Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ngao Bái”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Gens Baps (thảo luận | đóng góp)
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 12:
| caption = Tranh vẽ Ngao Bái mặc triều phục
| tên gốc =
| họ =
| họ = Hoàn Nhĩ Giai thị (瓜爾佳氏)
| birth_name = Ngao Bái([[File:oboi.png|25px]])
| tên khác =
| dân tộc = [[Mãn Châu]]
| quốc tịch = [[Bát kỳ]], Mãn Châu
| học vị =
| birth_date = 1610
Dòng 22:
| death_date = 1669
| nơi mất =
| cha mẹ = [[Vệ Tề]] (衛齊cha)
| cha =
| mẹ =
| relatives = [[Mục Lí Mã]] (穆里瑪)
| giải thưởng =
| website =
Dòng 36:
| đảng phái =
| người hôn phối =
| con cái = Con trai: [[Ngao Mục Phúc]] (納穆福)<br>Con gái: Vợ của [[Lan Bố]]
| tổ chức =
| known_for = Chiến tranh Tương Hoàng kỳ<br>Nghị[[Phụ chính đại thần,]] Lĩnhcho thịKhang vệHi Nội đại thần<br/>Phụ chính đại thầnĐế
| notable works =
| quê quán =
Dòng 44:
| cân nặng =
}}
'''Ngao Bái''' hay '''Ngạo Bái''' ([[Tiếng Mãn|chữ Mãn Châu]]: [[Hình:oboi.png|16px]]; {{zh|s=鰲拜|t=鼇拜|p=Áobài}}; [[1610]] - [[1669]]), hay '''Ngạo Bái''' , [[Qua Nhĩ Giai thị]], là một viên mãnh tướng [[người Mãn|người Mãn Châu]], và là một trong 4 vị Đại thần [[nhiếp chính]] dưới thời [[Thanh Thánh Tổ]] Khang Hi Hoàng đế của [[nhà Thanh]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
 
Xuất thân dòng dõi công thần, Ngao Bái đi theo [[Hoàng Thái Cực]] tứ phương để dẹp yên, mở mang khai quốc, do đó nổi tiếng là một [[Ba Đồ Lỗ]] điển hình của văn hóa triều Thanh. Dưới triều Khang Hi, ông là một trong Tứ trụ đại thần quyền cao chức trọng, còn là [''"Nguyên lão Tam triều"'']. Do quyền lực quá lớn, Ngao Bái thao nắm quyền bính, kết bè kết cánh, vì vậy ở năm thứ 8 triều Khang Hi ([[1669]]), Ngao Bái đã bị Khang Hi Hoàng đế ra lệnh bắt giữ và giam vào trong ngục.
== Thân thế ==
Ông là cháu nội của công thần khai quốc của [[Hậu Kim]] là [[Phí Anh Đông]], xuất thân từ gia tộc [[Qua Nhĩ Giai thị]] thuộc [[Bát kỳ|Mãn Châu Tương Hoàng kỳ]]. Ngao Bái được phong là Mãn Châu Đệ nhất [[dũng sĩ]] ([[Ba Đồ Lỗ]]) dưới thời [[Hoàng Thái Cực]], vua [[Thuận Trị]], [[Khang Hi]]. Ngao Bái sức khỏe vốn có, cùng với sự dũng cảm thiện chiến, tàn bạo đã lập không ít công lao cho nhà Thanh. Dưới triều Khang Hi, ông là một trong Tứ trụ đại thần quyền cao chức trọng, còn là Nguyên Lão Tam Triều.
 
== Thân thế ==
Dưới thời [[Thanh Thái Tông]], ông giữ chức vụ Phó Đô Thống Chính Lam kỳ, là cánh tay phải của Túc Vũ Thân vương [[Hào Cách]]. Từng nam chinh bắc phạt. Nổi tiếng nhất là trận chiến Tùng Cẩm bắt sống [[Hồng Thừa Trù]] và chiêu hàng [[Tổ Đại Thọ]].
ÔngCha của Ngao Báicháu[[Vệ Tề]] (衛齊), người nộiem trai thứ 9 của công thần khai quốc của [[Hậu Kim]] là Tín Dũng Trực Nghĩa công [[Phí Anh Đông]], xuất thân từ gia tộc [[Qua Nhĩ Giai thị]] thuộc [[Bát kỳ|Mãn Châu Tương Hoàng kỳ]]. Ngao Bái được phong là Mãn Châu Đệ nhất [[dũng sĩ]] ([[Ba Đồ Lỗ]]) dưới thời [[HoàngThanh Thái CựcTông]], vuaHoàng [[ThuậnThái Trị]], [[Khang Hi]]Cực. Ngao Bái sức khỏe vốn có, cùng với sự dũng cảm thiện chiến, tàn bạo đã lập không ít công lao cho nhà Thanh. Dưới triều Khang Hi, ông là một trong Tứ trụ đại thần quyền cao chức trọng, còn là Nguyên Lão Tam Triều.
 
Từ thuở còn trẻ, Ngao Bái nổi tiếng vì sức khỏe phi thường, tinh thông cưỡi ngựa bắn cung, cùng với sự dũng cảm thiện chiến tàn bạo mà ông đã lập không ít công lao cho nhà Thanh. Dưới thời Thanh Thái Tông, ông giữ chức vụ Phó Đô Thống Chính Lam kỳ, là cánh tay phải của Túc Vũ Thân vương [[Hào Cách]]. Từng nam chinh bắc phạt. Nổi tiếng nhất là trận chiến Tùng Cẩm bắt sống [[Hồng Thừa Trù]] và chiêu hàng [[Tổ Đại Thọ]]. Ngoài ra, Ngao Bái đối đãi với Hoàng Thái Cực vô cùng trung thành. Năm Hoàng Thái Cực băng hà, Đa Nhĩ Cổn lao vào cuộc tranh giành đế vị với Hào Cách – con trưởng của Hoàng Thái Cực. Ngao Bái đã quỳ gối trước linh vị của Hoàng Thái Cực thề sống chết bảo vệ Hào Cách, thậm chí dùng kiếm uy hiếp Đa Nhĩ Cổn khiến Đa Nhĩ Cổn không thể không thoái nhượng. Đến thời [[Thuận Trị|Thuận Trị Đế]], ông giữ chức vụ Cửu môn Đề đốc kinh thành kiêm Kỳ chủ Chính Hồng Kỳ.
 
Sau đó, Giản Thân vương [[Tế Độ]] làm phản bị bắt và phụ thân của Tế Độ là Trịnh Thân vương [[Tế Nhĩ Cáp Lãng]] vì bị liên lụy nên ông này đành rút lui khỏi vị trí đứng đầu Nghị Chính, Thuận Trị Đế giao cho chức vụ đứng đầu Nghị Chính cho Ngao Bái.
 
== Phụ chính Đại thần ==
Năm Thuận Trị thứ 18 ([[1661]]), [[Thuận Trị Đế]] băng hà, Hoàng tam tử [[Huyền Diệp]] được di mệnh kế vị, tức [[Khang Hi Đế]]. Tân Đế mới 8 tuổi lên ngôi, cần người phụ chính, do đó Ngao Bái cùng 3 vị đại thần khác là [[Sách Ni]], [[Át Tất Long]] cùng [[Tô Khắc Tát Cáp]] đồng vị phụ chính, sử gọi ['''Tứ đại thần phụ chính'''; 四大臣辅政]<ref>[https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=798898#p83 《清實錄康熙朝實錄》]: ○順治十八年。辛丑。春。正月。辛亥朔。越七日丁巳。夜子刻。世祖章皇帝賓天。先五日壬子。世祖章皇帝不豫。丙辰。遂大漸。召原任學士麻勒吉、學士王熙、至養心殿。降旨一一自責。定皇上御名。命立為皇太子。並諭以輔政大臣索尼、蘇克薩哈、遏必隆、鰲拜、姓名。令草遺詔。麻勒吉、王熙、遵旨於乾清門撰擬、付侍衛賈卜嘉進奏。諭曰、詔書著麻勒吉懷收。俟朕更衣畢、麻勒吉、賈卜嘉、爾二人捧詔、奏知皇太后。宣示王、貝勒、大臣。至是、麻勒吉、賈卜嘉、捧遺詔、奏知皇太后。即宣示諸王、貝勒、貝子、公、大臣、侍衛等。宣訖。諸王、貝勒、貝子、公、大臣、侍衛等、皆痛哭失聲。索尼等、跪告諸王、貝勒等曰、今主上遺詔、命我四人輔佐衝主。從來國家政務、惟宗室協理。索尼等、皆異姓臣子、何能綜理。今宜與諸王、貝勒等共任之。諸王、貝勒等曰、大行皇帝深知汝四大臣之心、故委以國家重務。詔旨甚明。誰敢干預。四大臣其勿讓。索尼等、奏知皇太后。乃誓告於皇天上帝大行皇帝靈位前。然後受事。其詞曰、茲者先皇帝不以索尼、蘇克薩哈、遏必隆、鰲拜等、為庸劣。遺詔寄托。保翊衝主。索尼等、誓協忠誠、共生死、輔佐政務。不私親戚。不計怨讎。不聽旁人、及兄弟子侄教唆之言。不求無義之富貴。不私往來諸王貝勒等府、受其饋遺。不結黨羽。不受賄賂。惟以忠心、仰報先皇帝大恩。若複各為身謀、有違斯誓。上天殛罰、奪算凶誅。大行皇帝神位前。誓詞與此同。是日、鹵簿大駕全設。王以下文武各官、俱成服。齊集舉哀。</ref>.
Năm Thuận Trị thứ 18 ([[1661]]), [[Thuận Trị Đế]] băng hà, Hoàng tam tử [[Huyền Diệp]] được di mệnh kế vị, tức [[Khang Hi Đế]]. Tân Đế mới 8 tuổi lên ngôi, cần người phụ chính, do đó Ngao Bái cùng 3 vị đại thần khác là [[Sách Ni]], [[Át Tất Long]] cùng [[Tô Khắc Tát Cáp]] đồng vị phụ chính, sử gọi ['''Tứ đại thần phụ chính'''; 四大臣辅政].
 
Trong số 4 đại thần phụ chính, Ngao Bái là người có nhiều chiến công nhất, nhưng lại là người cuối cùng trong danh sách. Trong khi ấy, dù là người được ghi danh đều tiên, nhưng Sách Ni tuổi già lắm bệnh nên ngại việc, ít tham gia chính sự. Người thứ hai là Át Tất Long tính tình mềm mỏng, ngại va chạm, không muốn gây xung đột với người khác, lại có xu hướng thân thiết dĩ hòa vi quý, còn Tô Khắc Tát Cáp vốn là người cũ phục vụ Nhiếp Chính vương [[Đa Nhĩ Cổn]] nên luôn bị kiêng dè. Vào lúc này, địa vị của Ngao Bái dần dần đứng đầu, áp chế các Phụ chính Đại thần khác.
 
Năm Khang Hi thứ 5 ([[1666]]), Ngao Bái giết hại Tổng đốc Trực Khang – Sơn Đông là [[Chu Xương Tô]] cùng Tuần phủ [[Vương Đăng Liên]]. Trước sự chuyên quyền của Ngao Bái, Tô Khắc Táp Cáp tức giận, hai người trở thành đối đầu nhau.