Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sắc phong”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
{{Infobox East Asian
|title=冊封
|img=
|imgwidth=
|caption=
<!-- 中文 -->
|chinesetitle=
|chinese=
|tradchi=冊封
|simpchi=册封
|zhuyin=ㄘㄜˋ ㄈㄥ
|pinyin=cè fēng
|typy=
|wg=
<!-- 韓文 -->
|koreanname=
|context=
|hangul=책봉
|hanja=冊封
|rr=caek bong
|mr=ch'aek pong
|koreantext=
<!-- 日文 -->
|japanesename=
|kanji=冊封
|kana=さくほう
|kanahist=
|hiragana=
|katakana=
|shinjitai=
|kyujitai=
|romaji=sakuhō
|hepburn=
|japanesetext=
}}
'''Sắc phong''' ([[chữ Hán]]: 敕封) hay '''Sách phong''' (册封), nguyên văn 「'''Sách mệnh Phong tước'''; 册命封爵」, là một hành vi trong chế độ [[phong kiến]], khi [[Vua]] ra lệnh soạn văn bản truyền mệnh lệnh của triều đình tiến hành ban tặng [[tước hiệu]] cho thần tử của mình. Đặc điểm của sắc phong chính là phải diễn ra một loại lễ nghi thức, có sự tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp của nhà Vua.
Những đối tượng được cấp sắc phong này đều rơi vào [[quý tộc]] hoặc [[quan lại]] khi có công lao được xem xét ban tước hiệu (như [[tước Công]], [[tước Hầu]] trong hệ thống định sẵn), ngoài ra còn có sắc phong dành cho việc lập [[Hoàng hậu]] và gia phong tước hiệu cho [[phi tần]] cùng các [[Mệnh phụ]]. Đặc biệt còn có [[phong thần]] và xếp hạng cho các vị [[thần]] được [[thờ]] trong các [[đình]] [[đền]] trong tín ngưỡng [[làng|làng xã]].
Văn kiện sắc phong thường làm bằng loại [[vải]] hay [[giấy]] đặc biệt, được gọi là '''Sách văn''' (冊文). Khi thuộc diện cần sắc phong, thì thường đều sẽ là một loại lễ nghi tiếp thu chính thức của người được ban phong. Riêng Hoàng hậu và [[Hoàng thái tử]], do địa vị trọng yếu nên thường được gọi là '''Sách lập''' (冊立).
== Khái quát ==
Sắc phong hay Sách phong là một hình thức chính thức mà [[chế độ quân chủ]], nhân danh [[Thiên tử]], dùng để tỏ ân uy dành cho bề tôi, hậu phi cùng thần linh. Đây là một loại hình thức không chỉ để tôn vinh người được nhận, mà còn là hình thức mà các vị Vua biểu thị thể diện của chính mình, khi có thể ban cho thần tử vinh dự đặc thù mà không phải lúc nào cũng có được. Tùy từng đối tượng được thụ sắc phong mà cũng có những quy định tỉ mỉ riêng về lễ chế, song về cơ bản thì chia ra làm hai giai đoạn chính:
* '''Thụ sách''': sứ giả thay mặt nhà Vua sẽ cầm sách văn, tuyên đọc ý chỉ được viết trên ấy và chính thức giao cho người được phong, và người được phong sẽ tiếp nhận sách văn, biểu thị chính thức lãnh ân điển từ nhà Vua. Nội dung sách văn đều tùy chế độ và thân phận mà có khuôn mẫu khác nhau, trong đó cần thiết là [[tên]], [[họ]] hoặc chỉ họ (đối với hậu phi), nêu được công đức đã làm, cùng với những mỹ từ biểu thị ân điển của nhà Vua, và cuối cùng chính là những lời ủy thác cho người được nhận.
* '''Thụ ấn, bảo''': ngoài sách văn thì Lễ sách phong còn chuẩn bị cho người tiếp nhận một loại ấn tín hoặc bảo ấn, mà loại ấn tín này được khắc tước hiệu của người được nhận. Đối với quý tộc và hoàng thân thì hầu như luôn có, nhưng với phi tần thì chỉ có tước hiệu đặc thù mới có loại ấn tín này. Xét theo chế độ [[nhà Thanh]] thì chỉ [[Phi (hậu cung)|Phi]] trở lên mới có ấn, mà loại ấn tín này tùy theo thân phận cũng có chất liệu và kích thước, thậm chí hình dạng nút ấn khác nhau.
Thời [[Lê trung hưng]], khi chính quyền Vua Lê suy vi, [[chúa Trịnh]] có quyền hạn lớn, vừa thừa tập [[tước Vương]] vĩnh viễn, ngoài ra thì các chúa Trịnh còn được truyền thừa lại danh vị ['''Đại nguyên soái'''; 大元帥], mà hình thức gia phong cho Đại nguyên soái được ghi lại có đầy đủ áo mũ và sách văn tương tự ban tước hiệu quý tộc. Lễ sách phong đầu tiên cho Đại nguyên soái của các chúa Trịnh lần đầu diễn ra năm Quang Hưng thứ 22 ([[1599]]), [[tháng 4]], làm lễ tấn phong Tả tướng Thái uý Trường Quốc công [[Trịnh Tùng]] làm Đô Nguyên soái Tổng quốc chính thượng phụ Bình An vương. Lời sách văn có viết:
===Sắc phong thần===▼
{{Cquote|Vương giả dựng ngôi ban phúc, giữ đạo công rộng lớn, công bằng; bề tôi giúp nước lập công, phải hậu lễ tôn nghiêm cao quý. Chọn ngày tốt hợp, ban sách vẻ vang.
Là loại sắc phong dùng để xác nhận [[phong Thần|phong thần]], do nhà [[vua]] các triều đại [[[[chế độ quân chủ|quân chủ]]]] phong tặng và [[xếp hạng]] cho các vị [[thần]] được [[thờ cúng]] trong các đình làng ([[Thành hoàng]]...)▼
Suy Trung Dực Vận Kiệt Tiết Tuyên Lực Công thần Đô tướng tiết chế các xứ thuỷ bộ chư dinh kiêm Tổng nội ngoại Bình chương quân quốc trọng sự Tả tướng Thái uý Trường Quốc công Trịnh Tùng, uy vọng lớn như núi cao, bóng cả, đấng võ văn của nhà nước triều đình. Bày mưu đặt kế yên xã tắc, công cao sáng tỏ giữa trời; giữ tín giảng hoà nước láng giềng, sách giỏi giữ êm ngàn cõi. Công đã ngất cao trong vũ trụ, vị phải đứng đầu khắp thần liêu. Đặc sai Thái tể Vĩnh Quốc công Hoàng Đình Ái đem sách vàng, tấn phong làm Đô nguyên soái Tổng quốc chính thượng phụ Bình An vương.
Lại ban ngọc tản làm vật báu lưu truyền; lại cấp ruộng nương để rộng thêm phong ấp. Mong hãy thận trọng chức vị, luôn luôn giữ phép triều đình; sửa sang đức nhân, đời đời hưởng ơn vua quý. Vương hãy kính theo.|||Lời sách văn ban tước cho Trịnh Tùng - [[Đại Việt sử ký toàn thư]]}}
Nhân vật trên sắc phong thần cũng có thể là những người dân bình thường nhưng có công khai hoang lập làng, truyền dạy nghề thủ công hoặc có công đức với cộng đồng… gắn liền với lịch sử làng xã cổ truyền. Thậm chí có nhiều làng, người được sắc phong thần làm thành hoàng chỉ là một người rất bình thường, có khi còn là ăn mày, trộm cướp...▼
[[Tập tin:Sac phong 2 - nen.png|thumb|350px|Một sắc phong thần thời [[Tự Đức]] [[nhà Nguyễn]].]]
▲
▲Phần lớn các [[đình|đình làng]] của người Việt đều được các triều đại [[chế độ quân chủ|quân chủ]] nối tiếp nhau ban sắc phong. Đây là một loại cổ vật rất giá trị, tuy đã mất mát nhiều nhưng khối lượng còn lại đến nay khá lớn và thường được bảo tồn trong các kiến trúc tín ngưỡng của làng, xã. Các vị thần được phong tặng có thể là nhân vật lịch sử có công với nước, thường gọi là nhân thần và các thần linh trong tín ngưỡng dân gian như nhân vật huyền thoại, vật linh, các hiện tượng thiên nhiên. Nhân vật trên sắc phong thần cũng có thể là những người dân bình thường nhưng có công khai hoang lập làng, truyền dạy nghề thủ công hoặc có công đức với cộng đồng… gắn liền với lịch sử làng xã cổ truyền. Thậm chí có nhiều làng, người được sắc phong thần làm thành hoàng chỉ là một người rất bình thường, có khi còn là ăn mày, trộm cướp
Các loại sắc phong dành cho [[thần]] đều truyền tải lại cho hậu thế các tư liệu quý giá và trung thực về [[tên]], [[tuổi]] và công lao của một số nhân vật lịch sử như quê quán, công trạng và xếp hạng (gồm ''Nhất đẳng'', ''Nhị đẳng'' và ''Tam đẳng''), biểu thị sự tôn vinh của vương triều và cộng đồng cư dân với vị thần đó; nó chứa đựng một số thông tin có thể bổ sung thêm [[lịch sử]] và là một nguồn tư liệu quan trọng để nghiên cứu các [[tín ngưỡng dân gian]]. Qua sắc phong người ta có thể biết thêm những thông tin về hệ thống hành chính với những địa danh và [[đơn vị hành chính]] mang niên đại cụ thể. Đây là một loại cổ vật rất giá trị do có tính độc bản và là một nguồn tư liệu có giá trị về nhiều phương diện. Các sắc phong thần còn phản ánh quyền uy tối thượng của Nhà Vua, nó thể hiện rằng nhà vua là con trời xuống dân gian để cai quản con dân nên không chỉ trị vì muôn dân trong thế giới trần tục mà còn cai quản cả thế giới thần linh, kết hợp với các tín ngưỡng và đời sống tâm linh.
==Giấy sắc==▼
Giấy sắc phong thần còn là một sản phẩm đặc biệt của nghề làm giấy truyền thống Việt Nam, với những [[trang trí]] đặc trưng của mỗi thời kỳ lịch sử và của từng trung tâm sản xuất giấy sắc. Qua nghiên cứu chất liệu, kỹ thuật làm giấy cùng những hình tượng, đường nét trang trí có thể cung cấp những thông tin rất có giá trị. Hiện nay, nghề làm giấy sắc hầu như đã mai một, nên việc bảo tồn sắc phong cũng là một cách bảo tồn rất hữu hiệu những chứng tích cụ thể của nghề thủ công cổ truyền này.
==
* [[Hậu cung nhà Thanh]]
* [[Hậu cung nhà Nguyễn]]
* [[Quý tộc nhà Thanh]]
* [[Hoàng tộc nhà Nguyễn]]
* [[Sắc chỉ]]▼
* [[Triều cống]]
▲*[[Sắc chỉ]]
==Tham Khảo==
{{tham khảo}}
* [[Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ]]
* [[Lịch triều hiến chương loại chí]]
[[Thể loại:Quân chủ Việt Nam]]
| |||