Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “A Lý Bất Ca”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n →‎Những năm đầu đời: replaced: Lí → Lý using AWB
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 96:
| ghi chú chữ ký =
}}
'''A Lý Bất Ca''' (chuyển tự Latinh [[tiếng Mông Cổ]]: Ariq Böke, [[chữ Mông Cổ Kirin]]: Аригбөх, {{zh|c=阿里不哥|p=Ālǐbùgē}}; 1219–1266), là người con trai út của [[Đà Lôi]]-, mộtcháu người con trai củanội [[Thành Cát Tư Hãn]]. Sau cái chết của đạianh huynhtrai là Đại hãn [[Mông Kha]], A Lý Bất Kha đã giành lấy quyền lực trong một thời gian ngắn trong khi hai đạianh huynhlà [[Hốt Tất Liệt]] và [[Húc Liệt Ngột]] không có mặt ở đếkinh đô. Khi Hốt Tất Liệt trở về từ phương Nam để tranh giành ngôi vị Đại hãn, các phe cánh kình địch đã không thể đi đến đồng thuận, và đồng thời bầu Hốt Tất Liệt và A Lý Bất KhaCa lên ngôi, dẫn đến một cuộc chiến tranh giành quyền kế vị. A Lý Bất KhaCa nhận được sự ủng hộ của những người truyền thống chủ nghĩa trong Đế quốc Mông Cổ, trong khi Hốt Tất Liệt nhận được sự ủng hộ từ các vương gia tiền bối ở [[Hoa Bắc]] và [[Mãn Châu]].
 
== Những năm đầu đời ==
A Lý Bất Ca là con trai út của [[Toa Lỗ Hòa Thiếp Ni]] (Sorghaghtani Beki) và [[Đà Lôi]] (Tolui) - người con trai út của [[Thành Cát Tư Hãn]]. Khi Thành Cát Tư Hãn băng hà vào năm 1227, ngôi vị lãnh đạo đế quốc được truyền cho [[Oa Khoát Đài]] - bábác phụruột của A Lý Bất Ca. A Lý Bất Ca từng tham dự hội nghị Khố Lý Nhĩ Đài (Kurultai) để bầu Oa Khoát Đài và người kế nhiệm là [[Quý Do]] lên ngôi Đại hãn. Sau khi huynhanh trưởngcả Mông Kha của A Lý Bất Ca lên ngôi vào năm 1250, gia đình của ông có được quyền lực mạnh nhất trong các nhánh hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn. A Lý Bất Ca cũng được biết đến bằng việc đồng cảm với [[Kitô giáo|Cơ Đốc giáo]], điều này được đề cập trong miêu tả của [[Phan Sinh]] [[Guillaume de Rubrouck]]- một sứ thần của quốc vương Pháp [[Louis IX của Pháp|Louis IX]].
 
== Chiến đấu giành quyền kế vị ==
===Đại hãn===
[[Tập tin:Arik Buka defeats Alghu-Rashid al'Din Jami al Tavarikhs-large.jpg|nhỏ|A Lý Bất Ca đánh bại [[A Lỗ Hốt]]<ref>{{chú thích web|last=Miskin |url=http://warfare.uphero.com/Moghul/Akbar/Arik_Buka_defeats_Alghu-Rashid_al%27Din_Jami_al_Tavarikhs-large.htm |title=Arik Buka defeats Alghu |date=1596 |work=Jami al Tavarikh}}</ref>]]
Khi Oa Khoát Đài Hãn băng hà, một cuộc đấu tranh quyền lực đã nổ ra, với việc quyền lãnh đạo về tay con trai của Oa Khoát Đài là [[Quý Do]] vào năm 1246, song Quý Do Hãn lại băng hà năm 1248. Sau cuộc đấu tranh quyền lực khác, các con trai của Đà Lôi - anh em trai của Oa Khoát Đài, nắm lấy quyền lực. Người con trai cả của Đà Lôi là Mông Kha đã trở thành Đại hãn, cùng với Hốt Tất Liệt chinh phục [[Nhà Tống|Nam Tống]]. Người huynh đệ [[Húc Liệt Ngột]] của họ đã dẫn quân Mông Cổ tây tiến, chinh phục [[bao vây Baghdad (1258)|Baghdad]] và tiến đến [[Syria]], hướng về [[Palestine]]. Trong thời gian này, tất cả các công việc ở vùng trung tâm của đế quốc nằm dưới quyền kiểm soát của A Lý Bất Ca.
 
Khi Mông Kha băng hà năm 1259, A Lý Bất Ca được bầu làm Đại hãn trong lúc các đại huynh không có mặt, và nhận được sự ủng hộ của hầu hết các đại thần và các gia tộc quyền lực đang có mặt tại đế đô [[Cáp Lạp Hòa Lâm]] (Karakorum), như gia đình của Mông Kha, các vương gia khác của hoàng tộc cùng với các lực lượng khác bao gồm các cận vệ hoàng gia [[Thổ Nhĩ Hỗ Đặc]] (Torguud) và quý tộc [[Thanh Trướng hãn quốc]], cũng như [[người Oát Diệc Lạt Dịch]] (Oirat), tộc người này liên minh với ông vì một trong những thủ lĩnh Oát Diệc Lạt Dịch kết hôn với con gái của ông. Tuy nhiên, khi Hốt Tất Liệt và Húc Liệt Ngột biết tin về việc Mông Kha băng hà, họ đã phải tìm cách bỏ dở các trận đánh để trở về đế đô phân xử vấn đề kế vị.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/A_Lý_Bất_Ca”