Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ngột Truật”

'''Hoàn Nhan Tông Bật''' ([[chữ Hán]]: 完顏宗弼; ?-[[1148]]), hay thường được gọi là '''Ngột Truật''' (兀術), cũng có tên khác là '''Oát Xuyết''' (斡啜), là [[nhà chính trị]] và là danh tướng [[nhà Kim]] trong [[lịch sử Trung Quốc]]. Ông có công lao lớn trong việc mở mang bờ cõi nước Kim về phía nam, từ phía đông bắc Trung Quốc ngày nay tới bờ bắc [[sông Hoài]].

 

Hoàn Nhan Tông Bật vốn người gốc ở An Xuất, Hổ Thủy<ref>Tức A Thập Hà, tỉnh [[Hắc Long Giang]]</ref>. Ông là con trai thứ tư của [[Kim Thái Tổ]] Hoàn Nhan A Cốt Đả, vẫn thường được gọi là “tứ hoàng tử”.

 

Ngột Truật sinh ra và lớn lên trong quân ngũ, từ nhỏ ông đã có tính khí quật cường. Ông có sức khỏe theo học võ, có tài cưỡi [[ngựa]] và bắn tên. Anh ông là Hoàn Nhan Tông Vọng cũng là người giỏi chiến trận và là tướng nhà Kim.

 

Lần đầu tiên Ngột Truật xuất trận là khi vua cha A Cốt Đả khởi binh đánh [[nhà Liêu]]. Ông theo anh Tông Vọng đi đánh tướng Liêu là Việt Lư Bột Cổ và Dã Lý Tư Hậu. Quân Kim đánh bại quân Liêu. Trong trận này, Ngột Truật không còn một mũi tên nào đã tự mình xông lên cướp giáo của quân Liêu, giết được 8 lính Liêu và bắt sống 5 người khác. Kể từ trận này ông bắt đầu nổi danh.

 

Khi Hoàn Nhan Tông Phụ lui quân, có 3 vạn quân Tống chặn đường trên bờ sông Hoàng Hà. Ngột Truật mang quân đột phá, giết hơn 1 vạn quân Tống. Quân Tống buộc phải giải vây.

 

Sau khi 2 vua Tống là Huy Tông và Khâm Tông bị bắt, một [[hoàng tử]] nhà Tống là [[Triệu Cấu]] chạy về nam tái lập [[nhà Tống]], tức là [[Nam Tống]]. Năm 1129, [[Kim Thái Tông]] hạ lệnh cho Tông Phụ và Tông Bật mang quân đánh Nam Tống mới hình thành.

 

Ngột Truật mang đại quân từ Hòa châu vượt sông Trường Giang tiến xuống Giang Ninh<ref>Nam Kinh, tỉnh Giang Tô</ref>. Thống soái quân Tống là Đỗ Sung mang 6 vạn quân ra địch. Ngột Truật sai các bộ tướng Cốt Lư Bổ, Đương Hải, Định Hổ và Đại Bạch hợp lại cùng nhau đánh bại được Đỗ Sung. Tướng Tống là Trần Bang Quang ra hàng Kim. Ngột Truật để Trường An Nô và Oát Lý Dã giữ Giang Ninh, cử A Lỗ Bổ mang quân đánh các huyện xung quanh, chiếm được Thái Bình châu<ref>Đương Đồ, [[An Huy]]</ref>, Hào châu<ref>Phượng Dương, [[An Huy]]</ref> và các huyện Câu Dung, Phiêu Dương. Sau đó Ngột Truật mang quân quay trở lại đánh bại tướng Tống là Trương Vĩnh. Tướng Đỗ Sung ra đầu hàng. Trận đánh này quân Kim xóa sổ toàn bộ phòng tuyến của Nam Tống ở sông Trường Giang, giành thắng lợi toàn diện<ref>Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 436</ref>.

 

Trên đà thắng lợi, Ngột Truật được lệnh lùng bắt vua Tống mới là Triệu Cấu. Ông mang quân xuống vùng Giang Triết. Triệu Cấu ban đầu ở Dương châu, bỏ chạy về Giang Ninh, khi quân Kim đánh tới Giang Ninh lại bỏ nơi này chạy về Hàng châu. Ngột Truật điều quân đánh Quảng Đức quân<ref>Quảng Đức, [[Triết Giang]]</ref> và An Cát quân<ref>Thiệu Hưng, Triết Giang</ref>.

 

Trong trận ra quân này, Ngột Truật chủ trương bắt vua Tống, nhưng không đạt kết quả. Quân Kim phải trải dài trên nhiều phòng tuyến từ Hoài Bắc tới Triết Giang, bị dân Giang Nam tập kích nhiều lần, tình thế bất lợi. Vì vậy Ngột Truật không thể lưu lại lâu, quyết định triệt thoái về bắc.

 

Ngột Truật dự định từ Trấn Giang vượt sông rút về bắc dọc theo Vận Hà. Tướng Tống là [[Hàn Thế Trung]] mang quân phục ở Trấn Giang đón sẵn. Hai bên giao tranh ác liệt. Quân Kim chiến thuyền nhỏ, lại không thạo thủy chiến nên bị quân Tống đánh bại, rơi vào thế bất lợi. Có vài trăm quân [[người Hán]] lẫn [[Khiết Đan]] trong hàng ngũ quân Kim bị chết đuối<ref>Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 438</ref>.

 

Về sau trong những lần gặp người thân kể lại trận này, Ngột Truật đều rơi nước mắt than thở<ref>Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 283</ref>.

 

''Xem thêm: [[Trận Phú Bình]]''

 

Mất Phú Bình, quân Tống tại [[Thiểm Tây]] bị chấn động mạnh. Thừa thắng, Ngột Truật và A Lư mang quân chiêu hàng 2 lộ quân Tống tại Hi Hà và Kinh Nguyên, mở rộng vùng đất của nhà Kim tới [[Cam Túc]] và Thiểm Tây.

 

Mùa đông năm 1131, Ngột Truật từ Thiểm Tây sang đánh Hòa Thượng<ref>Thuộc phía tây nam trấn Bảo Kê, Thiểm Tây</ref>. Tướng Tống trấn thủ là Ngô Giới vừa bị thua ở Phú Bình rất cảnh giác phòng thủ và được giúp nhiều lương thực.

 

Tháng 3 năm 1134, Ngột Truật mang quân tấn công thẳng Tiên Nhân Quan<ref>Huyện Huy, [[Cam Túc]]</ref>. Lần này ông lại gặp Ngô Giới và Ngô Lân. Ngột Truật không chuẩn bị kỹ, lại bị Ngô Giới đánh bại, phải lui về Thiểm Tây.

 

Năm 1135, [[Kim Thái Tông]] xét công lao của ông, phong làm Hữu phó nguyên soái, tước Thẩm vương.

 

Lúc đó Thát Lại và Cốt Lại đang ở Yên Kinh, đang định làm phản. Kim Hi Tông bèn giao quân cho Tông Bật đi đánh Thát Lại. Thát Lại được tin Tông Bật sắp kéo đến, vội bỏ thành chạy về phía nam. Khi Thát Lại chạy đến gần biên giới với Tống thì Tông Bật đuổi kịp, giết chết Thát Lại tại Kỳ châu<ref>An Quốc, Hà Bắc</ref>.

 

Sau khi Thát Lại chết, Kim Hi Tông theo chủ trương của Tông Bật, muốn ra quân thu hồi đất bị mất, giao binh quyền cho ông.

 

Kim Hi Tông sai sứ đến động viên ông. Sau đó quân Kim đánh vài trận nhỏ, chiếm được 3 huyện Cương, Thạch và Đức.

 

Đầu năm 1142 dương lịch, Tống Cao Tông theo lời [[Tần Cối]], sát hại tướng [[Nhạc Phi]]. Ngột Truật nhân thời cơ đó bèn xin [[Kim Hi Tông]] đánh Tống. Hi Tông chấp thuận, Ngột Truật lại mang quân nam tiến.

 

Tháng 2 âm lịch năm đó, vua Tống lại sai Hà Trù đi sứ, xưng thần với vua Kim và xin giữ lệ cống nạp hằng năm.

 

Sau lần ký hòa ước đó, Hoàn Nhan Tông Bật được phong làm Thái phó. Vua Kim trích lấy trong số cống phẩm của nhà Tống ra ban cho ông, gồm [[ngựa]] và người mỗi thứ 1000, [[lạc đà]] 100 con, [[dê]] 1 vạn con. Hàng năm khi nhà Tống đưa cống phẩm sang, ông đều được vua Kim ban cho [[vàng]] và [[lụa]].

 

Năm [[1148]], ông ốm và qua đời, không rõ bao nhiêu tuổi. Năm [[1175]], [[Kim Thế Tông]] đặt tên thụy cho ông là '''Trung Liệt'''. Năm 1178, ông được thờ ở Thái miếu nước Kim.

 

Ngột Truật được nhắc đến là nhân vật đối địch với [[Nhạc Phi]] trong tiểu thuyết ''Nhạc Phi diễn nghĩa''. Tác giả đứng về phe Tống, đã mô tả Ngột Truật là nhân vật phản diện. Kết cục của ông cũng được hư cấu bằng tình tiết trong đoạn cuối tác phẩm:

:Sau khi Nhạc Phi bị vua Tống giết, Ngột Truật mang quân đi đánh Tống, đụng độ với bộ tướng của Nhạc Phi là [[Ngưu Cao]]. Ngột Truật ngã ngựa, bị Ngưu Cao bắt sống cưỡi lên lưng. Ngột Truật bị nhục nhã uất quá hộc máu mà chết, còn Ngưu Cao quá phấn khích cười sằng sặc và cũng chết luôn trên lưng Ngột Truật.

Sự thực, cả [[Ngưu Cao]] và Ngột Truật còn sống sau lần ông nam tiến cuối cùng năm 1142. Ngưu Cao qua đời trước Ngột Truật 1 năm (1147) do bị đầu độc<ref>Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 273</ref>.

 

 

 

{{reflist|2}}

 

 

[[ja:斡啜]]