Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thung lũng Thiêng”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n AlphamaEditor, Excuted time: 00:00:22.4310000 |
nKhông có tóm lược sửa đổi Thẻ: Liên kết định hướng |
||
Dòng 1:
{{Infobox ancient site
|name = Thung lũng Thiêng
|alternate_name = Thung lũng Urubamba
|image = Sacred Valley (around Pisaq), Peru.jpg
|alt =
|caption = Thung lũng Thiêng của người Inca
|map_type = Peru
|map_size = 250px
|relief = yes
|map_alt = Map showing location in Peru
|coordinates = {{coord|13|20|S|72|05|W|display=inline,title}}
|location = [[Cuzco (vùng)|Cuzco]], [[Peru]]
|region =
|type = valley
|part_of =
|length =
|width =
|area =
|height =
|builder =
|material =
|built =
|abandoned =
|epochs =
|cultures = [[Đế quốc Inca]]
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists =
|condition =
|ownership =
|management =
|public_access =
|website = <!-- {{URL|example.com}} -->
|notes =
| designation1 =
| designation1_offname =
| designation1_date =
| designation1_number =
| designation1_criteria =
| designation1_type =
| designation1_free1name =
| designation1_free1value =
}}
'''Thung lũng Thiêng của người Inca''' ({{lang-es|Valle Sagrado de los Incas}}; {{lang-qu|Willka Qhichwa}}) hoặc '''Thung lũng Urumbamba''' là một thung lũng trong dãy núi [[Andes]] của [[Peru]], cách {{convert|20|km|mi}} về phía bắc của thành phố [[Cuzco]], thủ đô của [[Đế quốc Inca]]. Trong các tài liệu thuộc địa, nó còn được gọi là "Thung lũng [[Yucay]]". Thung lũng Thiêng được hợp nhất vào Đế quốc Inca sơ khai trong khoảng thời gian từ năm 1000 cho đến năm 1400.<ref>{{cite journal |last1=Bauer |first1=Brian S. |last2=Covey |first2=R. Alan |title=Processes of State Formation in the Inca Heartland (Cuzco, Peru)|journal=American Anthropologist |volume=104 |issue=3 |year=2002 |pages=846–64 |doi=10.1525/aa.2002.104.3.846 }}</ref>
Nó là một trong những địa điểm thu hút khách du lịch nhất tại Peru. Vào năm 2013, đã có 1,2 triệu du khách, trong đó có 2/3 không phải là người Peru ghé thăm [[Machu Picchu]], địa điểm khảo cổ nổi tiếng nhất của thung lũng. Nhiều khách du lịch cũng đã đến thăm các địa điểm khảo cổ khác và các thị trấn hiện đại trong thung lũng Thiêng.
Trải dài từ [[Pisac]] đến [[Ollantaytambo]], thung lũng màu mỡ này được tưới tiêu bởi [[sông Urubamba]]. Nền văn minh Chanapata lần đầu tiên chiếm đóng khu vực này bắt đầu từ khoảng năm 800 trước Công nguyên vì đất đai màu mỡ được sử dụng cho canh tác nông nghiệp. Nền văn minh Qotacalla sống trong thung lũng Thiêng từ năm 500 đến 900, sau đó đến nền văn minh Killke từ năm 900 cho đến khi Đế quốc Inca tiếp quản khu vực này vào năm 1420. Đế quốc Inca cai trị khu vực này cho đến khi người Tây Ban Nha đến.
==Địa lý==
Thung lũng chạy từ tây sang đông được hiểu là bao gồm mọi thứ dọc theo sông Urubamba nằm giữa thị trấn [[Pisac]] và tàn tích [[Machu Picchu]] cách nhau khoảng {{convert|100|km|mi}}.<ref>D'Altroy, Terence N. (2003). ''The Incas'', Malden, MA: Blackwell Publishing, p. 127</ref> Thung lũng Thiêng dọc theo con sông có độ cao dao động từ {{convert|2050|m|ft}} tại Urubamba bên dưới Machu Picchu cho đến {{convert|3000|m|ft}} tại Pisac. Hai bên con sông, các ngọn núi cao hơn nhiều, đặc biệt là về phía nam, nơi có hai ngọn núi nổi bật nhìn ra thung lũng là [[Núi Sahuasiray|Sahuasiray]] cao {{convert|5818|m|ft}} và [[Núi Veronica|Veronica]] cao {{convert|5893|m|ft}}. Đây là thung lũng thâm canh rộng trung bình khoảng {{convert|1|km|mi}}. Các thung lũng liền kề và ruộng bậc thang nông nghiệp ([[Andén]]) giúp mở rộng thêm diện tích đất đai có thể canh tác.<ref>Google Earth. Another definition of the area of the Sacred Valley is that it is between Pisaq and Ollantaytambo, a distance of about {{convert|60|km|mi}}.</ref>
Thung lũng được hình thành bởi sông Urubamba, còn được gọi là Vilcanota, Willkanuta, trong [[Tiếng Aymara|tiếng Aymara]] có nghĩa là "ngôi nhà của mặt trời" hoặc Willkamayu trong [[ngữ hệ Quechua]]. Sau này, trong ngữ hệ Quechua vẫn được sử dụng bởi đế quốc Inca thì tên của nó có nghĩa là "dòng sông thiêng". Nó được nuôi dưỡng bởi nhiều nhánh sông khác đổ xuống thung lũng và hẻm núi liền kề, đồng thời là nơi chứa nhiều di tích khảo cổ và làng mạc. Thung lũng Thiêng là khu vực sản xuất ngô quan trọng nhất ở trung tâm của đế quốc Inca, và việc tiếp cận qua thung lũng tới các khu vực nhiệt đới đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu các sản phẩm như lá [[coca]] và [[ớt]] đến Cuzco.<ref>Covey, R. Alan (2009). ''How the Incas built their Heartland'', Ann Arbor: University of Michigan Press, pp. 43–44</ref>
Khí hậu của Urubamba mang nét đặc trưng của một thung lũng. Lượng mưa tập trung trong các tháng từ tháng 10 đến tháng 4, tổng cộng {{convert|527|mm|in}} mỗi năm và nhiệt độ trung bình hàng tháng dao động từ {{convert|15,4|C|F}} vào tháng 11, tháng ấm nhất, đến {{convert|12.2|C|F} trong tháng 7, tháng lạnh nhất.<ref>Climate: Urubamba, https://en.climate-data.org/location/44993/, accessed 24 Dec 2016</ref> Người Inca đã xây dựng các công trình thủy lợi rộng khắp trong thung lũng để chống lại việc lượng mưa thiếu hụt và theo mùa.<ref>D'Altroy, pp. 127–40</ref>
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
==Liên két ngoài==
{{commons category-inline|Thung lũng Thiêng}}
{{wikivoyage-inline|Thung lũng Thiêng của người Inca}}
[[Thể loại:Thung lũng ở Peru]]
| |||