Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Valentinianus I”

| full name = Flavius Valentinianus (from birth to accession);</br> Flavius Valentinianus Augustus (as emperor)

| title = [[Hoàng đế La Mã|Hoàng đế]] của [[Đế chế La Mã]]

| caption = Bust of Valentinian I

| predecessor = [[Jovianus (Hoàng đế)|Jovianus]]

| successor = [[Valens]], [[Gratianus]] và [[Valentinianus II]]

| spouse = 1) [[Marina Severa]]

| spouse 2 = 2) [[Justina (Hoàng hậu)|Justina]]

| dynasty = [[Triều đại Valentinianus|Valentinianus]]

| father = [[Gratianus Già]]

 

Do sự thành công của triều đại của ông và gần như ngay lập tức đế quốc suy sụp sau khi ông mất, ông thường được coi là "hoàng đế vĩ đại cuối cùng của phía tây". Ông sáng lập ra [[nhà Valentinianus]], với các con trai của ông [[Gratianus]] và [[Valentinianus II]] kế vị ông ở nửa phía Tây của đế quốc.

Valentinianus sinh năm 321 <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXX.6.6</ref> tại Cibalae ở miền nam Pannonia (ngày nay là Croatia) trong một gia đình gốc Illyria.<ref name="Lenski2002">{{cite book|last=Lenski|first=Noel Emmanuel|title=Failure of empire: Valens and the Roman state in the fourth century A.D.|url=http://books.google.com/books?id=uvXo39xOV8kC&pg=PA56|accessdate=12 October 2010|year=2002|publisher=University of California Press|isbn=9780520233324|page=56}}</ref> Ông và em trai của ông Valens, là các con trai của [[Gratianus Cả]], một vị tướng nổi tiếng dưới triều đại của Constans. Ông và người em trai lớn lên trên đất đai của gia tộc, tại đó họ đã được giáo dục nhiều môn học, bao gồm các hội họa và điêu khắc <ref>Aurelius Victor, ''Epitome de Caesaribus''. 45.5</ref>Valentinianus gia nhập quân đội trong suốt thời trai trẻ của mình và trong năm 340 ông đi theo cha mình -. Người vừa được bổ nhiệm làm [[Comes Africae]] - ở châu Phi . Sau đó, ông đã đi đến nước Anh khi cha ông được thăng chức [[Comes Britanniarum]]. Sau khi thôi giữ chức này, Gratianus lui về vùng đất của gia đình ở Cibalae, trong khi Valentinianus có lẽ là được phái đến một nơi nào đó dọc theo biên giới Rhine hoặc Danube. <ref name="ReferenceB">Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXX.7.3</ref>

 

Năm 350, Constans đã bị ám sát bởi những kẻ đại diện cho kẻ cướp ngôi [[Magnentius]], một chỉ huy ở Gaul được tuyên bố làm hoàng đế bởi binh sĩ của mình. [[Constantius II,]] anh trai của Constans và là hoàng đế ở phía đông, kịp thời đối phó với Magnentius bằng một đội quân lớn. Năm sau hai vị hoàng đế đã giao tranh tại Pannonia. [[Trận Mursa Chính]] tiếp theo dẫn đến một chiến thắng với thuơng vong nặng nề cho Constantius. Hai năm sau ông đã đánh bại Magnentius một lần nữa ở miền nam Gaul trong [[trận Mons Seleucus]]. Magnentius, bây giờ nhận ra những vô ích của việc tiếp tục cuộc nổi dậy của ông, tự tử vào tháng Tám năm đó, và lúc này Constantius là vị vua duy nhất của đế quốc. Vào khoảng thời gian này, Constantius tịch thu tài sản của Gratianus, được cho là do ông đã thể hiện sự hiếu khách với Magnentius khi ông ta ở Pannonia<ref name="ReferenceB"/> Mặc dù cha ông bị thất sủng, Valentinianus không có vẻ đã bị ảnh hưởng trong thời gian này, không có điều gì cho thấy rằng ông từng chiến đấu cho kẻ cướp ngôi này.

 

Cuộc nội chiến đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nguồn nhân lực -trên 70.000 binh lính La Mã đã chết trong cuộc nội chiến. Đây là số quân cần thiết cho việc phòng thủ biên giới, điều này cho phép dân Alamanni và Frank tận dụng lợi thế từ tình hình này và vượt qua [[sông Rhine]], chiếm lấy một số khu định cư quan trọng và công sự. Năm 354, Constantius tiến hành chiến dịch chống lại [[người Alamanni]] không đạt được thành công nào đáng kể, quyền lực của hoàng đế ở [[Thượng Germania]] và Gaul đã nhanh chóng xấu đi trông thấy. Năm 355, cảm thấy cuộc khủng hoảng của đế quốc vẫn còn quá nhiều cho một hoàng đế để có thể xử lý, Constantius phong cho Julianius em họ của mình đến cấp bậc của Caesar. Constantius bây giờ phối hợp quân sự từ Mediolanum tại Ý, giao lại việc bảo vệ Gaul cho Julianus và cấp dưới. Valentinianus đã tham gia quân đội của Julianus trong năm năm tiếp theo,và đã chứng tỏ mình là một người lính và một vị tướng có tài.

 

Quân đội tiến quân đến Nicaea, và một cuộc họp của các quan chức dân sự và quân sự được triệu tập để chọn một vị hoàng đế mới. Hai cái tên đã được đề xuất: Aequitius, một quan bảo dân của lực lượng Scutarii đầu tiên, và Januarius, một người có họ hàng với Jovianus, phụ trách vật tư quân đội ở Illyricum. Cả hai đều bị từ chối; Aequitius là quá hung bạo và thô lỗ <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.1.4</ref> Januarius thì quá xa <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.1.5</ref>Cuối cùng tất cả đồng ý chọn Valentinianus và gửi đại sứ tới thông báo cho ông, lúc này đang ở Ancyra.

 

Valentinianus chọn Valens, em trai của ông là đồng Augustus ở [[Constantinople]] vào ngày 38 tháng ba năm 364. Điều này đã được tiến hành bất chấp sự phản đối của [[Dagalaifus]], Magister equitum. Ammianus gji lại rõ ràng rằng Valens đã là cấp dưới của anh trai mình. Phần còn lại của năm 364 được ông dành để chỉ định các chức vụ hành chính và quân sự. Valentinianus giữ lại sự phục vụ của Dagalaifus và thăng chức cho [[Aequitius]] trở thành Comes Illyricum. Valens đã được giao cho chức trưởng quan của phương đông, chi phối bởi trưởng quan [[Salutius]] . Valentinianus chiếm quyền kiểm soát của Ý, Gaul, châu Phi, và Illyricum. Valens đóng đô ở Constantinople, trong khi triều đình của Valentinianus nằm tại Milan.

Trong năm 365, [[người Alamanni]] vượt qua sông Rhine và chiếm Gaul. Đồng thời, [[Procopius]] -một thành viên cuối cùng của [[triều đại Constantinianus]] - bắt đầu cuộc nổi loạn chống lại Valens ở phía đông. Theo Ammianus, Valentinianus nhận được tin tức về cả người Alamanni và cuộc nổi loạn Procopius vào ngày 01 Tháng 11, trong khi trên đường đến Paris. Ban đầu ông phái Dagalaifus tới chống lại dân Alamanni <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.9</ref> trong khi ông chuẩn bị hành quân về phía đông và giúp Valens. Sau khi nhận được lời khuyên từ triều thần và đoàn đại biểu đến từ các thành phố Gaul quan trọng cầu xin ông ở lại và bảo vệ Gaul, ông quyết định vẫn ở Gaul và chiến đấu với người Alamanni. <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.12</ref><ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVI.5.13</ref> Valentinianus tiến đến [[Durocortorum]] và phái hai tướng, Charietto và Severianus , chống lại những kẻ xâm lược <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVII.1.2</ref> Cả hai tướng đã nhanh chóng bị đánh bại và giết chết. <ref name="ReferenceA">Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVII.1.4</ref>Năm 366, Dagalaifus đã được phái đến chống dân Alamanni nhưng ông cũng không hiệu quả. <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVII.2.1</ref> Vào giai đoạn cuối của cuộc chiến, Dagalaifus đã được thay thế bởi [[Jovinus]], một vị tướng từ triều đình của Valentinianus. Sau nhiều trận đánh Jovinus đã đánh đuổi dân Alamanni ra khỏi Gaul và được trao chức chấp chính quan cho những nỗ lực của mình. <ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'' XXVII.2.10</ref>

 

Valentinianus tiếp tục tiến hành chiến dịch không thành công trong bốn năm nữa nhằm đánh bại Macrian mặc dù năm 372, ông ta gần như suýt bị bắt bởi Theodosius. Trong khi đó, Valentinianus tiếp tục tuyển dụng rất nhiều người Alamanni thân thiện với Rome. Ông đã phái vua Alamanni, [[Fraomarius]], cùng với quân đội Alamanni chỉ huy bởi Bitheridius và Hortarius, đến Anh để bổ sung quân đội đóng ở đó. Chiến dịch Alamanni của Valentinianus, tuy nhiên, đã bị cản trở bởi những rắc rối đầu tiên ở châu Phi, và sau đó là trên sông Danube. Năm 374, Valentinianus đã buộc phải lập lại hòa bình với Macrian vì cần đến sự hiện diện của Hoàng đế nhằm đối phó với một cuộc xâm lược vào Illyricum của [[người Quadi]] và Sarmatia.

 

Năm 367, Valentinianus nhận được tin báo từ nước Anh là một lực lượng kết hợp của người Pict, Attacotti và Scotland đã giết [[Comes litoris Saxonici]] [[Nectaridus]] và [[Dux Britanniarum]] [[Fullofaudes]]. Đồng thời, các lực lượng [[người Frank]] và Saxon đã đánh phá những vùng ven biển của miền bắc xứ Gaul. Đế chế rơi vào nguy cơ mất kiểm soát đảo Anh hoàn toàn. Valentinianus hướng đến Anh, phái [[Comes domesticorum]] Severus tới trước ông để xem xét tình hình. Severus đã không thể ổn định được tình hình và trở lại Gaul, gặp Valentinianus tại Samarobriva. Valentinianus sau đó phái Jovinus tới Anh và thăng Severus làm [[Magister peditum]]. Vào thời điểm này, khi mà Valentinian ngã bệnh và một trận chiến về kế vị nổ ra giữa Severus, một đại diện của quân đội, và Rusticus Julianus, ''Magister memoriae'' và một đại diện của giới quý tộc Gallia. Tuy nhiên, Valentinianus sớm bình phục và bổ nhiệm [[Gratianus]] con trai của mình là đồng Augustus của mình ở phía tây. Ammianus nhận xét rằng một hành động như vậy là chưa từng có. Jovinus nhanh chóng quay trở lại và bẩm báo rằng ông cần nhiều binh lính hơn để có thể ổn định được tình hình. Trong năm 368 Valentinianus bổ nhiệm Theodosius làm [[Comes Britanniarum]] mới với các chỉ thị để đưa Britain quay trở lại dưới sự cai trị của La Mã. Trong khi đó, Severus và Jovinus đã đi theo hoàng đế trong chiến dịch của ông chống lại người Alamanni.

 

Theodosius đến nơi trong năm 368 với người Batavi, Heruli, Jovii và những quân đoàn Victores. Sau khi đổ bộ ở [[Rutupiæ]], ông liền tiến đến Londinium ,lập lại trật tự cho miền nam nước Anh. Sau đó, ông tập hợp những đội quân đồn trú còn lại mà đóng quân ở Anh, rõ ràng là các đơn vị đã mất sự gắn kết của họ khi Fullofaudes và Nectaridus bị đánh bại. Theodosius cho mời Civilis tới và đưa ông ta lên làm [[vicarius]] mới của khu vực và [[Dulcitius]] là một vị tướng trợ giúp. Năm 369, Theodosius hướng đến việc tái chiếm lại các khu vực phía Bắc London, dập tắt cuộc nổi loạn của [[Valentinus]], anh rể của một vicarius khác, [[Maximinus]] . Sau đó, Theodosius khôi phục phần còn lại của Britain trở về đế chế và xây dựng lại nhiều công sự - đổi tên miền Bắc nước Anh là [[Valentia]]. Khi trở về vào năm 369, Theodosius đã được Valentinianus thăng lên làm ''Magister equitum'' thay thế vị trí của Jovinus.

 

Năm 372, cuộc nổi loạn của [[Firmus]] đã nổ ra ở các tỉnh châu Phi. Cuộc nổi loạn này xảy ra là bởi sự tham nhũng của Romanus. Romanus dính líu đến những vụ mâu thuẫn gây đổ máu giữa các con hợp pháp và ngoài giá thú của [[Nubel]], một vị tiểu vương [[người Moor]] và là chư vương hàng đầu của La Mã tại Phi châu. Oán giận từ sự tham ô của Romanus và thất bại của ông ta trong việc bảo vệ các tỉnh khỏi những người du mục sa mạc là nguyên nhân khiến nổi dậy xảy ra. Valentinianus đã phái Theodosius tới để khôi phục lại sự kiểm soát của đế quốc. Trong hai năm tiếp theo, Theodosius phát hiện ra tội của Romanus, bắt ông ta và những kẻ ủng hộ, và đánh bại Firmus.

 

 

Vào mùa xuân, ông quyết định tiếp tục chiến dịch và tiến quân từ Savaria tới [[Brigetio]]. Khi ông đến nơi vào ngày 17 tháng 11, ông đã tiếp một phái đoàn đến từ người Quadi. Để đổi lại việc cung cấp những tân binh cho quân đội La Mã, người Quadi đã được phép rút đi trong hòa bình. Tuy nhiên, trước khi các phái viên rời đi, họ đã cho phép tiếp kiến với Valentinianus. Các đại sứ nhấn mạnh rằng cuộc xung đột gây ra bởi việc xây dựng các pháo đài La Mã trong các vùng đất của họ, hơn nữa cá nhân những nhóm người Quadi không nhất thiết phải ràng buộc với các quy định của các tù trưởng, những người đã kí kết điều ước với những người La Mã - và do đó có thể tấn công những người La Mã tại bất kỳ thời điểm nào. Thái độ của các phái viên đã khiến Valentinianus tức giận tới mức ông bị đột quỵ, và kết thúc cuộc đời của mình

Nhà sử học A.H.M. Jones có lời bàn rằng mặc dù ông "ít quê mùa" hơn so với đối thủ chính của ông cho cuộc bầu chọn tân Hoàng đế của Đế quốc, tuy vậy ''"Ngài là người có tính khí hung hãn và tàn bại, và Ngài không chỉ thiếu văn hóa, mà còn căm phẫn những kẻ lịch lãm",'' như Ammianus kể lại, ''"Ngài cũng chán ghét những bộ hoàng phục lộng lẫy và nền giáo dục chất lượng cao, cùng với sự xa hoa và việc sinh ra trong một gia đình gia giáo"''. Ông là một chiến binh thiện chiến và là một vị Quân vương có lương tâm, và luôn luôn quan tâm đến đời sống của các tầng lớp trung lưu - năm xưa chính thân phụ của ông đã trỗi dậy từ tầng lớp này. <ref>A.H.M. Jones, ''The Later Roman Empire, 284–602: A Social, Economic and Administrative Survey'' (Baltimore: Johns Hopkins University, 1986), p. 139.</ref>

 

{{Reflist}}

*Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum libri qui supersunt. W. Seyfarth, ed. 3 vols. Leipzig, 1978

*Consularia Constantinopolitana. T. Mommsen ed., Monumenta Germaniae Historica, Auctores Antiquissimi. Volume 9. Berlin, 1892.

*Zosimus. Historia nova. François Paschoud, ed. and trans., Zosime: Histoire Nouvelle (3 vols.). Paris, 1971–89.

*Ammian, Books&nbsp;26‑30<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Ammian/home.html#26 Uchicago.edu]</ref> English summaries. Main text in Latin.

* [http://www.roman-emperors.org/vali.htm ''De Imperatoribus Romanis''] English text.

* [[Edward Gibbon]], ''The Decline and Fall of the Roman Empire'', 1776.

* {{de icon}} Schmidt-Hofner, Sebastian. ''Reagieren und Gestalten: der Regierungsstil des spaetroemischen Kaisers am Beispiel der Gesetzgebung Valentinians I''. Muenchen: Beck, 2008. 398 p. (Vestigia, Bd. 58).

* E. Stein, ''Histoire du Bas-Empire,'' vol. i, chap. 4 (1959).

* This [http://www.fourthcentury.com/index.php/imperial-laws-chart-364 list of Roman laws of the fourth century] shows laws passed by Valentinian I relating to Christianity.

<references/>

}}

{{DEFAULTSORT:Valentinian 01}}

[[Thể loại:Hoàng đế La Mã]]

 

[[an:Valentinián I]]

[[id:Valentinianus I]]