Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phần mềm tự do nguồn mở”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 24:
=== Nguồn mở ===
[[Định nghĩa nguồn mở]] được [[Quỹ Phần mềm Tự do|Tổ chức phần mềm tự do]] sử dụng để xác định xem giấy phép phần mềm liệu có đủ điều kiện để cấp phù hiệu của tổ chức cho phần mềm mã nguồn mở đó hay không. Định nghĩa này dựa trên [[Debian Free Software Guidelines|Nguyên tắc phần mềm miễn phí Debian]], được viết và điều chỉnh chủ yếu bởi [[Bruce Perens]]<ref>{{Chú thích web|url=https://www.oreilly.com/openbook/opensources/book/perens.html|tựa đề=The Open Source Definition by Bruce Perens|họ=Perens|tên=Bruce|ngày=1999-03-29|website=Open Sources: Voices from the Open Source Revolution|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191115200537/https://www.oreilly.com/openbook/opensources/book/perens.html|ngày lưu trữ=2019-11-15|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://opensource.org/docs/osd|tựa đề=The Open Source Definition|ngày=2007-03-22|website=Open Source Initiative - Opensource.org|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191118221046/https://opensource.org/docs/osd|ngày lưu trữ=2019-11-18|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>. Định nghĩa của Perens không dựa trên Bốn quyền Tự do thiết yếu của phần mềm tự do của [[Quỹ Phần mềm Tự do|Quỹ phần mềm tự do (FSF)]] vì khoảng lâu sau nó mới đăng trên trang web và Perens đã công bố trong bình luận trên diễn đàn Slashdot<ref>{{Chú thích web|url=https://news.slashdot.org/comments.pl?sid=1129863&cid=26875815|tựa đề=Re: How did he 'write the rules' in 1997 when GNU & FSF long predated this?|họ=Perens|tên=Bruce|ngày=2009-2-16|website=Slashdot - news.slashdot.org|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20181110065305/https://news.slashdot.org/comments.pl?sid=1129863&cid=26875815|ngày lưu trữ=2019-04-06|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>. Perens sau đó tuyên bố rằng ông cảm thấy việc quảng bá Nguồn mở của Eric Raymond là không công bằng, làm lu mờ những nỗ lực của [[Quỹ Phần mềm Tự do|Tổ chức Phần mềm Tự do]] và tái khẳng định sự ủng hộ của ông đối với [[Phần mềm tự do|Phần mềm Tự do]]<ref>{{Chú thích web|url=https://lists.debian.org/debian-devel/1999/02/msg01641.html|tựa đề=It's Time to Talk About Free Software Again|họ=Perens|tên=Bruce|ngày=1999-02-17|website=debian - debian.org|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191012005658/https://lists.debian.org/debian-devel/1999/02/msg01641.html|ngày lưu trữ=2019-10-12|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>. Trong những năm 2000 sau đó, ông đã tuyên bố về nguồn mở một lần nữa<ref>{{Chú thích web|url=http://perens.com/works/articles/State8Feb2008.html|tựa đề=Bruce Perens - State of Open Source Message: A New Decade For Open Source|tác giả=|họ=Perens|tên=Bruce|ngày=1998-02-09|website=Bruce Perens - Perens.com|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20140716055445/https://lists.debian.org/debian-devel/1999/02/msg01641.html|ngày lưu trữ=2013-10-04|url hỏng=yes|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>.
==Lịch sử==
Dòng 31:
Trong những năm 1950 đến những năm 1980, người dùng máy tính thường có mã nguồn cho tất cả các chương trình họ đã sử dụng, quyền hạn và khả năng sửa đổi nó để sử dụng cho riêng họ. Phần mềm, bao gồm mã nguồn, thường được chia sẻ bởi các cá nhân sử dụng máy tính, thường là phần mềm phạm vi công cộng<ref>{{Chú thích web|url=https://books.google.com.vn/books?id=yy8EAAAAMBAJ&pg=PA31&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|tựa đề=Free software - Free software is a junkyard of software spare parts|họ=Shea|tên=Tom|ngày=1983-06-27|website=InfoWorld - Free Software|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>. Hầu hết các công ty đều có mô hình kinh doanh dựa trên doanh số bán phần cứng và các phần mềm được cung cấp hoặc đóng gói chung với phần cứng một cách miễn phí<ref>{{Chú thích web|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Bill_Gates_Letter_to_Hobbyists.jpg|tựa đề=An Open Letter to Hobbylist|tác giả=|họ=Gates|tên=Bill|ngày=1976-02-03|website=|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20190224103120/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Bill_Gates_Letter_to_Hobbyists.jpg|ngày lưu trữ=2019-02-24|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-11-30}}</ref>.
Đến cuối những năm 1960, mô hình kinh doanh thịnh hành xung quanh phần mềm đã thay đổi. Ngành công nghiệp phần mềm phát triển và cạnh tranh với các sản phẩm phần mềm đi kèm của nhà sản xuất phần cứng; thay vì tài trợ cho việc phát triển phần mềm từ doanh thu phần cứng, các công ty mới này đã bán phần mềm trực tiếp. Các máy tính cho thuê thì cần các phần mềm hỗ trợ trong khi không cung cấp doanh thu cho phần mềm đấy và một số khách hàng có khả năng đáp ứng về nhu cầu phần mềm của họ thì lại không muốn tốn tiền để mua phần cứng. Trong bản cáo buộc Mỹ với [[IBM]] nộp ngày 17 tháng 1 năm 1969, chính phủ Mỹ buộc tội rằng việc cho phần mềm đi kèm là [[Luật chống độc quyền tại Hoa Kỳ|chống cạnh tranh]]<ref>Fisher, Franklin M.; McKie, James W.; Mancke, Richard B. (1983). IBM and the U.S. Data Processing Industry: An Economic History. Praeger. <nowiki>ISBN 978-0-03-063059-0</nowiki>.</ref>. Mặc dù một số phần mềm vẫn đang được cung cấp miễn phí và không có [[giấy phép]] hạn chế, số lượng phần mềm có phí với [[giấy phép]] hạn chế ngày càng tăng. Vào những năm 1970 và đầu những năm 1980, một số bộ phận của ngành công nghiệp phần mềm bắt đầu sử dụng các biện pháp kỹ thuật (như chỉ phân phối các bản sao nhị phân của chương trình máy tính) để ngăn người dùng máy tính có thể sử dụng các [[Kỹ nghệ đảo ngược|kỹ thuật đảo ngược]] để nghiên cứu và tùy chỉnh phần mềm mà họ đã trả tiền. Năm 1980, luật [[bản quyền]] được mở rộng cho các phần mềm máy tính ở Hoa Kỳ<ref>{{Chú thích web|url=https://history.nih.gov/research/downloads/PL96-517.pdf|tựa đề=Computer Software 1980 Copyright Act, Pub. L. No. 96-517, 94 Stat. 3015, 3028|tác giả=|họ=|tên=|ngày=1980-12-12|website=Office of History|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191229115803/https://history.nih.gov/research/downloads/PL96-517.pdf|ngày lưu trữ=2019-12-29|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref>, trước đây, các phần mềm được xem như là những thứ không có bản quyền như ý tưởng, thủ tục, phương pháp, hệ thống và quy trình<ref>{{Chú thích web|url=https://www.lib.purdue.edu/uco/CopyrightBasics/basics.html|tựa đề=Copyright Overview|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=University Copyright Office|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191026032730/https://www.lib.purdue.edu/uco/CopyrightBasics/basics.html|ngày lưu trữ=2019-10-28|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref><ref>Weber, Steve (2009). ''The Success of Open Source''. Harvard University Press. p. 4. ISBN 9780674044999</ref>.
Ban đầu, [[phần mềm nguồn đóng]] không phổ biến cho đến giữa những năm 1970 đến những năm 1980, khi [[IBM]] thực hiện chính sách chỉ phân phối [[mã đối tượng]], không còn phân phối mã nguồn vào năm 1983<ref>{{Chú thích web|url=https://books.google.com/books?id=hSBrPSYgjI4C&pg=PP55|tựa đề=Object-code only: Is IBM playing fair?|tác giả=|họ=|tên=|ngày=1988-03-08|website=Computer World|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191229135242/https://books.google.com/books?id=hSBrPSYgjI4C&pg=PP55#v=onepage&q&f=false|ngày lưu trữ=2019-12-29|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://books.google.com/books?id=4Wgmey4obagC&pg=PA8|tựa đề=Firm sidestep IBM policy by banning software changes|tác giả=|họ=|tên=|ngày=1985-03-18|website=Computer World|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191229140252/https://books.google.com/books?id=4Wgmey4obagC&pg=PA8|ngày lưu trữ=2019-12-28|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-28}}</ref>.
Vào năm 1983, [[Richard Stallman]], một thành viên lâu năm của cộng đồng hacker của [[phòng thí nghiệm khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo MIT]], công bố [[dự án GNU]], nói rằng ông đã trở nên thất vọng với những tác động của sự thay đổi trong văn hóa của ngành công nghiệp máy tính và người dùng của nó<ref>{{Chú thích web|url=https://archive.org/details/freeasinfreedomr00will|tựa đề=Free as in Freedom: Richard Stallman's Crusade for Free Software|tác giả=|họ=Stallman|tên=Richard|ngày=2002|website=O'Reilly|isbn=978-0596002879|url lưu trữ=https://archive.org/details/freeasinfreedomr00will|ngày lưu trữ=2019-12-29|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref>. Sự phát triển phần mềm cho [[GNU|hệ điều hành GNU]] bắt đầu vào tháng 1 năm 1984, và [[Quỹ Phần mềm Tự do|Quỹ Phần mềm Tự do (FSF)]] được thành lập vào tháng 10 năm 1985. Một bài viết phác thảo dự án và các mục tiêu của nó đã được xuất bản vào tháng 3 năm 1985 với tiêu đề [[Tuyên ngôn GNU]]. Bản tuyên ngôn bao gồm giải thích quan trọng của triết lý GNU, [[định nghĩa phần mềm tự do]] và ý tưởng [[copyleft]]. [[Quỹ Phần mềm Tự do]] đưa ra quan điểm rằng vấn đề cơ bản [[phần mềm tự do]] giải quyết là một vấn đề đạo đức - để đảm bảo người dùng phần mềm có thể thực hiện cái mà họ gọi là "Bốn quyền Tự do thiết yếu"<ref name=":0" />.
[[Hạt nhân Linux]], do [[Linus Torvalds]] tạo ra, được phát hành dưới dạng mã nguồn có thể sửa đổi tự do vào năm 1991. Ban đầu, Linux không được phát hành theo giấy phép phần mềm nguồn mở hay [[phần mềm tự do]]. Tuy nhiên, với phiên bản 0.12 vào tháng 2 năm 1992, ông đã cấp lại dự án theo [[Giấy phép Công cộng GNU]]<ref>{{Chú thích web|url=https://mirrors.edge.kernel.org/pub/linux/kernel/Historic/old-versions/RELNOTES-0.12|tựa đề=RELEASE NOTES FOR LINUX v0.12|tác giả=|họ=Torvalds|tên=Linus|ngày=2007-08-19|website=Kernel.org|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191218073325/https://mirrors.edge.kernel.org/pub/linux/kernel/Historic/old-versions/RELNOTES-0.12|ngày lưu trữ=2019-12-18|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref>.
[[FreeBSD]] và [[NetBSD]] (cả hai đều có nguồn gốc từ [[386BSD]]) đã được phát hành dưới dạng phần mềm tự do khi vụ kiện giữa USL với BSDi được giải quyết tại toà án vào năm 1993. [[OpenBDS]] được [[phát triển đẻ nhánh]] từ [[NetBSD]] vào năm 1995. Cũng trong năm 1995, [[Apache (HTTP)|Máy chủ HTTP Apache]], thường được gọi là Apache, đã được phát hành theo [[Giấy phép Apache|Giấy phép Apache 1.0]].
Năm 1997, [[Eric S. Raymond|Eric Raymond]] đã xuất bản [[The Cathedral and the Bazaar]], một bản tiểu luận phân tích phản ánh của cộng đồng hacker và các nguyên tắc phần mềm tự do. Bài tiểu luận đã nhận được sự chú ý đáng kể vào đầu năm 1998, và là một yếu tố thúc đẩy [[Netscape|Tập đoàn Truyền thông Netscape]] phát hành bộ Internet Netsic Communicator nổi tiếng của họ dưới dạng phần mềm tự do. Mã nguồn này bây giờ được biết đến với cái tên [[Mozilla Firefox]] và [[Mozilla Thunderbird|Thunderbird]].
Hành động của Netscape đã thúc đẩy [[Eric S. Raymond|Raymond]] và những người khác xem xét cách mang ý tưởng phần mềm tự do của [[Quỹ Phần mềm Tự do|Quỹ phần mềm Tự do]] và nhận thấy lợi ích cho ngành công nghiệp thương mại phần mềm. Họ kết luận rằng hoạt động xã hội của [[Quỹ Phần mềm Tự do|Quỹ phần mềm Tự do]] không hấp dẫn các công ty như Netscape và tìm cách đổi thương hiệu cho phong trào phần mềm tự do để nhấn mạnh tiềm năng kinh doanh của việc chia sẻ và cộng tác trên mã nguồn phần mềm. Tên mới mà họ chọn là "[[nguồn mở]]" và [[Bruce Perens]], nhà xuất bản [[Tim O'Reilly]], [[Linus Torvalds]] và những người khác đã nhanh chóng ký hợp đồng đổi thương hiệu. [[Sáng kiến nguồn mở|Sáng kiến nguồn mở]] được thành lập vào tháng 2 năm 1998 để khuyến khích việc sử dụng thuật ngữ mới và truyền bá các nguyên tắc nguồn mở<ref>{{Chú thích web|url=https://opensource.org/history|tựa đề=History of the OSI|tác giả=|họ=|tên=|ngày=2018-11|website=Open Source Initiative|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191026035004/https://opensource.org/history|ngày lưu trữ=2019-11-26|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref>.
Trong khi [[Sáng kiến nguồn mở|Sáng kiến Nguồn mở]] tìm cách khuyến khích sử dụng thuật ngữ mới và truyền bá các nguyên tắc mà nó tuân thủ, các nhà cung cấp phần mềm thương mại thấy mình ngày càng bị đe dọa bởi khái niệm phần mềm phân phối tự do và phổ biến quyền truy cập vào mã nguồn của ứng dụng. Vào năm 2001, một giám đốc điều hành của Microsoft đã tuyên bố công khai rằng "Nguồn mở là một sự hủy hoại tài sản trí tuệ. Tôi không thể tưởng tượng điều gì đó có thể tồi tệ hơn điều này đối với kinh doanh phần mềm và kinh doanh tài sản trí tuệ."<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cnet.com/news/microsoft-raps-open-source-approach/|tựa đề=Microsoft raps open-source approach|tác giả=|họ=Charny|tên=Ben|ngày=2002-01-02|website=CNET|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20191224211638/https://www.cnet.com/news/microsoft-raps-open-source-approach/|ngày lưu trữ=2019-12-24|url hỏng=no|ngày truy cập=2019-12-29}}</ref>. Quan điểm này hoàn toàn tóm tắt các phản ứng ban đầu của một số tập đoàn phần mềm đối với FOSS. Trong nhiều năm, FOSS đã đóng một vai trò thích hợp ở bên ngoài xu hướng phát triển phần mềm tư nhân. Tuy nhiên, sự thành công của các hệ điều hành FOSS như [[Linux]], [[BSD]] và các công ty dựa trên FOSS như [[RedHat|Red Hat]], đã thay đổi thái độ của ngành công nghiệp phần mềm và đã có một sự thay đổi đáng kể trong triết lý của công ty liên quan đến việc phát triển phần mềm nguồn mở và tự do (FOSS).
=== Tại Việt Nam ===
| |||