|
|được nghỉ hưu=
|tình trạng=Ngừng hoạt động
|hãng sử dụng chính= {{Flagicon|Liên Xô}} [[Không quân Xô viết]] <br /> {{Flagicon|Trung Quốc}} [[Không quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc]] <br /> {{Flagicon|Việt Nam}} [[Không quân Nhân dân Việt Nam]]<br /> {{Flagicon|Ba Lan}} [[Không quân Ba Lan]] <br /> {{Flagicon|Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên}} [[Không quân Triều Tiên]] <br /> {{Flagicon|Campuchia}} [[Không quân Hoàng gia Campuchia]]<br />
|được chế tạo=
|số lượng được sản xuất=10.367
== Thiết kế và phát triển ==
Thiết kế MiG-17 nói chung dựa trên loại máy bay chiến đấu [[Mikoyan-Gurevich MiG-15|MiG-15]] đã thành công trước đó của [[Artem Ivanovich Mikoyan|Mikoyan]] và [[Mikhail Iosifovich Gurevich|Gurevich]]. Điểm mới là ứng dụng cánh cụp xuôi phía sau với hình dạng: 45° độ gần thân chính, và 42° so với phần bên ngoài của cánh. Nó cũng dùng động cơ VK-1 và những phần khác hoàn toàn tương đương. NhìnMẫu chungđầu tiên, MiGký hiệu '''SI''' cất cánh lần đầu tiên ngày [[14 tháng 1]] năm [[1950]] do phi công Ivan Ivashchenko điều khiển. Nguyên mẫu thứ hai '''SP-2''' là một [[máy bay tiêm kích đánh chặn|máy bay đánh chặn]], trang bị một [[ra đa|radar]]. Dù mẫu SI đã lao xuống đất ngày 17 giốngtháng 3 năm 1950, những cuộc thử nghiệm với các mẫu khác như '''SI-2''' và một phiênloạt bảnmáy nângbay cấpthực củanghiệm MiG'''SI-1502''' hơnvà '''SI-01''', năm 1951, nói chung là mộtthành công và vào ngày 1 tháng 9 năm 1951 loại máy bay mớinày được chấp nhận đưa vào sản xuất. Theo ước tính với động cơ tương tự như của MiG-15, tốc độ tối đa của MiG-17 cao hơn 40–50 km/h, và tính năng cơ động tốt hơn ở độ cao lớn.
Mẫu đầu tiên, ký hiệu '''SI''' cất cánh lần đầu tiên ngày [[14 tháng 1]] năm [[1950]] do phi công Ivan Ivashchenko điều khiển. Nguyên mẫu thứ hai '''SP-2''' là một [[máy bay tiêm kích đánh chặn|máy bay đánh chặn]], trang bị một [[ra đa|radar]]. Dù mẫu SI đã lao xuống đất ngày 17 tháng 3 năm 1950, những cuộc thử nghiệm với các mẫu khác như '''SI-2''' và một loạt máy bay thực nghiệm '''SI-02''' và '''SI-01''', năm 1951, nói chung là thành công và vào ngày 1 tháng 9 năm 1951 loại máy bay này được chấp nhận đưa vào sản xuất. Theo ước tính với động cơ tương tự như của MiG-15, tốc độ tối đa của MiG-17 cao hơn 40–50 km/h, và tính năng cơ động tốt hơn ở độ cao lớn.
Sản xuất hàng loạt bắt đầu diễn ra từ năm [[1951]]. Trong khi sản xuất, máy bay được cải tiến và sửa đổi nhiều lần. '''MiG-17''' căn bản có nhiệm vụ chiến đấu ban ngày, được trang bị 3 [[súng máy tự động|súng máy]], được coi là hiệu quả nhất trong hoạt động chống lại máy bay địch. Nó cũng có thể được dùng làm [[máy bay chiến đấu-ném bom]], nhưng trọng lượng [[bom]] bị coi là nhỏ so với những loại máy bay chiến đấu khác cùng thời kỳ, và nó thường mang theo thùng dầu phụ thay cho bom.
== Lịch sử hoạt động ==
[[Tập tin:VPAF pilots with MiG-17s.jpg|right|thumb|250px|Phi công MiG-17 thuộc Trung đoàn tiêm kích 923 của Việt Nam: [[Lưu Huy Chao]] (hạ 6 máy bay Mỹ), [[Lê Hải]] (hạ 6 máy bay Mỹ), [[Mai Đức Tài]] (hạ 2 máy bay Mỹ) và [[Hoàng Văn Kỳ]] (hạ 4 máy bay Mỹ, hy sinh ngày 5/6/1967). Phi đội 4 người này đã hạ 1 chiếc [[F-4 Phantom]] vào 24/6/1967 và 1 chiếc [[F-105]] vào ngày kế tiếp.]]
Mục đích chiến lược của MiG-17 cũng giống như những [[máy bay tiêm kích]] khác của [[Liên Xô]] là bắn hạ những [[máy bay ném bom]] của [[Hoa Kỳ|Mỹ]], tránh giao chiến dogfight (hỗn chiến). Máy bay tiêm kích dưới tốc độ âm thanh này (vận tốc tối đa là 0.93 Mach) được sử dụng có hiệu quả nhất trong đối đầu với các [[máy bay cường kích|máy bay tiêm kích-ném bom]] nặng nề, bay chậm (0.6-0.8 Mach) của Mỹ, như những máy bay ném bom chiến lược trụ cột của Mỹ (như [[Boeing B-50 Superfortress|B-50]] hay [[Convair B-36|B-36]] (cả hai loại máy bay này đều trang bị động cơ piston). Thậm chí khi mục tiêu đã có đủ thời gian cảnh báo trước và thả bớt trọng lượng nhằm tăng tốc độ để tẩu thoát, thì việc đó cũng là đủ để chúng phải từ bỏ nhiệm vụ ném bom của mình.
Theo thời gian, [[Không quân Hoa Kỳ]] đã đưa vào hoạt động những máy bay ném bom chiến lược có tốc độ hành trình đạt siêu âm như [[Convair B-58 Hustler|B-58 Hustler]] và [[General Dynamics F-111|FB-111]], bấy giờ, MiG-17 đã trở thành máy bay lỗi thời trong biên chế của [[Lực lượng Phòng không Xô viết|Lực lượng phòng không Xô viết]] và được thay thế bởi những [[máy bay tiêm kích đánh chặn]] siêu âm như [[Mikoyan-Gurevich MiG-21|MiG-21]] và [[Mikoyan-Gurevich MiG-23|MiG-23]].
[[Tập tin:Luu Huy Chao & Le Hai.JPG|thumb| 250px240px|[[Lưu Huy Chao]] và [[Lê Hải]], 2 phi công MiG-17 của Việt Nam, mỗi người đã bắn rơi 6 máy bay Mỹ.]] ▼[[Tập tin:VPAF pilots with MiG-17s.jpg|right|thumb|250px|Phi công MiG-17 thuộc Trung đoàn tiêm kích 923 của Việt Nam: [[Lưu Huy Chao]] (hạ 6 máy bay Mỹ), [[Lê Hải]] (hạ 6 máy bay Mỹ), [[Mai Đức Tài]] (hạ 2 máy bay Mỹ) và [[Hoàng Văn Kỳ]] (hạ 4 máy bay Mỹ, hy sinh ngày 5/6/1967). Phi đội 4 người này đã hạ 1 chiếc [[F-4 Phantom]] vào 24/6/1967 và 1 chiếc [[F-105]] vào ngày kế tiếp.]]
▲[[Tập tin:Luu Huy Chao & Le Hai.JPG|thumb|250px|[[Lưu Huy Chao]] và [[Lê Hải]], 2 phi công MiG-17 của Việt Nam, mỗi người đã bắn rơi 6 máy bay Mỹ.]]
Dù vậy, đã có hơn 20 quốc gia đã sử dụng MiG-17. MiG-17 đã trở thành một máy bay tiêm kích tiêu chuẩn trong không quân các nước thuộc khối [[Khối Warszawa|Hiệp ước Vácxava]] vào cuối thập niên 1950 và đầu thập niên 1960. MiG-17 cũng được nhiều nước khác mua, chủ yếu tại [[Châu Phi]] và [[Châu Á]], bao gồm những nước trung lập hay đồng minh với Liên Xô.
MiG-17 không được sử dụng trong [[Chiến tranh Triều Tiên]], nhưng nó đã tham gia chiến đấu trong các cuộc chiến tại [[eo biển Đài Loan]] giữa [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] (Trung Quốc) và [[Trung Hoa Dân Quốc|Trung Hoa Dân quốc]] (Đài Loan), khi những chiếc MiG-17 của Trung Quốc chạm trán với [[North American F-86 Sabre|F-86]] của Đài Loan vào năm [[1958]].
MiG-17 đã trở thành máy bay tiêm kích đánh chặn chính trong [[Không quân Nhân dân Việt Nam]] vào năm [[1965]] . Tuy đã rất lạc hậu vào thời điểm đó, song nhờ chiến thuật hợp lý, những chiếc MiG-17 đã tham chiến và giành những thắng lợi đáng kể trước các máy bay chiến đấu hiện đại của Hoa Kỳ trong [[Chiến tranh Việt Nam]], khi chúng kết hợp chiến đấu cùng với máy bay [[Mikoyan-Gurevich MiG-21|MiG-21]] và [[Mikoyan-Gurevich MiG-19|MiG-19]]. Một số phi công Việt Nam, thực tế thích MiG-17 hơn MiG-21, nó có khả năng bẻ ngoặt nhanh hơn hơn dù tốc độ bay thẳng không nhanh bằng MiG-21. ▼MiG-17 đã giành chiến thắng đầu tiên vào ngày 29 tháng 7 năm 1953. Oanh tạc cơ trinh sát RB-50G của Mỹ đã xâm phạm không phận của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị [[Kazakhstan]]. Hai chiếc máy bay tiêm kích MiG-17 đã cất cánh từ sân bay Nikolaevka để đánh chặn. Sau khi thấy MiG-17, phi cơ Mỹ đã khai hỏa súng máy 12,7mm khiến một máy bay tiêm kích đã bị hư hại. Bị tấn công trước, các máy bay MiG-17 đã bắn hạ chiếc RB-50 bằng pháo 23mm. Trong số 17 phi công Mỹ, chỉ có một người sống sót và bị bắt giữ trên mặt đất.
[[Tập tin:Mikoyan-Gurevich MiG-17 Fresco USAF.jpg|nhỏ| 250px200px|MiG-17 sơn cờ của Không quân Nhân dân Việt Nam]] ▼
Sau vụ việc, các phi côngNgười Mỹ đã cảm thấybị chấn động vào năm [[1965]] khi những chiếc MiG-17 cũ, khôngbay cóchậm radar và tên lửa, vận tốc tối đa chỉ đạt Mach 0,9hơn nhưng lại bắn hạ được máy bay tiêm kích-ném bom [[Republic F-105 Thunderchief|F-105 Thunderchief]] hiện đại (tốc độ Mach -2 , mang được tên lửaở vàmiền radarBắc đờiViệt mới)Nam. Để khắc phục khả năng không chiến với những máy bay tiêm kích nhỏ và nhanh nhẹn như những máy bay MiG, Mỹ đã thành lập [[huấn luyện không chiến khác biệt]] (DACT) trong chương trình huấn luyện của [[TOPGUN]], người Mỹ đã phải sử dụng những máy bay [[Douglas A-4 Skyhawk|A-4 Skyhawk]] và [[Northrop F-5|F-5 Freedom Fighter]] bay dưới tốc độ âm thanh để đóng giả làm những máy bay MiG-17. [[Hải quân Hoa Kỳ]] cũng thành lập những phi đội trang bị của ''đối phương'' (tức là sử dụng máy bay đóng giả làm máy bay đối phương'') với những chiếc A-4 nhanh nhẹn để thực hành tấn công những máy bay trong chương trình DACT. ▼Vào mùa hè năm 1954, Liên Xô đã chuyển giao cho Bulgaria một nhóm máy bay MiG-17PF để chống lại những máy bay [[A-26 Invader]] của Mỹ gần như mỗi đêm đều xâm phạm không phận nước này. MiG-17 đã tuần tra trên bầu trời Bulgaria vào ban đêm. Trong 1 phi vụ tuần tra, phi công [[Anatoly Zhdanovich]] đã phát hiện 1 chiếc B-26, đuổi kịp nó gần biên giới với Hy Lạp, khai hỏa và bắn hạ chiếc B-26 .
MiG-17 cũng được Ai Cập, Syria sử dụng để chiến đấu chống lại Israel trong các cuộc [[Xung đột Ả Rập-Israel]]. Trong cuộc khủng hoảng Suez năm 1956, Không quân Ai Cập có 12 chiếc MiG-17F. Đối thủ chính là các máy bay chiến đấu [[MD-454 Mystere]] và [[MD-450 Ouragan]] của Không quân Israel. Các chiếc MiG-17 của Ai Cập đã giành được một số chiến thắng trên không mà không bị tổn thất. Trong trận không chiến trên sân bay Cabrit, ba chiếc MiG-17 đã bắn hạ ba chiếc Mystere của Israel. Tuy nhiên, trong các cuộc chiến tranh Sáu ngày năm 1967, kết quả của MiG-17 khá nghèo nàn do nhiều nguyên nhân: phi công Ả Rập có trình độ thấp hơn so với phi công Israel, chiến thuật của quân Ả Rập không hợp lý, và MiG-17 rõ ràng là đã lạc hậu so với các máy bay [[F-4 Phantom]] mới nhất không quân Israel.
Ít nhất 24 chiếc MiG-17 đã phục vụ trong [[Không quân Nigeria]] và được một nhóm gồm các phi công của Nigeria, [[Cộng hòa Dân chủ Đức|Đông Đức]], [[Nga]], [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]], [[Vương quốc Anh]], [[Úc]] lái trong thời gian xảy ra [[Nội chiến Nigeria]] 1967-1970. 4 chiếc MiG-17 đã được Liên Xô cung cấp khẩn cấp cho [[Sri Lanka]] trong [[Cuộc nổi dậy JVP 1971 (Sri Lanka)|cuộc nổi dậy 1971]], và chúng đã được sử dụng để ném bom và tấn công mặt đất trong cuộc xung đột. ▼
===Việt Nam===
▲MiG-17 đã trở thành máy bay tiêm kích đánh chặn chính trong [[Không quân Nhân dân Việt Nam]] vào năm [[1965]]. Tuy đã rất lạc hậu vào thời điểm đó, song nhờ chiến thuật hợp lý, những chiếc MiG-17 đã tham chiến và giành những thắng lợi đáng kể trước các máy bay chiến đấu hiện đại của Hoa Kỳ trong [[Chiến tranh Việt Nam]], khi chúng kết hợp chiến đấu cùng với máy bay [[Mikoyan-Gurevich MiG-21|MiG-21]] và [[Mikoyan-Gurevich MiG-19|MiG-19]]. Một số phi công Việt Nam, thực tế thích MiG-17 hơn MiG-21, nó có khả năng bẻ ngoặt nhanh hơn hơn dù tốc độ bay thẳng không nhanh bằng MiG-21.
▲[[Tập tin:Mikoyan-Gurevich MiG-17 Fresco USAF.jpg|nhỏ|250px|MiG-17 sơn cờ của Không quân Nhân dân Việt Nam]]
36 chiếc MiG-17F đầu tiên của Việt Nam được biên chế cho Trung đoàn tiêm kích 921 (Đoàn Sao đỏ) vào ngày 3/2/1964. Các phi công Việt Nam hoàn tất huấn luyện ở Trung Quốc, trở về nước vào ngày 6/8/1964 và tiếp tục huấn luyện tại sân bay Nội Bài. Ngoài các bài học chiến thuật, phi công Việt Nam cũng nghiên cứu hình dạng từng loại máy bay và chiến thuật của Mỹ để tìm ra chiến thuật hợp lý.
Vào ngày 4 tháng 4 năm 1965, MiG-17 đã giành chiến thắng đầu tiên trên bầu trời Việt Nam. Bốn phi công Việt Nam đã tấn công tám máy bay chiến đấu [[F-105 Thunderchief]] của Mỹ trên bầu trời Thanh Hóa, bắn hạ hai chiếc F-105. Ngày 4/4/1965 về sau được lấy làm Ngày truyền thống Không quân Nhân dân Việt Nam.
▲Sau vụ việc, các phi công Mỹ đã cảm thấy chấn động khi những chiếc MiG-17 cũ, không có radar và tên lửa, vận tốc tối đa chỉ đạt Mach 0,9 nhưng lại bắn hạ được máy bay tiêm kích-ném bom [[Republic F-105 Thunderchief|F-105 Thunderchief]] hiện đại (tốc độ Mach 2, mang được tên lửa và radar đời mới). Để khắc phục khả năng không chiến với những máy bay tiêm kích nhỏ và nhanh nhẹn như những máy bay MiG, Mỹ đã thành lập [[huấn luyện không chiến khác biệt]] (DACT) trong chương trình huấn luyện của [[TOPGUN]], người Mỹ đã phải sử dụng những máy bay [[Douglas A-4 Skyhawk|A-4 Skyhawk]] và [[Northrop F-5|F-5 Freedom Fighter]] bay dưới tốc độ âm thanh để đóng giả làm những máy bay MiG-17. [[Hải quân Hoa Kỳ]] cũng thành lập những phi đội trang bị của ''đối phương'' (tức là sử dụng máy bay đóng giả làm máy bay đối phương'') với những chiếc A-4 nhanh nhẹn để thực hành tấn công những máy bay trong chương trình DACT.
Đến năm 1965, Liên Xô chuyển cho Việt Nam phiên bản MiG-17PF mới hơn, có thể hoạt động trong mọi thời tiết nhờ radar RP-2 Izumrud, radar đo xa SRD-3 cho pháo và kính hồng ngoại SIV-52. Cấu hình vũ khí cũng thay đổi với ba pháo NR-23 23mm, thay cho một pháo N-37D 37mm và hai pháo NR-23 như phiên bản MiG-17F.
Không quân Nhân dân Việt Nam cũng khai thác tối đa sự phối hợp hoạt động đồng bộ của [[MiG-21]] với MiG-17 trong không chiến. Những chiếc tiêm kích MiG-17 bay ở tầm thấp dưới 3.000m đã đẩy những chiếc F-4 và F-105 của Mỹ từ độ cao thấp lên độ cao trung bình khoảng 5.000 đến 6.000m, nơi những chiếc MiG-21 đang phục kích tấn công đối phương.<ref>http://kienthuc.net.vn/vu-khi/nga-noi-gi-ve-cuoc-dau-mig21-va-f4-o-viet-nam2-287379.html</ref>.
Tiêm kích F-4 của Mỹ ban đầu không được trang bị pháo mà chỉ gắn tên lửa không đối không, khiến nó gặp bất lợi khi đối đầu với chiến thuật quần vòng của MiG-17. Các tên lửa đối không như [[AIM-7 Sparrow]] và [[AIM-9 Sidewinder]] của F-4 cũng chuyên đối phó oanh tạc cơ và tiêm kích từ xa, nên khó bắn trúng khi MiG-17 dùng chiến thuật cơ động liên tục ở tầm gần. [[Carl O. Schuster]], cựu sĩ quan hải quân Mỹ, nhận xét ''"Không quân Việt Nam đã đề ra những chiến thuật hiệu quả để tận dụng tối đa ưu điểm của MiG-17, hạn chế điểm yếu như tăng tốc chậm hoặc khó duy trì vòng lượn ở độ cao nhỏ. Việt Nam đã áp dụng chiến thuật 'đánh du kích trên trời' nhằm vào các biên đội cường kích Mỹ. Tính năng bay của MiG-17 hoàn toàn phù hợp với cách tiếp cận này... MiG-17 có tác động lớn với Mỹ cả về mặt công nghệ và tác chiến. Nó buộc các chỉ huy phải thay đổi chiến thuật, tới mức vượt xa kỳ vọng với một nhóm nhỏ tiêm kích cổ lỗ như vậy. Mọi tiêm kích Mỹ ra đời sau năm 1965 đều trang bị pháo để cận chiến. MiG-17 có thể coi là tiêm kích gây tác động lớn nhất với thiết kế chiến đấu cơ Mỹ sau cuộc chiến tại Việt Nam"''<ref>[https://vnexpress.net/the-gioi/mau-tiem-kich-tung-ha-guc-than-sam-con-ma-my-3986006.html Mẫu tiêm kích từng hạ gục Thần sấm, Con ma Mỹ]</ref>
Từ năm 1965 tới 1972, MiG-17 thuộc các Trung đoàn 921 và 923 được tuyên bố đã bắn rơi 71 máy bay Mỹ: 11 chiếc [[Vought F-8 Crusader|F-8 Crusader]], 16 chiếc [[Republic F-105 Thunderchief|F-105 Thunderchief]], 32 chiếc [[McDonnell Douglas F-4 Phantom II|F-4 Phantom II]], 2 chiếc [[Douglas A-4 Skyhawk|A-4 Skyhawk]], 7 chiếc [[Douglas A-1 Skyraider|A-1 Skyraider]], 1 chiếc [[Douglas C-47 Skytrain|C-47]], 1 chiếc trực thăng [[Sikorsky S-61R|Sikorsky CH-3]]C và 1 chiếc máy bay không người lái [[Ryan Firebee]].<ref>Toperczer 2001, pp. 88, 89, 90.</ref> Đổi lại, phía Việt Nam bị tổn thất 63 chiếc MiG-17 trong không chiến và một số chiếc khác rơi do trục trặc. 3 phi công MiG-17 của Việt Nam đã đạt cấp Ace (bắn hạ từ 5 máy bay địch trở lên) là [[Nguyễn Văn Bảy (A)]] (hạ 7 chiếc), [[Lưu Huy Chao]] và [[Lê Hải]] (mỗi người hạ 6 chiếc). Thậm chí, phía Việt Nam còn dùng MiG-17 tập kích thành công vào các tàu [[Hải quân Mỹ]]. Ngày [[19 tháng 4]] năm 1972, hai chiếc [[Mikoyan-Gurevich MiG-17|MiG-17]] mang bom 250 kg, do [[Nguyễn Văn Bảy (B)|Nguyễn Văn Bảy]] và [[Lê Xuân Dị]] xuất phát từ sân bay dã chiến tại [[Gát]] (đường băng bàng đất) đã tấn công làm tàu [[USS Higbee (DD-806)]] bốc cháy hư hại nặng, phải kéo về Philippin để sửa chữa, tàu [[USS Oklahoma City (CLG-5)|USS Oklahoma City (CL-91)]] bị thương. Đây cũng là lần đầu tiên - rất hy hữu trong lịch sử thế giới, không quân Việt Nam sử dụng MiG-17, vốn làm tiêm kích đối không, cải tiến mang bom và đánh theo phương pháp "lia thia" để tập kích vào tàu hải quân.
▲MiG-17 cũng được sử dụng để chiến đấu chống lại Israel trong các cuộc [[Xung đột Ả Rập-Israel]]. Ít nhất 24 chiếc MiG-17 đã phục vụ trong [[Không quân Nigeria]] và được một nhóm gồm các phi công của Nigeria, [[Cộng hòa Dân chủ Đức|Đông Đức]], [[Nga]], [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]], [[Vương quốc Anh]], [[Úc]] lái trong thời gian xảy ra [[Nội chiến Nigeria]] 1967-1970. 4 chiếc MiG-17 đã được Liên Xô cung cấp khẩn cấp cho [[Sri Lanka]] trong [[Cuộc nổi dậy JVP 1971 (Sri Lanka)|cuộc nổi dậy 1971]], và chúng đã được sử dụng để ném bom và tấn công mặt đất trong cuộc xung đột.
Thậm chí, phía Việt Nam còn dùng MiG-17 tập kích thành công vào các tàu [[Hải quân Mỹ]]. Ngày [[19 tháng 4]] năm 1972, hai chiếc [[Mikoyan-Gurevich MiG-17|MiG-17]] mang bom 250 kg, do [[Nguyễn Văn Bảy (B)|Nguyễn Văn Bảy]] và [[Lê Xuân Dị]] xuất phát từ sân bay dã chiến tại [[Gát]] (đường băng bàng đất) đã dùng bom tấn công tàu [[USS Higbee (DD-806)]] khiến nó bốc cháy hư hại nặng, phải kéo về Philippin để sửa chữa, tàu [[USS Oklahoma City (CLG-5)|USS Oklahoma City (CL-91)]] bị thương. Đây cũng là lần đầu tiên - rất hy hữu trong lịch sử thế giới, khi chiếc MiG-17 vốn là tiêm kích đối không, lại được cải tiến mang bom và ném theo phương pháp "lia thia" để tập kích vào tàu hải quân.
== Các biến thể ==
* {{Flagicon|Tanzania}} [[Tanzania]]
* {{Flagicon|Uganda}} [[Uganda]]
* {{Flagicon|Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}} [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]]
* {{Flagicon|Việt Nam}} [[Việt Nam]]
* {{Flagicon|Yemen}} [[Yemen]]
| 