Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tùy Văn Đế”

'''Tùy Văn Đế''' (隋文帝; [[541]]-[[604]]) tên thật là '''Dương Kiên''' (楊堅), tên thường gọi là '''Na La Diên''' (那羅延), [[Tây Ngụy]] [[Tây Ngụy Cung Đế|Cung Đế]] ban cho họ '''Phổ Lục Như''' (普六茹), là [[Hoàng đế]] sáng lập triều đại [[nhà Tùy]] trong [[lịch sử Trung Quốc]], ở ngôi từ năm [[581]] đến năm [[604]]. Tiểu sử của ông được ghi tại [[Tùy thư]] quyển 1-2 ''"Cao Tổ bản kỷ"'' và [[Bắc sử]] quyển 11 ''"Tùy bản kỷ, thượng"''. Tùy Văn Đế được các sử gia đánh giá là một hoàng đế tài giỏi, đã đem lại thái bình và thịnh vượng cho Trung Hoa sau hàng trăm năm chia cắt.

== TiểuThân sửthế ==

== TừngThay bướcChu nắmlập quyền lựcTùy ==

Để mua chuộc lòng người, củng cố và phát triển địa vị bản thân, Dương Kiên đã cải cách các luật lệ quá hà khắc của thời [[Bắc Chu Tuyên Đế]], pháp lệnh rõ ràng, rất tiết kiệm, nên rất được lòng các quan trong triều và nhân dân. Đồng thời cũng tiêu diệt các lực lượng đối kháng như [[Uất Trì Huýnh]], diệt các chư hầu hoàng tộc [[Bắc Chu]],. cuốiCuối cùng vào [[tháng hai|tháng 2]] năm [[581]] chính thức diễn ra màn kịch nhường ngôi, buộc [[Bắc Chu Tĩnh Đế|Tĩnh Đế]] họ Vũ Văn thoái vị, Dương Kiên lên ngôi lập ra [[nhà Tùy]], đặt niên hiệu là Khai Hoàng.

Tổng kết những kinh nghiệm thống trị từ thời [[nhà Tần|Tần]]-[[nhà Hán|Hán]] trở lại, Tùy Văn Đế bãi bỏ cơ cấu [[Tam công|Tam Công]] Cửu Khanh từ thời Hán, sáng lập ra cơ cấu trung ương gồm ''tam tỉnh'', ''lục bộ'' (''tỉnh'' ở đây là tên cơ quan trung ương của triều đình, không phải là [[tỉnh]] - một đơn vị hành chính). Trưởng quan tam tỉnh là ''Thượng thư'', ''Môn hạ'', ''Nội sử''. Ở dưới có lục bộ ''Lại'', ''DânHộ'', ''Lễ'', ''Binh'', ''Hình'', ''Công''; phân chia quản lý từng mặt các công việc, đảm bảo chắc chắn quyền lực thống trị của hoàng đế, đề phòng một cách hữu hiệu việc phân chia cát cứ của thân nhân dòng họ của các đại thần và các thế lực địa phương. Đối với cơ quan hành chính địa phương, ông mạnh dạn cho đơn giản hóa từ ba cấp châu, quận, huyện sửa lại còn hai cấp châu, huyện. Dưới huyện có ba tổ chức cơ sở là bảo, lư, tộc, tăng cường sự khống chế đối với dân chúng. Ông cũng bãi bỏ chế độ từ đời [[nhà Hán|Hán]] để lại là các quan châu, huyện tự ý mở thêm ban phòng giúp việc, tăng cường sự khống chế của trung ương tới các địa phương.

Về mặt tuyển cử, Tùy Văn Đế ngừng toàn bộ chế độ cửu phẩm trung chính từ thời [[Tào Ngụy]] do [[Trần Quần]] đề xướng (là chế độ tuyển chọn quan lại nhằm giữ đặc quyền của các thế tộc, chia những người tài giỏi ra làm 9 bậc, chủ yếu dựa vào gia thế); nhiều lần ban lệnh trưng cầu nhân tài, cuối cùng do [[Tùy Dạng Đế|Dạng Đế]] đã thiết lập khoa [[tiến sĩ]], chính thức hình thành chế độ khoa cử Nho giáo. Tuy nhà Tùy có những đóng góp tích cực cho mặt nhân sự nhưng nhìn chung chính trị hai thời Tùy - Đường vẫn là nền thống trị của giai cấp sĩ tộc, chỉ đến khi [[nhà Đường]] diệt vong hơn 300 năm sau thì giai cấp sĩ tộc mới chính thức rời khỏi vũ đài lịch sử và nhường chỗ cho giai cấp địa chủ thứ tộc.

=== Pháp chế ===

Tùy Văn Đế đã cho làmnới lỏng hình pháp, cắt giảm 1 số điều luật tàn bạo của Bắc Chu, ban hành [[Luật Khai Hoàng]], ngoài 81 điều về tội [[tử hình]], 154 điều về tội lưu (là hình phạt đày phạm nhân đi xa khỏi nơi cư trú, có phân biệt xa gần và thời hạn lưu đày), 500 điều về tội phạt tù, còn chia ra các chương ''Danh lệ'', ''Vệ cấm'', ''Chức chế'', ''Hộ hôn'', ''Kho bãi'', ''Xây dựng'', ''Trộm cướp'', ''Tranh chấp'', ''Giả mạo'', ''Tạp luật'', ''Truy nã'', ''Vượt ngục''... có ảnh hưởng rất lớn đến luật lệ phong kiến đời sau.

Về mặt tác phong [[chính trị]], ông rất siêng năng chính sự, nghiêm khắc trong việc quản lý quan lại. ''"mỗi buổi sáng đều thiết triều nghe ý kiến của các quan tận xế không mệt, việc ăn mặc, nơi ăn ở đều sử dụng thật tiết kiệm..."'' Ông còn thường xuyên cử người đi tuần tra khắp nơi, cách chức những quan lại tham nhũng không làm tròn chức phận. Vua từng cho người đi tuần tra 52 châu ở Hà Bắc, cách chức hơn 200 tham quan, sau đó lại cắt giảm khoảng 3/10 số quan địa phương.

Tùy Văn Đế đã giảm nhẹ thuế khóa lao dịch, đưa tuổi thành đinh từ 18 lên 21 tuổi, thời gian phục dịch của đinh nam thì mỗi năm một tháng sửa thành 20 ngày, nộp thuế từ một xấp lụa xuống còn nửa xấp. 50 tuổi trở lên được miễn chế độ lao công phục dịch. Ông ban bố ''lệnh quân điền'', chia cho nam thanh niên, nam trung niên 80 mẫu ''lộ điền'' (ruộng đất không có nhà cửa, cây cối trên đó), 20 mẫu ruộng đất trồng trọt lâu dài. Phụ nữ được 2040 mẫu lộ điền. Các quan chức theo phẩm cấp quan lại dựa theo cấp bậc được cấp 1-5 khoảnh (khoảnh = 100 mẫu) ruộng chức phận, phủ quan cấp ruộng công giải là ruộng cấp cho cơ quan nhà nước.

Tùy Văn Đế đã áp dụng hàng loạt những biện pháp hữu hiệu, thúc đẩy nền kinh tế xã hội phát triển với tốc độ cao. Văn đế thực hành chế độ quân điền, đã nâng cao tinh thần tích cực sản xuất của nông dân. Ông thực hành giảm bớt bóc lột và kiểm tra hộ khẩu, càng có tác dụng to lớn đối với việc phát triển kinh tế và tăn cường quốc lực. Năm Trinh Quán thứ 11 [[nhà Đường]] (637), [[Mã Chu]] nói với [[Đường Thái Tông]]: