Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Khu di tích Đền Gia Loan – Chùa Biện Sơn”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n replaced: 4 món → bốn món using AWB |
|||
Dòng 2:
==Tổng quan==
Khu di tích đền Gia Loan - chùa Biện Sơn nằm trung tâm huyện lỵ [[Yên Lạc]] phía nam tỉnh Vĩnh Phúc; cách [[thành phố Vĩnh Yên]] 10 Km; cách [[thủ đô Hà Nội]] 42
Khu di tích đền Gia Loan - chùa Biện Sơn là nơi tưởng nhớ vị tướng [[Nguyễn Khoan]] từ thời [[12 sứ quân]] trị vì trên vị trí cát cứ của ông xưa kia. Ông là người lập ấp và cai quản ở vùng Tam Đái từ thời [[Ngô Quyền]]. Khi [[Dương Tam Kha]] cướp ngôi nhà Ngô, các nơi không thuần phục, thổ hào địa phương nổi dậy dẫn đến tình trạng [[loạn 12 sứ quân]]. Trước cảnh đất nước rối ren loạn lạc, để giữ đất, giữ dân, tướng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] đã chiêu mộ và huấn luyện dân binh, gây dựng lên một sứ quân đệ nhất ở vùng Tam Đái và trở thành một trong [[12 sứ quân]] hùng cường nhất, tồn tại hơn 20 năm trong [[lịch sử Việt Nam]]. Các sách địa chí đời Nguyễn như Sơn Tây tỉnh Sơn Tây chí, Đại Nam nhất thống chí - từng ghi nhận trong phần cổ tích:
Dòng 8:
Khu vực Tam Đái xưa, tức Yên Lạc nay vốn nổi tiếng trù phú với câu ca "''Nhất Tam Đái, nhị Khoái Châu''". Nơi đây có Đồng Đậu là một di chỉ cư trú của người Việt cổ lớn nhất ở trung tâm vùng tam giác [[châu thổ sông Hồng]], phạm vi diện tích phân bố rộng nhất, tầng văn hoá dày nhất, chứa đựng khối lượng hiện vật khảo cổ rất lớn và phong phú.<ref>[http://vinhphuc.tourism.vn/index.php?cat=1501&itemid=392 Di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu]</ref> Vốn gắn bó với vùng Tam Đái, lại có nhiều công ơn với nhân dân trong vùng, thời loạn lạc, [[Nguyễn Khoan]] dần xây dựng thế lực riêng, nghiễm nhiên trở thành một sứ quân mạnh. Ông tự xưng Nguyễn ''Thái Bình'', tước ''Quảng Trí Quân'' tức vị Vua có tài năng đức độ, cai trị triều đình nhỏ ở Tam Đái.
Về quân sự, [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Thái Bình]] xây dựng thủ phủ trên gò Biện Sơn và đóng đồn ở gò Đồng Đậu, chiêu mộ và huấn luyện dân binh để xây dựng lực lượng quân sự. Tuy nhiên, ông cũng chú ý đến phát triển kinh tế, chủ trương khuyến khích và chăm sóc nghề nông, canh tân tập tục nông thôn, xây dựng được vùng Tam Đái được thái bình thịnh trị, nhân dân ấm no vui vẻ. Để tưởng nhớ công ơn của ông, nhân dân thị trấn [[Yên Lạc]] lập đền thờ và tôn ông làm Thành hoàng.
Nhà sử học Phan Huy Chú khi viết về các bậc đế vương cũng đã xếp tướng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] vào “''dòng chính thống các bậc đế vương''” như các hàng đế vương khác trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Và với mỗi người dân [[Yên Lạc (thị trấn)|Thị trấn Yên Lạc]] hôm nay, Đền Gia Loan vẫn hiện hữu, gợi bao ký ức về một người anh hùng hào kiệt, một “Thành hoàng Quảng Trí hiển ứng linh thiêng đại vương”.<ref>[http://yenlac.vinhphuc.gov.vn/pages/Detail.aspx?newsid=714 Yên Lạc - Đất của những danh nhân]</ref>
Dòng 15:
Đền Gia Loan tương truyền được xây dựng từ [[Di tích về thời Đinh|thời nhà Đinh]]. Đền thờ thủ lĩnh [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] là một nhân vật lịch sử thuộc thế kỷ thứ X. Ông còn có tên tự xưng là Quảng Trí Quân, [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Thái Bình]] khi nổi lên làm tướng thời [[loạn 12 sứ quân]].
Đền Gia Loan nằm trên một gò đất cao, nhỏ vừa khuôn viên của đền, tách biệt hẳn với nơi cư dân đông đúc, nằm trên con đường liên xã từ thị trấn [[Yên Lạc]] đi Nguyệt Đức, cách di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu 300m. Đền trông về hướng Nam, phía con sông Gia Loan xưa. Nhà sử học Phan Huy Chú đã liệt di tích núi Nguyễn Gia (nơi có Gia Loan từ) vào hàng cổ tích của vùng Tam Đái. Qua dáng dấp và kiểu cấu trúc của ngôi đền cho thấy di tích đã được tu sửa lại nhiều. Hiện nay, Đền Gia Loan còn lưu giữ được nhiều di vật đa dạng, phong phú. Đó là các bức phù điêu bằng gỗ. Phù điêu trạm nổi tượng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]]. Tượng ngồi trên ngai với hình dáng sống động, cầu kỳ sơn son thếp vàng lộng lẫy, uy nghi. Khuôn mặt phương phi, nghiêm nghị, tai to, mắt xếch nhìn thẳng, mồm mím lại, tay phải cầm thẻ bài để ngửa trên đùi, tay trái úp lên đùi, chân đi hài cong. Tượng mặc áo long cổn đai trễ chạm chữ thọ. Các nghệ nhân dân gian xưa đã chạm nổi thêm một đôi rồng chầu với các hình ảnh mây cụm 2 bên thân tượng tạo thành những ánh hào quang tỏa ra thật rực rỡ, uy nghi. Rồng thân mảnh mai được chạm rõ từng nét vảy cuốn lượn từ trên xuống, đầu uốn cong, ngẩng cao cùng chầu vào 2 bên phần ngực tượng, đầu rồng hơi to, quá khổ so với thân, mũi lồi, mồm há dữ tợn, bờm tóc vuốt ngược, chân rồng
Phù điêu chạm nổi tượng hai bộ tướng. Hai bức phù điêu này đặt trên ban thờ ở hai bên phía ngoài cùng hậu cung, có cùng kích thước cao 0,6m, ngang 0,3m. Đồ gỗ còn một số bàn thờ, nghi môn, đại tự và đôi câu đối treo ở hậu cung đền, ở hai bên ban thờ:
Dòng 54:
==Chú thích==
[[Thể loại:Di tích quốc gia]]
[[Thể loại:Di tích tại Vĩnh Phúc]]
| |||