Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sắc phong”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Sửa chữa chính tả
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 35:
}}
 
'''Sách phong''' ([[chữ Hán]]: 册封), nguyên văn '''Sách mệnh Phong tước'''; (册命封爵), là một hành vi trong chế độ [[phong kiến]], khi [[Vua]] ra lệnh soạn văn bản truyền mệnh lệnh của triều đình tiến hành ban tặng [[tước hiệu]] cho thần tử của mình. Đặc điểm của sách phong chính là phải diễn ra một loại lễ nghi thức, có sự tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp của nhà Vua.
 
Những đối tượng được cấp sách phong này đều rơi vào [[quý tộc]] hoặc [[quan lại]] khi có công lao được xem xét ban tước hiệu (như [[tước Công]], [[tước Hầu]] trong hệ thống định sẵn), ngoài ra còn có sách phong dành cho việc lập [[Hoàng hậu]] và gia phong tước hiệu cho [[phi tần]] cùng các [[Mệnh phụ]]. Đặc biệt còn có [[phong thần]] và xếp hạng cho các vị [[thần]] được [[thờ]] trong các [[đình]] [[đền]] trong tín ngưỡng [[làng|làng xã]], do khi phong thần thì triều đình dùng sắc chỉ tuyên phong, nên còn được gọi '''Sắc phong''' (敕封), và ở Việt Nam thì cụm từ ''"Sắc phong"'' được sử dụng nhiều lấn át ý nghĩa thực sự của ''"Sách phong"'', hai khái niệm này khi nghiêm túc đánh giá là hoàn toàn khác nhau.
Dòng 43:
 
== Khái niệm ==
Sách phong là một hình thức chính thức mà [[chế độ quân chủ]], nhân danh [[Thiên tử]], dùng để tỏ ân uy dành cho bề tôi, hậu phi cùng thần linh. Đây là một loại hình thức không chỉ để tôn vinh người được nhận, mà còn là hình thức mà các vị Vua biểu thị thể diện của chính mình, khi có thể ban cho thần tử vinh dự đặc thù mà không phải lúc nào cũng có được. Từ thời [[nhà Chu]], khi phân phong chức vị và tước vị cho [[chư hầu]], các Chu Thiên tử đều dùng mệnh lệnh bằng những thẻ tre, ấy là '''Sách mệnh'''; (册命).
 
Sau khi trải qua các triều đại, từ [[nhà Hán]], [[nhà Đường]] đến [[nhà Thanh]], khái niệm mới sinh ra từ khái niệm cũ, khiến cho các loại mệnh lệnh của Đế vương cũng rất phức tạp. Đại khái có thêm 「'''"Cáo''';" ()「'''"Sắc''';" (). Thật ra, tuy Việt Nam hay dùng khái niệm [''"Sắc phong"''], song về hình thức và ý nghĩa thực sự thì hai chữ này không bao hàm chính xác.
 
Đối với hình thức tuyên phong của Đế vương thì:
* Cách dùng chữ ''"'Sách"'';' () là phổ biến nhất đồng thời cũng là cao nhất, bởi vì tờ tuyên phong tước hiệu được thể hiện bằng một quyển sách khoảng 2-3 tờ được làm bằng [[kim loại]], quý nhất là [[ngọc]], mà thấp nhất là bằng [[lụa]], cá biệt thời Hán còn dùng [[tre]]<ref>《朱子语类·本朝二·法制》: 册命之礼,始于汉武封三王,后遂不废。古自有此礼,至武帝始复之耳。郊祀宗庙,太子皆有玉册,皇后用金册,记不审。宰相贵妃皆用竹册。</ref>. Bên trong cuốn sách là lời của Đế vương khen thưởng, mở đầu bằng những lời triết lý kinh điển cổ học, sau lại nêu lý do gia phong tước hiệu và lời ủy lạo của Đế vương dành cho người nhận tước hiệu. Ban đầu loại ''"Sách mệnh"'' này là hình thức chung mà Đế vương ban tặng tước hiệu cho bề dưới, nhưng qua sự phát triển của các triều đại, lề lối ngày càng chăm chút tên gọi các sắc chỉ này, những nhân vật quan trọng như [[Tể tướng]], [[Tam công]], [[Tam sư]], [[Hoàng hậu]], [[Phi tần]], [[Hoàng thái tử]], [[Hoàng tử]] và [[Công chúa]] mới là những người được nhận Sách<ref>[https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=987194#p38 《宋史·志第一百一十四·職官一》]: 凡命令之體有七:曰冊書,立后妃,封親王、皇子、大長公主,拜三師、三公、三省長官,則用之。</ref>.
* Sau đó là ''"'Sắc"'';' (), bên cạnh đó cũng có ''"'Cáo"'';' (), đây đều là dùng những tờ văn bản tương tự chiếu chỉ để tiến hành gia phong tước hiệu, được cuốn vào trong một cái gọi là ''"Trục"'' (轴). Giữa hai chữ này không có ranh giới rõ ràng, đa phần là tùy vào đối tượng mà được quy định cách gọi khác nhau. Vì chỉ là tờ Sắc / Cáo, chất liệu của loại hình thức này cao nhất là [[lụa]], bình thường nhất là [[giấy]], ngoài ra phần trục cũng tùy theo địa vị mà có thể có chất liệu khác nhau. Cả hai loại này có điểm chung là không có hình thức quyển sách để truyền dụ của Đế vương ban tước cho người nhận, do vậy hình thức này đa phần là tặng người đã khuất. Từ đời [[nhà Tống]], Đế vương đều dùng hai hình thức này để phong tặng tước hiệu cho quan viên và cha mẹ cùng vợ của họ, đây như một tấm [[bằng]] chứng nhận địa vị của họ trong thời đại xã hội khi ấy, hình thức này được gọi là '''Cáo mệnh'''; (誥命) cùng '''Sắc mệnh'''; (敕命).
 
== Quy trình ==
Dòng 56:
* '''Thụ bảo, ấn''' (受寶印): ngoài sách văn thì Lễ sách phong còn chuẩn bị cho người tiếp nhận một loại ấn tín chia ra là ''"Bảo"'' hoặc ''"Ấn"''. Loại ấn tín này được khắc tước hiệu của người được nhận, cách gọi khác nhau là ở kích thức, hình thức và thân phận của người được nhận. Đối với quý tộc và hoàng thân thì hầu như luôn có, nhưng với phi tần thì chỉ có tước hiệu đặc thù mới có loại ấn tín này. Xét theo chế độ [[nhà Thanh]] thì chỉ [[Phi (hậu cung)|Phi]] trở lên mới có ''"Ấn"'', mà loại ấn tín này tùy theo thân phận cũng có chất liệu và kích thước, thậm chí hình dạng nút ấn khác nhau.
 
Thời [[Lê trung hưng]], khi chính quyền Vua Lê suy vi, [[chúa Trịnh]] có quyền hạn lớn, vừa thừa tập [[tước Vương]] vĩnh viễn, ngoài ra thì các chúa Trịnh còn được truyền thừa lại danh vị ['''"Đại nguyên soái''';" (大元帥]), mà hình thức gia phong cho chức Đại nguyên soái được ghi lại có đầy đủ áo mũ và sách văn tương tự ban tước hiệu quý tộc. Lễ sách phong đầu tiên cho Đại nguyên soái của các chúa Trịnh lần đầu diễn ra năm Quang Hưng thứ 22 ([[1599]]), [[tháng 4]], làm lễ tấn phong Tả tướng Thái uý Trường Quốc công [[Trịnh Tùng]] làm Đô Nguyên soái Tổng quốc chính thượng phụ Bình An vương. Lời sách văn có viết:
{{Cquote|Vương giả dựng ngôi ban phúc, giữ đạo công rộng lớn, công bằng; bề tôi giúp nước lập công, phải hậu lễ tôn nghiêm cao quý. Chọn ngày tốt hợp, ban sách vẻ vang.