Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Công nghệ gene”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
→‎Chú thích: hết sơ khai
n replaced: ) → ), . → . (7), ; → ;, . <ref → .<ref (45) using AWB
Dòng 92:
 
=== Nông nghiệp ===
[[Tập tin:Bt_plants.png|liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp%20tin tin:Bt_plants.png|nhỏ|Bt-toxin có trong lá [[Lạc|đậu phộng]] (hình dưới) bảo vệ nó khỏi bị hư hại trên diện rộng do [[ấu trùng]] [[Elasmopalpus lignosella|sâu đục thân nhỏ hơn]] gây ra (hình trên). <ref>{{Chú thích web|url=http://ars.usda.gov/is/ar/archive/nov99/pest1199.htm|tựa đề=Tifton, Georgia: A Peanut Pest Showdown|tác giả=Suszkiw|tên=Jan|ngày=November 1999|website=Agricultural Research magazine|ngày truy cập=23 November 2008}}</ref>]]
Một trong những ứng dụng nổi tiếng nhất và [[ Tranh cãi về thực phẩm biến đổi gen|gây tranh cãi]] của kỹ thuật gen là tạo ra và sử dụng [[Cây trồng biến đổi gen|cây trồng]] [[Động vật biến đổi gen|biến đổi gen]] hoặc [[Động vật biến đổi gen|vật nuôi biến đổi gen]] để sản xuất [[thực phẩm biến đổi gen]] . Các loại cây trồng đã được phát triển để tăng sản lượng, tăng khả năng chống chịu với [[ Căng thẳng phi sinh học|các căng thẳng phi sinh học]], thay đổi thành phần của thực phẩm hoặc để tạo ra các sản phẩm mới. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Magaña-Gómez JA, de la Barca AM|date=January 2009|title=Risk assessment of genetically modified crops for nutrition and health|journal=Nutrition Reviews|volume=67|issue=1|pages=1–16|doi=10.1111/j.1753-4887.2008.00130.x|pmid=19146501}}</ref>
 
Những cây trồng đầu tiên được công bố thương mại trên quy mô lớn đã cung cấp khả năng bảo vệ khỏi côn trùng gây hại hoặc khả năng chống chịu [[thuốc diệt cỏ]] . Các cây trồng kháng nấm và vi rút cũng đã được phát triển hoặc đang trong quá trình phát triển. <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Islam|first=Aparna|year=2008|title=Fungus Resistant Transgenic Plants: Strategies, Progress and Lessons Learnt|journal=Plant Tissue Culture and Biotechnology|volume=16|issue=2|pages=117–38|doi=10.3329/ptcb.v16i2.1113|doi-access=free}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://www.gmo-compass.org/eng/agri_biotechnology/breeding_aims/148.disease_resistant_crops.html|tựa đề=Disease resistant crops|nhà xuất bản=GMO Compass|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20100603215011/http://www.gmo-compass.org/eng/agri_biotechnology/breeding_aims/148.disease_resistant_crops.html|ngày lưu trữ=3 June 2010}}</ref> Điều này làm cho việc quản lý côn trùng và cỏ dại của cây trồng dễ dàng hơn và có thể gián tiếp tăng năng suất cây trồng. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Demont M, Tollens E|year=2004|title=First impact of biotechnology in the EU: Bt maize adoption in Spain|journal=Annals of Applied Biology|volume=145|issue=2|pages=197–207|doi=10.1111/j.1744-7348.2004.tb00376.x}}</ref> <ref name="Biodiversity">{{Chú thích sách|url=https://archive.org/details/sustaininglifeho00eric|title=Sustaining Life|last=Chivian|first=Eric|last2=Bernstein|first2=Aaron|publisher=Oxford University Press, Inc|year=2008|isbn=978-0-19-517509-7|name-list-format=vanc|url-access=registration}}</ref> Các cây trồng biến đổi gen trực tiếp cải thiện năng suất bằng cách thúc đẩy tăng trưởng hoặc làm cho cây cứng cáp hơn (bằng cách cải thiện khả năng chịu mặn, lạnh hoặc hạn hán) cũng đang được phát triển. <ref name="Deborah B. Whitman 200020002">{{Chú thích web|url=http://www.csa.com/discoveryguides/gmfood/overview.php|tựa đề=Genetically Modified Foods: Harmful or Helpful?|tác giả=Whitman|tên=Deborah B.|năm=2000}}</ref> Vào năm 2016, [[Cá hồi AquAdvantage|cá hồi]] đã được biến đổi gen với hormone tăng trưởng để đạt kích thước trưởng thành bình thường nhanh hơn nhiều. <ref name="Genetically Engineered Salmon">{{Chú thích báo|url=https://www.nytimes.com/2015/11/20/business/genetically-engineered-salmon-approved-for-consumption.html?_r=0|title=Genetically Engineered Salmon Approved for Consumption|last=Pollack|first=Andrew|date=19 November 2015|work=The New York Times|access-date=21 April 2016}}</ref>
 
GMO đã được phát triển để thay đổi chất lượng sản phẩm bằng cách tăng giá trị dinh dưỡng hoặc cung cấp chất lượng hoặc số lượng hữu ích hơn trong công nghiệp. <ref name="Deborah B. Whitman 20002">{{Chú thích web|url=http://www.csa.com/discoveryguides/gmfood/overview.php|tựa đề=Genetically Modified Foods: Harmful or Helpful?|tác giả=Whitman|tên=Deborah B.|năm=2000}}</ref> [[Khoai tây Amflora|Khoai]] tây [[Khoai tây Amflora|Amflora]] tạo ra một hỗn hợp tinh bột hữu ích hơn trong công nghiệp. [[ Đậu tương biến đổi gen|Đậu nành]] và [[ Cải dầu biến đổi gen|hạt cải]] đã được biến đổi gen để tạo ra nhiều loại dầu tốt cho sức khỏe. <ref>Rapeseed (canola) has been genetically engineered to modify its oil content with a gene encoding a "12:0 thioesterase" (TE) enzyme from the California bay plant ([[Umbellularia californica]]) to increase medium length fatty acids, see: [http://www.geo-pie.cornell.edu/traits/altoil.html Geo-pie.cornell.edu] {{Webarchive}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Bomgardner MM|year=2012|title=Replacing Trans Fat: New crops from Dow Chemical and DuPont target food makers looking for stable, heart-healthy oils|url=http://cen.acs.org/articles/90/i11/Replacing-Trans-Fat.html|journal=Chemical and Engineering News|volume=90|issue=11|pages=30–32|doi=10.1021/cen-09011-bus1}}</ref> Thực phẩm biến đổi gen đầu tiên được thương mại hóa là [[ Flavr Savr|cà chua]] có khả năng làm chậm quá trình chín, làm tăng [[Thời hạn bảo quản lâu nhất|thời hạn sử dụng]] . <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Kramer|first=Matthew G.|last2=Redenbaugh|first2=Keith|date=1994-01-01|title=Commercialization of a tomato with an antisense polygalacturonase gene: The FLAVR SAVR™ tomato story|journal=Euphytica|language=en|volume=79|issue=3|pages=293–97|doi=10.1007/BF00022530|issn=0014-2336}}</ref>
 
Thực vật và động vật đã được thiết kế để tạo ra những vật liệu mà chúng không thường làm ra. [[ Dược phẩm (di truyền học)|Dược phẩm]] sử dụng cây trồng và vật nuôi làm lò phản ứng sinh học để sản xuất vắc-xin, thuốc trung gian hoặc chính thuốc; sản phẩm hữu ích được tinh chế từ thu hoạch và sau đó được sử dụng trong quy trình sản xuất dược phẩm tiêu chuẩn. <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Marvier|first=Michelle|year=2008|title=Pharmaceutical crops in California, benefits and risks. A review|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00886450/file/hal-00886450.pdf|journal=Agronomy for Sustainable Development|volume=28|issue=1|pages=1–9|doi=10.1051/agro:2007050}}</ref> Bò và dê đã được thiết kế để vắt thuốc và các protein khác trong sữa của chúng, và vào năm 2009, FDA đã phê duyệt một loại thuốc được sản xuất từ sữa dê. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.fda.gov/AnimalVeterinary/NewsEvents/FDAVeterinarianNewsletter/ucm190728.htm|tựa đề=FDA Approves First Human Biologic Produced by GE Animals|nhà xuất bản=US Food and Drug Administration}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://www.scidev.net/en/news/gm-cow-milk-could-provide-treatment-for-blood-dis.html|tựa đề=GM cow milk 'could provide treatment for blood disease'|tác giả=Rebêlo|tên=Paulo|ngày=15 July 2004|nhà xuất bản=SciDev}}</ref>
 
=== Các ứng dụng khác ===
Kỹ thuật di truyền có những ứng dụng tiềm năng trong bảo tồn và quản lý khu vực tự nhiên. Việc chuyển gen thông qua [[ Véc tơ virut|các vectơ vi rút]] đã được đề xuất như một phương tiện kiểm soát các loài xâm lấn cũng như tiêm phòng các loài động vật bị đe dọa khỏi dịch bệnh. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Angulo E, Cooke B|date=December 2002|title=First synthesize new viruses then regulate their release? The case of the wild rabbit|journal=Molecular Ecology|volume=11|issue=12|pages=2703–9|doi=10.1046/j.1365-294X.2002.01635.x|pmid=12453252|hdl-access=free}}</ref> Cây chuyển gen đã được đề xuất như một cách để tạo khả năng chống lại mầm bệnh trong các quần thể hoang dã. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Adams JM, Piovesan G, Strauss S, Brown S|date=2 August 2002|title=The Case for Genetic Engineering of Native and Landscape Trees against Introduced Pests and Diseases|journal=Conservation Biology|volume=16|issue=4|pages=874–79|doi=10.1046/j.1523-1739.2002.00523.x}}</ref> Với những rủi ro ngày càng tăng của [[ Maladaptation|maladaptation]] trong các sinh vật như là kết quả của sự thay đổi khí hậu và xáo trộn khác, thích ứng tạo điều kiện thông qua tinh chỉnh gen có thể là một giải pháp để giảm thiểu rủi ro tuyệt chủng. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Thomas MA, Roemer GW, Donlan CJ, Dickson BG, Matocq M, Malaney J|date=September 2013|title=Ecology: Gene tweaking for conservation|journal=Nature|volume=501|issue=7468|pages=485–6|doi=10.1038/501485a|pmid=24073449|doi-access=free}}</ref> Các ứng dụng của công nghệ gen trong bảo tồn cho đến nay chủ yếu là lý thuyết và chưa được đưa vào thực tế.
 
Kỹ thuật di truyền cũng đang được sử dụng để tạo ra [[ Nghệ thuật vi sinh vật|nghệ thuật vi sinh vật]] . <ref>{{Chú thích web|url=http://www.nbcnews.com/id/17387568|tựa đề=Bio-artists bridge gap between arts, sciences: Use of living organisms is attracting attention and controversy|tác giả=Pasko|tên=Jessica M.|ngày=2007-03-04|nhà xuất bản=msnbc}}</ref> Một số vi khuẩn đã được biến đổi gen để tạo ra những bức ảnh đen trắng. <ref>{{Chú thích web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2005/12/1206_051206_bacteria_photos.html|tựa đề=Genetically Modified Bacteria Produce Living Photographs|tác giả=Jackson|tên=Joab|ngày=6 December 2005|nhà xuất bản=National Geographic News}}</ref> Các mặt hàng mới lạ như hoa [[Hoa cẩm chướng|cẩm chướng]] màu hoa oải hương, <ref name="physorg">Phys.Org website. 4 April 2005 [http://www.physorg.com/news3581.html "Plant gene replacement results in the world's only blue rose"].</ref> [[hoa hồng xanh]], <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Katsumoto Y, Fukuchi-Mizutani M, Fukui Y, Brugliera F, Holton TA, Karan M, Nakamura N, Yonekura-Sakakibara K, Togami J, Pigeaire A, Tao GQ, Nehra NS, Lu CY, Dyson BK, Tsuda S, Ashikari T, Kusumi T, Mason JG, Tanaka Y|date=November 2007|title=Engineering of the rose flavonoid biosynthetic pathway successfully generated blue-hued flowers accumulating delphinidin|journal=Plant & Cell Physiology|volume=48|issue=11|pages=1589–600|citeseerx=10.1.1.319.8365|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> và [[Cá huỳnh quang|cá phát sáng]] <ref>Published PCT Application WO2000049150 "Chimeric Gene Constructs for Generation of Fluorescent Transgenic Ornamental Fish." National University of Singapore</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Stewart CN|date=April 2006|title=Go with the glow: fluorescent proteins to light transgenic organisms|url=http://plantsciences.utk.edu/pdf/stewart-TIBTECH-FPs-2006.pdf|journal=Trends in Biotechnology|volume=24|issue=4|pages=155–62|doi=10.1016/j.tibtech.2006.02.002|pmid=16488034}}</ref> cũng đã được sản xuất thông qua kỹ thuật gen.
 
== Quy định ==
Quy định về công nghệ gen liên quan đến các phương pháp tiếp cận mà các chính phủ thực hiện để đánh giá và quản lý các rủi ro liên quan đến việc phát triển và phát hành GMO. Sự phát triển của một khung pháp lý bắt đầu vào năm 1975, tại [[ Khu tổ chức hội nghị Asilomar|Asilomar]], California. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Berg P, Baltimore D, Boyer HW, Cohen SN, Davis RW, Hogness DS, Nathans D, Roblin R, Watson JD, Weissman S, Zinder ND|date=July 1974|title=Letter: Potential biohazards of recombinant DNA molecules|url=http://beck2.med.harvard.edu/week13/The%20Science%20Letter.pdf|journal=Science|volume=185|issue=4148|pages=303|bibcode=1974Sci...185..303B|doi=10.1126/science.185.4148.303|pmc=388511|pmid=4600381}}</ref> Cuộc [[ Hội nghị Asilomar về DNA tái tổ hợp|họp Asilomar đã]] đề xuất một bộ hướng dẫn tự nguyện về việc sử dụng công nghệ tái tổ hợp. <ref name="ReferenceA2ReferenceA">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Berg P, Baltimore D, Brenner S, Roblin RO, Singer MF|date=June 1975|title=Summary statement of the Asilomar conference on recombinant DNA molecules|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=72|issue=6|pages=1981–4|bibcode=1975PNAS...72.1981B|doi=10.1073/pnas.72.6.1981|pmc=432675|pmid=806076}}</ref> Khi công nghệ được cải thiện, Hoa Kỳ đã thành lập một ủy ban tại [[Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ|Văn phòng Khoa học và Công nghệ]], <ref name="McHughen2007">{{Chú thích tạp chí|vauthors=McHughen A, Smyth S|date=January 2008|title=US regulatory system for genetically modified [genetically modified organism (GMO), rDNA or transgenic] crop cultivars|journal=Plant Biotechnology Journal|volume=6|issue=1|pages=2–12|doi=10.1111/j.1467-7652.2007.00300.x|pmid=17956539}}</ref> đã chỉ định việc phê duyệt quy định về thực phẩm biến đổi gen cho USDA, FDA và EPA. <ref name=":7">{{Chú thích tạp chí|last=U.S. Office of Science and Technology Policy|date=June 1986|title=Coordinated framework for regulation of biotechnology; announcement of policy; notice for public comment|url=http://usbiotechreg.nbii.gov/CoordinatedFrameworkForRegulationOfBiotechnology1986.pdf|journal=Federal Register|volume=51|issue=123|pages=23302–50|pmid=11655807|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516173328/http://usbiotechreg.nbii.gov/CoordinatedFrameworkForRegulationOfBiotechnology1986.pdf|archive-date=16 May 2011}}</ref> [[ Nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học|Nghị định thư Cartagena về An toàn sinh học]], một hiệp ước quốc tế điều chỉnh việc chuyển giao, xử lý và sử dụng GMO, <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Redick, T.P.|year=2007|title=The Cartagena Protocol on biosafety: Precautionary priority in biotech crop approvals and containment of commodities shipments, 2007|journal=Colorado Journal of International Environmental Law and Policy|volume=18|pages=51–116}}</ref> đã được thông qua vào ngày 29 tháng 1 năm 2000. <ref>{{Chú thích web|url=http://bch.cbd.int/protocol/background/|tựa đề=About the Protocol|ngày=29 May 2012|website=The Biosafety Clearing-House (BCH)}}</ref> Một trăm năm mươi bảy quốc gia là thành viên của Nghị định thư và nhiều quốc gia sử dụng Nghị định thư này làm điểm tham chiếu cho các quy định của riêng mình. <ref name="Kimani">{{Chú thích web|url=http://www.agbioforum.org/v13n3/v13n3a02-gruere.htm#R13|tựa đề=AgBioForum 13(3): Implications of Import Regulations and Information Requirements under the Cartagena Protocol on Biosafety for GM Commodities in Kenya|ngày=28 October 2010}}</ref>
 
Tình trạng pháp lý và quản lý của thực phẩm biến đổi gen khác nhau tùy theo quốc gia, với một số quốc gia cấm hoặc hạn chế chúng, và một số quốc gia khác cho phép với các mức độ quy định khác nhau. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/|tựa đề=Restrictions on Genetically Modified Organisms|ngày=9 June 2015|nhà xuất bản=Library of Congress|ngày truy cập=24 February 2016}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://www.americanbar.org/content/newsletter/publications/aba_health_esource_home/aba_health_law_esource_1302_bashshur.html|tựa đề=FDA and Regulation of GMOs|tác giả=Bashshur|tên=Ramona|ngày=February 2013|nhà xuất bản=American Bar Association|ngày truy cập=24 February 2016}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Sifferlin|first=Alexandra|date=3 October 2015|title=Over Half of E.U. Countries Are Opting Out of GMOs|url=http://time.com/4060476/eu-gmo-crops-european-union-opt-out/|journal=Time}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://www.cfr.org/agricultural-policy/regulation-gmos-europe-united-states-case-study-contemporary-european-regulatory-politics/p8688|tựa đề=The Regulation of GMOs in Europe and the United States: A Case-Study of Contemporary European Regulatory Politics|tác giả=Lynch|tên=Diahanna|tác giả 2=Vogel|tên 2=David|ngày=5 April 2001|nhà xuất bản=Council on Foreign Relations|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20160929200540/http://www.cfr.org/agricultural-policy/regulation-gmos-europe-united-states-case-study-contemporary-european-regulatory-politics/p8688|ngày lưu trữ=29 September 2016|ngày truy cập=24 February 2016}}</ref> Một số quốc gia cho phép nhập khẩu thực phẩm biến đổi gen với sự cho phép, nhưng không cho phép trồng trọt (Nga, Na Uy, Israel) hoặc có quy định cho trồng trọt mặc dù chưa sản xuất sản phẩm biến đổi gen nào (Nhật Bản, Hàn Quốc). Hầu hết các quốc gia không cho phép trồng GMO đều cho phép nghiên cứu. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/|tựa đề=Restrictions on Genetically Modified Organisms - Law Library of Congress|ngày=22 January 2017}}</ref> Một số khác biệt rõ rệt nhất xảy ra giữa Hoa Kỳ và Châu Âu. Chính sách của Hoa Kỳ tập trung vào sản phẩm (không phải quá trình), chỉ xem xét các rủi ro khoa học có thể kiểm chứng và sử dụng khái niệm [[ Tương đương đáng kể|tương đương đáng kể]] . <ref name="Marsden">Emily Marden, Risk and Regulation: U.S. Regulatory Policy on Genetically Modified Food and Agriculture, 44 B.C.L. Rev. 733 (2003)</ref> Ngược lại, [[Liên minh châu Âu|Liên minh Châu Âu]] có những quy định về GMO nghiêm ngặt nhất trên thế giới. <ref name="Davison2010Davison20102">{{Chú thích tạp chí|last=Davison|first=John|year=2010|title=GM plants: Science, politics and EC regulations|journal=Plant Science|volume=178|issue=2|pages=94–98|doi=10.1016/j.plantsci.2009.12.005}}</ref> Tất cả GMO, cùng với [[Chiếu xạ thực phẩm|thực phẩm được chiếu xạ]], được coi là "thực phẩm mới" và được [[ Cơ quan an toàn thực phẩm châu Âu|Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu]] đánh giá dựa trên cơ sở khoa học, từng trường hợp cụ thể. Tiêu chí để ủy quyền thuộc bốn loại chính: "an toàn", "tự do lựa chọn", "ghi nhãn" và "truy xuất nguồn gốc". <ref name=":8">[http://www.gmo-compass.org/eng/regulation/regulatory_process/156.european_regulatory_system_genetic_engineering.html GMO Compass: The European Regulatory System.] {{Webarchive}} Retrieved 28 July 2012.</ref> Mức độ quy định ở các quốc gia trồng GMO khác nằm giữa Châu Âu và Hoa Kỳ.
 
Một trong những vấn đề quan trọng liên quan đến các cơ quan quản lý là liệu các sản phẩm GM có nên được dán nhãn hay không. [[Ủy ban châu Âu|Ủy ban Châu Âu]] cho rằng cần ghi nhãn bắt buộc và truy xuất nguồn gốc để cho phép lựa chọn sáng suốt, tránh [[ Quảng cáo sai|quảng cáo sai sự thật]] tiềm ẩn <ref name="EC1">{{Chú thích web|url=http://ec.europa.eu/food/food/animalnutrition/labelling/Reg_1829_2003_en.pdf|tựa đề=Regulation (EC) No 1829/2003 of the European Parliament and of the Council of 22 September 2003 On Genetically Modified Food And Feed|ngày=2003|website=Official Journal of the European Union|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20140120113714/http://ec.europa.eu/food/food/animalnutrition/labelling/Reg_1829_2003_en.pdf|ngày lưu trữ=20 January 2014|trích dẫn=The labeling should include objective information to the effect that a food or feed consists of, contains or is produced from GMOs. Clear labeling, irrespective of the detectability of DNA or protein resulting from the genetic modification in the final product, meets the demands expressed in numerous surveys by a large majority of consumers, facilitates informed choice and precludes potential misleading of consumers as regards methods of manufacture or production.}}</ref> và tạo điều kiện thu hồi sản phẩm nếu phát hiện ra tác dụng phụ đối với sức khỏe hoặc môi trường. <ref name="EC2">{{Chú thích web|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:32003R1830|tựa đề=Regulation (EC) No 1830/2003 of the European Parliament and of the Council of 22 September 2003 concerning the traceability and labeling of genetically modified organisms and the traceability of food and feed products produced from genetically modified organisms and amending Directive 2001/18/EC|ngày=2003|website=Official Journal L 268|nhà xuất bản=The European Parliament and the Council of the European Union|trang=24–28|trích dẫn=(3) Traceability requirements for GMOs should facilitate both the withdrawal of products where unforeseen adverse effects on human health, animal health or the environment, including ecosystems, are established, and the targeting of monitoring to examine potential effects on, in particular, the environment. Traceability should also facilitate the implementation of risk management measures in accordance with the precautionary principle. (4) Traceability requirements for food and feed produced from GMOs should be established to facilitate accurate labeling of such products.}}</ref> [[ Hiệp hội y tế hoa kì|Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ]] <ref name="AMA">{{Chú thích web|url=http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|tựa đề=Report 2 of the Council on Science and Public Health: Labeling of Bioengineered Foods|ngày=2012|nhà xuất bản=American Medical Association|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120907023039/http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|ngày lưu trữ=7 September 2012}}</ref> và [[ Hiệp hội vì sự tiến bộ của khoa học Hoa Kỳ|Hiệp hội Vì sự Tiến bộ của Khoa học Hoa Kỳ]] <ref name="AAAS">American Association for the Advancement of Science (AAAS), Board of Directors (2012). [http://www.aaas.org/sites/default/files/AAAS_GM_statement.pdf Statement by the AAAS Board of Directors On Labeling of Genetically Modified Foods], and associated [http://www.aaas.org/news/releases/2012/1025gm_statement.shtml Press release: Legally Mandating GM Food Labels Could Mislead and Falsely Alarm Consumers] {{Webarchive}}</ref> nói rằng việc không có bằng chứng khoa học về tác hại, ngay cả việc ghi nhãn tự nguyện cũng [[ Sợ hãi, không chắc chắn và nghi ngờ|gây hiểu lầm]] và sẽ báo động sai cho người tiêu dùng. Ghi nhãn các sản phẩm GMO trên thị trường là bắt buộc ở 64 quốc gia. <ref name="Burlington-2014">{{Chú thích báo|url=http://www.burlingtonfreepress.com/story/news/politics/2014/04/27/gmo-labeling-came-pass-vermont/8166519/|title=How GMO labeling came to pass in Vermont|last=Hallenbeck|first=Terri|date=2014-04-27|work=Burlington Free Press|access-date=2014-05-28}}</ref> Việc ghi nhãn có thể là bắt buộc cho đến mức hàm lượng GM ngưỡng (thay đổi giữa các quốc gia) hoặc tự nguyện. Ở Canada và Hoa Kỳ, việc dán nhãn thực phẩm GM là tự nguyện, <ref name="RegGMFood">{{Chú thích web|url=http://www.hc-sc.gc.ca/sr-sr/pubs/biotech/reg_gen_mod-eng.php|tựa đề=The Regulation of Genetically Modified Foods|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170610170104/http://www.hc-sc.gc.ca/sr-sr/pubs/biotech/reg_gen_mod-eng.php|ngày lưu trữ=10 June 2017|ngày truy cập=5 November 2012}}</ref> trong khi ở châu Âu, tất cả thực phẩm (bao gồm cả [[Thực phẩm tiện lợi|thực phẩm chế biến]] ) hoặc [[thức ăn chăn nuôi]] có chứa hơn 0,9% GMO đã được phê duyệt phải được dán nhãn. <ref name="Davison20102">{{Chú thích tạp chí|last=Davison|first=John|year=2010|title=GM plants: Science, politics and EC regulations|journal=Plant Science|volume=178|issue=2|pages=94–98|doi=10.1016/j.plantsci.2009.12.005}}</ref>
 
== Tranh cãi ==
Các nhà phê bình đã phản đối việc sử dụng kỹ thuật di truyền trên một số lý do, bao gồm các mối quan tâm về đạo đức, sinh thái và kinh tế. Nhiều mối quan tâm trong số này liên quan đến cây trồng biến đổi gen và liệu thực phẩm được sản xuất từ chúng có an toàn hay không và tác động của việc trồng chúng lên môi trường. Những tranh cãi này đã dẫn đến kiện tụng, tranh chấp thương mại quốc tế, và phản đối, và hạn chế quy định đối với các sản phẩm thương mại ở một số quốc gia. <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Sheldon|first=Ian M.|date=2002-03-01|title=Regulation of biotechnology: will we ever 'freely' trade GMOs?|journal=European Review of Agricultural Economics|volume=29|issue=1|pages=155–76|citeseerx=10.1.1.596.7670|doi=10.1093/erae/29.1.155|issn=0165-1587}}</ref>
 
Những cáo buộc rằng các nhà khoa học đang " [[ Đóng vai Chúa (đạo đức)|đóng vai Chúa]] " và các [[ Quan điểm tôn giáo về thực phẩm biến đổi gen|vấn đề tôn giáo khác]] đã được gán cho công nghệ này ngay từ đầu. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Dabrock P|date=December 2009|title=Playing God? Synthetic biology as a theological and ethical challenge|journal=Systems and Synthetic Biology|volume=3|issue=1–4|pages=47–54|doi=10.1007/s11693-009-9028-5|pmc=2759421|pmid=19816799}}</ref> Các vấn đề đạo đức khác được nêu ra bao gồm [[ Bằng sáng chế sinh học|cấp bằng sáng chế về sự sống]], <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Brown C|date=October 2000|title=Patenting life: genetically altered mice an invention, court declares|journal=CMAJ|volume=163|issue=7|pages=867–8|pmc=80518|pmid=11033718}}</ref> việc sử dụng quyền [[sở hữu trí tuệ]], <ref>{{Chú thích báo|url=http://sitn.hms.harvard.edu/flash/2015/the-patent-landscape-of-genetically-modified-organisms/|title=The Patent Landscape of Genetically Modified Organisms|last=Zhou|first=Wen|date=2015-08-10|work=Science in the News|access-date=2017-05-05}}</ref> mức độ ghi nhãn trên sản phẩm, <ref>{{Chú thích web|url=http://www.huffingtonpost.com/teen-vogue/why-the-new-gmo-foodlabel_b_9738698.html|tựa đề=Why The New GMO Food-Labeling Law Is So Controversial|tác giả=Puckett|tên=Lily|ngày=2016-04-20|website=Huffington Post|ngày truy cập=2017-05-05}}</ref> <ref>{{Chú thích báo|url=http://www.latimes.com/opinion/op-ed/la-oe-0412-miller-gmo-labels-unscientific-20160412-story.html|title=GMO food labels are meaningless|last=Miller|first=Henry|date=2016-04-12|work=Los Angeles Times|access-date=2017-05-05|issn=0458-3035}}</ref> kiểm soát nguồn cung cấp thực phẩm <ref>{{Chú thích báo|url=https://www.forbes.com/sites/stevensavage/2015/06/26/who-controls-the-food-supply/#449914fe2f9d|title=Who Controls The Food Supply?|last=Savage|first=Steven|work=Forbes|access-date=2017-05-05}}</ref> và tính khách quan của quy định quá trình. <ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=jGD7CwAAQBAJ&pg=PA156|title=Science, Risk, and Policy|last=Knight|first=Andrew J.|date=2016-04-14|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-28081-1|pages=156|name-list-format=vanc}}</ref> Mặc dù các nghi ngờ đã được đặt ra, <ref>{{Chú thích báo|url=https://www.nytimes.com/2016/10/30/business/gmo-promise-falls-short.html|title=Doubts About the Promised Bounty of Genetically Modified Crops|last=Hakim|first=Danny|date=2016-10-29|work=The New York Times|access-date=2017-05-05|issn=0362-4331}}</ref> về mặt kinh tế, hầu hết các nghiên cứu đều phát hiện ra việc trồng cây biến đổi gen có lợi cho nông dân. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Areal FJ, Riesgo L, Rodríguez-Cerezo E|date=2013-02-01|title=Economic and agronomic impact of commercialized GM crops: a meta-analysis|journal=The Journal of Agricultural Science|volume=151|issue=1|pages=7–33|doi=10.1017/S0021859612000111}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Finger|first=Robert|last2=El Benni|first2=Nadja|last3=Kaphengst|first3=Timo|last4=Evans|first4=Clive|last5=Herbert|first5=Sophie|last6=Lehmann|first6=Bernard|last7=Morse|first7=Stephen|last8=Stupak|first8=Nataliya|date=2011-05-10|title=A Meta Analysis on Farm-Level Costs and Benefits of GM Crops|url=https://www.research-collection.ethz.ch/bitstream/20.500.11850/42242/1/sustainability-03-00743.pdf|journal=Sustainability|volume=3|issue=5|pages=743–62|doi=10.3390/su3050743}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Klümper W, Qaim M|date=2014-11-03|title=A meta-analysis of the impacts of genetically modified crops|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=11|pages=e111629|bibcode=2014PLoSO...9k1629K|doi=10.1371/journal.pone.0111629|pmc=4218791|pmid=25365303}}</ref>
 
[[Dòng gen|Luồng gen]] giữa cây trồng biến đổi gen và cây trồng tương thích, cùng với việc tăng cường sử dụng [[thuốc diệt cỏ]] chọn lọc, có thể làm tăng nguy cơ phát triển " [[Thuốc diệt cỏ|siêu cỏ dại]] ". <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Qiu|first=Jane|year=2013|title=Genetically modified crops pass benefits to weeds|url=http://www.nature.com/news/genetically-modified-crops-pass-benefits-to-weeds-1.13517|journal=Nature|doi=10.1038/nature.2013.13517}}</ref> Các mối quan tâm khác về môi trường liên quan đến các tác động tiềm tàng đối với các sinh vật không phải mục tiêu, bao gồm [[Vi sinh vật|vi khuẩn đất]], <ref name=":1">{{Chú thích web|url=http://www.fao.org/docrep/003/X9602E/x9602e07.htm|tựa đề=GMOs and the environment|website=www.fao.org|ngày truy cập=2017-05-07}}</ref> và sự gia tăng các loài côn trùng gây hại thứ cấp và kháng thuốc. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Dively GP, Venugopal PD, Finkenbinder C|date=2016-12-30|title=Field-Evolved Resistance in Corn Earworm to Cry Proteins Expressed by Transgenic Sweet Corn|journal=PLOS ONE|volume=11|issue=12|pages=e0169115|bibcode=2016PLoSO..1169115D|doi=10.1371/journal.pone.0169115|pmc=5201267|pmid=28036388}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Qiu|first=Jane|date=2010-05-13|title=GM crop use makes minor pests major problem|journal=Nature News|citeseerx=10.1.1.464.7885|doi=10.1038/news.2010.242}}</ref> Nhiều tác động môi trường liên quan đến cây trồng biến đổi gen có thể mất nhiều năm mới được hiểu rõ và cũng rõ ràng trong các hoạt động nông nghiệp thông thường. <ref name=":1" /> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Gilbert N|date=May 2013|title=Case studies: A hard look at GM crops|journal=Nature|volume=497|issue=7447|pages=24–6|bibcode=2013Natur.497...24G|doi=10.1038/497024a|pmid=23636378|doi-access=free}}</ref> Với việc thương mại hóa [[ Cá biến đổi gen|cá biến đổi gen]], người ta lo ngại về hậu quả môi trường nếu chúng thoát ra ngoài. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/scitable/blog/accumulating-glitches/are_gmo_fish_safe_for|tựa đề=Are GMO Fish Safe for the Environment? {{!}} Accumulating Glitches {{!}} Learn Science at Scitable|website=www.nature.com|ngày truy cập=2017-05-07}}</ref>
 
Có ba mối quan tâm chính về tính an toàn của thực phẩm biến đổi gen: liệu chúng có thể gây ra [[Dị ứng|phản ứng dị ứng hay không]] ; liệu các gen có thể chuyển từ thức ăn vào tế bào người hay không; và liệu các gen không được phép sử dụng cho con người có thể [[ Lai xa|lai]] sang các cây trồng khác hay không. <ref>{{Chú thích web|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|tựa đề=Q&A: genetically modified food|website=World Health Organization|ngày truy cập=2017-05-07}}</ref> Có một [[ Sự đồng thuận khoa học|sự đồng thuận khoa học]] <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Nicolia A, Manzo A, Veronesi F, Rosellini D|date=March 2014|title=An overview of the last 10 years of genetically engineered crop safety research|journal=Critical Reviews in Biotechnology|volume=34|issue=1|pages=77–88|doi=10.3109/07388551.2013.823595|pmid=24041244|quote=We have reviewed the scientific literature on GE crop safety for the last 10 years that catches the scientific consensus matured since GE plants became widely cultivated worldwide, and we can conclude that the scientific research conducted so far has not detected any significant hazard directly connected with the use of GM crops. The literature about Biodiversity and the GE food/feed consumption has sometimes resulted in animated debate regarding the suitability of the experimental designs, the choice of the statistical methods or the public accessibility of data. Such debate, even if positive and part of the natural process of review by the scientific community, has frequently been distorted by the media and often used politically and inappropriately in anti-GE crops campaigns.}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://www.fao.org/docrep/006/Y5160E/y5160e10.htm#P3_1651The|tựa đề=State of Food and Agriculture 2003–2004. Agricultural Biotechnology: Meeting the Needs of the Poor. Health and environmental impacts of transgenic crops|nhà xuất bản=Food and Agriculture Organization of the United Nations|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn=Currently available transgenic crops and foods derived from them have been judged safe to eat and the methods used to test their safety have been deemed appropriate. These conclusions represent the consensus of the scientific evidence surveyed by the ICSU (2003) and they are consistent with the views of the World Health Organization (WHO, 2002). These foods have been assessed for increased risks to human health by several national regulatory authorities (inter alia, Argentina, Brazil, Canada, China, the United Kingdom and the United States) using their national food safety procedures (ICSU). To date no verifiable untoward toxic or nutritionally deleterious effects resulting from the consumption of foods derived from genetically modified crops have been discovered anywhere in the world (GM Science Review Panel). Many millions of people have consumed foods derived from GM plants – mainly maize, soybean and oilseed rape – without any observed adverse effects (ICSU).}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Ronald P|date=May 2011|title=Plant genetics, sustainable agriculture and global food security|journal=Genetics|volume=188|issue=1|pages=11–20|doi=10.1534/genetics.111.128553|pmc=3120150|pmid=21546547|quote="There is broad scientific consensus that genetically engineered crops currently on the market are safe to eat. After 14 years of cultivation and a cumulative total of 2 billion acres planted, no adverse health or environmental effects have resulted from commercialization of genetically engineered crops (Board on Agriculture and Natural Resources, Committee on Environmental Impacts Associated with Commercialization of Transgenic Plants, National Research Council and Division on Earth and Life Studies 2002). Both the U.S. National Research Council and the Joint Research Centre (the European Union's scientific and technical research laboratory and an integral part of the European Commission) have concluded that there is a comprehensive body of knowledge that adequately addresses the food safety issue of genetically engineered crops (Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health and National Research Council 2004; European Commission Joint Research Centre 2008). These and other recent reports conclude that the processes of genetic engineering and conventional breeding are no different in terms of unintended consequences to human health and the environment (European Commission Directorate-General for Research and Innovation 2010)."}}</ref> <ref>But see also: {{Chú thích tạp chí|vauthors=Domingo JL, Giné Bordonaba J|date=May 2011|title=A literature review on the safety assessment of genetically modified plants|journal=Environment International|volume=37|issue=4|pages=734–42|doi=10.1016/j.envint.2011.01.003|pmid=21296423|quote=In spite of this, the number of studies specifically focused on safety assessment of GM plants is still limited. However, it is important to remark that for the first time, a certain equilibrium in the number of research groups suggesting, on the basis of their studies, that a number of varieties of GM products (mainly maize and soybeans) are as safe and nutritious as the respective conventional non-GM plant, and those raising still serious concerns, was observed. Moreover, it is worth mentioning that most of the studies demonstrating that GM foods are as nutritional and safe as those obtained by conventional breeding, have been performed by biotechnology companies or associates, which are also responsible of commercializing these GM plants. Anyhow, this represents a notable advance in comparison with the lack of studies published in recent years in scientific journals by those companies.}} {{Chú thích tạp chí|last=Krimsky|first=Sheldon|date=2015|title=An Illusory Consensus behind GMO Health Assessment|url=http://www.tufts.edu/~skrimsky/PDF/Illusory%20Consensus%20GMOs.PDF|journal=Science, Technology, & Human Values|volume=40|issue=6|pages=883–914|doi=10.1177/0162243915598381|archive-url=https://web.archive.org/web/20160207171524/http://www.tufts.edu/~skrimsky/PDF/Illusory%20Consensus%20GMOs.PDF|archive-date=7 February 2016|access-date=30 October 2016|quote=I began this article with the testimonials from respected scientists that there is literally no scientific controversy over the health effects of GMOs. My investigation into the scientific literature tells another story.}} And contrast: {{Chú thích tạp chí|vauthors=Panchin AY, Tuzhikov AI|date=March 2017|title=Published GMO studies find no evidence of harm when corrected for multiple comparisons|journal=Critical Reviews in Biotechnology|volume=37|issue=2|pages=213–217|doi=10.3109/07388551.2015.1130684|pmid=26767435|quote=Here, we show that a number of articles some of which have strongly and negatively influenced the public opinion on GM crops and even provoked political actions, such as GMO embargo, share common flaws in the statistical evaluation of the data. Having accounted for these flaws, we conclude that the data presented in these articles does not provide any substantial evidence of GMO harm. The presented articles suggesting possible harm of GMOs received high public attention. However, despite their claims, they actually weaken the evidence for the harm and lack of substantial equivalency of studied GMOs. We emphasize that with over 1783 published articles on GMOs over the last 10 years it is expected that some of them should have reported undesired differences between GMOs and conventional crops even if no such differences exist in reality.}} and {{Chú thích tạp chí|vauthors=Yang YT, Chen B|date=April 2016|title=Governing GMOs in the USA: science, law and public health|journal=Journal of the Science of Food and Agriculture|volume=96|issue=6|pages=1851–5|doi=10.1002/jsfa.7523|pmid=26536836|quote="It is therefore not surprising that efforts to require labeling and to ban GMOs have been a growing political issue in the USA ''(citing Domingo and Bordonaba, 2011)''. Overall, a broad scientific consensus holds that currently marketed GM food poses no greater risk than conventional food... Major national and international science and medical associations have stated that no adverse human health effects related to GMO food have been reported or substantiated in peer-reviewed literature to date. Despite various concerns, today, the American Association for the Advancement of Science, the World Health Organization, and many independent international science organizations agree that GMOs are just as safe as other foods. Compared with conventional breeding techniques, genetic engineering is far more precise and, in most cases, less likely to create an unexpected outcome."}}</ref> rằng thực phẩm hiện có có nguồn gốc từ cây trồng biến đổi gen không gây rủi ro lớn hơn cho sức khỏe con người so với thực phẩm thông thường, <ref>{{Chú thích web|url=http://www.aaas.org/sites/default/files/AAAS_GM_statement.pdf|tựa đề=Statement by the AAAS Board of Directors on Labeling of Genetically Modified Foods|ngày=20 October 2012|nhà xuất bản=American Association for the Advancement of Science|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn="The EU, for example, has invested more than €300 million in research on the biosafety of GMOs. Its recent report states: "The main conclusion to be drawn from the efforts of more than 130 research projects, covering a period of more than 25 years of research and involving more than 500 independent research groups, is that biotechnology, and in particular GMOs, are not per se more risky than e.g. conventional plant breeding technologies." The World Health Organization, the American Medical Association, the U.S. National Academy of Sciences, the British Royal Society, and every other respected organization that has examined the evidence has come to the same conclusion: consuming foods containing ingredients derived from GM crops is no riskier than consuming the same foods containing ingredients from crop plants modified by conventional plant improvement techniques."}}{{Chú thích web|url=http://www.aaas.org/news/aaas-board-directors-legally-mandating-gm-food-labels-could-%E2%80%9Cmislead-and-falsely-alarm|tựa đề=AAAS Board of Directors: Legally Mandating GM Food Labels Could "Mislead and Falsely Alarm Consumers"|tác giả=Pinholster|tên=Ginger|ngày=25 October 2012|nhà xuất bản=American Association for the Advancement of Science|ngày truy cập=8 February 2016}}</ref> <ref>{{Chú thích sách|url=http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/a_decade_of_eu-funded_gmo_research.pdf|title=A decade of EU-funded GMO research (2001–2010)|date=2010|publisher=Directorate-General for Research and Innovation. Biotechnologies, Agriculture, Food. European Commission, European Union.|isbn=978-92-79-16344-9|doi=10.2777/97784|access-date=8 February 2016}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=https://www.isaaa.org/kc/Publications/htm/articles/Position/ama.htm|tựa đề=AMA Report on Genetically Modified Crops and Foods (online summary)|ngày=January 2001|nhà xuất bản=American Medical Association|ngày truy cập=19 March 2016|trích dẫn="A report issued by the scientific council of the American Medical Association (AMA) says that no long-term health effects have been detected from the use of transgenic crops and genetically modified foods, and that these foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from online summary prepared by [[International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications|ISAAA]])''" "Crops and foods produced using recombinant DNA techniques have been available for fewer than 10 years and no long-term effects have been detected to date. These foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from original report by [[American Medical Association|AMA]]: [http://www.ama-assn.org/ama/pub/about-ama/our-people/ama-councils/council-science-public-health/reports/reports-topic.page?])''"}}{{Chú thích web|url=http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|tựa đề=Report 2 of the Council on Science and Public Health (A-12): Labeling of Bioengineered Foods|ngày=2012|nhà xuất bản=American Medical Association|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120907023039/http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|ngày lưu trữ=7 September 2012|ngày truy cập=19 March 2016|trích dẫn=Bioengineered foods have been consumed for close to 20 years, and during that time, no overt consequences on human health have been reported and/or substantiated in the peer-reviewed literature.}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=https://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/usa.php#Opinion|tựa đề=Restrictions on Genetically Modified Organisms: United States. Public and Scholarly Opinion|ngày=9 June 2015|nhà xuất bản=Library of Congress|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn="Several scientific organizations in the US have issued studies or statements regarding the safety of GMOs indicating that there is no evidence that GMOs present unique safety risks compared to conventionally bred products. These include the National Research Council, the American Association for the Advancement of Science, and the American Medical Association. Groups in the US opposed to GMOs include some environmental organizations, organic farming organizations, and consumer organizations. A substantial number of legal academics have criticized the US's approach to regulating GMOs."}}</ref> <ref>{{Chú thích sách|url=http://www.nap.edu/read/23395/chapter/7#149|title=Genetically Engineered Crops: Experiences and Prospects|last=National Academies of Sciences|first=Engineering|last2=Division on Earth Life Studies|last3=Board on Agriculture Natural Resources|last4=Committee on Genetically Engineered Crops: Past Experience Future Prospects|date=2016|publisher=The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US)|isbn=978-0-309-43738-7|page=149|doi=10.17226/23395|pmid=28230933|quote="''Overall finding on purported adverse effects on human health of foods derived from GE crops:'' On the basis of detailed examination of comparisons of currently commercialized GE with non-GE foods in compositional analysis, acute and chronic animal toxicity tests, long-term data on health of livestock fed GE foods, and human epidemiological data, the committee found no differences that implicate a higher risk to human health from GE foods than from their non-GE counterparts."|access-date=19 May 2016}}</ref> nhưng mỗi thực phẩm biến đổi gen cần được kiểm tra từng trường hợp cụ thể trước khi đưa vào sử dụng. <ref>{{Chú thích web|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|tựa đề=Frequently asked questions on genetically modified foods|nhà xuất bản=World Health Organization|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn=Different GM organisms include different genes inserted in different ways. This means that individual GM foods and their safety should be assessed on a case-by-case basis and that it is not possible to make general statements on the safety of all GM foods. GM foods currently available on the international market have passed safety assessments and are not likely to present risks for human health. In addition, no effects on human health have been shown as a result of the consumption of such foods by the general population in the countries where they have been approved. Continuous application of safety assessments based on the Codex Alimentarius principles and, where appropriate, adequate post market monitoring, should form the basis for ensuring the safety of GM foods.}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Haslberger AG|date=July 2003|title=Codex guidelines for GM foods include the analysis of unintended effects|journal=Nature Biotechnology|volume=21|issue=7|pages=739–41|doi=10.1038/nbt0703-739|pmid=12833088|quote=These principles dictate a case-by-case premarket assessment that includes an evaluation of both direct and unintended effects.}}</ref> <ref>Some medical organizations, including the [[ Hiệp hội Y khoa Anh |British Medical Association]], advocate further caution based upon the [[ Nguyên tắc phòng ngừa |precautionary principle]]:{{Chú thích web|url=http://www.argenbio.org/adc/uploads/pdf/bma.pdf|tựa đề=Genetically modified foods and health: a second interim statement|ngày=March 2004|nhà xuất bản=British Medical Association|ngày truy cập=21 March 2016|trích dẫn=In our view, the potential for GM foods to cause harmful health effects is very small and many of the concerns expressed apply with equal vigour to conventionally derived foods. However, safety concerns cannot, as yet, be dismissed completely on the basis of information currently available. When seeking to optimise the balance between benefits and risks, it is prudent to err on the side of caution and, above all, learn from accumulating knowledge and experience. Any new technology such as genetic modification must be examined for possible benefits and risks to human health and the environment. As with all novel foods, safety assessments in relation to GM foods must be made on a case-by-case basis. Members of the GM jury project were briefed on various aspects of genetic modification by a diverse group of acknowledged experts in the relevant subjects. The GM jury reached the conclusion that the sale of GM foods currently available should be halted and the moratorium on commercial growth of GM crops should be continued. These conclusions were based on the precautionary principle and lack of evidence of any benefit. The Jury expressed concern over the impact of GM crops on farming, the environment, food safety and other potential health effects. The Royal Society review (2002) concluded that the risks to human health associated with the use of specific viral DNA sequences in GM plants are negligible, and while calling for caution in the introduction of potential allergens into food crops, stressed the absence of evidence that commercially available GM foods cause clinical allergic manifestations. The BMA shares the view that there is no robust evidence to prove that GM foods are unsafe but we endorse the call for further research and surveillance to provide convincing evidence of safety and benefit.}}</ref> Tuy nhiên, các thành viên của công chúng ít có khả năng hơn các nhà khoa học nhận thức thực phẩm biến đổi gen là an toàn. <ref>{{Chú thích web|url=http://www.pewinternet.org/2015/01/29/public-and-scientists-views-on-science-and-society/|tựa đề=Public and Scientists' Views on Science and Society|tác giả=Funk|tên=Cary|tác giả 2=Rainie|tên 2=Lee|ngày=29 January 2015|nhà xuất bản=Pew Research Center|ngày truy cập=24 February 2016|trích dẫn=The largest differences between the public and the AAAS scientists are found in beliefs about the safety of eating genetically modified (GM) foods. Nearly nine-in-ten (88%) scientists say it is generally safe to eat GM foods compared with 37% of the general public, a difference of 51 percentage points.}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Marris C|date=July 2001|title=Public views on GMOs: deconstructing the myths. Stakeholders in the GMO debate often describe public opinion as irrational. But do they really understand the public?|journal=EMBO Reports|volume=2|issue=7|pages=545–8|doi=10.1093/embo-reports/kve142|pmc=1083956|pmid=11463731}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://csec.lancs.ac.uk/archive/pabe/docs/pabe_finalreport.doc|tựa đề=Public Perceptions of Agricultural Biotechnologies in Europe|tác giả=Final Report of the PABE research project|ngày=December 2001|nhà xuất bản=Commission of European Communities|ngày truy cập=24 February 2016}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Scott SE, Inbar Y, Rozin P|date=May 2016|title=Evidence for Absolute Moral Opposition to Genetically Modified Food in the United States|journal=Perspectives on Psychological Science|volume=11|issue=3|pages=315–324|doi=10.1177/1745691615621275|pmid=27217243}}</ref>Có ba mối quan tâm chính về tính an toàn của thực phẩm biến đổi gen: liệu chúng có thể gây ra [[Dị ứng|phản ứng dị ứng hay không]]; liệu các gen có thể chuyển từ thức ăn vào tế bào người hay không; và liệu các gen không được phép sử dụng cho con người có thể [[Lai xa|lai]] sang các cây trồng khác hay không.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|tựa đề=Q&A: genetically modified food|website=World Health Organization|ngày truy cập=2017-05-07}}</ref> Có một [[sự đồng thuận khoa học]] <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Nicolia A, Manzo A, Veronesi F, Rosellini D|date=March 2014|title=An overview of the last 10 years of genetically engineered crop safety research|journal=Critical Reviews in Biotechnology|volume=34|issue=1|pages=77–88|doi=10.3109/07388551.2013.823595|pmid=24041244|quote=We have reviewed the scientific literature on GE crop safety for the last 10 years that catches the scientific consensus matured since GE plants became widely cultivated worldwide, and we can conclude that the scientific research conducted so far has not detected any significant hazard directly connected with the use of GM crops. The literature about Biodiversity and the GE food/feed consumption has sometimes resulted in animated debate regarding the suitability of the experimental designs, the choice of the statistical methods or the public accessibility of data. Such debate, even if positive and part of the natural process of review by the scientific community, has frequently been distorted by the media and often used politically and inappropriately in anti-GE crops campaigns.}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.fao.org/docrep/006/Y5160E/y5160e10.htm#P3_1651The|tựa đề=State of Food and Agriculture 2003–2004. Agricultural Biotechnology: Meeting the Needs of the Poor. Health and environmental impacts of transgenic crops|nhà xuất bản=Food and Agriculture Organization of the United Nations|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn=Currently available transgenic crops and foods derived from them have been judged safe to eat and the methods used to test their safety have been deemed appropriate. These conclusions represent the consensus of the scientific evidence surveyed by the ICSU (2003) and they are consistent with the views of the World Health Organization (WHO, 2002). These foods have been assessed for increased risks to human health by several national regulatory authorities (inter alia, Argentina, Brazil, Canada, China, the United Kingdom and the United States) using their national food safety procedures (ICSU). To date no verifiable untoward toxic or nutritionally deleterious effects resulting from the consumption of foods derived from genetically modified crops have been discovered anywhere in the world (GM Science Review Panel). Many millions of people have consumed foods derived from GM plants – mainly maize, soybean and oilseed rape – without any observed adverse effects (ICSU).}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Ronald P|date=May 2011|title=Plant genetics, sustainable agriculture and global food security|journal=Genetics|volume=188|issue=1|pages=11–20|doi=10.1534/genetics.111.128553|pmc=3120150|pmid=21546547|quote="There is broad scientific consensus that genetically engineered crops currently on the market are safe to eat. After 14 years of cultivation and a cumulative total of 2 billion acres planted, no adverse health or environmental effects have resulted from commercialization of genetically engineered crops (Board on Agriculture and Natural Resources, Committee on Environmental Impacts Associated with Commercialization of Transgenic Plants, National Research Council and Division on Earth and Life Studies 2002). Both the U.S. National Research Council and the Joint Research Centre (the European Union's scientific and technical research laboratory and an integral part of the European Commission) have concluded that there is a comprehensive body of knowledge that adequately addresses the food safety issue of genetically engineered crops (Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health and National Research Council 2004; European Commission Joint Research Centre 2008). These and other recent reports conclude that the processes of genetic engineering and conventional breeding are no different in terms of unintended consequences to human health and the environment (European Commission Directorate-General for Research and Innovation 2010)."}}</ref><ref>But see also: {{Chú thích tạp chí|vauthors=Domingo JL, Giné Bordonaba J|date=May 2011|title=A literature review on the safety assessment of genetically modified plants|journal=Environment International|volume=37|issue=4|pages=734–42|doi=10.1016/j.envint.2011.01.003|pmid=21296423|quote=In spite of this, the number of studies specifically focused on safety assessment of GM plants is still limited. However, it is important to remark that for the first time, a certain equilibrium in the number of research groups suggesting, on the basis of their studies, that a number of varieties of GM products (mainly maize and soybeans) are as safe and nutritious as the respective conventional non-GM plant, and those raising still serious concerns, was observed. Moreover, it is worth mentioning that most of the studies demonstrating that GM foods are as nutritional and safe as those obtained by conventional breeding, have been performed by biotechnology companies or associates, which are also responsible of commercializing these GM plants. Anyhow, this represents a notable advance in comparison with the lack of studies published in recent years in scientific journals by those companies.}} {{Chú thích tạp chí|last=Krimsky|first=Sheldon|date=2015|title=An Illusory Consensus behind GMO Health Assessment|url=http://www.tufts.edu/~skrimsky/PDF/Illusory%20Consensus%20GMOs.PDF|journal=Science, Technology, & Human Values|volume=40|issue=6|pages=883–914|doi=10.1177/0162243915598381|archive-url=https://web.archive.org/web/20160207171524/http://www.tufts.edu/~skrimsky/PDF/Illusory%20Consensus%20GMOs.PDF|archive-date=7 February 2016|access-date=30 October 2016|quote=I began this article with the testimonials from respected scientists that there is literally no scientific controversy over the health effects of GMOs. My investigation into the scientific literature tells another story.}} And contrast: {{Chú thích tạp chí|vauthors=Panchin AY, Tuzhikov AI|date=March 2017|title=Published GMO studies find no evidence of harm when corrected for multiple comparisons|journal=Critical Reviews in Biotechnology|volume=37|issue=2|pages=213–217|doi=10.3109/07388551.2015.1130684|pmid=26767435|quote=Here, we show that a number of articles some of which have strongly and negatively influenced the public opinion on GM crops and even provoked political actions, such as GMO embargo, share common flaws in the statistical evaluation of the data. Having accounted for these flaws, we conclude that the data presented in these articles does not provide any substantial evidence of GMO harm. The presented articles suggesting possible harm of GMOs received high public attention. However, despite their claims, they actually weaken the evidence for the harm and lack of substantial equivalency of studied GMOs. We emphasize that with over 1783 published articles on GMOs over the last 10 years it is expected that some of them should have reported undesired differences between GMOs and conventional crops even if no such differences exist in reality.}} and {{Chú thích tạp chí|vauthors=Yang YT, Chen B|date=April 2016|title=Governing GMOs in the USA: science, law and public health|journal=Journal of the Science of Food and Agriculture|volume=96|issue=6|pages=1851–5|doi=10.1002/jsfa.7523|pmid=26536836|quote="It is therefore not surprising that efforts to require labeling and to ban GMOs have been a growing political issue in the USA ''(citing Domingo and Bordonaba, 2011)''. Overall, a broad scientific consensus holds that currently marketed GM food poses no greater risk than conventional food... Major national and international science and medical associations have stated that no adverse human health effects related to GMO food have been reported or substantiated in peer-reviewed literature to date. Despite various concerns, today, the American Association for the Advancement of Science, the World Health Organization, and many independent international science organizations agree that GMOs are just as safe as other foods. Compared with conventional breeding techniques, genetic engineering is far more precise and, in most cases, less likely to create an unexpected outcome."}}</ref> rằng thực phẩm hiện có có nguồn gốc từ cây trồng biến đổi gen không gây rủi ro lớn hơn cho sức khỏe con người so với thực phẩm thông thường,<ref>{{Chú thích web|url=http://www.aaas.org/sites/default/files/AAAS_GM_statement.pdf|tựa đề=Statement by the AAAS Board of Directors on Labeling of Genetically Modified Foods|ngày=20 October 2012|nhà xuất bản=American Association for the Advancement of Science|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn="The EU, for example, has invested more than €300 million in research on the biosafety of GMOs. Its recent report states: "The main conclusion to be drawn from the efforts of more than 130 research projects, covering a period of more than 25 years of research and involving more than 500 independent research groups, is that biotechnology, and in particular GMOs, are not per se more risky than e.g. conventional plant breeding technologies." The World Health Organization, the American Medical Association, the U.S. National Academy of Sciences, the British Royal Society, and every other respected organization that has examined the evidence has come to the same conclusion: consuming foods containing ingredients derived from GM crops is no riskier than consuming the same foods containing ingredients from crop plants modified by conventional plant improvement techniques."}}{{Chú thích web|url=http://www.aaas.org/news/aaas-board-directors-legally-mandating-gm-food-labels-could-%E2%80%9Cmislead-and-falsely-alarm|tựa đề=AAAS Board of Directors: Legally Mandating GM Food Labels Could "Mislead and Falsely Alarm Consumers"|tác giả=Pinholster|tên=Ginger|ngày=25 October 2012|nhà xuất bản=American Association for the Advancement of Science|ngày truy cập=8 February 2016}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/a_decade_of_eu-funded_gmo_research.pdf|title=A decade of EU-funded GMO research (2001–2010)|date=2010|publisher=Directorate-General for Research and Innovation. Biotechnologies, Agriculture, Food. European Commission, European Union.|isbn=978-92-79-16344-9|doi=10.2777/97784|access-date=8 February 2016}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.isaaa.org/kc/Publications/htm/articles/Position/ama.htm|tựa đề=AMA Report on Genetically Modified Crops and Foods (online summary)|ngày=January 2001|nhà xuất bản=American Medical Association|ngày truy cập=19 March 2016|trích dẫn="A report issued by the scientific council of the American Medical Association (AMA) says that no long-term health effects have been detected from the use of transgenic crops and genetically modified foods, and that these foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from online summary prepared by [[International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications|ISAAA]])''" "Crops and foods produced using recombinant DNA techniques have been available for fewer than 10 years and no long-term effects have been detected to date. These foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from original report by [[American Medical Association|AMA]]: [http://www.ama-assn.org/ama/pub/about-ama/our-people/ama-councils/council-science-public-health/reports/reports-topic.page?])''"}}{{Chú thích web|url=http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|tựa đề=Report 2 of the Council on Science and Public Health (A-12): Labeling of Bioengineered Foods|ngày=2012|nhà xuất bản=American Medical Association|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120907023039/http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|ngày lưu trữ=7 September 2012|ngày truy cập=19 March 2016|trích dẫn=Bioengineered foods have been consumed for close to 20 years, and during that time, no overt consequences on human health have been reported and/or substantiated in the peer-reviewed literature.}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/usa.php#Opinion|tựa đề=Restrictions on Genetically Modified Organisms: United States. Public and Scholarly Opinion|ngày=9 June 2015|nhà xuất bản=Library of Congress|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn="Several scientific organizations in the US have issued studies or statements regarding the safety of GMOs indicating that there is no evidence that GMOs present unique safety risks compared to conventionally bred products. These include the National Research Council, the American Association for the Advancement of Science, and the American Medical Association. Groups in the US opposed to GMOs include some environmental organizations, organic farming organizations, and consumer organizations. A substantial number of legal academics have criticized the US's approach to regulating GMOs."}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=http://www.nap.edu/read/23395/chapter/7#149|title=Genetically Engineered Crops: Experiences and Prospects|last=National Academies of Sciences|first=Engineering|last2=Division on Earth Life Studies|last3=Board on Agriculture Natural Resources|last4=Committee on Genetically Engineered Crops: Past Experience Future Prospects|date=2016|publisher=The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US)|isbn=978-0-309-43738-7|page=149|doi=10.17226/23395|pmid=28230933|quote="''Overall finding on purported adverse effects on human health of foods derived from GE crops:'' On the basis of detailed examination of comparisons of currently commercialized GE with non-GE foods in compositional analysis, acute and chronic animal toxicity tests, long-term data on health of livestock fed GE foods, and human epidemiological data, the committee found no differences that implicate a higher risk to human health from GE foods than from their non-GE counterparts."|access-date=19 May 2016}}</ref> nhưng mỗi thực phẩm biến đổi gen cần được kiểm tra từng trường hợp cụ thể trước khi đưa vào sử dụng.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|tựa đề=Frequently asked questions on genetically modified foods|nhà xuất bản=World Health Organization|ngày truy cập=8 February 2016|trích dẫn=Different GM organisms include different genes inserted in different ways. This means that individual GM foods and their safety should be assessed on a case-by-case basis and that it is not possible to make general statements on the safety of all GM foods. GM foods currently available on the international market have passed safety assessments and are not likely to present risks for human health. In addition, no effects on human health have been shown as a result of the consumption of such foods by the general population in the countries where they have been approved. Continuous application of safety assessments based on the Codex Alimentarius principles and, where appropriate, adequate post market monitoring, should form the basis for ensuring the safety of GM foods.}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Haslberger AG|date=July 2003|title=Codex guidelines for GM foods include the analysis of unintended effects|journal=Nature Biotechnology|volume=21|issue=7|pages=739–41|doi=10.1038/nbt0703-739|pmid=12833088|quote=These principles dictate a case-by-case premarket assessment that includes an evaluation of both direct and unintended effects.}}</ref><ref>Some medical organizations, including the [[Hiệp hội Y khoa Anh|British Medical Association]], advocate further caution based upon the [[Nguyên tắc phòng ngừa|precautionary principle]]:{{Chú thích web|url=http://www.argenbio.org/adc/uploads/pdf/bma.pdf|tựa đề=Genetically modified foods and health: a second interim statement|ngày=March 2004|nhà xuất bản=British Medical Association|ngày truy cập=21 March 2016|trích dẫn=In our view, the potential for GM foods to cause harmful health effects is very small and many of the concerns expressed apply with equal vigour to conventionally derived foods. However, safety concerns cannot, as yet, be dismissed completely on the basis of information currently available. When seeking to optimise the balance between benefits and risks, it is prudent to err on the side of caution and, above all, learn from accumulating knowledge and experience. Any new technology such as genetic modification must be examined for possible benefits and risks to human health and the environment. As with all novel foods, safety assessments in relation to GM foods must be made on a case-by-case basis. Members of the GM jury project were briefed on various aspects of genetic modification by a diverse group of acknowledged experts in the relevant subjects. The GM jury reached the conclusion that the sale of GM foods currently available should be halted and the moratorium on commercial growth of GM crops should be continued. These conclusions were based on the precautionary principle and lack of evidence of any benefit. The Jury expressed concern over the impact of GM crops on farming, the environment, food safety and other potential health effects. The Royal Society review (2002) concluded that the risks to human health associated with the use of specific viral DNA sequences in GM plants are negligible, and while calling for caution in the introduction of potential allergens into food crops, stressed the absence of evidence that commercially available GM foods cause clinical allergic manifestations. The BMA shares the view that there is no robust evidence to prove that GM foods are unsafe but we endorse the call for further research and surveillance to provide convincing evidence of safety and benefit.}}</ref> Tuy nhiên, các thành viên của công chúng ít có khả năng hơn các nhà khoa học nhận thức thực phẩm biến đổi gen là an toàn.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.pewinternet.org/2015/01/29/public-and-scientists-views-on-science-and-society/|tựa đề=Public and Scientists' Views on Science and Society|tác giả=Funk|tên=Cary|tác giả 2=Rainie|tên 2=Lee|ngày=29 January 2015|nhà xuất bản=Pew Research Center|ngày truy cập=24 February 2016|trích dẫn=The largest differences between the public and the AAAS scientists are found in beliefs about the safety of eating genetically modified (GM) foods. Nearly nine-in-ten (88%) scientists say it is generally safe to eat GM foods compared with 37% of the general public, a difference of 51 percentage points.}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Marris C|date=July 2001|title=Public views on GMOs: deconstructing the myths. Stakeholders in the GMO debate often describe public opinion as irrational. But do they really understand the public?|journal=EMBO Reports|volume=2|issue=7|pages=545–8|doi=10.1093/embo-reports/kve142|pmc=1083956|pmid=11463731}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://csec.lancs.ac.uk/archive/pabe/docs/pabe_finalreport.doc|tựa đề=Public Perceptions of Agricultural Biotechnologies in Europe|tác giả=Final Report of the PABE research project|ngày=December 2001|nhà xuất bản=Commission of European Communities|ngày truy cập=24 February 2016}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Scott SE, Inbar Y, Rozin P|date=May 2016|title=Evidence for Absolute Moral Opposition to Genetically Modified Food in the United States|journal=Perspectives on Psychological Science|volume=11|issue=3|pages=315–324|doi=10.1177/1745691615621275|pmid=27217243}}</ref>
 
== Trong văn hóa đại chúng ==
Các tính năng kỹ thuật di truyền có mặt trong nhiều câu chuyện [[khoa học viễn tưởng]] . <ref name="SFE">{{Chú thích web|url=http://www.sf-encyclopedia.com/entry/genetic_engineering|tựa đề=Genetic Engineering|ngày=15 May 2017|website=The Encyclopedia of Science Fiction|ngày truy cập=19 July 2018}}</ref> Cuốn tiểu thuyết ''[[ Bệnh dịch trắng|Bệnh dịch trắng]]'' của [[ Frank Herbert|Frank Herbert]] mô tả việc cố ý sử dụng kỹ thuật di truyền để tạo ra một [[mầm bệnh]] đặc biệt giết chết phụ nữ. <ref name="SFE" /> Một trong những sáng tạo khác của Herbert, loạt tiểu thuyết ''[[ Dune (nhượng quyền)|Dune]]'', sử dụng kỹ thuật di truyền để tạo ra [[ Tleilaxu|Tleilaxu]] mạnh mẽ nhưng bị khinh thường. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.outerplaces.com/science/item/16677-genetics-science-fiction-future|tựa đề=The Science of Sci-Fi: How Science Fiction Predicted the Future of Genetics|tác giả=Koboldt|tên=Daniel|ngày=29 August 2017|website=Outer Places|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20180719233445/https://www.outerplaces.com/science/item/16677-genetics-science-fiction-future|ngày lưu trữ=19 July 2018|ngày truy cập=19 July 2018}}</ref> Những bộ phim như ''[[ The Island (phim 2005)|The Island]]'' và ''[[Blade Runner]]'' đưa sinh vật được thiết kế để đối đầu với người đã tạo ra nó hoặc sinh vật được nhân bản từ nó. Rất ít phim cung cấp thông tin cho khán giả về kỹ thuật di truyền, ngoại trừ ''[[ Những chàng trai đến từ Brazil (phim)|The Boys from Brazil]]'' 1978 và ''[[Công viên kỷ Jura|Jurassic Park]]'' 1993, cả hai đều sử dụng bài học, minh chứng và một đoạn phim khoa học. <ref name="Moraga2">{{Chú thích tạp chí|last=Moraga|first=Roger|date=November 2009|title=Modern Genetics in the World of Fiction|url=http://clarkesworldmagazine.com/moraga_11_09/|journal=Clarkesworld Magazine|issue=38|archive-url=https://web.archive.org/web/20180719114128/http://clarkesworldmagazine.com/moraga_11_09/|archive-date=19 July 2018}}</ref> <ref name="Wellcome">{{Chú thích web|url=http://genome.wellcome.ac.uk/doc_WTD023539.html|tựa đề=Genetic themes in fiction films: Genetics meets Hollywood|tác giả=Clark|tên=Michael|nhà xuất bản=[[The Wellcome Trust]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20120518055848/http://genome.wellcome.ac.uk/doc_WTD023539.html|ngày lưu trữ=18 May 2012|ngày truy cập=19 July 2018}}</ref> Các phương pháp kỹ thuật di truyền được thể hiện yếu trong phim; Michael Clark, viết cho [[ The Wellcome Trust|The Wellcome Trust]], gọi việc miêu tả kỹ thuật di truyền và công nghệ sinh học là "bị bóp méo nghiêm trọng" <ref name="Wellcome" /> trong các bộ phim như ''[[ Ngày thứ 6|Ngày thứ 6]]'' . Theo quan điểm của Clark, công nghệ sinh học thường được "đưa ra những hình thức tuyệt vời nhưng trực quan bắt mắt" trong khi khoa học này được đưa vào nền hoặc hư cấu để phù hợp với khán giả trẻ. <ref name="Wellcome" />
 
== Chú thích ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghệ_gene”