Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Napoli”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
cập nhật thông tin
Dòng 1:
{{Infobox Italian comunesettlement
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->
| name = Naples▼
| official_namename = Comune di = <big>Napoli</big>
| native_name = Napoli''Neapolis'' - ''Thành phố mới''
| image_skyline = Collage NapoliMontageofNaples.jpg
| image_caption = Theo chiều kim đồng hồ tính từ trên cùng: Toàn cảnh cảng Mergellina, khu Chiaia, và núi [[Vesuvius]]; phố Toledo; [[Castel Nuovo]] (''Maschio Angioino''); Centro Direzionale di Napoli nhìn từ phía nhà ga Napoli; Trung tâm truyền thông Napoli; Centro Direzionale di Napoli.
| imagesize = 270px▼
| image_altimage_flag = [[File:Flag of Naples.svg|100px]]
| image_shield = [[File:CoA Città di Napoli.svg|70px]]
| image_caption = Các hình ảnh Napoli: ở trên bên trái là bên trong [[lâi đài Napoli]], sau đó là Castello Nuovo, bến cảng thành phố và Teatro San Carlo.
| image_shieldnickname = CoA Città di Napoli.svg = Partenope
<!-- maps and coordinates ------>
| shield_alt =▼
| image_map = Map of comune of Naples (Metropolitan city of Naples, region Campania, Italy).svg
| map_caption = Phạm vi của thành phố Napoli (màu đỏ) nằm bên trong [[Thành phố đô thị Napoli]] (''Città Metropolitana di Napoli'', màu vàng).
| map_alt =▼
| pushpin_map = Italy#Europe
| map_caption =▼
| pushpin_map_caption = Bên trong [[Ý]] và [[châu Âu]]
| pushpin_label_position =
| area_codepushpin_relief = 081yes▼
| pushpin_map_alt =
| coordinates = {{coord|40|50|N|14|15|E|display=inline}}
| latd = 40 |latm = 50 |lats = |latNS = N
| coor_pinpoint = <!-- to specify exact location of coordinates (was coor_type) -->
| longd = 14 |longm = 15 |longs = |longEW = E
| coordinates_type =
| coordinates_display =
| coordinates_footnotes =
| region = [[Campania]]▼
| province = [[tỉnh Napoli|Napoli]] (NA)
| frazioni =▼
| mayor_party = Đảng Dân chủ
| mayor = [[Rosa Russo Jervolino]]▼
| area_footnotes =
| area_total_km2 = 117.27
| population_footnotes = <ref>‘City’ population (i.e. that of the ''[[comune]]'' or municipality) from [http://demo.istat.it/bilmens2009gen/index.html=Monthly demographic balance: January–April 2009], [[Instituto Nazionale di Statistica|ISTAT]].</ref>
| population_total = 963357▼
| population_as_of = ngày 30 tháng 9 năm 2009▼
| population_metro = 4434136 <small>("Seminario-aprile2001.PDF" (PDF). http://users.libero.it/domenico.smarrazzo/studio.PDF)</small>
| pop_density_footnotes =
| population_demonym = Napoletani
| elevation_footnotes =
| elevation_m = 17▼
| twin1 =▼
| twin1_country =
| saint = [[Januarius]]
| day = 19/9▼
| postal_code = 80100, 80121-80147▼
▲| area_code = 081
| website = {{official|http://www.comune.napoli.it}}▼
| footnotes =
}}▼
 
<!-- re- location ------------------>
'''Napoli''' ([[tiếng Napoli]]: ''Nàpule''; [[tiếng Hy Lạp]] Νεάπολη < Νέα Πόλις ''Néa Pólis'', nghĩa là "thành phố mới") là thành phố lớn nhất ở miền nam [[Ý]] và là thủ phủ của vùng [[Campania]] và [[tỉnh Napoli]]. Thành phố có dân số khoảng 1 triệu người. Vùng đô thị của Napoli lớn thứ 2 tại Ý, sau [[Milano]]. Vùng đô thị Napoli có dân sô 4,2 triệu người. Người Napoli được cư dân địa phương gọi là ''napulitane'' trong [[tiếng Napoli]], ''napoletani'' hoặc thi ca ''partenopei'' trong [[tiếng Ý]]. Thành phố tọa lạc trung độ giữa núi lửa [[Vesuvius]] và một khu vực núi lửa riêng biệt [[Campi Flegrei]], tất cả là một bộ phận của [[Campanian volcanic arc]].
| subdivision_type = [[Danh sách quốc gia có chủ quyền|Quốc gia]]
| subdivision_name = {{nowrap|[[Ý]]}}
| subdivision_type2 = [[Vùng của Ý|Vùng]]
▲| region subdivision_name2 = [[Campania]]
<!-- government type, leaders -->
| government_footnotes =
| leader_title = Thị trưởng
▲| mayor leader_name = [[RosaLuigi Russode JervolinoMagistris]]
▲| imagesizetotal_type = 270pxTotal
▲| name unit_pref = NaplesIT
<!-- elevation ----------------->
| elevation_footnote =
▲| frazionielevation_m = 17
▲| shield_altelevation_ft =
<!-- population ---------------->
▲| population_total = 963357 =
▲| population_as_of = ngày 30 = 31 tháng 93 năm 20092018
| population_footnotes =
| population_density_km2 = 8200
▲| map_captionpopulation_rank =
| population_blank1_title = Thành phố
| population_blank1 = 964004<ref name="Istat">[http://demo.istat.it/bilmens2018gen/index.html Dato Istat] - Popolazione residente al 31 marzo 2018.</ref>
| population_blank2_title = Vùng đô thị
| population_blank2 = 3097631<ref name="Istat"/>
| population_demonym = Neapolitan(s), Napolitan(s) (tiếng Anh)<br />''Napoletano'', ''Napoletani'' hoặc ''Partenopeo'', ''Partenopei'' (tiếng Ý)<br />''Napulitano'', ''Napulitani'' (tiếng Napoli)
<!-- time zone(s) -------------->
| timezone1 = [[Giờ chuẩn Trung Âu|CET]]
▲| elevation_mutc_offset1 = 17+1
<!-- postal codes, area code --->
| postal_code_type = [[Mã bưu chính]]
▲| postal_code = 80100, 80121- đến 80147
▲| twin1area_code = 081
▲| website = {{official|[http://www.comune.napoli.it}}/ Comune di Napoli]
▲| day pushpin_label = 19/9Napoli
▲| map_altun_locode =
<!-- website, footnotes -------->
▲}}
 
'''Napoli''' (hay còn được viết là '''Naples''' theo [[tiếng Anh]] và [[tiếng Pháp|Pháp]]; [[tiếng Napoli]]: ''Napule''; [[tiếng Latinh]]: ''Neapolis''; [[tiếng Hy Lạp|tiếng Hy Lạp cổ đại]]: Νεάπολις, có nghĩa là "thành phố mới") là thành phố lớn thứ ba của [[Ý]] sau [[Roma]] và [[Milano]] và là thủ phủ của vùng [[Campania]]. Năm 2017, khoảng 967.069 dân sống bên trong phạm vi thành phố và vùng đô thị xung quanh nó là nơi cư ngụ của 3.115.320 người. Khu vực đô thị đang tiếp tục được mở rộng của nó (vươn ra ngoài cương vực của [[Thành phố đô thị Napoli]]) là [[vùng đô thị của Ý|vùng đô thị lớn thứ hai hoặc thứ ba tại Ý]].
Napoli giàu có về truyền thống lịch sử, nghệ thuật và văn hóa cũng như [[ẩm thực]]. Tiếng bản ngữ Napoli rất giàu màu sắc, là tiến La Mã phong phú kể từ thời [[Vương quốc Napoli]] và [[Hai Sicilies]]. Lịch sử này, cùng với quy mô của mình, Napoli được xem là thủ đô không chính thức của miền nam nước Ý. Thành phố này có [[Sân bay quốc tế Napoli]] ở Capodichino.
 
Đầu tiên được người Hy Lạp định cư vào khoảng [[Thiên niên kỷ 2 TCN|thiên niên kỷ thứ 2 trước Công Nguyên]], Napoli là một trong những khu đô thị lâu đời nhất có mặt con người sinh sống trên thế giới.<ref>{{cite book |author1=David J. Blackman |author2=Maria Costanza Lentini |title=Ricoveri per navi militari nei porti del Mediterraneo antico e medievale: atti del Workshop, Ravello, 4–5 novembre 2005 |url=https://books.google.com/books?id=GhB4VDYuJXsC&pg=PA99 |year=2010 |publisher=Edipuglia srl |isbn=978-88-7228-565-7 |page=99}}</ref> Vào thế kỷ thứ 9 TCN, một thuộc địa có tên Parthenope (tiếng Hy Lạp: ''Παρθενόπη'') được thiết lập trên hòn đảo Megaride<ref name="Greek Naples">{{cite web |url=http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php |title=Greek Naples |publisher=naplesldm.com |accessdate=9 May 2017 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170321000245/http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php |archivedate=21 March 2017}}</ref> mà sau này được tái lập thành Neápolis vào thế kỷ 6 TCN.<ref>Daniela Giampaola, Francesca Longobardo (2000). ''Naples Greek and Roman''. Electa.</ref> Thành phố từng là một phần thuộc [[Magna Graecia]], đóng vai trò quan trọng trong việc giao thoa gắn kết giữa xã hội Hy Lạp và La Mã đồng thời trở thành trung tâm văn hóa chiến lược dưới sự cai trị của người La Mã.<ref>{{cite web |url=http://www.naplesldm.com/virgil.php |title=Virgil in Naples |publisher=naplesldm.com |accessdate=9 May 2017 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170402144355/http://www.naplesldm.com/virgil.php |archivedate=2 April 2017}}</ref> Thành phố từng là kinh đô của [[Công quốc Napoli]] (661-1139), sau đó là [[Vương quốc Napoli]] (1282 - 1816) và cuối cùng là [[Vương quốc Hai Sicilia]] cho đến khi [[thống nhất nước Ý]] vào năm 1861.
 
Vào khoảng năm 1925 đến 1936, Napoli được chính quyền [[Benito Mussolini]] mở rộng và nâng cấp nhưng chịu thiệt hại nặng nề do các cuộc đánh bom của quân Đồng minh trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], dẫn đến công cuộc tái thiết diện rộng sau 1945.<ref name="wii">{{cite news |url=http://www.naplesldm.com/Naples%20bombing.php |publisher=naplesldm.com |title=Bombing of Naples |date=7 October 2007 |accessdate=9 May 2017 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627154455/http://naplesldm.com/Naples%20bombing.php |archivedate=27 June 2017}}</ref> Napoli đã trải qua sự tăng trưởng kinh tế đáng kể trong những thập kỷ gần đây, nhờ xây dựng khu kinh doanh Centro Direzionale và mạng lưới giao thông tiên tiến, bao gồm tuyến đường sắt cao tốc Alta Velocità đến Roma và [[Salerno]] và một mạng lưới [[tàu điện ngầm]] mở rộng. Napoli là nền kinh tế đô thị lớn thứ ba ở Ý, sau Milano và Roma.<ref>[https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf Sr-m.it] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180208004809/https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf |date=8 February 2018 }}</ref> [[Cảng Napoli]] là một trong những hải cảng quan trọng nhất ở châu Âu và là trụ sở của [[Bộ Tư lệnh Quân Đồng minh Napoli]], cơ quan NATO có sứ mệnh giám sát [[Bắc Phi]], [[Sahel]] và [[Trung Đông]].<ref>[http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/1/#1 Napoli.repubblica.it] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170905204428/http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/1/ |date=5 September 2017 }}</ref>
 
Trung tâm lịch sử của thành phố Napoli là khu di tích lịch sử lớn nhất tại châu Âu và là một [[Di sản Thế giới]] thuộc [[UNESCO]] cùng một loạt các địa điểm văn hóa và lịch sử quan trọng khác xung quanh thành phố, bao gồm [[Đại cung điện hoàng gia Caserta]] và di tích La Mã [[Pompeii]] và [[Herculaneum]]. Napoli đồng thời nổi tiếng với những thắng cảnh thiên nhiên như [[Posillipo]], [[hõm chảo Phlegraei]], [[Nisida]] và ngọn núi lửa [[Vesuvius]].<ref>[http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf Rivistameridiana.it] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141226053257/http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf |date=26 December 2014 }}</ref>
 
Nền [[ẩm thực Napoli]] thường được đồng nghĩa với [[pizza]], món ăn độc đáo có nguồn gốc từ thành phố này, nhưng đồng thời bao gồm nhiều món khác ít nổi tiếng hơn là thành phố của Ý có số lượng ngôi sao được công nhận cao nhất từ [[Sách hướng dẫn Michelin]].<ref>{{cite web |url=http://www.napolitoday.it/economia/guida-michelin-20-ristoranti-stellati-napoli.html |title=Guida Michelin, trionfa Napoli: è la città più stellata d'Italia |work=napolitoday.it |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424043759/http://www.napolitoday.it/economia/guida-michelin-20-ristoranti-stellati-napoli.html |archivedate=24 April 2016}}</ref>
 
Đội thể thao nổi tiếng nhất ở Napoli là câu lạc bộ [[S.S.C. Napoli]], hai lần vô địch Serie A ([[Giải bóng đá vô địch quốc gia Ý]]) tại sân vận động San Paolo nằm ở phía tây nam thành phố.
 
== Lịch sử ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Napoli”