Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tâm thần phân liệt”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
n replaced: ( → (, . → . (2), , → , (3), uợng → ượng using AWB
Dòng 24:
 
== Các triệu chứng của tâm thần phân liệt ==
Các triệu chứng của tâm thần phân liệt được chia làm ba phương diện: dương tính (positive symptoms), âm tính (negative symptoms) , rối loạn tổ chức. Thuật ngữ triệu chứng dương tính  không phải chỉ những triệu chứng này có lợi hoặc có khả năng thích nghi với bệnh nhân. Ngược lại, những triệu chứng này có đặc điểm là sự hiện diện của  phản ứng khác thường (ví dụ như nghe những giọng nói không có thật – huyễn thính). Còn triệu chứng âm tính là chỉ về sự khuyết thiếu phản ứng đặc thù (ví dụ như cảm xúc, ngôn ngữ, động lực) mà đáng ra họ nên có.
 
=== ''<big>Triệu chứng dương tính (còn gọi là triệu chứng loạn tinh thần)</big>'' ===
Dòng 88:
Nhiều người mắc tâm thần phân liệt trở nên cách ly với xã hội. Trong nhiều trường hợp, sự cô lập này phát triển trước khi các triệu chứng phát tác. Nó vừa là triệu chứng cũng vừa là chiến lược mà nhiều người bệnh dùng để đối phó với những triệu chứng khác của họ. Ví dụ như họ có thể hạn chế giao tiếp với người khác để giảm bớt mức độ kích thích có thể khiến cho sự rối loạn tri giác và nhận thức của họ trở nên trầm trọng hơn. Sự cô lập này thường đi kèm lưỡng lự, mâu thuẫn trong tư tưởng, và không có động lực làm gì cả. Họ có thể ngồi cả ngày trên ghế, chẳng buồn nhúc nhích lấy một ly, hay không thèm chải đầu hay tắm rửa mấy tuần liền.
 
Một dạng triệu chứng âm tính  khác đó là nhiễu loạn ngôn ngữ. Một kiểu của triệu chứng này được gọi là “nghèo nàn ngôn ngữ” (poverty of speech), người bệnh giảm thiểu số luợnglượng ngôn ngữ quá nhiều. Họ dường như chẳng có gì để nói cả. Một kiểu khác là “suy nghĩ bị chặn”, chuỗi suy nghĩ của bệnh nhân bị ngăn lại truớc khi một suy nghĩ hay ý tưởng kịp hình thành.
 
=== Rối loạn tổ chức ===
Dòng 101:
 
== Đào sâu các trường hợp ==
<blockquote>"Emilio, 40 tuổi nhưng có ngoại hình trẻ hơn mười tuổi. Anh được mẹ đưa vào bệnh viện lần thứ 12 vì bà dần cảm thấy sợ Anh. Emilio mặc một chiếc áo choàng dài rách bươm, mang đôi dép ngủ, đội chiếc mũ bóng chày và đeo vài tấm huy chương quanh cổ. Triệu chứng bệnh của anh ta trải từ cơn giận vô cớ với mẹ mình ( bà ta cho tôi ăn phân từ ruột già của người khác) đến cười khúc khích , xun xoe dụ dỗ người khám. Ngôn ngữ và thái độ của anh ta như một đứa trẻ con, bước đi õng ẹo, đánh eo quá mức. Bà mẹ bảo anh không chịu uống thuốc chừng 1 tháng trước. Rồi từ đó, anh bảo mình lúc nào cũng nghe có một giọng nói trong đầu, cách ăn mặc và hành xử càng lúc càng kỳ quái. Khi được hỏi anh đang làm gì, Emilio trả lời, “Tôi đang ăn dây diện và chuẩn bị đốt lửa.”</blockquote>Trong trường hợp của Emilio, bạn có thể nhận thấy rõ ràng sự mất khả năng vận hành tổ hợp nhận thức và cảm xúc. Emilio không thể suy luận, nhận biết về những gì mình đang làm, không thể giao tiếp trôi chảy, ngôn ngữ bất bình thường, không thể điều khiển hành vi của mình theo chuẩn mực xã hội cho phép. Và vì thế nên Emilio được chẩn đoán là mắc chứng tâm thần phân liệt. Anh phải uống thuốc hàng ngày, nhưng sự gián đoạn trong việc dùng thuốc khiến cho bệnh tình quay lại và nghiêm trọng hơn, dẫn đến chuyện anh nghe được tiếng nói hay hành xử càng khác lạ.<blockquote>"Bà Green, một nhân viên thư viện 62t đã về hưu khi đi khám Bác sĩ, đã nói, “mấy con giun đó vẫn còn trong người tôi.” 4 năm về trước, trong một lần tắm, bà chú ý đến những thứ mà bà cho là “mấy con giun nhỏ” . Không lâu sau đó, bà trải nghiệm cái cảm giác “mấy con giun đó đang chui qua da tôi” . Nhiều lần đi khám Bác sĩ và mang theo cả mẫu nước mà bà cho rằng có giun, nhưng không nhân viên nào có thể tìm ra được bất kỳ ký sinh trùng nào. Dù cho Bác sĩ không ngừng bảo rằng cái đó chỉ là mấy mảnh da khô của bà thôi nhưng bà vẫn không tin. Bà cảm thấy rằng bạn bè và đồng nghiệp đang dần lánh xa mình vì mấy con giun đó. Sau đó khoảng 9 tháng, lúc đi nhà thờ, bà thấy chuỗi tràng hạt tự dưng xoay theo chiều kim đồng hồ và bà thấy được mình có lực từ hút những thứ xung quanh. Bà Green cho rằng bởi vì những con giun xâm nhập vào tủy sống và không ngừng di chuyển lên xuống đã tạo ra lực từ như thế. Khi xét về lịch sử bệnh lý, bà Green không hề dùng bất kỳ chất kích thích nào, nên trường hợp của bà không khó để Bác sĩ trị liệu xếp vào Tâm thần phân liệt."</blockquote>Trường hợp của bà Green lẫn Emilo đều là ví dụ điển hình của các triệu chứng tâm thần phân liệt tích cực. Không khó để xác định bà Green bị ảo giác và ảo tưởng thông qua miêu tả bên trên.
 
Vậy thì triệu chứng tiêu cực sẽ biểu hiện như thế nào, mời các bạn đọc ca bệnh dưới đây:<blockquote>"Louise Larkin, 39t, lúc nào cũng khom người, cúi gầm mình xuống. Cô có gương mặt như một đứa trẻ với những bím tóc và dây ruy-băng hồng. Cô được đưa tới Văn phòng tâm lý bởi Bác sĩ gia đình, người ái ngại về tình trạng cô hoạt động cơ thể ở mức quá thấp này. Điều duy nhất mà cô nói với Bác sĩ chính là ” tôi có khoảng thời gian gián đoạn trong việc chăm sóc bản thân và có cuộc sống thấp dưới mức Bình thường.” Rồi sau đó, cô tiếp tục giữ im lăng và nhốt mình trong phòng. 20 năm về trước, sau khi vị hôn phu hủy bỏ lễ đính hôn, cô bắt đầu không thể tự sắp xếp mọi thứ cho ngăn nắp, lang thang một mình vô định trên những con đường, mặc những bộ đồ không đi đôi với nhau. Louise bị sa thải và được đưa tới bệnh viện, sau đó được mẹ cô làm giấy xuất viện với hy vọng là cô sẽ mau chóng hồi phục tinh thần và bắt đầu cuộc sống thật. Nhưng bao năm trải qua, cô vẫn trốn tránh xã hội, và càng ngày càng ít hoạt động hẳn đi. Hầu hết thời gian cô dành cho việc nấu nướng và xem TV. Những món ăn của cô là hỗn hợp lạ kỳ của những nguyên liệu như cải súp-lơ với bánh ngọt,ngồi một mình vì không ai trong gia đình muốn ăn những thứ đó. Khi mẹ cô bước vào phòng thì cô luôn quơ đại một cuốn tạp chí hay sách gì đó rồi giả vờ như đang đọc nhưng thực tế thì cô vốn chỉ ngồi đó và ngẩn ngơ nhìn vào khoảng không vô chừng. Louise không chịu tắm hay chải đầu. Cô ăn càng lúc càng ít đi. Lúc đi khám thì từ chối nhìn thẳng và đối thoại với bác sĩ."</blockquote>Ở đây bạn có thể rõ ràng thấy được cô Louise cô lập bản thân mình với xã hội, không hề có hứng thú với bất kỳ hoạt động xã hội nào và hạn chế giao tiếp với người khác. Số lượng ngôn từ cô dùng được hạn chế và dường như cô chẳng có gì để nói cả. Rõ ràng, đây là những triệu chứng tâm thần phân liệt tiêu cực.
Dòng 117:
Bởi vì các nguyên nhân gây ra tâm thần phân liệt nặng về phần di truyền và sinh lý nên việc chữa trị chủ yếu dựa vào thuốc. Tâm thần phân liệt không thể được chữa khỏi hoàn toàn, người bệnh bắt buộc phải dùng thuốc đúng liều và đều đặn, nếu không bệnh có thể sẽ tái phát nặng hơn, sẽ tổn hại đến não bộ nhiều hơn, như trường hợp của Emilio bên trên. Tuy nhiên có một điều đáng tiếc là khoa học thần kinh vẫn còn khá nhiều hạn chế, mà thuốc chữa trị các bệnh tâm thần, tâm lý có ảnh hưởng chủ yếu lên hệ nội tiết và chất dẫn truyền thần kinh. Mà hệ nội tiết và chất dẫn truyền thần kinh có mối quan hệ khá phức tạp chồng chéo lên nhau. Việc sử dụng thuốc lâu dài có thể gây ra một số tác dụng phụ khó lường. Đối với bệnh tâm thần phân liệt thì tác dụng phụ của việc dùng thuốc chính là cứng cơ miệng và cơ mặt. Ví dụ như lưỡi thè ra ngoài, môi nhăn lại, tứ chi và chân tay co thắt. Ngoài ra còn có thể ảnh hưởng lên hệ thần kinh khiến cơ thể run rẩy, cứng cơ, kích động, hoặc có những dáng điệu kỳ dị mà người bệnh không thể khống chế được. May mắn là những tác dụng phụ này nằm ở những loại thuốc đời đầu (như Thorazine và Hadol)
 
Những loại thuốc đời hai như Clorazil, Risperdal , Zyprexa,  Seroqul và Solian thì có ít tác dụng phụ hơn nhưng vẫn giữ được hiệu quả như thuốc đời đầu và có tác dụng trong việc ngăn ngừa bệnh tái phát. Một nghiên cứu  cho thấy chỉ có 13%  những người bệnh dùng thuốc đời hai là bị tác dụng phụ cứng cơ và co thắt, trong khi tỷ lệ đó là 32% đối với những người dùng thuốc đời đầu. Tuy nhiên, một điều đáng tiếc là những loại thuốc đời hai này không có hiệu quả mấy trong việc chữa trị những triệu chứng âm tính. Đã vậy, tác dụng phụ của nó còn khá nguy hiểm. Nó có thể khiến cho bệnh nhân tăng cân và béo phì, tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như huyết áp cao, tiểu đường, và các bệnh về tim mạch. Những tác dụng phụ này có thể khiến cho bệnh nhân ngưng thuốc và dẫn đến tình trạng bệnh tái phát nặng hơn.
 
Trị liệu tâm lý cũng giúp cải thiện đời sống của bệnh nhân mắc tâm thần phân liệt. Các nhà trị liệu tâm lý giúp đỡ bệnh nhân cải thiện những vấn đề cuộc sống mà họ gặp phải khi mắc bệnh. Đồng thời huấn luyện những kỹ năng sống cần thiết để quản lý bệnh hiệu quả. Phương pháp nhận thức hành vi được sử dụng nhiều trong những năm gần đây, giúp bệnh nhân phán đoán, kiểm tra và chỉnh sửa lại những suy nghĩ méo mó của họ về bản thân mình và môi trường xung quanh.
Dòng 126:
==Liên kết ngoài==
* [http://www.mhima.org.au/_literature_73620/Vietnamese_S Bệnh tâm thần phân liệt là gì], Thông tin tiếng Việt của Cơ quan Y tế Tâm thần Đa Văn hóa Úc (Multicultural Mental Health Australia)
* [http://www.bvtt-tphcm.org.vn/b-vn-90-0/chuyen-de-tam-than/tam-than-phan-liet.html Tâm thần phân liệt]<br />
{{sơ khai}}