Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cố định đạm”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Biên soạn lại có bổ sung thông tin cần thiết liên quan.
Dòng 1:
'''Cố định đạm''' (thường được gọi là '''cố định nitơ''') là quá trình là quá trình biến đổi nitơ tự do (N<sub>2</sub>) trong [[khí quyển]] thành các hợp chất có nitơ.<ref name=postgate>{{chú thích sách |author=Postgate, J. |year=1998 |title=Nitrogen Fixation, 3rd Edition |publisher=Cambridge University Press, Cambridge UK}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/nitrogen%20fixation|title=Nitrogen fixation|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>
 
Sản phẩm ban đầu của quá trình này rất đa dạng: có thể là muối NH<sub>3</sub>, từ đó tạo nên [[amoni]] (NH<small><sub>4</sub></small><sup>+</sup>) hoặc nhiều hợp chất khác. Điều này rất quan trọng vì nitơ tự do trong khí quyển là khí [[trơ]], trong cấu tạo phân tử nó có liên kết ba giữa 2 nguyên tử rất bền vững, rất khó phản ứng với các [[hóa chất]] khác để tạo ra hợp chất mới, trong khi nguyên tố nitơ lại vô cùng cần thiết cho toàn bộ các loài [[thực vật]], [[động vật]] cũng như nhiều dạng sống khác để tạo nên các hợp chất có vai trò sống còn cho mọi sinh vật như [[nucleotide]] trong [[Axit nucleic|DNA và RNA]] và các [[axit amin]] trong [[protein]], ATP v.v.
 
Quá trìnhcốtrình cố định nitơ trong tự nhiên thường diễn ra theo nhiều con đường khác nhau:
 
# Con đường lí - hoá do tia chớp và phản ứng quang hoá.
# Con đường sinh học do các vi sinh vật đặc biệt.
 
Con đường thứ nhất còn được gọi là "con đường phi sinh học";con đường thứ hai gọi là "con đường sinh học".
 
== Cố định nitơ phi sinh học ==
[[Tập tin:Lightning Pritzerbe 01 (MK).jpg|nhỏ|Tia chớp tổng hợp nên hợp chất nitơ.]]
Nitơ có thể được cố định bằng cách kết hợp với ôxy thành dạng NOx (nitrogen oxides),nsau nhờ tác động của tia chớp ([[tia sét]]) sau đó kết hợp với nước tạo nitricra muối nitrit hoặc tạo nên axit nitric (HNO<sub>3</sub>) thấm vàoxuống đất, nơi nó tạo ra nitrat, đượcnhiều sửloại dụng đểmuối trồng cây. Nitơdạng trongnitrat khí quyểncây rất ổndễ địnhhấp thu.<ref>{{Chú khôngthích phảnweb|url=https://rmets.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/qj.49710243404|title=Production ứngof donitrogen oxides liênby kếtlightning badischarges|last=A. giữaF. cácTuck nguyên tử trong phân tử N2. [7](1976)|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Sét tạo rathừa đủ năng lượng và nhiệt để phá vỡ liên kết nàyba [7]giữa cho phép các2 nguyên tử nitơ.<ref>{{Chú phảnthích ứng với oxy tạo thành NOxweb|url=https://www.britannica.com/science/nitrogen-fixation|title=Nitrogen Điềufixation|last=The nàyEditors tựof Encyclopaedia khôngBritannica|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> thểBởi được sử dụng bởi thực vậtthế, nhưngnông dân phânViệt tửNam nàytừ nguộixa đi,xưa nó phản ứng với nhiều oxy hơn để tạo thành NO2. [8] Phân tử này lần lượt phản ứng với nước để tạo ra HNO3 (axit nitric) mà thực vậtđãthểcâu sử: dụng được.
 
"Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
<ref>{{Chú thích web|url=https://www.britannica.com/science/nitrogen-fixation|title=Nitrogen fixation|last=The Editors of Encyclopaedia Britannica|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>
 
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên".<ref>"Sinh học 12" nâng cao. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2015.</ref>
==Chú thích==
 
== Cố định sinh học ==
[[Tập tin:Nitrogen Cycle.svg|nhỏ|Chu trình nitơ.]]
<br />
==Nguồn trích dẫn==
{{tham khảo}}
 
Hàng 22 ⟶ 27:
* [http://www.mcdb.ucla.edu/Research/Hirsch/imagesb/HistoryDiscoveryN2fixingOrganisms.pdf "A Brief History of the Discovery of Nitrogen-fixing Organisms", Ann M. Hirsch (2009)]
* [http://dornsife.usc.edu/labs/capone Marine Nitrogen Fixation laboratory at the University of Southern California]
 
{{sơ khai y học}}
 
[[Thể loại:Trao đổi chất]]