Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đới Tử”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
←Trang mới: “'''Đới Tử''' (chữ Hán: 戴梓, 1649 – 1726),<ref>Đặng Chi Thành biên soạn '''''Thanh thi kỷ sự sơ biên''''' quyển 7, có ghi…” |
n stub sorting, replaced: ệ nhị → ệ Nhị, nhà Thanh → Nhà Thanh (6) using AWB |
||
Dòng 1:
'''Đới Tử''' ([[chữ Hán]]: 戴梓, [[1649]] – [[1726]]),<ref>Đặng Chi Thành biên soạn '''''Thanh thi kỷ sự sơ biên''''' quyển 7, có ghi chép Đới Tử "mất vào năm Ung Chính thứ 4 (1726), thọ 78 tuổi." Dựa trên tính toán này, Đới Tử sinh vào năm Thuận Trị thứ 6 (1649).</ref> [[tên tự]] là '''Văn Khai''', hiệu '''Canh Yên''', quê [[Hàng Châu]], nhà chế tạo [[hỏa khí]], [[họa sĩ]] thời [[Nhà Thanh|Thanh]].
==Tiểu sử==
Đới Tử người huyện [[Tiền Đường]] tỉnh [[Chiết Giang]] từ nhỏ đã thông minh, khéo léo hơn người. Xuất thân con nhà quan, chịu ảnh hưởng của cha là [[Đới Thương]]. Ông mê nhất là việc chế tạo máy móc, mới được hơn mười tuổi đã chế tạo ra được nhiều loại súng ống. Một trong số đó có thể bắn trúng mục tiêu khác hơn 100 bước.
Năm [[Khang Hy]] thứ 13 ([[1674]]), Tịnh Nam vương [[Cảnh Tinh Trung]] đang đóng quân tại [[Phúc Kiến]] đã khởi binh xâm phạm Chiết Giang, hướng ứng lời kêu gọi của [[Ngô Tam Quế]] chống lại
Hình dạng của cây súng này giống như một cây [[đàn tỳ bà]] nên còn gọi là "Súng tỳ bà", cấu tạo và cách sử dụng gần giống với súng hiện đại, cho [[thuốc nổ]] và đạn vào nòng súng, sau đó dùng cò để điều khiển súng nổ. Nòng súng gồm hai phần cơ liên tiếp với nhau, khi khởi động cơ súng thứ nhất, thuốc nổ và đạn sẽ tự động rơi vào trong khoang, cơ thứ hai sẽ đánh cho đá lửa tóe lửa, đốt cháy thuốc nổ đẩy đạn lên nòng và bắn ra, cứ như thế liên tục không ngừng, một lần có thể bắn liên tiếp 28 viên đạn.<ref>'''''[[Duyệt vi thảo đường bút ký]]''''' quyển 19, '''''Loan Dương tục lục''''' quyển 1 có ghi chép về lời kể từ hậu nhân của Đới Tử là Đới Toại Đường rằng: "Ngôn kì tiên đức bản Chiết Giang nhân, tâm tư xảo mật, hảo dữ Tây dương nhân tranh thắng. Tại Khâm Thiên Giám, dữ Nam Hoài Nhân kiện, toại tỉ thiết lĩnh. Cố tiên sinh vi thiết lĩnh nhân. Ngôn thiểu thì kiến tiên nhân tạo nhất điểu kính, hình nhược tì bà, phàm hỏa dược duyên hoàn giai trữ vu tiển tích, dĩ cơ luân khai bế. Kỳ cơ hữu nhị, tương hàm nhược tẫn mẫu, ban nhất cơ tắc hỏa dược duyên hoàn tự lạc đồng trung, đệ nhị cơ tùy chi tịnh động, thạch kích hỏa xuất nhi tiển phát hĩ. Kế nhị thập bát phát, hỏa dược duyên hoàn nãi tẫn, thủy nhu trọng trữ. Nghĩ hiến vu quân doanh, dạ mộng nhất nhân ha trách viết: Thượng đế hảo sanh, nhữ như hiến thử khí sử lưu bố nhân gian, nhữ tử tôn vô loại hĩ. Nãi cụ nhi bất hiến."</ref> Còn loại súng cũ mà quân Thanh đang dùng lúc bấy giờ là dùng một sợi dây dài để châm ngòi nếu gặp phải nước hay mưa thì coi như vô dụng, hơn nữa mỗi lần bắn đều phải cho thuốc nổ và đạn vào rất bất tiện. Khẩu súng đại liên do Đới Tử phát minh ra đã lập được công to trong trận đánh với quân Tịnh Nam vương, ông được vua Khang Hy triệu kiến và ban thưởng hậu hĩ.<ref name="Trung Hoa"/> Ít lâu sau ông tiếp nhận chức quan [[Hàn Lâm viện]] thị giảng, vào [[Nam Thư phòng]], tham gia vào việc biên soạn ''Luật lữ chính nghĩa''.
Dòng 10:
Năm Khang Hy thứ 25 ([[1686]]), chính phủ [[Hà Lan]] đã hái sứ giả đến Trung Quốc mang theo "súng điểu thương Bàng Tràng" làm món đồ tiến cống, Đới Tử được lệnh sao chép mười khẩu súng và trả lại cho sứ giả Hà Lan. Chẳng bao lâu sau, ông được lệnh sao chép [[Phật Lãng cơ pháo]], chỉ mất đúng 5 ngày để hoàn thành.<ref>'''''Quốc triều tỉnh hiến loại chinh sơ biên – Đới Tử truyện''''': "Thì Hà Lan lai hiến Bàng Tràng điểu thương. Lập mệnh Tử tạo thập thương tứ chi."</ref> Ngoài khả năng chế tạo súng ống ra, Đới Tử còn có tài về văn chương, từng viết ''Canh Yên thảo đường thi sao''. Ông còn tổng kết kinh nghiệm trị thủy của tiền nhân mà soạn cuốn ''Trị hà thập sách''.<ref>[[Kim Triệu Yến]], '''''Đới Canh Yên tiên sinh truyện''''': Tiên sinh bão kinh thế đại lược, phàm tượng vĩ câu cổ, chiến trận hà cừ chi học, mĩ bất cứu tất. Tổng hà du thành long đắc kì ''Trị hà thập sách'', chí kim đa dụng chi. Thi hùng kính, họa tẫn chư gia sở trường, thư kiêm đổng, mễ." (''Tông đình cổ văn sao'' quyển 2)</ref>
Thủ lĩnh bộ tộc [[Chuẩn Cát Nhĩ]] ở chân núi phía bắc [[Mông Cổ]] là [[Cát Nhĩ Đan]] không cam tâm quy thuận
Từ đó về sau, Đới Tử càng say mê hơn nữa công việc chế tạo vũ khí. Ông chuyên tâm nghiên cứu những thành quả chế tạo vũ khí của người xưa, phân tích mặt lợi và hại của nó, lại rất để ý đến sự phát triển của nền khoa học Tây dương để làm nền tảng cho mình. Có được nền tảng đó ông lại chế tạo ra những vũ khí mới tiên tiến hơn. Mỗi lần chế tạo ra một loại vũ khí mới, Đới Tử không màng đến sự an nguy của mình, đích thân thử nghiệm. Vũ khí một khi mắc phải sai sót nào, ông đều phải cố công mày mò khắc phục, ông cho rằng "sai một ly, đi một dặm", vũ khí một khi có vấn đề thì chẳng khác nào tự mình hại mình, vì thế nhất định không để xảy ra sai sót.<ref name="Trung Hoa"/>
Đới Tử là một nhà khoa học đa tài đa nghệ. Ngoài việc chế tạo súng ống ra, ông còn nghiên cứu những lĩnh vực khác như thiên văn, cơ giới, thủy lợi... Ông đã từng chế tạo ra một loại công cụ vận chuyển có thể làm giảm sức kéo, giúp đỡ tốn nhân lực, ông còn chế tạo ra được người máy nữa, nhưng vì lúc đó ông không được trọng dụng nên những thứ ông làm ra đều bị xem là vô nghĩa và vì thế nguyên lý của những chiếc máy này cũng thất truyền từ đó. Bất hạnh hơn nữa là nhà chế tạo máy móc đại tài này bị một số quan viên tong triều đình đố kỵ và bài xích, trong công việc chế tạo máy móc của mình, Đới Tử đã xảy ra mâu thuẫn với giáo sĩ [[Nam Hoài Nhân]] phụ trách chế tạo vũ khí đến từ nước [[Bỉ]], ông này nuôi lòng thù hận nên cấu kết với một số đại thần trong triều vu cáo Đới Tử "tư thông với người phương Tây". Triều đình
Ông có tới bốn người con gồm [[Đới Kinh]], [[Đới Lượng]], [[Đới Hanh]], [[Đới Cao]]. Riêng Đới Hanh cùng với [[Lý Khải]], [[Trần Cảnh Nguyên]] được hậu thế xưng tụng là "[[Liêu Đông]] tam lão".
|