Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hy Lạp cổ đại”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →‎Ưu thế của Athens: sửa lỗi chính tả (mối quan hệ trở lên -> trở nên)
n replaced: → (3) using AWB
Dòng 194:
Trong phần lớn lịch sử Hy Lạp, giáo dục là tư thục, ngoại trừ ở Sparta. Trong suốt [[thời kỳ Hy Lạp hóa|thời kỳ Hy Lạp hoá]], một số thành-bang mở các trường công. Chỉ có các gia đình khá giả mới mời được thầy về nhà. Con trai được học đọc, viết và trích giảng văn học. Họ cũng được học hát và chơi một thứ nhạc cụ cũng như được huấn luyện để trở thành vận động viên và phục vụ quân đội. Họ học không phải để có việc làm mà để trở thành một công dân hữu ích. Con gái cũng học đọc, học viết và [[số học]] để có thể quản lý được gia đình. Họ gần như không bao giờ được học tiếp sau thời niên thiếu.
 
Một số ít nam thanh niên tiếp tục học sau thời niên thiếu. Khi còn là thiếu niên thì họ học [[triết học]] với chức năng là môn học hướng dẫn cách sống, và [[hùng biện|thuật hùng biện]] để có thể nói năng thuyết phục người khác khi ở trong nghị trường. Vào [[thời kỳ Cổ điển]], việc đào tạo như thế này là cần thiết cho một thanh niên có tham vọng. Một phần quan trọng trong giáo dục của một thiếu niên giàu có là một sự hướng dẫn với một người cao tuổi, mà ở một vài nơi và thời gian có thể bao gồm cả tình yêu [[Đồng tính nam tại Hy Lạp cổ đại|quan hệ yêu đương thầy trò]] với một người lớn tuổi. Người thiếu niên học bằng cách quan sát thầy mình thuyết trình về chính trị ở trong chợ (''agora''), đồng thời giúp thầy tiến hành những nghĩa vụ cộng đồng, tập luyện thể thao (''gymnasium'') và tham dự tiệc tùng (''symposium'') với thầy. Những sinh viên có khả năng có thể tiếp tục việc học tại các trường [[trung học]] (''collegium''), rồi đến học [[đại học]] (''universitas'') ở một thành phố lớn. Những trường đại học này do các giáo sư nổi tiếng tổ chức. Hai trong số những trường đại học lớn nhất của Athena là [[Lyceum]] (trường Peripatetic được thành lập bởi [[Aristoteles]]) và [[Học viện Platon]] (được thành lập bởi [[Platon]]). Hệ thống giáo dục của người Hy Lạp cổ đại giàu có còn được gọi là [[Paideia]].
 
===Kinh tế===
Dòng 210:
[[File:Nafplion 07 04 09 1076.jpg|nhỏ|250px|Sân khấu cổ ngoài trời tại [[Epidavros]], thế kỷ IV trước công nguyên]]
 
Nhà thơ Hy Lạp sớm nhất được biết đến là [[Homer]] với hai bản anh hùng ca [[Iliad]] và [[Odyssey]]. Những nhà thơ trữ tình [[Sappho]], [[Alcaeus]] và [[Pindar]] có ảnh hưởng lớn trong thời kỳ đầu phát triển của thơ ca truyền thống Hy Lạp. [[Aeschylus]] là nhà viết kịch bi kịch lớn đầu tiên của Hy Lạp, với tác phẩm được biết đến nhièu nhất là là vở kịch ''[[Prométhée bị xiềng]]''. [[Sophocles]] nổi tiếng với những vở bi kịch của ông về vua [[Oedipus]]. [[Euripides]] được biết đến với những vở kịch thường xuyên vượt qua ranh giới của thể loại bi kịch, đặc biệt là vở ''[[Médeé]]''. Thể loại hài kịch có những cái tên tiêu biểu là [[Aristophanes]] và [[Menander]]. Các nhà sử gia Hi Lạp nổi tiếng thời kì này là [[Herodotus]] và [[Thucydides]], cả hai đều sống trong thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, đã viết về các sự kiện xảy ra ngay trước và trong suốt cuộc đời của chính họ.
 
Văn học Hy Lạp cổ đại đã có tác động sâu sắc đối với văn học Hy Lạp sau này và cả văn học phương Tây nói chung.
Dòng 225:
{{Main article| Danh sách các nhà địa lý Hy Lạp cổ đại| Thiên văn học Hy Lạp cổ đại|Toán học Hy Lạp cổ đại| Y học Hy Lạp cổ đại | Kỹ thuật Hy Lạp cổ đại}}
 
Các nhà toán học Hy Lạp cổ đại đã đóng góp nhiều sự phát triển quan trọng cho lĩnh vực toán học. Những khám phá của một số nhà toán học Hy Lạp, bao gồm [[Pythagoras]], [[Euclid]], và [[Archimedes]], vẫn còn được sử dụng trong giảng dạy toán học ngày nay.
 
Người Hy Lạp đã phát triển [[thiên văn học]] đến một mức độ cao. Mô hình ba chiều đầu tiên giải thích rõ ràng chuyển động của các hành tinh đã được phát triển vào thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên bởi [[Eudoxus]] và [[Callippus]]. [[Heraclides Ponticus]] là người đầu tiên tin rằng Trái Đất tự quay quanh trục của nó. Vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, [[Aristarchus]] xứ Samos là người đầu tiên nêu lên [[thuyết nhật tâm]]. [[Eratosthenes]] đã tính được chu vi của Trái đất với sai số rất nhỏ. [[Cơ chế Antikythera]], một thiết bị để tính toán chuyển động của các hành tinh, có niên đại từ khoảng năm 80 TCN, và là tổ tiên của máy tính thiên văn ngày nay. Nó được phát hiện trong một con tàu đắm cổ xưa ngoài khơi đảo [[Antikythera]] của Hy Lạp, giữa [[Kythera]] và [[Crete]].