poe làm biên tập của nhiều tạp chí. Năm 1845 in bài thơ ''Raven'' (Con quạ), là tác phẩm nổi tiếng nhất của Poe. Năm 1847, vợ chết, Poe bị ốm nặng, cả năm hầu như không sáng tác nhưng 2 năm sau đó ông viết được nhiều bài thơ nổi tiếng như: ''The Bells'', ''For Annie'', ''Annabel Lee'', ''Eldorado''... Năm 1849 ông sống với một người phụ nữ mà ngày xưa hai người từng yêu nhau. Thời gian sau đấy không có tư liệu về tiểu sử của Poe. Ngày 3 tháng 10 năm 1849 người ta tìm thấy ông trong một quán rượu ở Baltimore. Ông mất ngày 7 tháng 10 năm năm 1849.
 
== Tác phẩm ==
[[Tập tin:VirginiaPoe.jpg|nhỏ|trái|200px|Virginia, vợ của Edgar Allan Poe]]
[[Tập tin:Edgar Allan Poe Signature.svg|nhỏ|phải|250px350px|Chữ ký của Edgar Allan Poe]]
 
Tác phẩm của Edgar Allan Poe được dịch ra tất cả các ngôn ngữ chủ yếu của thế giới. Những bản dịch của [[Charles Baudelaire|Charles Pierre Baudelaire]], [[Stéphane Mallarmé]] ra [[tiếng Pháp]] tác phẩm của Poe trở thành những bản dịch nổi tiếng thế giới, có ảnh hưởng đến nhiều nhà văn, nhà thơ lớn khắp thế giới. Tác phẩm của Edgar Allan Poe đã được dịch rải rác sang tiếng Việt từ lâu. "Tuyển tập Edgar Allan Poe", dày 716 trang bao gồm phần lớn truyện ngắn của ông, do Ngô Tự Lập và nhóm Địa Cầu Văn Hoá dịch được nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, xuất bản năm 2002. Dưới đây là phần nói về những bài thơ đã được dịch sang tiếng Việt.
 
Bài thơ ''Eldorado'' lần đầu tiên in ở tạp chí ''Flag of Our Union'' tháng 4 năm 1849. Trong [[tiếng Tây Ban Nha]] "El Dorado" có nghĩa là "dát vàng". Nguồn gốc của từ này xuất phát từ một tục lệ của một bộ tộc người da đỏ khi nhà vua mới lên ngôi họ đem cát vàng rắc lên người nhà vua. Từ đó sinh ra truyền thuyết về "người dát vàng El Dorado" mà những nhà thám hiểm [[Tây Ban Nha]] từng gặp đâu đó ở [[Nam Mỹ]]. Trên thực tế nó được bắt nguồn từ những lời kể của nhà thám hiểm người [[Tây Ban Nha]] [[Francisco de Orellana]] về một vùng đất nằm giữa [[sông Amazon]] và hồ [[Parima]] ở [[Guyana]]. Một người Tây Ban Nha khác có tên là [[Martínez|Martinez]] còn kể khắp [[châu Âu]] rằng ông ta từng sống 7 tháng ở thủ đô [[Manoa]] của vương quốc Eldorado này và mô tả tỉ mỉ về cung điện của nhà vua bằng vàng ròng, còn nhà vua cứ buổi sáng rửa hết vàng, buổi tối trước khi đi ngủ lại dát vàng lên người. Truyền thuyết này sau đó trở thành đề tài cho tin đồn về một xứ sở có rất nhiều vàng mà những người dân ở đó đem vàng dát lên người. Sau đấy, có rất nhiều đoàn thám hiểm (không chỉ của người Tây Ban Nha mà còn của người Anh) đi tìm vùng đất này. Cuộc thám hiểm quan trọng nhất do nhà thám hiểm người Anh [[Walter Raleigh]] thực hiện vào đầu thế kỷ XVII. Suốt gần 300 người ta đi tìm Eldorado mà không thấy. Tháng 1 năm 1848 người ta tìm thấy vàng ở [[California]] thì người đời cho đấy là "El Dorado". Bài thơ này của Edgar Allan Poe viết trong những ngày tháng được gọi là "Cơn sốt vàng" (''California Gold Rush'') đó, nhưng đề tài Eldorado tác giả hoàn toàn viết theo cách của mình.
 
Chàng hiệp sĩ suốt cả cuộc đời đi tìm miền đất xa lạ, mà có thể là không tồn tại trên đời, tất nhiên, không giống như những kẻ khát khao đi tìm vàng. Thành ra, bài thơ này viết về con người đi tìm cái tuyệt đối. Khổ thơ cuối, qua lời của chiếc bóng phiêu du, nói rằng "Eldorado" thật, không có ở cõi đời này mà ở bên kia thế giới.
Dòng 68:
* Ulalume
 
== HaiMột sô bài thơ ==
{|
|- valign="top"
|
;Song
;Eldorado
 
:I saw thee on thy bridal day —
:When a burning blush came o’er thee,
:Though happiness around thee lay,
:The world a’l love before thee:
: 
:And in thine eye a kindling light
:(Whatever it might be)
:Was all on Earth my aching sight
:Of Loveliness could see.
: 
:That blush, perhaps, was maiden shame —
:As such it well may pass —
:Though its glow hath raised a fiercer flame
:In the breast of him, alas!
: 
:Who saw thee on that bridal day,
:When that deep blush would come o’er thee,
:Though happiness around thee lay,
:The world all love before thee.
: 
;Hymn
 
:At morn — at noon — at twilight dim —
:Maria! thou hast heard my hymn!
:In joy and wo — in good and ill —
:Mother of God, be with me still!
: 
:When the Hours flew brightly by,
:And not a cloud obscured the sky,
:My soul, lest it should truant be,
:Thy grace did guide to thine and thee;
: 
:Now, when storms of Fate o’ercast
:Darkly my Present and my Past,
:Let my Future radiant shine
:With sweet hopes of thee and thine!
: 
;To Helen
 
:Helen, thy beauty is to me
:Like those Nicean barks of yore,
:That gently, o’er a perfumed sea,
:The weary, way-worn wanderer bore
:To his own native shore.
: 
:On desperate seas long wont to roam,
:Thy hyacinth hair, thy classic face,
:Thy Naiad airs have brought me home
:To the glory that was Greece,
:And the grandeur that was Rome.
: 
:Lo! in yon brilliant window-niche
:How statue-like I see thee stand,
:The agate lamp within thy hand!
:Ah, Psyche, from the regions which
:Are Holy-Land!
: 
;A Dream Within A Dream
 
:Take this kiss upon the brow!
:And, in parting from you now,
:Thus much let me avow -
:You are not wrong, who deem
:That my days have been a dream;
:Yet if hope has flown away
:In a night, or in a day,
:In a vision, or in none
:Is it therefore the less gone?
:All that we see or seem
:Is but a dream within a dream.
: 
:I stand amid the roar
:Of a surf-tormented shore,
:And I hold within my hand
:Grains of the golden sand –
:How few! Yet how they creep
:Through my fingers to the deep,
:While I weep – while I weep!
:O God! can I not grasp
:Them with a tighter clasp?
:O God! Can I not save
:One from the pitiless wave?
:Is all that we see or seem
:But a dream within a dream?
: 
;To My Mother
 
:Because I feel that, in the Heavens above,
:The angels, whispering to one another,
:Can find, among their burning terms of love,
:None so devotional as that of «Mother»,
: 
:Therefore by that dear name I long have called you —
:You who are more than mother unto me,
:And fill my heart of hearts, where Death installed you
:In setting my Virginia’s spirit free.
: 
:My mother — my own mother, who died early,
:Was but the mother of myself; but you
:Are mother to the one I loved so dearly,
: 
:And thus are dearer than the mother I knew
:By that infinity with which my wife
:Was dearer to my soul than its soul-life.
: 
;A Dream
 
:In visions of the dark night
:I have dreamed of joy departed —
:But a waking dream of life and light
:Hath left me broken-hearted.
: 
:Ah! what is not a dream by day
:To him whose eyes are cast
:On things around him with a ray
:Turned back upon the past?
: 
:That holy dream — that holy dream,
:While all the world were chiding,
:Hath cheered me as a lovely beam
:A lonely spirit guiding.
: 
:What though that light, thro’ storm and night,
:So trembled from afar —
:What could there be more purely bright
:In Truth’s day-star?
: 
;Eldorado
 
:Gaily bedight,
:A gallant knight,
Hàng 103 ⟶ 232:
: 
;Annabel Lee
 
: 
:It was many and many a year ago,
:In a kingdom by the sea,
Hàng 151 ⟶ 280:
:In her tomb by the sounding sea.
|
;Bài ca
;Eldorado
 
:Anh thấy em trong ngày cưới của mình
:Có điều gì đã làm em đỏ mặt
:Dù xung quanh em là niềm hạnh phúc
:Và tình yêu luôn đứng trước mặt em.
: 
:Cái tia sáng cháy lên trong mắt em
:(Dù nó thể hiện điều gì đi nữa)
:Thì với đôi mắt anh, từ ngày đó
:Không còn thứ ánh sáng nào hơn.
: 
:Điều xấu hổ từng làm em đỏ mặt
:Là của thời con gái sẽ đi qua
:Nhưng cái ngọn lửa đã dùng thiêu đốt
:Còn cháy lên trong ngực của người ta.
: 
:Ai thấy em trong ngày cưới của mình
:Thấy điều gì từng làm em đỏ mặt
:Dù xung quanh em là niềm hạnh phúc
:Và tình yêu luôn đứng trước mặt em.
: 
;Tụng ca
 
:Buổi bình minh – chính ngọ – buổi hoàng hôn
:Mẹ Maria! Mẹ có nghe lời con
:Trong vui, buồn hay khi tốt, xấu
:Mẹ Maria, Mẹ hãy ở bên con!
: 
:Khi những giờ khắc bay như lửa cháy
:Không một đám mây che giữa bầu trời
:Thì linh hồn con tìm đến bên người
:Tìm đến người để mong niềm cứu rỗi.
: 
:Giờ bão giông của số kiếp ba đào
:Cả quá khứ, hiện tại đều tăm tối
:Con xin ánh sáng cho ngày sắp tới
:Và xin cho con hy vọng ngọt ngào.
: 
;Gửi Helen
 
:Hỡi Helen, vẻ đẹp của em đối với anh
:Cũng giống như con thuyền Nicea ngày cũ
:Đưa những kẻ lang thang và mệt lử
:Lướt nhẹ nhàng trên biển tỏa mùi hương
:Tìm về chốn cũ.
: 
:Nơi biển dữ anh chỉ mong về nhà
:Ánh mắt Naiad và gương mặt cổ xưa
:Của em đã giúp cho anh nhận thức
:Niềm vinh quang có tên là Hy Lạp
:Sự hùng vĩ có tên gọi Rôma.
: 
:Anh vẫn nhìn thấy em từ xa xăm
:Bên cửa sổ như em đứng như bức tượng
:Và em cầm trong tay một ngọn đèn
:Ôi, Tâm hồn, quê hương em đã từng
:Gọi là miền đất Thánh!
: 
;Giấc mơ trong một giấc mơ
 
:Hãy để anh hôn em lên trán
:Và cho phép anh từ giã bây giờ
:Có một điều mà anh muốn nói ra
:Bởi vì quả thực là em rất đúng
:Cuộc đời anh như trong một giấc mơ!
:Hy vọng đã từng là một giấc mơ
:Dù là ngày hay đêm, khi nó đến
:Dù nhìn ra hay là chẳng nhìn ra
:Có phải chỉ là một cơn mê sảng?
:Những gì anh nhìn và anh cảm nhận
:Chỉ là giấc mơ trong một giấc mơ.
: 
:Bây giờ anh đang đứng trên bờ
:Trước mặt anh biết bao con sóng
:Và anh đang giữ trong tay này
:Một nhúm nhỏ cát vàng tươi óng
:Dường như chúng tìm cách chui xuống
:Qua những ngón tay của anh đây
:Để anh khóc, dòng nước mắt trào ra
:Ôi lạy Chúa! Anh làm sao giữ chúng
:Anh biết làm sao giữ được bây giờ
:Ôi lạy Chúa! Dù chút nhỏ nhoi kia
:Trước vẻ dữ dằn của bao con sóng
:Hay là những gì mà anh cảm nhận
:Chỉ là giấc mơ trong một giấc mơ.
: 
;Gửi mẹ của con<ref>Bài thơ này về Maria Clemm – dì và là mẹ vợ của Edgar Allan Poe.</ref>
 
:Bởi vì con cảm thấy ở thiên đàng
:Các thiên thần ghé tai nhau thầm thĩ
:Trong khi cháy lên bằng ngọn lửa tình
:Không có lời nào dịu dàng hơn lời “Mẹ”.
:&nbsp;
:Và con gọi mẹ bằng lời như thế
:Mẹ nhiều hơn lời “mẹ” đối với con
:Mẹ đi vào lòng con từ ngày đó
:Khi Virginia về chốn vĩnh hằng.
:&nbsp;
:Mẹ ruột con, người ra đi sớm vậy
:Cho con cuộc đời, còn mẹ đã ban
:Đời cho kẻ mà con yêu nhường ấy.
:&nbsp;
:Chính vì thế mà con quí mẹ hơn
:Bởi người vợ con ở nơi vô tận
:Quí linh hồn hơn cuộc sống của mình.
:&nbsp;
;Giấc mơ
 
:Qua cái nhìn của bóng đêm tăm tối
:Tôi đã mơ về không ít niềm vui
:Nhưng giấc mơ giữa ban ngày sáng chói
:Lại mang cho tôi nhiều nỗi ngậm ngùi.
:&nbsp;
:Chẳng phải đấy là giấc mơ ban ngày
:Mà ánh mắt bám vào hay sao chứ
:Và những thứ xung quanh nó lúc này
:Đều hướng về những ngày trong quá khứ.
:&nbsp;
:Ôi giấc mơ thần thánh và thiêng liêng
:Lúc này đây thế gian đầy tranh cãi
:Ta đi trên đời có ngươi dẫn lối
:Hồn cô đơn nhờ tia sáng diệu huyền.
:&nbsp;
:Ánh sáng này qua bão tố, đêm đen
:Và run lên ở từ nơi xa thẳm
:Liệu Sự thật có điều gì soi sáng
:Hơn ngôi sao có ánh sáng ngày thường?
:&nbsp;
;Eldorado
 
:Xưa có chàng hiệp sĩ
:Trẻ trung và vui vẻ
Hàng 182 ⟶ 440:
:&nbsp;
;Annabel Lee
 
:&nbsp;
:Chuyện xảy ra đã nhiều năm về trước
:Ở vương quốc bên biển, sóng rầm rì
Hàng 232 ⟶ 490:
:''Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng''
|}
== Chú thích ==
<references />
 
==Tham khảo==