Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Người Khiết Đan”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Kasirbot (thảo luận | đóng góp)
n r2.7.1) (Bot: Thêm az:Xitaylar
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n chú thích, replaced: {{cite web → {{chú thích web, {{cite book → {{chú thích sách (3)
Dòng 1:
'''Khiết Đan''' hay '''Khất Đan''' (chữ Hán: ''契丹'') là [[âm Hán-Việt]] tên gọi của một dân tộc du mục '''Khitan''' ({{lang-fa|ختن}}) (còn được phiên âm là '''Khitai''' hay '''Kidan'''), từng tồn tại ở [[Trung Á]] và Bắc Á. Dân tộc này từng phát triển thành tổ chức quốc gia [[Nhà Liêu|Liêu quốc]], tồn tại và kiểm soát phía bắc Trung Quốc giai đoạn 907-1125<ref>{{citechú thích web|url=http://en.invest.china.cn/english/culture/67467.htm|title=Kingdom of Khitans: Sudden Rise, Sudden Fall | publisher=''[[China Daily]]''|date=2003-06-19|accessdate=2008-12-15}}</ref>. Sau khi bị người [[Nữ Chân]] đánh bại, họ chuyển sang phía tây và giữ được tổ chức nhà nước, được sử [[Trung Quốc]] gọi là [[Tây Liêu]], các tài liệu phương Tây gọi là [[Tây Liêu|Hãn quốc Kara Khitai]]. Vương quốc này tồn tại từ 1125 cho đến khi bị [[đế quốc Mông Cổ]] tiêu diệt vào năm 1218.
== Nguồn gốc tên gọi ==
Các tài liệu sử của Trung Quốc cho rằng nguồn gốc của dân tộc Khiết Đan bắt nguồn từ một nhánh du mục [[rợ Hồ|Đông Hồ]] hoặc [[Hung Nô]]. Sách [[Ngụy thư]] lần đầu tiên ghi nhận, vào thời [[Bắc Ngụy]], người Khiết Đan là một dân tộc thượng võ, dũng mãnh, phát triển mạnh lên và di chuyển địa bàn sinh sống này dọc theo vùng thượng lưu sông Liêu.
Dòng 9:
== Lịch sử ==
=== Hình thành và phát triển ===
Từ các giả thuyết trên đã dẫn đến những giả thuyết khác biệt về sự hình thành của dân tộc Khiết Đan<ref>[http://www.hanmong.or.kr/Notice/download.asp?Key=72 Status of Research and Research Direction of Khitan Studies]</ref>. Phổ biến nhất là người Khiết Đan vốn xuất phát từ tộc [[Tiên Ti]], sau đó hình thành như một bộ lạc nhánh của tộc [[Khố Mặc Hề]] (''Kumo Xi''), sinh sống ở lưu vực sông Hoàng Thủy thuộc thượng du sông Liêu (ngày nay là sông Tây Thích Mục Luân của vùng Nội Mông). Đến năm [[388]], họ phát triển hùng mạnh và chinh phục các bộ lạc xung quanh. Cùng với sự phát triển của tộc [[Tiên Ti]] trở thành vương triều [[Bắc Ngụy]], kiểm soát miền Bắc Trung Quốc, tộc Khiết Đan cũng trở nên hùng mạnh và được ghi nhận lần đầu trong lịch sử. <ref>Xu Elina-Qian 2005, p.258</ref>
 
=== Thời kỳ liên minh bộ lạc ===
Dòng 44:
== Nguồn tham khảo ==
'''Tiền Khiết Đan'''
* MATSUI, Hitoshi 松井等 (Japan). "Lịch sử phát triển Khiết Đan" (''契丹勃興史''). Mamden chiri-rekishi kenkyu hokoku 1 (1915).<br />Bản dịch Hán văn của Lưu Phượng Chứ (''劉鳳翥''), trong Tuyển tập "Dân tộc sử dịch văn tập" (''民族史譯文集'') 10 (1981). Repr. in: Sun, Jinji et al. 1988 (vol. 1), pp. 93-141&nbsp;93–141
* Trần Thuật (''陳述''). "Khiết Đan Sử luận chứng cảo" (''契丹史論證稿''). Sở nghiên cứu sử học, Viện Nghiên cứu trung ương Bắc Kinh, 1948.
* Trần Thuật (''陳述''). "Khiết Đan Xã hội kinh tế sử cảo" (''契丹社會經濟史稿''). Nhà xuất bản Tam Liên, Thượng Hải, 1963.
Dòng 54:
 
'''Hậu Khiết Đan'''
* Biran, Michal. ''The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World'', ISBN 0-521-84226-3
 
'''Các tài liệu sử học cùng thời kỳ'''
* [[Ngụy sử]] (''魏史''): Ngụy Thâu (''魏收''). Bản in của Trung Hoa thư cục, Bắc Kinh, 1973.
* [[Tân Ngũ đại sử]] (''新五代史''): [[Âu Dương Tu]] (''歐陽修''). Bản in của Trung Hoa thư cục, Bắc Kinh, 1974.
* [[Tùy thư]] (''隋書''): [[Ngụy Trưng]] (''魏徵''). Bản in của Trung Hoa thư cục, Bắc Kinh, 1973.
* [[Cựu Đường thư]] (''舊唐書''): [[Lưu Hu]] (''劉昫''). Bản in của Trung Hoa thư cục, Bắc Kinh, 1975.
Dòng 67:
 
'''Khác'''
* {{citechú bookthích sách|author=Mote, F.W.|title=[[Imperial China: 900-1800]]|publisher=[[Harvard University Press]]|year=1999|pages=31–71|isbn=0674012127}}
* {{citechú bookthích sách|author=EBREY, Patricia Buckley |title=The Cambridge Illustrated History of China|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=1996|pages=|isbn=0-521-66991-X}}
* {{citechú bookthích sách|author=TWITCHETT, Denis|title=The Cambridge History of China: Alien Regimes and Border States, 907-1368|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=1994|pages=816|isbn=0-521-24331-9}} (pp.43-153&nbsp;43–153)
* [http://209.85.175.104/search?q=cache:5ibfZ9mYuSsJ:www.republicanchina.org/khitan.htm+History+Khitans&hl=fr&ct=clnk&cd=12&gl=fr Khitans]
* [http://scholar.google.com/scholar?hl=en&lr=&q=khitans Khitans] on scholar.google.com
 
 
{{Sơ khai}}