Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Các nhà nước Trung Quốc cổ đại”

'''Chư hầu''' là một [[từ]] xuất phát từ [[chữ Hán]] (諸侯), trong nghĩa hẹp củalà [[chữđể Hán]]chỉ dùngtình từtrạng thờicác Tam Đại ởvị [[Trung QuốcVua]] (gồmcủa [[nhàcác Hạ]],quốc [[nhàgia Thương]],thời [[nhàTiên ChuTần]]) để chỉ ''tình trạng'' các vua chúa của các ''tiểu quốc'' bị phụ thuộc, phải phục tùng một [[vuaThiên tử]] chúa lớn mạnh hơn làm [[thiênnhà tửChu]] thống trị tối cao. Các nước nhỏ có sự thừa nhận chính thức vị thế chư hầu trước một nước lớn và được gọi là "nước chư hầu", tức '''Chư hầu Liệt quốc''' (諸侯列國) hoặc đơn giản là '''Liệt quốc''' (列國).

Ngoài nghĩa hẹp, cụm danh từ ''"chư hầu"'' còn ám chỉ các thế lực quân phiệt có thế lực trong thời kỳ [[quân chủ chuyên chế]] từ đời [[nhà Hán]] trở đi. Như những năm cuối đời [[Đông Hán]], có [[Viên Thiệu]], [[Viên Thuật]], [[Hàn Toại]], [[Lưu Biểu]] cùng các tướng lĩnh địa phương. Cuối thời [[nhà Đường]], tình trạng [[phiên trấn]] tự cường cũng được xem là một dạng ''"chư hầu"'', khi thủ lĩnh từng địa phương có quyền thế riêng tại khu vực của mình mà chống đối Hoàng triều trung ương. Tại châu[[Châu Âu]], trong chế độ phong kiến [[thời trung cổ]] mối quan hệ chư hầu (vassal)được gọi là ['''Vassal'''] tồn tại ở dạng các lãnh chúa địa phương tuyên thệ trung thành với vua.Quốc chủ<ref>F. L. Ganshof, "Benefice and Vassalage in the Age of Charlemagne" Cambridge Historical Journal 6.2 (1939:147-75).</ref>.

Sau này, ''chư hầu'' được sử dụng theo nghĩa bóng, dùng để chỉ tình trạng nước nhỏ phụ thuộc lộ liễu vào nước lớn nào đó, với mức độ phụ thuộc khác nhau, mà không có các danh xưng "chư hầu" và "minh chủ" nữa. Vào thời kỳ [[chủ nghĩa tư bản]] ra đời và xâm chiếm thuộc địa thì quan hệ lệ thuộc được xác định ở các mức ''"[[thuộc địa]]"'' tức (phụ thuộc hoàn toàn) hay ''"bảo hộ"'' tức (có chính quyền địa phương tồn tại nhưng không độc lập). Sau [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] khi hệ thống [[thuộc địa]] tan vỡ thì xuất hiện dạng thay thế là các hiệp ước liên minh tay đôi hoặc đa quốc gia như các "khối quân sự" như [[NATO]], [[SEATO]], [[CENTO]], [[khối Warszawa]],... Đó là một hiện tượng của lịch sử, các nước nhỏ gom quanh ô che của nước lớn thành nhóm để tồn tại trong thế giới có nhiều xung đột.

== Trong lịch sử Trung Quốc ==

Tại Trung Quốc, nósớm dẫnnhất là thời viễn cổ thần thoại [[Viêm Đế]] đến mô[[Hoàng hìnhĐế]], thiênđã tửxuất -hiện hiện tượng trăm nước lớn nhỏ san sát vào nhau, bị gọi là chư hầu<ref>《戰國策·趙策》“古者四海之内分為萬國”，《史記·五帝本紀》謂“黃帝監於萬國，萬國和。”</ref>. ở thờiTới [[nhà Hạ]], (Tkvẫn 21-là Tktình 16trạng TCN)trăm vànước, nhưng đã có hiện tượng phân phong đất cho người cùng họ<ref>《左传·襄公七年》中有“禹合诸侯于涂山，执玉帛者万国”，《呂氏春秋·用民》:“當禹之時，天下萬國。”</ref>, đến [[nhà Thương]] thì bắt đầu thấy khảo chứng về việc phân phong, như [[Đặng (Tknước)|Đặng]], 16[[Cô -Trúc]], Tk[[Ứng 11(nước)|Ứng]], TCN[[Kỷ (nước)|Kỷ]], [[Sở (nước)|Sở]] và [[Tống (nước)|Tống]]<ref>胡厚宣《殷代封建制度考》</ref>. Mối quan hệ thiênThiên tử -và chưChư hầu lúc đầu còn ở dạng sơ khai, chưa có một lý thuyết nền tảng về xã hội. Quan hệ giữa các thành phần biến động theo khả năng duy trì thực lực của các thành phần đó, và nói chung là còn lỏng lẻo, các chư hầu thì vẫn chia phái hoặc liên minh hoặc đánh chiếm lẫn nhau. Các di chỉ khảo cổ thời [[nhà Thương]] cho thấy các thuộc quốc của triều đại này gọi là ''"Phương quốc"'', giữa vuacác vị Vua của [[nhà Thương]] với các thủ lĩnh bộ tộc đó không có quan hệ vua''"Vua tôi- Tôi"'' mà chỉ là liên minh quân sự. Vua nhà Hạ, và nhà Thương chỉ đóng vai trò đứng đầu liên hợp các phương quốc, được các nước đó gọi là ''"đạiĐại quốc"'', ''"đạiĐại ấp"'' và các nước này xưng ''"tiểuTiểu quốc"'', ''"tiểuTiểu ấp"'' để tỏ rõ vị thế trong khối liên minh<ref name="ckh19">Cát Kiếm Hùng, sách đã dẫn, tr 19</ref>.