Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Csárdás (Monti)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
wikipedia không được dùng làm nguồn cho chính nó + viết phiên âm chuẩn theo quy định
Thêm định nghĩa đầu mà có người đã xoá. Bỏ một hình vì có thể liên quan tới bản quyền. Sửa chú thích hình do có người dịch sai từ nhạc lí.
Dòng 1:
[[File:Monti Csárdás.png|thumb|300px|13 khuông nhạcnhịp đầu tiên của "Csárdás" của Monti"]]
{{Listen|type=music
|title=Csárdás
|filename=USAFB Czardas.ogg
|description=Phiên bản do [[Ban nhạc không quân Hoa Kỳ]] biểu diễn}}
'''Trăc-đat Môn-ti''' (csárdás Monti) là tên một bản nhạc không lời của nhạc sĩ người Ý Vit-tô-ri-ô Môn-ti ([[Vittorio Monti]]).
'''Csárdás''' (thường viết theo tiếng Anh: czardas, phiên âm tiếng Việt : Trăc-đat, phiên âm quốc tế : /ˈtʃɑːrdæʃ/) là tên một điệu nhảy dân gian Hung-ga-ry bắt nguồn từ các cuộc vui chơi giải trí của quân đội và dân chúng quanh vùng, có từ thế kỉ XVIII. Đây là một điệu nhảy tập thể theo nhạc (thường là [[vĩ cầm]], [[măng-đô-lin]]), gồm nhiều cặp nam nữ, ít đổi cặp khi nhảy, tính chất nổi bật là vui vẻ, tốc độ nhảy ban đầu thường chậm và nhẹ nhàng rồi tăng nhanh, nữ quay vòng. Hiện phổ biến không chỉ ở Hung-ga-ry, mà còn ở các vùng lân cận như Serbia, Slovakia, Croatia, Ukraina, Nga, Ba Lan v.v. ▼
==Nguồn gốc tên tác phẩm==
 
Nhạc sĩ V. Môn-ti sáng tác nhạc phẩm này vào năm 1904, tại Pháp dựa trên chủ đề là điệu nhảy csárdás (phiên âm tiếng Việt : Trăc-đat, phiên âm quốc tế : /ˈtʃɑːrdæʃ/), và ông lấy tên của điệu nhảy này làm tên tác phẩm của mình.
Nhiều nhà soạn nhạc đã lấy điệu nhảy này làm chủ đề, sáng tác ra nhiều tác phẩm khác nhau, nhưng cùng mang tên czardas, như [[Franz Liszt]], [[Johannes Brahms]], [[Johann Strauss II]],[[Pyotr Ilyich Tchaikovsky|Tchaikovsky]] v.v. Bởi thế, để phân biệt ngắn gọn, người ta thường gọi tác phẩm này là '''Trăc-đat Môn-ti''' (Csárdás Monti, hoặc Monti czardas). ▼
 
▲'''Csárdás''' (thường viết theo tiếng Anh: czardas, phiên âm tiếng Việt : Trăc-đat, phiên âm quốc tế : /ˈtʃɑːrdæʃ/)vốn là tên một điệu nhảy tạp thể dân gian Hung-ga-ry bắt nguồn từ các cuộc vui chơi giải trí của quân đội và dân chúng quanh vùng, có từ thế kỉ XVIII. Đây là một điệuĐiệu nhảy tập thể theo nhạc (thường là [[vĩ cầm]], [[măng-đô-lin]]), gồm nhiều cặp nam nữ, ít đổi cặp khi nhảy, tính chất nổi bật là vui vẻ, tốc độ nhảy ban đầu thường chậm và nhẹ nhàng rồi tăng nhanh, nữ quay vòng. Hiện phổ biến không chỉ ở Hung-ga-ry, mà còn ở các vùng lân cận như [[Serbia]], [[Slovakia]], [[Croatia]], [[Ukraina]], Nga, Ba Lan v.v.
Trăc-đat Môn-ti được đánh giá là nhạc phẩm nổi tiếng nhất thế giới về chủ đề này cho đến nay.▼
▲Nhiều nhà soạn nhạc cũng đã lấy điệu nhảy này làm chủ đề, sáng tác ra nhiều tác phẩm khác nhau, nhưng cùng mang tên czardas, như [[Franz Liszt]], [[Johannes Brahms]], [[Johann Strauss II]], [[Pyotr Ilyich Tchaikovsky|Tchaikovsky]] v.v. Bởi thế, để phân biệt ngắn gọn, người ta thường gọi tác phẩm này là '''Trăc-đat Môn-ti''' (viết theo tiếng Hung-ga-ry : Csárdás Monti, hoặc thường viết theo tiếng Anh : Monti czardas).
 
▲Trăc-đat Môn-ti được đánh giá là nhạc phẩm '''nổi tiếng nhất thế giới''' về chủ đề này cho đến nay.
==Cấu trúc==
*'''Nguyên bản tác phẩm'''
Ban đầu, tác phẩm do Môn-ti ([[Vittorio Monti]]) sáng tác cho [[vĩ cầm]] độc tấu (violin solo) có phần đệm của [[dương cầm]], cũng có bản cho đàn [[măng-đô-lin]]. Sau đó tác phẩm được các nhạc sĩ và nghệ sĩ chuyển thể cho rất nhiều loại nhạc cụ khác và cho cả dàn nhạc có biên chế giao hưởng.
 
Hình 1 dưới đây là toàn bộ bản nhạc cho vĩ cầm ở dạng chế bản điện tử (*.PDF) từ bản in của Fabrizio Ferrari với nhan đề : "Vittorio Monti - Czardas per violino e piano" <ref>http://el-atril.com/partituras/miscelanea/Vittorio%20Monti%20-%20Czardas%20per%20violino%20e%20piano.pdf</ref>
[[Tập tin:Czardas Monti Tracks.pdf|nhỏ|Hình 1 : Bản Trăc-đat Môn-ti cho vĩ cầm]]
*'''Phân đoạn nguyên bản'''
Nếu không kể các nhịp dạo đầu của dương cầm và một nhịp lấy đà, thì bản nhạc gồm 132 [[nhịp]] (bars), kéo dài khoảng 4 phút đến 4 phút rưỡi (tùy nghệ sĩ biểu diễn). Phần đầu ở nhịp 4/4 (C) sau chuyển sang nhịp 2/4 rồi ngược lại, phần đầu ở giọng [[Rê thứ]] sau chuyển sang Rê trưởng rồi ngược lại và kết thúc ở nhịp 2/4 giọng Rê trưởng.
Hàng 22 ⟶ 25:
'''I) Phần đầu''' ở giọng Rê thứ (D minor), gồm 2 đoạn với số chỉ nhịp C (4/4).
# Đoạn 1 là một mô-tip ([[Mô típ]] bốn nhịp (từ nhịp lấy đà - nhịp số 0 đến nhịp số 4 ở hình 2 sau đây) nhắc lại một lần (đến nhịp số 8), diễn ra với tốc độ chậm, tiết tấu dãn khá tự do (''Andante - Largo''), âm sắc trầm, giai điệu ngân nga, nhẹ nhàng, du dương như lời thủ thỉ của ai đó (hình 2 : nhịp 0 - 8).
# Đoạn 2 có 8 nhịp (đánh số từ 9 – 16 trong hình 2), gồm một mô-tip khác được lặp lại 1 lần, tốc độ không đổi, nhưng [[giai điệu]] vút cao, nghe cởi mở. Cả đoạn này được lặp lại một lần (hình 2 : nhịp 9 - 16).
 
'''II) Phần hai''' vẫn ở giọng Rê thứ, nhưng chuyển hẳn sang nhịp 2/4, diễn ra với tốc độ nhanh và hoạt hơn hẳn (''Allegro vivo'') gồm 2 đoạn.
# Đoạn 3 khác hẳn phần I trên ở tốc độ và âm sắc : chuyển sang nhịp 2/4, đồng thời tốc độ chuyển sang chơi rất nhanh, sinh động (''allegretto vivace''), âm sắc cao, tiếng đàn sắc (do dùng kĩ thuật ''staccato'') gây cảm xúc vui vẻ, hoạt náo hơn hẳn. Đoạn này gồm 16 nhịp (hình 2 : nhịp 17 - 32) được lặp lại 1 lần.
# Đoạn 4 cũng gồm 16 nhịp được lặp lại 1 lần, mô-tip có tiết tấu tương tự như đoạn 3, nhưng giai điệu khác, nhấn mạnh hơn cảm xúc vui vẻ, hoạt náo, sống động cho người nghe, như mô tả động tác quay vòng của nữ trong điệu nhảy này.
 
[[Tập tin:Csardas Monti - 32 nhịp đầu.png|nhỏ|Hình 2 : 32 nhịp đầu ở Trăc-đat của Môn-ti.]]
'''III) Phần III''' gồm một đoạn (đoạn 5) giai điệu chuyển sang giọng rê trưởng (D major), tốc độ chậm hẳn lại (''molto meno'') nhưng cường độ mạnh hẳn lên, tiếng đàn dõng dạc, gồm 16 nhịp nhưng chỉ có 1 mô-tip, nghe khoáng đạt, sảng khoái. Cuối phần này (''meno, quasi lento'') vẫn mô-tip đó nhưng chậm hơn nữa, tiếng đàn cao vút và nhẹ nhàng như tiếng hứa hện của ai đó văng vẳng từ xa vọng về.
 
Hàng 35 ⟶ 38:
# Đoạn 7 chuyển sang Rê trưởng (D major), bớt nhanh (''allegretto''), cường độ mạnh, âm sắc rõ, nhắc lại một lần, kết thúc ở Rê trưởng, cho cảm giác hoành tráng.
 
Không thể kết luận rằng một tác phẩm nàyâm nhạc mô tả cụ thể những cái gì, tất cả những ai cùng nghe bảnmột bản nhạc này đều phải có cảm xúc thế nào, nhưng nói chung thì người nghe bị cuốn hút theo giai điệu và tiết tấu cùng âm sắc ..của Trăc-đat Môn-ti cuốn hút người nghe từ đầu đến cuối. Khi bản nhạc kết thúc thì người nghe thấy vui vẻ, phấn chấn.
 
Có thể nghe tác phẩm này ở dạng như nguyên bản do nghệ sĩ vĩ cầm Hàn Quốc 신지아 ([http://Zia%20Hyunsu%20Shin Zia Hyunsu Shin]) biểu diễn ở địa chỉ : https://www.youtube.com/watch?v=No7NeEaVls4
Hàng 67 ⟶ 70:
 
Nhưng nhạc cụ biểu diễn nổi bật và hiệu quả nhất là vĩ cầm. Nhiều nghệ sĩ vĩ cầm nổi tiếng đã biểu diễn tác phẩm này, như : [[Tạ Bôn]] (Việt Nam), Niklas Walentin Jensen (Đan-mạch),<ref> https://www.youtube.com/watch?v=YsTC7Q4cKRk</ref> David Garrett (David Christian Bongartz, Đức),<ref> https://www.youtube.com/watch?v=bZ9HDw4R3lg&list=RDbZ9HDw4R3lg&index=2</ref> Clara Cernat (Ru-ma-ni),<ref>https://www.youtube.com/watch?v=cMOHAcjlIWs</ref> [[Katica Illényi]] (Hung-ga-ry),<ref> https://www.youtube.com/watch?v=BF9uQI-SRv4
</ref> Alena Vasilyeva (Алена Васильева, Nga), <ref>https://www.youtube.com/watch?v=zFiKzD3AxcA&index=4&list=RDz1Rs7Yw3vUc</ref> Zoltán Mága (Hung-ga-ry),<ref>https://www.youtube.com/watch?v=dEpum3k4DOU</ref> Jennifer Jeon (Hàn Quốc),<ref>https://www.youtube.com/watch?v=ZHO6KOPWXtc</ref> Kim Joo-young (Hàn Quốc 김주영)<ref>https://www.youtube.com/watch?v=Op7GsUAiRnM</ref> v.v. hầu hết họ là nghệ sĩ vĩ cầm hàng đầu thế giới hiện nay.
 
*Về hòa tấu và dàn nhạc
Hàng 74 ⟶ 77:
# [[Phong cầm]] cùng dàn nhạc : Ksenija Sidorova (Latvia). <ref>https://www.youtube.com/watch?v=XIJM2kZgYiI</ref>
# Dàn nhạc điện ảnh Nga. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=yjZ92MWT5Ec</ref>
# Dàn nhạc không quân Hoa Kì (United States Air Force Band).<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Cs%C3%A1rd%C3%A1s_(Monti) </ref>
# Song tấu vĩ cầm và măng-đô-lin cùng dàn nhạc Hồng quân Nga. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=zFiKzD3AxcA</ref>
v.v.
 
'''Dàn nhạc Paul Mauriat''' biểu diễn tác phẩm này từ những năm 1998-2000 được đánh giá cao. Có phiên bản [[Paul Mauriat]] giữ gần như nguyên gốc biểu diễn từ 1998 <ref>https://www.youtube.com/watch?v=nOTFIHye1Zc</ref>, nhưng có nhiều phiên bản với biến tấu độc đáo, kết hợp phức điệu và bộ đồng (brass band) làm người nghe như được chứng kiến một sự kiện có vẻ hùng vĩ, phần kết hoành tráng đã được hoan nghênh nhiệt liệt. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=MDsBNdO0Vro</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=o4H72cX4W3w</ref> <ref>"Video minh họa điệu nhảy"https://www.youtube.com/watch?v=SFFmSrKbCAw</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=MDsBNdO0Vro</ref>
 
*Về giảng dạy :
Nhiều cơ sở đào tạo người chơi vĩ cầm coi tác phẩm là bắt buộc đối với người học chơi vĩ cầm chuyên nghiệp. Việc biểu diễn thành công tác phẩm này là đánh giá cao về trình độ hiểu biết âm nhạc, kĩ năng biểu diễn của nghệ sĩ vĩ cầm. TuyĐể nhiênđáp ứng nhu cầu luyện tập biểu diễn tác phẩm này, cũngmột cósố nhà sư phạm âm nhạc tổ chức phổ biến kĩ năng vĩ cầm để chơi bản nhạc này hoàn toàn miễn phí trên mạng, như ở "Violin Lesson - How to play Monti's Czardas".<ref>https://www.youtube.com/watch?v=bTVQPCI5oS0</ref>
*Trong phát hành
Tác phẩm đã được các nhà xuất bản, hãng ghi âm phát hành số lượng lớn các bản in nhạc phẩm, đĩa nhạc ghi âm biểu diễn, video biểu diễn. <ref>https://it.wikipedia.org/wiki/Cs%C3%A1rd%C3%A1s_(Monti)</ref>.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Csárdás_(Monti)”