Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ôn Tĩnh Hoàng quý phi”

Chi hệ Tha Tha Lạp thị của Ôn Tĩnh Hoàng quý phi lệ thuộc Mãn Châu Tương Hồng kỳ đệ nhất [[Tham lĩnh]] (參領), thuộc [[Tá lĩnh]] (佐領) thứ 13, chức ''Tá lĩnh'' này được quản lý bởi hậu duệ của [[Lang Cách]] (郎格), thế hệ lớn của [[Đại Đồ Khố Ha Lý]] (岱圖庫哈里) thuộc một chi Tha Tha Lạp. Con trai của Lang Cách là [[A Nhĩ Bố Ni]] (阿爾布尼) nhậm Tá lĩnh, cháu [[Đạt Đô]] (達都) nhậm Phụng Thiên tướngTướng quân, là Thanh sơ quan lại thế gia. Tuy nhiên, dù dòng dõi gia tộc của Ôn Tĩnh Hoàng quý phi cũng lệ thuộc dưới sự quản lý của con cháu Lang Cách, cùng họ Tha Tha Lạp thị, nhưng gia tộc của bà cùng Lang Cách lại không chung một gốc, cơ bản không có quan hệ huyết thống, hơn nữa thân phận chênh lệch rất lớn.

Nhưng từ khi Dụ Thái đắc thế, hôn nhân trong nhà Tha Tha Lạp thị phất lên qua các đời con của ông. Dụ Thái có 4 trai 4 gái, trong đó: con cả [[Trường Khải]] (長啟), cưới [[Ngũ Di Đặc thị]] (伍彌特氏) là con gái của Nhất đẳng Kế Dũng hầu [[Tô Sùng A]] (蘇崇阿); con trai thứ [[Trường Thiện]] (長善), cưới Qua Nhĩ Giai thị là con gái Đại học sĩ [[Quế Lương]] (桂良); con thứ 3 [[Trường Kính]] (長敬) cưới [[Hách Xá Lý|Hách Xá Lý thị]] là con gái Thị lang [[Thư Nguyên]] (書元). Con trai út, Tả Thị lang Bộ Lễ [[Trường Tự]] (長敘), cha của Ôn Tĩnh Hoàng quý phi, cưới tới 4 vị chính thê, bao gồm: vị thứ nhất, con gái của Tôn Thất Đại học sĩ [[Bảo Hưng]] (寶興), vị thứ 2 là con gái Huệ Đoan Thân vương [[Miên Du]], vị thứ 3 là con gái của Bát nhập bátBát phân Phụ Quốc công đạiĐại học sĩ [[Tái Linh]] (載齡). Trong đó, vị thứ 2 là cháu gái gọi [[Gia Khánh Đế]] bằng ông nội, rõ ràng là được chỉ hôn từ ngay trong cung, dù gia thế nhà Tha Tha Lạp thị từ thời Dụ Thái mới lên, chỉ xét vào ''"Tân quý"'', nhưng có thể đạt đến được chỉ hôn cho Quận chúa, quả thật không hề đơn giản.

Căn cứ [[Bát Kỳ đô thống nha môn Toàn tông đương|Bát Kỳ Đô thống nha môn Toàn tông đương]] (八旗都統衙門全宗檔), Quang Tự triều sơ tuyển Tú nữ ý chỉ hạ vào năm Quang Tự thứ 11 ([[1885]]), trải đến năm thứ 12 ([[1886]]) đến năm thứ 14 ([[1888]]), thì hai chị em nhà Tha Tha Lạp thị đã qua đến 4 lần tuyển tú.

Quá trình tuyển vòng cuối, quyết định Hậu và phi tần được diễn ra ở [[Thể Hòa điện]] (體和殿), và câu chuyện này được lưu truyền qua rất nhiều dã sử. Trong đó, phổ biến nhất là câu chuyện truyền miệng từ một vị Thái giám đời Dân Quốc. Lúc này, Quang Tự Đế tuyển chọn 5 tú nữ còn lại là Diệp Hách Na Lạp thị (tức [[Hiếu Định Cảnh hoàng hậu|Hiếu Định Cảnh Hoàng hậu]]), 2 chị em Tha Tha Lạp thị cùng hai con gái của Tuần phủ Đức Hinh. Quang Tự Đế coi trọng con gái nhà Đức Hinh, muốn chọn lập làm Hoàng hậu, tuy nhiên chính Từ Hi Hoàng thái hậu không hài lòng, và khuyên Hoàng đế chọn cháu gái bà, tức Diệp Hách Na Lạp thị, do đó Diệp Hách Na Lạp thị trở thành Hoàng hậu, hai chị em Tha Tha Lạp thị phong Tần, còn hai con gái nhà Đức Hinh bị loại. Tuy câu chuyện truyền miệng này khá phổ biến, song căn cứ theo thư tịch tuyển tú, số lượng tú nữ được tuyển thời đó phải có tầm 30 người. Số lượng 5 người như vậy là nhỏ nên thiếu căn cứ, không đáng tin.

Việc hàng vị này không chỉ là Từ Hi thái hậu phản ánh thói xa hoa của chị em Cẩn phi, mà còn liên quan đến việc ''"Khất thỉnh"'', suy ra việc cả hai đã can thiệp chính sư. Có một suy luận rằng, sau khi [[Chiến tranh Trung-Nhật|Chiến tranh Trung - Nhật]] nổ ra ([[1894]] - [[1895]]), anh em họ của Cẩn phi cùng Trân phi là [[Trí Nhuệ]] và [[Văn Đình Thức]] buộc tội [[Lý Hồng Chương]] thỏa hiệp và đầu hàng địch, hai người đã nhờ Trân phi chuyển bản tấu tới Quang Tự Đế, thúc giục Hoàng đế đứng ra lãnh đọa cuộc chiến. Không ngờ, Lý Hồng Chương vu khống Văn Đình Thức và Trân phi có mưu đồ cướp ngôi [[Hoàng hậu]], phản đối Từ Hi Thái hậu can thiệp triều chính, giúp đỡ Hoàng đế làm chủ triều đình. Vì lý do này, Cẩn phi và Trân phi bị Từ Hi Thái hậu kết tội tạo phản, giáng thành [[Quý nhân]]<ref>Kwong, Luke S.K. A Mosaic of the Hundred Days: Personalities, Politics and Ideas of 1898 (Harvard University Press; 1984) pg. 60</ref>. Trí Nhuệ và Văn Đình Thức cũng bị Từ Hi Thái hậu bãi chức<ref>Kwong, pg. 60</ref><ref>Kwong, pg. 61</ref>.

Trong cuộc [[Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn|Khởi nghĩa Nghĩa Hòa Đoàn]] năm [[1900]] (năm Quang Tự thứ 26), ngày [[21 tháng 7]] (âm lịch), Cẩn phi tùy giá Đế - Hậu rời kinh sư đến [[Tây An]]. Năm thứ 27 ([[1901]]), ngày [[28 tháng 11]] (âm lịch), Cẩn phi lại tùy Đế - Hậu hồi loan về kinh.

Năm Quang Tự thứ 34 ([[1908]]), sau khi Quang Tự Đế giá băng, Từ Hi Thái hậu chọn [[Phổ Nghi]] làm Tân hoàngHoàng đế, Hoàng hậu Diệp Hách Na Lạp thị được tôn làm [[Hoàng thái hậu]], tức [[Long Dụ Hoàng thái hậu]]. Ngày [[25 tháng 10]] (âm lịch), Cẩn phi cùng các góa phụ phi tần trong cung đồng loạt tấn phong thêm một bậc, bà được phong '''Cẩn Quý phi''' (瑾貴妃)<ref>[https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=240103&remap=gb#p33 《大清宣统政纪卷之一》]: 谕内阁祺贵妃。瑜贵妃。珣贵妃。王滟晋妃。瑾妃。侍奉大行太皇太后。历有年所。淑顺克昭。均宜加崇位号。以表尊荣。祺贵妃谨尊封为祺皇贵太妃。瑜贵妃尊封为瑜皇贵妃。珣贵妃尊封为珣皇贵妃。王滟晋妃晋封为王滟晋贵妃。瑾妃晋封为瑾贵妃。所有应行事宜。著该衙门察例具奏。现月</ref>.

Bà có đôi khi được gọi với huy hiệu '''Kiêm Thiêu Hoàng khảo Cẩn Quý phi''' (兼祧皇考瑾貴妃), dù điều này hoàn toàn không hợp lý. Từ ''"Kiêm Thiêu"'' (兼祧) này, có nghĩa là ''"Kiêm việc thờ tự"'', ý chỉ việc Tuyên Thống Đế trở thành con thừa tự của hai nhà Mục Tông Đồng Trị Đế và Đức Tông Quang Tự Đế. Vì lẽ đó, có thể sử dụng hai chữ ''"Kiêm Thiêu"'' này, chỉ có thể là Hoàng đế và Hoàng hậu, trường hợp ở đây là Quang Tự Đế và Long Dụ Thái hậu. Trong văn tự chính thức, Tuyên Thống Đế chỉ sử dụng để gọi Quang Tự Đế (gọi là '''Kiêm Thiêu Hoàng khảo Đức Tông Cảnh hoàngHoàng đế''' 兼祧皇考德宗景皇帝) và Long Dụ Thái hậu (gọi là '''Kiêm Thiêu Mẫu hậu Hoàng thái hậu''' 兼祧母后皇太后), đối với thân phận của Cẩn Quý phi thì không thể thêm danh xưng này, được chứng minh trong các văn bản chính thức đương thời.

Năm Dân Quốc thứ 10 ([[1921]]), trong một lần Thái phi triệu Ấu Lan vào cung mắng mỏ, vô tình làm mẹ Phổ Nghi nhục nhã nuốt nha phiến tự sát, từ đó bà đối xử dịu dàng hơn và ít khi mắng Phổ Nghi. Cũng trong năm này, bà lên kế hoạch tổ chức đại hôn cho Phổ Nghi. Lúc bấy giờ, Tuyên Thống hoàngHoàng đế Phổ Nghi tuy đã tuyên bố thoái vị, Hoàng đế chỉ mang tính chất quân chủ lập hiến, không có quyền lực, nhưng hôn sự của Hoàng đế vẫn là vấn đề trọng đại của triều đình Mãn Thanh đang lụi tàn. Rất nhiều người bị tuyển, rồi đào thải, cuối cùng còn lại 4 người: con gái của Vinh Nguyên là Quách Bố La thị, con gái của Đoan Cung là Ngạch Nhĩ Đức Đặc thị, con gái Hành Vĩnh là Hoàn Nhan thị, và cuối cùng là con gái của Dương Thương Trát Bố là Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị, tất cả đều xuất thân quý tộc, không gia đình giàu có thì cũng là dòng dõi cao quý.

Năm Dân Quốc thứ 11 ([[1922]]), hai tú nữ được triệu vào cung, một người do Đoan Khang Thái phi đề bạt là [[Uyển Dung]] thuộc gia tộc Quách Bố La thị, con gái [[Vinh Nguyên]] (荣源) - đạiĐại thần nộiNội vụ phủ trong triều, một người là [[Văn Tú]], do Kính Ý Thái phi đề bạt. Khi diễn ra quá trình tuyển chọn, các Thái phi đã ngấm ngầm kình cựa nhau. Căn cứ cách nói của [[Phổ Giai]], Uyển Dung có sự hỗ trợ từ Đoan Khang Thái phi cùng [[Tái Đào]] (载涛), còn Văn Tú có sự ủng hộ từ Kính Ý Thái phi cùng [[Tái Tuân]] (载洵). Nơi này cũng có thể nhìn ra, hai người đều có tương đương bối cảnh, mỗi người đều có một vị Thái phi cùng một vị Hoàng thúc duy trì, trên thực tế thể hiện mâu thuẫn giữa Thái phi cùng với phái Tông thất.

Năm Dân Quốc thứ 13 ([[1924]]), diễn ra [[tết Trung thu]], Đoan Khang Thái phi cùng Phổ Nghi đón tiệc tại Dưỡng Tâm điện, cùng có Uyển Dung, Văn Tú cùng nhóm vươngVương công đạiĐại thần. Sau khi trở về tẩm cung, bà đột nhiên mắc phong hàn. Sang ngày [[22 tháng 9]] (âm lịch), giờ Sửu, Đoan Khang Hoàng quý phi Tha Tha Lạp thị qua đời, hưởng thọ 51 tuổi. Phổ Nghi lấy Hoàng quý thái phi thân phận, tạm quàn tại [[Từ Ninh cung]]. Bà qua đời vài ngày trước khi Phổ Nghi bị trục xuất khỏi [[Tử Cấm Thành Bắc Kinh|Tử Cấm Thành]] bởi Quân phiệt [[Phùng Ngọc Tường]].