Nhuyễn thể học
Nhuyễn thể học là một nhánh của động vật học chuyên nghiên cứu về các loài thân mềm thuộc ngành động vật không xương sống.[1] Đây là thuật ngữ dịch từ "Malacology" bắt nguồn từ tiếng Hylạp là "μαλακός" (malakos, nghĩa là thân thể mềm) và "λογία" (logia, nghĩa là môn học), theo nghĩa này thì nhuyễn thể học là bộ môn nghiên cứu về các loài thân mềm, nên cũng đã dịch là "thân mềm học".[2]
Các loài động vật thân mềm thường gặp là ốc sên, ốc đá, ốc bươu, nghêu, sò,... có vỏ và bạch tuộc, mực,... không vỏ. Trong nhuyễn thể học có một phân môn là conchology chuyên nghiên cứu về vỏ nhuyễn thể.
Các lĩnh vực thuộc nhuyễn thể học khá rộng, bao gồm hình thái học, phân loại học, sinh thái học và tiến hóa của các loài thân mềm. Nhuyễn thể học cũng liên quan nhiều đến y học, thú y, nông nghiệp, nhất là nhiều loài thân mềm là nhân tố truyền bệnh, như trong bệnh sán máng ở người thì vectơ truyền bệnh là một loài thân mềm. Ngoài ra, khảo cổ học có ứng dụng các kiến thức của môn học này, nhất là môn nghiên cứu vỏ thân mềm (conchology) để tìm hiểu sự biến đổi của khí hậu cổ xưa, của hệ động-thực vật (biota) khu vực.[3]
Lược sử sửa
Filippo Bonanni đã viết và cho xuất bản cuốn sách đầu tiên về vỏ sò, vỏ ốc biển vào năm 1681.[4] Tựa đề của sách này là: Ricreatione dell' occhio e dela mente nell oservation' delle Chiociolle, proposta a' curiosi delle opere della natura, &c (Giải trí khi quan sát 'delle Chiocciole, cho những người ưa khám phá về tự nhiên, & c).[5] Đây là tác phẩm đầu tiên về nhuyễn thể học.
Năm 1868, Hiệp hội Nhuyễn thể học Đức được thành lập, nghiên cứu hình thái, sinh lý và ứng dụng, phương pháp hiện trường Malacological và các phương pháp trong phòng thí nghiệm (chẳng hạn như thu thập, tài liệu và lưu trữ).[6] Những người nghiên cứu lĩnh vực này gọi là nhà nhuyễn thể học (Malacologist). Hiện có nhiều Hiệp hội Nhuyến thể học ở các nước.
Các hiệp hội sửa
- American Malacological Society
- Association of Polish Malacologists (Stowarzyszenie Malakologów Polskich)
- Belgian Malacological Society (Société Belge de Malacologie) – French speaking
- Belgian Society for Conchology (Belgische Vereniging voor Conchyliologie) – Dutch speaking
- Brazilian Malacological Society (Sociedade Brasileira de Malacologia)[7]
- Conchological Society of Great Britain and Ireland
- Conchologists of America
- Dutch Malacological Society (Nederlandse Malacologische Vereniging)
- Estonian Malacological Society (Eesti Malakoloogia Ühing)
- European Quaternary Malacologists
- Freshwater Mollusk Conservation Society
- German Malacological Society (Deutsche Malakozoologische Gesellschaft)
- Hungarian Malacological Society Magyar Malakológiai Társaság
- Italian Malacological Society (Società Italiana di Malacologia)
- Malacological Society of Australasia
- Malacological Society of London
- Malacological Society of the Philippines, Inc.
- Mexican Malacological Society (Sociedad Mexicana de Malacología y Conquiliología)[8]
- Spanish Malacological Society (Sociedad Española de Malacología)
- Western Society of Malacologists
Tạp chí Nhuyễn thể học sửa
Hơn 150 tạp chí trong lĩnh vực này được xuất bản ở hơn 30 quốc gia, tạo ra một lượng lớn các bài báo khoa học.[9]
- American Journal of Conchology (1865–1872)[10]
- American Malacological Bulletin[11]
- Archiv für Molluskenkunde: International Journal of Malacology[12][13]
- Basteria[14]
- Bulletin of Russian Far East Malacological Society[15]
- Fish & Shellfish Immunology[16]
- Folia conchyliologica[17]
- Folia Malacologica[18][19]
- Heldia[20]
- Johnsonia
- Journal de Conchyliologie – volumes 1850–1922[21] at Biodiversity Heritage Library; volumes 1850–1938[22] at Bibliothèque nationale de France
- Journal of Conchology[23]
- Journal of Medical and Applied Malacology[24]
- Journal of Molluscan Studies
- Malacologia
- Malacologica Bohemoslovaca[25]
- Malacological Review – volume 1 (1968) – today,[26] contents of volume 27 (1996) – volume 40 (2009)[27]
- Soosiana
- Zeitschrift für Malakozoologie (1844–1853)[28] → Malakozoologische Blätter (1854–1878)[29]
- Miscellanea Malacologica
- Mollusca[30]
- Molluscan Research[31] – impact factor: 0.606 (2007)[32]
- Mitteilungen der Deutschen Malakozoologischen Gesellschaft[33]
- Occasional Molluscan Papers (since 2008)[34]
- Occasional Papers on Mollusks (1945–1989), 5 volumes[35]
- Ruthenica[36]
- Strombus[37]
- Tentacle – The Newsletter of the Mollusc Specialist Group of the Species Survival Commission of the International Union for Conservation of Nature.[38]
- The Conchologist (1891–1894)[39] → The Journal of Malacology (1894–1905)[40]
- The Festivus – a peer-reviewed journal which started as a club newsletter in 1970, published by the San Diego Shell Club.[41]
- The Nautilus – since 1886 published by Bailey-Matthews Shell Museum. First two volumes were published under name The Conchologists' Exchange. Impact factor: 0.500 (2009)[42]
- The Veliger[43] – impact factor: 0.606 (2003)[44]
- 貝類学雑誌 Venus (Japanese Journal of Malacology)[45]
- Vita Malacologica a Dutch journal published in English – one themed issue a year.
- Vita Marina[46] (discontinued in May 2001)
Bảo tàng Nhuyễn thể học sửa
Có các viện bảo tàng trưng bày bộ sưu tập nghiên cứu Nhuyễn thể học cũng như những tiêu bản động vật thân mềm:
Xem thêm sửa
- Động vật thân mềm
- Cổ sinh vật học động vật không xương sống
- Lịch sử động vật không xương sống
Tham khảo sửa
- Cox L. R. & Peake J. F. (eds.). Proceedings of the First European Malacological Congress. September 17–21, 1962. Text in English with black-and-white photographic reproductions, also maps and diagrams. Published by the Conchological Society of Great Britain and Ireland and the Malacological Society of London in 1965 with no ISBN.
- Heppel D. (1995). "The long dawn of Malacology: a brief history of malacology from prehistory to the year 1800." Archives of Natural History 22(3): 301–319.
Nguồn trích dẫn sửa
- ^ “Home – Division of Invertebrate Zoology”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 2 năm 2007. Truy cập ngày 8 tháng 2 năm 2007.
- ^ From French malacologie, contraction of malacozoologie, from New Latin Malacozoa "zoological group including soft-bodied animals" from Greek μαλακός – malakos "soft" + ζῷον "animal.
- ^ Charles F. Sturm; Timothy A. Pearce; Ángel Valdés (tháng 7 năm 2006). The mollusks. Universal-Publishers. ISBN 978-1-58112-930-4.
- ^ “Buonanni's Chiocciole (1681)”. ansp.org. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 3 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2009.
- ^ (tiếng Ý) Bonanni F. 1681. Ricreatione dell' occhio e dela mente nell oservation' delle Chiociolle, proposta a' curiosi delle opere della natura, &c. 1681. Varese, Rome, xiv, 384 pp., 109 plates. figure 101.
- ^ Charles F. Sturm; Timothy A. Pearce; Ángel Valdés (tháng 7 năm 2006). The mollusks. Universal-Publishers. ISBN 978-1-58112-930-4.
- ^ “Sociedade Brasileira de Malacologia”. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 4 năm 2015.
- ^ “Sociedad de Malacolología de México A.C.”. Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 3 năm 2012.
- ^ Bieler & Kabat, Malacological Journals and Newsletters, 1773–1990; The Nautilus 105(2):39–61, 1991 Lưu trữ 2018-05-09 tại Wayback Machine
- ^ Tryon, George Washington, 1838–1888. “Details – American journal of conchology. – Biodiversity Heritage Library”. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 9 năm 2017.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- ^ “American Malacological Society”. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 12 năm 2010.
- ^ “Archiv für Molluskenkunde (ISSN 1869-0963)”. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 1 năm 2013.
- ^ “Archiv für Molluskenkunde: International Journal of Malacology”.[liên kết hỏng]
- ^ Basteria Lưu trữ 2015-07-17 tại Wayback Machine
- ^ The Bulletin of the Russian Far East Malacological Society Lưu trữ 2011-08-26 tại Wayback Machine
- ^ Elsevier. “Fish and Shellfish Immunology”. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 1 năm 2010.
- ^ GuppY. “Cernuelle – Folia Conchyliologica” (bằng tiếng Pháp). Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 1 năm 2011.
- ^ “Editorial SMP”. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 9 năm 2008.
- ^ Folia Malacologica Lưu trữ 2009-02-01 tại Wayback Machine
- ^ “Archived copy”. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2011.Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (liên kết)
- ^ “Details – Journal de conchyliologie. – Biodiversity Heritage Library”. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 10 năm 2017.
- ^ “Journal de conchyliologie – 77 années disponibles – Gallica”. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 2 năm 2016.
- ^ “Journal of Conchology – The Conchological Society of Great Britain and Ireland”.
- ^ “Journal of Medical and Applied Malacology”. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 7 năm 2010.
- ^ “Malacologica Bohemoslovaca” (bằng tiếng Anh và Séc). Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2008.
- ^ “Malacological Review”. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 7 năm 2012.
- ^ http://runners.ritsumei.ac.jp/cgi-bin/swets/volume-query-e?mode=1&key=&issn=00763004&tr=Malacological+Review[liên kết hỏng]
- ^ Menke, Karl Theodor, 1791–1861. “Details – Zeitschrift für Malakozoologie. – Biodiversity Heritage Library”. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 7 năm 2017.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- ^ Clessin, Steph., 1833–. “Details – Malakozoologische Blätter. – Biodiversity Heritage Library”. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 7 năm 2017.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- ^ “Mollusca Journal – 2007 to 2009 – The Last Issue – Senckenberg Naturhistorische Sammlungen Dresden”. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2008.
- ^ “Molluscan Research – online contents”.
- ^ General Information. accessed ngày 6 tháng 12 năm 2010].
- ^ “Archived copy”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2017.Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (liên kết)
- ^ "Occasional Molluscan Papers" Lưu trữ 2015-08-22 tại Wayback Machine. last change ngày 2 tháng 12 năm 2014, accessed ngày 23 tháng 8 năm 2016.
- ^ Harvard University. Museum of Comparative Zoology. “Details – Occasional papers on mollusks. – Biodiversity Heritage Library”. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 7 năm 2017.
- ^ “Archived copy”. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2011.Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (liên kết)
- ^ “Strombus online”. www.conchasbrasil.org.br. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2018.
- ^ “TENTACLE”. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- ^ “Details – The Conchologist. – Biodiversity Heritage Library”. www.biodiversitylibrary.org. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2018.
- ^ “Details – The Journal of malacology. – Biodiversity Heritage Library”. www.biodiversitylibrary.org. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2018.
- ^ Official site of The Festivus Lưu trữ 2009-10-26 tại Wayback Machine
- ^ “THE NAUTILUS. A Quarterly Devoted to Malacology”. shellmuseum.org. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 6 tháng 12 năm 2010.
- ^ “THE VELIGER”. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 4 năm 2008.
- ^ “Journal Impact Factor 2003”. sciencegateway.org. Truy cập ngày 6 tháng 12 năm 2010.
- ^ “CiNii Articles – 貝類学雑誌Venus: the Japanese journal of malacology” (bằng tiếng Nhật). Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 12 năm 2009.
- ^ Vita marina. Stichting Biologia Maritima (Netherlands). 'S Gravenhage. OCLC 13862636.
Liên kết ngoài sửa
Tư liệu liên quan tới Malacology tại Wikimedia Commons