Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ba Ngôi”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Kitô giáo}}
[[Tập tin:Holy Trinity Column - top.jpg|nhỏ|Trụ Ba Ngôi tại [[Olomouc]], [[Cộng hòa Czech]], một tác phẩm điêu khắc minh họa hình ảnh Ba Ngôi.]]
'''Ba Ngôi''' (''TrinityTrinitas'') là [[Thiên Chúa]], theo giáo lý của hầu hết các giáo hội thuộc cộng đồng [[Cơ ĐốcKitô giáo]],<ref name="Harris">[[Stephen L Harris|Harris, Stephen L.]] (1985) ''Understanding the Bible'' Palo Alto: Mayfield. </ref><ref name="Oxford">Cross, F. L., ed. (2005) ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'' New York: Oxford University Press. </ref> [[Thiên Chúa]] là duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: [[Chúa Cha]], [[Giê-xu|Chúa Con]] và [[Chúa Thánh Linh|Chúa Thánh Thần]] ([[Chúa Thánh Linh]]Thần).
 
Về phương diện [[lịch sử]],<ref name="Harris">[[Stephen L Harris|Harris, Stephen L.]], Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985.</ref> học thuyết baBa ngôiNgôi đã được khẳng định là giáo lý chính thức của [[hội thánh]] bởi các tín điều (''creed'') Nicaea (năm [[325]]), và Athanasius (khoảng năm [[500]]) nhằm chuẩn hoá các xác tín khi những bất đồng về thần học nảy sinh trong nội bộgiữa hội thánh. Các bản tín điều này được xác lập bởi hội thánh trong [[thế kỷ thứ 3]] và [[thế kỷ thứ 4|thứ 4]] hầu đối phó với các thuyết dị giáo liên quan đến giáo lý Ba Ngôi cũng như vị trí của Chúa Cơ đốc trong Ba Ngôi. Bản [[tín điều Nicaea]] (năm [[381]]) được công nhận bởi [[Chính thống giáo Đông phương]], cũng được [[Giáo hội Công giáo La mãRôma]] công nhận với một thaysửa đổi và hầu hết các giáo phái [[Kháng Cách]] (''ProtestantProtestantism'') chấp nhận bản tín điều này.
 
Tín điều Nicaea, cấu trúc căn bản của giáo lý Ba Ngôi, dùng từ "homousia" (trong [[tiếng Hy Lạp|Hi văn]] nghĩa là có cùng một bản thể) để định nghĩa mối quan hệ giữa các thành viên của Ba Ngôi. Khi đọc lên, hầu như không có sự khác biệt giữa từ này và một từ khác được sử dụng bởi những người chống thuyết Ba Ngôi, từ "homoiousia" (Hi văn: có bản thể tương tự - ngụ ý có ba thần linh riêng biệt). Sự dị biệt tưởng chừng như rất nhỏ này đã góp phần dẫn đến những bất đồng sâu sắc về thần học và những chia cắt không thề hàn gắn trong cộng đồng Cơ Đốc giáo vào thời kì đó.▼
 
▲Tín điều Nicaea, cấu trúc căn bản của giáo lý Ba Ngôi, dùng từ "homousia" (trong [[tiếng Hy Lạp|Hi văn]] nghĩa là có cùng một bản thể) để định nghĩa mối quan hệ giữa các thành viên của Ba Ngôi. Khi đọc lên, hầu như không có sự khác biệt giữa từ này và một từ khác được sử dụng bởi những người chống thuyết Ba Ngôi, từ "homoiousia" (Hi văn: có bản thể tương tự - ngụ ý có ba thần linh riêng biệt). Sự dị biệt tưởng chừng như rất nhỏ này đã dẫn đến những bất đồng sâu sắc về thần học và những chia cắt không thề hàn gắn trong cộng đồng Cơ Đốc giáo.
== Kinh Thánh và truyền thống ==
Mặc dù thuật ngữtừ ''Ba Ngôi'' ([[tiếng Hy Lạp|Hi văn]]: Τριάς ''Trias'') không được tìm thấy trong [[KinhTân ThánhƯớc]], cũng không hiệnxuất hữuhiện cho đến khi được sử dụng bởi [[Tertullian]] vào đầu thế kỷ thứ ba,<ref>[http://www.religionfacts.com/christianity/beliefs/trinity.htm#3] History of the Doctrine of the Trinity. Truy cập 15 tháng 9 năm 2007.</ref> những người ủng hộ thuyết Ba Ngôi tin rằng chính Tân Ước chứa đựng những nền tảng mà giáo lý Ba Ngôi được hình thành và các khái niệm của học thuyết đã được đề cập đến cách có hệ thống và xuyên suốt trong [[Kinh Thánh]], trong các tín điều và các nguồn khác từ truyền thống giáo hội sơ khai. Họ chỉ ra ngay từ những trang đầu tiên của [[Cựu Ước]] như Sáng thế ký 18.1-16, trong các sách [[Phúc âm|Phúc Âm]] và trong nhiều thư tín được truyền đọc trong vòng hội thánh tiên khởi.
 
=== Bài học vỡ lòng ===
[[Tín hữu Cơ Đốc]] học biết về giáo lý Ba Ngôi khi chịu lễ [[báp têm]] (rửa tội). Cũng là bước khởi đầu để thấu hiểu tại sao giáo lý này quan trọng với tín hữu Cơ Đốc, ngay cả khi họ nhận ra rằng học biết về bản thể của Thiên Chúa là vượt quá sự hiểu biết của họ. Bản [[Tín điều các Sứ đồ]], như là bản tóm lược về [[đức tin Cơ Đốc]], ngày càng phổ biển hơn. Bản tín điều này là kiểu mẫu cho sự xác tín giáo lý Ba Ngôi giúp người qui đạo xác chứng niềm tin của họ khi thụ lễ báp têm và vào những dịp khác theo lịch phụng vụ của hội thánh. Họ chịu lễ báp têm "nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Linh" (Mat. 28.19). Cung cách ban thánh lễ báp têm này đã có từ thời kỳ sơ khai của hội thánh, được chép lại trong tác phẩm [[Didache]]<ref name="patristics">7:1, 3 [http://www.newadvent.org/fathers/0714.htm online]</ref> được thực hành bởi [[Ignatius]],<ref name="patristics1">''Epistle to the Philippians'', 2:13 [http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.v.xvii.ii.html online]</ref> [[Tertullian]],<ref name="patristics2">''On Baptism'' 8:6 [http://www.ccel.org/fathers2/ANF-03/anf03–49.htm#P11646_3280473 online], ''Against Praxeas'', 26:2[http://www.newadvent.org/fathers/0317.htm online]</ref> [[Hippolytus]],<ref name="patristics3">''Against Noetus'', 1:14 [http://www.newadvent.org/fathers/0521.htm online]</ref> [[Cyprian]],<ref name="patristics4">''Seventh Council of Carthage'' [http://www.ccel.org/fathers2/ANF-05/anf05–124.htm#P9402_2932994 online]</ref> và [[Gregory Thaumaturgus]].<ref name="patristics5">''A Sectional Confession of Faith'', 13:2[http://www.ccel.org/fathers2/ANF-06/anf06–14.htm#P784_222567 online]</ref> Như thế, cuộc sống tôn giáo cũng như nhận thức của họ về sự [[cứu rỗi]] khởi đầu với lời xác chứng liên quan đến Ba Ngôi.
Hàng 19 ⟶ 21:
=== Một Thiên Chúa ===
 
Thiên Chúa là thực thể duy nhất. [[Cựu Ước]] xem xác tín này là trọng hơn hết. Đi cùng với nhiều lời cảnh báo, xác tín ấy là sự đòi hỏi tối hậu cho sự tuân giữ giao ước với Thiên Chúa. ''"Hỡi Israel, hãy lắng nghe, Thiên Chúa của chúng ta là Thiên Chúa duy nhất"'' (Phục truyền 6.4), "''Trước mặt ta ngươi chớ có các thần khác"'' (Phục truyền 5.7) và ''"Thiên Chúa, là Vua và Đấng cứu chuộc của Israel, là Chúa toàn năng phán rằng: Ta là đầu tiên và cuối cùng, ngoài ta không có Thiên Chúa nào khác."'' (Isaiah 44.6). Theo quan điểm của học thuyết Ba Ngôi về Cựu Ước, bất kỳ giáo lý nào không tập chú vào khái niệm [[Thiên Chúa]] độc tôn mà khuyến khích thờ phụng các thần linh khác bên cạnh Thiên Chúa, hoặc hình dung Thiên Chúa được tạo dựng chứ không phải là đấng tự hữu hằng hữu thì không thể là con đường dẫn đến sự hiểu biết chân xác về Thiên Chúa. Quan điểm tương tựđó cũng được tìm thấy trong [[Tân Ước]] "''chỉ có một Thiên Chúa, không có thần nào khác''" (I Cor.8.4).
 
Ba ngôi tuy riêng biệt nhưng cùng một bản thể và một quyền năng như nhau, nên ba ngôi chỉ là một Chúa mà thôi.
 
=== Thiên Chúa hiện hữu trong ba ngôi vị ===
 
Thiên Chúa duy nhất hiện hữu trong ba ngôi vị ([[tiếng Hy Lạp|Hi văn]]: ''hypostases''). [[Chúa Cha]] chỉ có một bản thể thần thượng. Tín hữu Chalcedon, [[Công giáo Rôma|Công giáo]], [[Chính Thống giáo]] và hầu hết tín hữu Kháng Cách (''Protestant'') tin rằng Thân vị thứ Hai trong Ba Ngôi - Chúa Con, Giê-xu – mang lấy bản tính con người, vì vậy Chúa Giêxu có hai bản tính. Giê-xu hoàn toàn là Người mà cũng hoàn toàn là [[Thiên Chúa]].
 
Ba Ngôi bình đẳng, đồng tồn tại vĩnh cửu, có cùng một bản thể (''ousia''), quyền bínhnăng, hành động và ý chí. Tuy nhiên, như đã xác lập bởi bản [[tín điều Anathasisus]], Thiên Chúa là đấng tự mình mà có, không do ai tạo thành, không có khởi đầu và không có kết thúc, Người là alpha và omega. [[Chúa Con]] được sinh ra từ Chúa Cha. Chúa Thánh Linh lưunhiệm xuất từ Chúa Cha (hay từ Chúa Cha và Chúa Con). Ba Ngôi tuy riêng biệt nhưng cùng một bản thể và một quyền năng như nhau, nên Ba Ngôi chỉ là một Thiên Chúa mà thôi.
 
Tuy còn nhiều tranh luận nhưng một luận giải được nhiều người yêu thích cho rằng bởi vì Thiên Chúa hiện hữu trong ba thân vị, Chúa luôn luôn yêu thương, và luôn luôn có mối giao hoà trọn vẹn giữa ba ngôi vị. Do đó, Thiên Chúa không cần phải tạo ra con người hầu Chúa có thể có cơ hội trò chuyện hoặc yêu thương. Chúa ''đã'' có rồi. Là một thực thể trọn vẹn, Chúa không cần tạo dựng con người để bù đắp sự thiếu thốn hoặc khiếm khuyết của Chúa như nhiều người vẫn nghĩ. Theo như cách diễn giải của thánh [[Augustine thành Hippo|Augustine]] trong ''De Trinitate'', Ba Ngôi Thiên Chúa: Cha, Con và Thánh Linh chính là Người yêu, Người được yêu và Tình Yêu. Thêm vào đó, theo Tiến sĩ Thomas Hopko, nếu Thiên Chúa không phải là Ba Ngôi, Chúa không thể trải nghiệm tình yêu thương trước khi Chúa tạo dựng các thực thể khác (con người) và yêu họ. [[Sáng thế ký]] 1.26 chép rằng ''"Chúng ta hãy tạo nên con người theo hình ảnh chúng ta"''. Cần nên lưu ý rằng người Do Thái không hiểu từ "chúng ta" ở đây theo nghĩa số nhiều ngụ ý các thân vị trong Ba Ngôi, họ cho đây chỉ là một cách dụng ngữ nhằm bày tỏ sự tôn kính.
 
Tên của [[Thiên Chúa]] được đề cập trong Sáng thế ký trong tiếng Hêbrơ là ''El'' hoặc ''Elohim''. Elohim là danh từ số nhiều nhưng có nghĩa số ít khi được dùng để chỉ [[Thiên Chúa]]. Tuy nhiên, theo học thuyết Ba Ngôi, Sáng thế ký 1.26 nhấn mạnh tính đa nguyên của Thiên Chúa, trong khi trong câu 27 kế tiếp, tập chú vào tính hiệp nhất của bản thể Thiên Chúa. Vì vậy, theo ngữ nghĩa, từ Elohim biểu lộ bản chất của Ba Ngôi.
Dòng 37:
Một cách luận giải tương đối khó hiểu nhưng hữu dụng nhằm giải thích sự tương quan giữa ba ngôi vị của [[Thiên Chúa]] gọi là tính bao hàm hỗ tương (''perichoresis''). Khái niệm này đặt nền tảng trên [[Phúc âm John]] 14.17 khi [[Chúa Giêxu]] giải thích cho các môn đồ hiểu tại sao Chúa phải rời xa họ. Giê-xu đi đến cùng Cha vì điều đó ích lợi cho họ, như thế Chúa có thể ở trong họ khi "Đấng An ủi" (Chúa Thánh Linh) được ban cho họ. [[Chúa Giêxu]] tỏ cho họ biết Ngài ở trong Cha, Cha ở trong ngài và cả hai đều ngự trong họ. Như thế, theo thuyết bao hàm hỗ tương, ba ngôi vị "chứa đựng lẫn nhau hầu cho mỗi ngôi vị luôn luôn bao hàm và đồng thời luôn luôn được bao hàm".
 
Tính đồng cư tỏ ra hữu ích khi giúp minh họa khái niệm ba ngôi vị tham gia vào sự cứu chuộc loài người. Ích lợi thứ nhất là giúp loại trừ ý tưởng [[Thiên Chúa]] có ba phần. Thuyết Ba Ngôi khẳng định Thiên Chúa là thực thể đơn, không phải là thực thể cộng dồn. Thiên Chúa không bị chia cắt thành ba phần. Lợi ích thứ hai là cách luận giải này tỏ ra phù hợp với học thuyết cho rằng sự hiệp nhất của tín hữu với Chúa Con trong nhân tính của ChúaNgài sẽ giúp họ hiệp nhất trọn vẹn với các thân vị khác trong Ba Ngôi, bởi vì cả ba đồng cư trú trong nhau. Thuyết bao hàm hỗ tương cũng giúp chúng ta hình dung dễ dàng hơn ý nghĩa ẩn chứa trong thuyết Ba Ngôi. [[Chúa Con]], là Ngôi Lời từ thuở ban đầu, trong vĩnh cửu, là chỗ cư trú của [[Thiên Chúa]]; [[Chúa Con]] là chỗ ở của Cha, do đó Con ở trong Cha và Thánh Linh khi Thánh Linh đến cùng các môn đồ như lời Chúa Giê-xu bảo họ trước đó, ''"Ta không để các ngươi mồ côi đâu, vì ta sẽ đến cùng các ngươi."''
Dù vậy, vẫn có nhiều ý kiến cho rằng vấn đề Chúa Ba Ngôi là một bí mật đối với con người.
 
Dòng 44:
Luận giải về sự kiện Con được sinh ra chứ không được tạo dựng dựa vào sự khác biệt về bản thể của tạo vật và bản thể của thần linh. Vì Con được sinh ra, không được dựng nên, bản thể của Chúa Con là của Thiên Chúa. Công cuộc sáng tạo hình thành qua ngài, nhưng ngài không dự phần vào cho đến thời điểm ngài trở nên con người.
 
Các giáo phụ thường dùng phép tương đồng để giải thích ý tưởng này. Thánh [[Irenaeus ''xứ Lyon'']], nhà thần học sống vào [[thế kỷ thứ 2]] viết "Cha là Thiên Chúa, Con cũng là Thiên Chúa, vì bất cứ ai sinh ra từ Thiên Chúa là Thiên Chúa".
 
Thánh [[Justin Martyrtử đạo]] nói "tương tự như lúc chúng ta quan sát một ngọn lửa, khi khơi thêm một ngọn lửa khác, nó chẳng hề suy giảm nhưng vẫn y như cũ; trong khi ngọn lửa mới tự tồn tại. Cũng vậy, Ngôi Lời là Thiên Chúa được sinh từ Cha là cha của muôn loài".
 
Tuy nhiên, mọi lời luận giải về Ba Ngôi đều có giới hạn, vì đây là một vấn đề thuộc về lãnh vực thần bí. Sự khác biệt giữa người ủng hộ và chống đối thuyết này là chấp nhận hay bác bỏ sự huyền nhiệm. Người chấp nhận sử dụng đức tin mà tin, người bác bỏ thì không.
Dòng 52:
== Các bất đồng ==
 
Tuy hầu hết tín hữu Cơ đốc tin rằng học thuyết chính thống về Ba Ngôi là tâm điểm của [[đức tin Cơ Đốc]], rằng bác bỏ thuyết này đồng nghĩa với sự bác bỏ toàn bộ đức tin Cơ Đốc, cho đến nay vẫn có vài nhóm khước từ nó. Ngay cả những người tin có mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi cách hiểu và tin cũng khác nhau dựa vào sự được mặc khải của mỗi người. Dù tự nhận mình là người Cơ Đốc, họ khước từ công nhận học thuyết Ba Ngôi trong bất kỳ hình thức nào và tincho rằng quan điểm của họ đã hiện hữucó từ trước công đồngrất Nicaealâu. Một số giáo phái cổ như Ebonite cho rằng [[Chúa Giêxu]] không phải là "Con Thiên Chúa", mà chỉ là một người bình thường trở nên nhà tiên tri. Các giáo phái khác như Cơ Đốc Phục lâm, ChứngNhân nhânchứng JehovaJehovah, Cơ Đốc giáo Khoa học, Duy nhất Thần giáo (''Unitarianism'') và Ngũ Tuần nhất thể (''Oneness PentecostalPentecostalism''), dù có quan điểm khác nhau về [[Thiên Chúa]], đều khước từ thuyết Ba Ngôi. Những người này cho rằng trong Kinh Thánh có một số đoạn tỏ ra không thích hợp với giáo lý Ba Ngôi, ví dụ như Giăng 17:3 viết: ''Vả, sự sống đời đời là nhìn biết Cha, tức là Đức Chúa Trời có một và thật, cùng Jêsus-Christ, là Đấng Cha đã sai đến''.
Thật ra mà nói, chính Kinh Thánh cũng góp phần làm lớn lên những bất đồng đó. Nơi Giăng 17 : 3 ( Bản dịch của Liên hiệp Thánh Kinh Hội ): "Vả, sự sống đời đời là nhìn biết Cha, tức là Đức Chúa Trời có một và thật, cùng Jêsus-Christ, là Đấng Cha đã sai đến". Ở câu này có nhắc đến Cha và Con, nhưng không nhắc đến Thánh linh. Và nội dung cũng khẳng định Cha sai con đến thế gian, hiển nhiên Cha sẽ lớn hơn Con, là cấp trên của Con.
 
== Chú thích ==
{{reflist|2}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Ba_Ngôi”