|
'''Nhóm lập quốc Hoa Kỳ''' hay '''cácCác Kiến Quốc Phụ''' ([[tiếng Anh]]: ''Founding Fathers of the United States'' hay ''Founding Fathers'') là một nhóm gồm các cá nhân củađã đứng lên thống nhất và lãnh đạo [[mười ba thuộc địa]] Anh ở [[Bắc Mỹ]] đã dẫn đầutrong cuộc [[cáchCách mạng Mỹ]] chống lại thẩm quyền của [[Vương quốc Anh và(1707–1800)|Vương thànhquốc lập Hoa KỳAnh]]. ThuậtĐồng ngữ cũng được sử dụng hẹp hơnthời, đặcnhững biệtnhân đềvật cậpnày đếncòn nhữnggóp ngườiphần đãxây kýdựng kếtnền Tuyênmóng bốđể Độcthành lập năm[[Chính 1776quyền hoặcliên nhữngbang ngườiHoa đãKỳ|chính đượcphủ ủyHoa quyềnKỳ]] chodựa Côngtheo ước[[chủ Hiếnnghĩa phápcộng nămhòa]] 1787trong vàkhoảng thamthời giagian soạncuối thảothế Hiếnkỷ pháp18. đềCác xuấtthành củaviên Hoatrong Kỳ.nhóm Mộtlập tậpquốc hợpđến contừ khácnhiều baotầng gồmlớp nhữngkinh ngườitế-xã đãhội, kýthuộc kếtcác Hiệpdân hộitộc Lụckhác địanhau hoặcvà [[cáccó Điềunghề khoảnnghiệp củakhác Liên minh]]<ref>Stanfield, Jacknhau. Một ''America'ssố Foundingnhân Fathers:vật Whotrong Arenhóm They?lập Thumbnailquốc Sketcheskhông ofcó 164kinh Patriots''nghiệm (Universal-Publishers,chính 2001).</ref>trị. Trong phần lớn thế kỷ 19, họnhững cá nhân này được gọi là "Người sáng lập" hoặc "Tổ phụ". Đến năm 1916, [[Tổng thống Hoa Kỳ|Tổng thống]] [[Warren G. Harding]] đã dùng cụm từ ''Founding Fathers'' để đặt tên cho nhóm này.
MộtVào sốnăm 1973, nhà sử học đã[[Richard ápB. dụngMorris]] thuậtđã ngữxác "Ngườiđịnh 7 thành lậpviên tổchủ tiên"chốt cho mộtcủa nhóm lớnlập hơn,quốc baodựa gồmtrên khôngvai chỉtrò nhữngquan Ngườitrọng kýcủa tênhọ vàtrong ngườiviệc biênxây soạndựng màmột còncơ cả những người, dù làcấu chính trịphủ gia, luật gia, chính khách, lính, nhà ngoại giao hay công dân bình thường, đã tham gia chiến thắng Mỹ độc lập và tạo ra Hoa Kỳ<ref name="Bernstein">Rmới. B.Các Bernstein,cá ''Thenhân Foundingnày Fathersbao Reconsidered''bao (New York and Oxford: Oxford University Press, 2009).</ref>. Nhà sử học Richard B. Morris năm 1973 đã xác định 7 nhân vật chính saugồm: [[John Adams]], [[Benjamin Franklin]], [[Alexander Hamilton]], [[John Jay]], [[Thomas Jefferson]], [[James Madison]], và [[George Washington]].<ref name="MorrisSeven">Richard B. Morris, ''Seven Who Shaped Our Destiny: The Founding Fathers as Revolutionaries'' (New York: Harper & Row, 1973).</ref> Adams, Jefferson, và Franklin làm việc trong ủy[[Ủy ban Năm người]] (tiếng Anh: ''Committee of Five'') có trách nhiệm soạn thảo [[Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ|Tuyên ngôn Độc lập]]. Hamilton, Madison, và Jay là các tác giả của tập [[Luận cương Chủ nghĩa Liên bang|''Luận cương Chủ nghĩa Liên bang'']] (tiếng Anh: ''The Federalist Papers,'') nhằm ủng hộ việc phê chuẩn [[Hiến pháp Hoa Kỳ|Hiến pháp]]. Sau này, khi Jay và Adams soạn thảo bản Hiến pháp riêng cho tiểu bang của họ là [[New York (tiểu bang)|New York]] (1777) và [[Massachusetts]] (1780), cả hai đều sử dụng ngôn từ tương đồng với bản Hiến pháp Liên bang trước đó. Jay, Adams và Franklin đã đàm phán [[Hiệp ướcđịnh Paris (1783)]] rằngđể chính sẽthức chấm dứt Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ<ref>{{Chú thích web | url = http://www.pbs.org/newshour/rundown/forgotten-founding-father/ | tiêu đề = What you should know about forgotten founding father John Jay | tác giả 1 = | ngày = | ngày truy cập = 6 tháng 4 năm 2017 | nơi xuất bản = PBS NewsHour | ngôn ngữ = }}</ref>. Washington chỉđóng huyvai trò vừa là [[Tổng tư lệnh]] của [[Lục quân độiLục cáchđịa]] mạngvà vừa là chủ tịch của [[Hội nghị Hiến pháp (Hoa Kỳ)|Hội nghị Lập hiến]]. TấtSau này, tất cả đều phục vụ ở các vị trí quan trọng trong giai đoạn đầu của chính phủ sớmcủa Hoa Kỳ. Washington, Adams, Jefferson, Madison là 4 vị [[Tổng thống Hoa Kỳ]] đầu tiên. Trong khi đó, Jay là [[Chánh án Tòa án Tối cao Hoa Kỳ|Chánh án]] đầu tiên của [[Tòa án Tối cao Hoa Kỳ|Toà án Tối Cao Hoa Kỳ]], Hamilton là người đầu tiên giữ chức vụ [[Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ|Bộ trưởng Tài chính]], còn Franklin thì trở thành một nhà lãnh đạo cấp cao của Hoa Kỳ, và sau này trở thành [[Thống đốc Pennsylvania|Thống đốc]] [[Thịnh vượng chung Pennsylvania]].
Một số nhà sử học đã áp dụng thuật ngữ "Người thành lập tổ tiên" cho một nhóm lớn hơn, bao gồm không chỉ những người ký tên và người biên soạn Hiến pháp mà còn cả những người, dù là chính trị gia, luật gia, chính khách, lính, nhà ngoại giao hay công dân bình thường, đã tham gia cuộc chiến tranh giành độc lập và khai sinh nước Hoa Kỳ<ref name="Bernstein">R. B. Bernstein, ''The Founding Fathers Reconsidered'' (New York and Oxford: Oxford University Press, 2009).</ref>.
Thuật ngữ ''Founding Fathers'' đôi khi cũng được sử dụng hẹp hơn để đề cập đến những người đã ký kết bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 mặc dù 4 nhà lập quốc quan trọng là George Washington, John Jay, Alexander Hamilton, và James Madison chưa từng ký bản Tuyên ngôn năm đó. Đồng thời, cần hiểu rằng những người đã ký bản Tuyên ngôn Độc lập (''Signer'') không hoàn toàn phải là những cá nhân đã xây dựng nền móng cho chính phủ Hoa Kỳ (''Framer''). [[Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Hoa Kỳ]] đã định nghĩa rằng những người xây dựng nền móng cho chính phủ (''Framer'') là 55 cá nhân được đề cử để đại diện cho mỗi bang tham dự Đại hội Lập hiến năm 1787 và đóng góp vào công cuộc xây dựng bản thảo của Hiến pháp. Trong tổng số 55 người tham dự Đại hội năm đó, chỉ có 39 người đã ký bản thảo của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Hai cách hiểu khác của nhóm Lập quốc bao gồm: 1) những người đã ký kết bản thảo [[Hiệp hội Lục địa]] (tiếng Anh: ''Continental Association'') - một lệnh cấm thương mại cũng như là đòn đánh tập thể đầu tiên của người Mỹ vào Anh nhằm phản đối sự kiểm soát cũng như việc ban hành Đạo luật Không thể Dung thứ (tiếng Anh: Intolerable Act) của phía Anh; 2) những cá nhân đã ký [[Các điều khoản Hợp bang|Các Điều khoản Hợp bang]] - văn bản Hiến pháp đầu tiêng của Hoa Kỳ<ref>Stanfield, Jack. ''America's Founding Fathers: Who Are They? Thumbnail Sketches of 164 Patriots'' (Universal-Publishers, 2001).</ref>.
<br />
==Tham khảo==
|
