Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Turkmen”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thẻ: Thêm liên kết dưới Liên kết ngoài hoặc Tham khảo Thêm thẻ nowiki Soạn thảo trực quan |
|||
Dòng 28:
Tiếng Turkmen viết ngày nay dựa trên phương ngữ Tekke. Những phương ngữ khác là Nohurly, Ýomud, Änewli, Hasarly, Nerezim, Gökleň, Salyr, Saryk, Ärsary và Çowdur. Phương ngữ Nga là Trukhmen. Phương ngữ Teke dialect đôi khi (đặc biệt ở [[Afghanistan]]) được gọi là "Chagatai", nhưng như tất cả phương ngữ Turkmen khác, nó chỉ phản ánh một số lượng nhỏ ảnh hưởng tiếng [[Chagatai language|Chagatai]].
== Hệ thống viết ==
{{Main|Turkmen alphabet}}Tiếng Turkmen viết hình thành vào thế kỷ 13 hay 14.<ref><nowiki>Languages of the peoples of the Russian Federation and neigboring states (in Russian), Vol.3; 2005. Nauka (Science). p. 138}}</nowiki></ref> Trong thời kỳ này, chữ cái Ả rập được dùng để viết. Rồi trong thế kỷ 18, có nguồn văn học tiếng Turkmen phong phú. Đồng thời, tỷ lệ biết chữ của dân cư bằng tiếng bản địa vẫn còn ở mức độ thấp; phát hành sách bị giới hạn nghiêm ngặt, và sách in đầu tiên bằng tiếng Turkmen chỉ xuất hiện vào năm 1913, trong khi tờ báo đầu tiên ("Báo bản ngữ Ngoại Caspia") in năm 1914.<ref>Isaev M. M. ''Language construction in USSR''. 1979. Nauka (Science). p. 352</ref>
Chữ Ả rập được điều chình cho đặc điểm ngữ âm của những ngôn ngữ Turk. Như vậy nó không có dấu hiệu cần thiết cho những âm đặc biệt tiếngTurkmen, và đồng thời có nhiều chữ cái để gọi những âm Ả rập mà không có trong tiếng Turkmen.
Trong những năm đầu sau khi Liên bang Xô viết giải thể, bảng chữ cái Ả rập của người Turkmen [[USSR]] được cải cách hai lần, năm 1922 và 1925. Trong suốt công cuộc cải cách, những chứ cái mang dấu phụ được chêm vào để biểu âm Turkic; và những chữ cái bị bỏ cho những âm không có trong ngôn ngữ Turkmen.<ref>Chariyarov B. ''Issues of improvement of the alphabets of Turkic languages of USSR''. 1972. Nauka (Science) pp. 149-156</ref>
Người Turkmen ở Afghanistan và Iran tiếp tục dùng chữ Ả rập.<ref><nowiki>Languages of the peoples of the Russian Federation and neigboring states (in Russian), Vol.3; 2005. Nauka (Science). p. 138}}</nowiki></ref>
Tháng Một năm 1925, trên trang báo cộng hòa "Türkmenistan", vấn đề chuyển sang chữ Latin được gợi lên. Sau Đại hội Liên hiệp toàn Turk ở [[Baku]] (tháng Hai-tháng Ba năm 1926), Hội đồng Hàn lâm Quốc gia dưới Bộ giáo dục nhân dân [[Turkmen SSR]] phát triển một phác thảo bảng chữ cái mới. Ngày 3 tháng Một năm 1928, bảng chữ cái Latin đã được Ủy ban Hành pháp Trung ương Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenistan phê chuẩn.
Cuối những năm thập niên 1930, quá trình Cyril hóa chữ viết bắt đầu trên khắp Liên bang Xô viết. Tháng Một năm 1939, tờ báo "Sowet Türkmenistany" công bố lá từ những giáo viên ở [[Ashgabat]] và vùng [[Ahal Welayaty|Ashgabat]] với sáng kiến thay thế chữ Latin Turkmen bằng chữ Cyril. Đoàn chủ tịch Xô viết tôi cao Turkmenistan chỉ thị Viện nghiên cứu Ngôn ngữ và Văn học phác thảo một bảng chữ cái mới. Giáo viên Viện Sư phạm Ashgabat và công nhân ngành in cũng tham gia vào quá trình phát triển hệ thống viết mới. Tháng Tư năm 1940, bảng chữ cái phác thảo đã được công bố.
Tháng Năm năm 1940, Hội đồng nhân dân Xô viết Turkmenistan thông qua nghị quyết về chuyển đổi bảng chứ cái cho mọi cơ quan công quyền từ ngày 1 tháng Bảy năm 1940 và bắt đầu dạy bảng chữ cái mới trong trường học từ ngày 1 tháng Chín cùng năm.<ref>Chariyarov B. ''Issues of improvement of the alphabets of Turkic languages of USSR''. 1972. Nauka (Science) pp. 149-156</ref>
Sau khi Liên bang Xô viết giải thế, tháng Một năm 1993, một cuộc họp tổ chức tại [[Academy of Sciences of Turkmenistan]] về thay thế chữ Cyril bằng Latin, tại đó một ủy ban đã được thành lập nhằm phát triển bảng chữ cái.Vào tháng Một, phiên bản bảng chữ cái mới công bố trên báo chí. Ngày 12 tháng Tư năm 1993, Mejlis Turkmenistan phê chuẩn sắc lệnh tổng thống về bảng chữ cái.<ref>Soyegov, M. [http://www.akademikbakis.org/eskisite/35/22.pdf ''New Turkmen Alphabet: several questions on its development and adoption'']</ref>
== Tham khảo ==
| |||