Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đại dương Tethys”

'''Biển Tethys''' hay '''đại dương Tethys''' là một [[đại dương]] trong [[đại Trung Sinh]] nằm giữa hai lục địa là [[Gondwana]] và [[Laurasia]] trước khi xuất hiện [[Ấn Độ Dương]].

 

Năm [[1893]], sử dụng các mẫu vật [[hóa thạch]] từ dãy núi [[Alps]] và [[châu Phi]], [[Eduard Suess]] đã đề xuất một thuyết rằng một [[biển nội địa]] nông đã từng tồn tại giữa [[Laurasia]] và [[Gondwana]]. Ông đặt tên nó là 'Tethys sea' theo tên gọi của nữ thần biển trong [[thần thoại Hy Lạp]] là [[Tethys (thần)|Tethys]]. Học thuyết về [[kiến tạo địa tầng]] sau đó đã bác bỏ hoặc gạt ra một bên nhiều phần trong học thuyết của Suess, thậm chí xác định sự tồn tại sớm hơn của một khu vực lớn chứa nước gọi là đại dương Tethys. Tuy nhiên, khái niệm tổng thể của Suess vẫn là tương đối đúng đắn và giàu sức tưởng tượng vào thời kỳ đó, vì thế nói chung ông được coi là người phát hiện ra cả biển Tethys lẫn đại dương Tethys.

 

Vào khoảng 250 triệu năm trước, vào cuối [[kỷ Permi]] của [[đại Cổ Sinh]], một đại dương mới đã bắt đầu hình thành ở phần cuối phía nam của [[đại dương Paleo-Tethys]]. Một đường nứt gẫy đã hình thành dọc theo thềm lục địa phía bắc của Nam [[Pangaea]] ([[Gondwana]]). Trên 60 triệu năm tiếp theo, mảnh thềm lục địa này, được biết đến như là [[mảng Cimmeria]], di chuyển theo hướng bắc, đẩy đáy của đại dương Paleo-Tethys vào dưới phần cuối phía đông của Bắc Pangaea ([[Laurasia]]). Đại dương Tethys đã hình thành giữa Cimmeria và Gondwana, ngay phía trên nơi mà Paleo-Tethys đã từng tồn tại.

 

Các nhà cổ sinh vật học cũng nhận thấy đại dương Tethys có tầm quan trọng đặc biệt do phần lớn các thềm biển trên thế giới là nằm cạnh rìa của nó trong một gian dài như vậy. Các hóa thạch biển, đầm lầy, và [[cửa sông]] từ các thềm này có tầm quan trọng cổ sinh học đáng kể.

 

Giống như các khoa học khác, [[địa chất học]] ilà một hệ thống liên tục tiến hóa của các [[học thuyết]], và các thuật ngữ được sử dụng để mô tả các thành hệ tiền sử khác nhau cũng biến động do có thêm nhiều học thuyết chính xác hơn nổi lên. Ví dụ, nhiều nguồn internet sử dụng "đại dương Tethys" để chỉ "biển Tethys" hay ngược lại. Một số thậm chí còn dùng sai lầm thuật ngữ biển Tethys để chỉ [[Đại Tây Dương]] đang mở rộng ra trong [[kỷ Jura]].

 

Khi các học thuyết được hoàn thiện, các nhà khoa học đã mở rộng khái niệm "Tethys" để chỉ các đại dương tương tự tồn tại trước nó. [[Đại dương Paleo-Tethys]], như đề cập trên đây, tồn tại từ [[kỷ Silur]] (440 Ma) qua [[kỷ Jura]], nằm giữa [[chùm vỉa Hun]] và Gondwana (sau đó là [[mảng Cimmeria|chùm vỉa Cimmeria]]). Trước đó, [[đại dương Proto-Tethys]] đã tồn tại từ [[kỷ Ediacara]] (600 Ma) tới [[kỷ Devon]] (360 Ma), nằm giữa Baltica và [[Laurentia]] ở phía bắc và [[Gondwana]] ở phía nam. Không nên nhầm các đại dương Tethys này với [[đại dương Rhea]], đã tồn tại ở phía tây chúng trong kỷ Silur.

 

 

* [http://jan.ucc.nau.edu/~rcb7/200_1st.jpg Đại dương Tethys] – trong [http://jan.ucc.nau.edu/~rcb7/global_history.html lịch sử toàn cầu]

{{Danh sách biển}}

[[eo:Tetiso (pramaro)]]

[[fr:Téthys (océan)]]

[[it:Tetide]]

[[he:ים טתיס]]