Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhóm ngôn ngữ Bahnar”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Đã lùi lại sửa đổi 64896374 của P.T.Đ (thảo luận)
Thẻ: Lùi sửa Đã bị lùi lại
Đã lùi lại sửa đổi 64896371 của P.T.Đ (thảo luận) Bahnaric như phiên bản tiếng Anh cho chắc, vì người ta cứ nhầm lẫn Bahnar có nhiều dân tộc..
Thẻ: Lùi sửa Đã bị lùi lại
Dòng 1:
{{Infobox language family
|name=Ngữ chi BahnarBahnaric
|region=[[Đông Dương]]
|familycolor=Austro-Asiatic
|glotto=bahn1264
|glottorefname=BahnarBahnaric
|child1=BahnarBahnaric Trung
|child2=BahnarBahnaric Bắc
|child3=BahnarBahnaric Tây
|child4=BahnarBahnaric Đông
}}
 
'''Ngữ chi Bahnar''' là một nhóm gồm chừng 30 ngôn ngữ được nói bởi chừng 700.000 người ở [[Việt Nam]], [[Campuchia]], và [[Lào]]. Hầu hết ngôn ngữ trong nhóm này đều khá điển hình cho ngữ hệ Nam Á nói chung, cả về từ vựng và ngữ âm. [[Paul Sidwell]] ghi nhận rằng những ngôn ngữ Nam Á mà về địa lý càng gần với nhánh BahnarBahnaric và [[Ngữ chi Cơ Tu|Cơ Tu]] thì lại càng giống những nhánh này.
 
==Ngôn ngữ==
Sidwell (2009) tạm chia ngữ chi BahnarBahnaric ra thành bốn nhánh con, trong đó [[tiếng Co]] (Kor) nằm riêng trong nhánh BahnarBahnaric Đông.<ref>Sidwell, Paul. 2009. "[https://openresearch-repository.anu.edu.au/handle/1885/49761 How many branches in a tree? Cua and East (North) Bahnaric]". In Evans, Bethwyn (ed). ''Discovering History Through Language: Papers in Honour of Malcolm Ross''. Canberra: Pacific Linguistics.</ref><ref>Sidwell, Paul. 2010. "[http://www.mksjournal.org/mksj39.pdf Cua (Kor) historical phonology and classification] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304033430/http://www.mksjournal.org/mksj39.pdf |date=2016-03-04 }}." ''Mon-Khmer Studies'' 39:105-122.</ref>
 
Những ngôn ngữ BahnarBahnaric chưa phân loại ở Campuchia là [[Tiếng Mel|Mel]], [[Tiếng Khaonh|Khaonh]], [[Tiếng Ra’ong|Ra’ong]], và [[Tiếng Thmon|Thmon]].<ref name="BarrPawley">Barr, Julie and Eric Pawley. 2013. ''[http://www.sil.org/resources/publications/entry/52517 Bahnaric Language Cluster survey of Mondul Kiri and Kratie Provinces, Cambodia]''. SIL International.</ref>
 
;Ngữ chi BahnarBahnaric
*Nhóm BahnarBahnaric Tây
**[[Tiếng Jru'|Jru']] ([[Tiếng Laven|Laven]]), [[Tiếng Juk|Juk]], [[Tiếng Su'|Su']]
**[[Tiếng Nyaheun|Nyaheun]]
**[[Tiếng Oi|Oi]], [[Tiếng Oi|The]], [[Tiếng Oi|Sok]], [[Tiếng Sapuan|Sapuan]], [[Tiếng Cheng|Cheng]]
**[[Tiếng Brâu|Brâu]], [[Brâu|Laveh]], [[Brâu|Krung]], [[Brâu|Kravet]]
*Nhóm BahnarBahnaric Trung
**[[Tiếng Taliang|Taliang]] ([[Tiếng Kassang|Kasseng]])
**[[Tiếng Alak|Alak]]
Dòng 30:
***[[Tiếng Tampuon|Tampuon]]
***[[Tiếng Bahnar|Bahnar]]
***BahnarBahnaric Nam
****[[Tiếng Chơ Ro|Chơ Ro]]
****[[Tiếng Srê|Srê]] (Kơ Ho)
****[[Tiếng Xtiêng|Xtiêng]]
****[[Tiếng M'Nông|M'Nông]]
*BahnarBahnaric Bắc
**[[Tiếng Halang|Halang]], [[Tiếng Kayong|Kayong]]
**[[Tiếng Giẻ|Giẻ]]
Dòng 45:
**[[Tiếng Rengao|Rengao]]
**[[Tiếng Kaco’|Kaco’]], [[Tiếng Rơ Măm|Rơ Năm]]
*BahnarBahnaric Đông
**[[Tiếng Co|Co]] (Kor)
 
===BahnarBahnaric Bắc===
Nhóm ngôn ngữ BahnarBahnaric Bắc nằm ở phía bắc của [[nhóm ngôn ngữ Chăm-Aceh]].<ref>Sidwell, Edmondson, & Gregerson. 2011. "The North Bahnaric Clade: A Computational Approach." In Srichampa, Sidwell & Gregerson (eds.) ''[http://icaal.org/ICAAL-4.2.pdf Austroasiatic Studies: papers from the ICAAL4: Mon-Khmer Studies Journal Special Issue No. 3]'', pp.23-37</ref> Tiếng Xơ Đăng và Hrê có đông người nói nhất (mỗi tiếng có chừng 100.000 người).
 
{{clade
Dòng 79:
}}
 
Hai ngôn ngữ BahnarBahnaric Bắc có quá ít thông tin để phân loại chính xác hơn là [[tiếng Duan]] và [[Tiếng Katua|Katua]].
 
===BahnarBahnaric Tây===
Nhóm BahnarBahnaric Tây nằm ở phía tây nhóm BahnarBahnaric Bắc,<ref name=draft>{{Chú thích web|url=http://email.eva.mpg.de/~wichmann/Sidwell_ASJP_draft.pdf |tiêu đề=Archived copy |ngày truy cập=2012-04-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110611042638/http://email.eva.mpg.de/~wichmann/Sidwell_ASJP_draft.pdf |archivedate=2011-06-11 }}</ref> Khác các nhánh ngôn ngữ BahnarBahnaric khác, nhánh BahnarBahnaric Tây chịu ảnh hưởng của tiếng Khmer thay vì của các ngôn ngữ Chăm-Aceh, và cũng chịu ảnh hưởng của ngữ chi Cơ Tu (Sidwell 2003).
*BahnarBahnaric Tây
**Brâu–Kavet: [[Tiếng Lave|Lave]] (Brâu), [[Tiếng Kru'ng|Kru'ng]], [[Tiếng Kravet|Kravet]]
**[[Tiếng Jru'|Jru']], [[Tiếng Su'|Su']], [[Tiếng Juk|Juk]]
Dòng 89:
**Oi–The: [[Tiếng Jeng|Jeng]]; [[Tiếng Oy|Oy]], [[Tiếng Sok|Sok]], [[Tiếng Sapuan|Sapuan]], [[Tiếng The|The]]
 
Sidwell (2003) đề xuất cách phân loại nhánh BahnarBahnaric Tây như sau, trong đó tiếng Lavi tách ra trước nhất. Tiếng Jru'/Laven, Su', và Juk tạo ra nhóm chung tách ra thứ hai, rồi đến phần còn lại. [[Tiếng Jru']] và [[tiếng Brâu]] mỗi tiếng đều có vài chục ngàn người nói, còn các ngôn ngữ khác chỉ đến vài ngàn.
 
*BahnarBahnaric Tây
**[[Tiếng Lavi|Lavi]]
**(phân nhánh)
Dòng 101:
****Laveh/[[Brâu|Brâu]]
 
===BahnarBahnaric Trung===
Về địa lý, nhóm ngôn ngữ BahnarBahnaric Trung bị tách đôi, với người nói ngôn ngữ Chăm-Aceh ở giữa,<ref name=draft/><ref name="autogenerated1">[http://www.anu.edu.au/~u9907217/languages/Bahnaric-Central.html]</ref> Tiếng Bahnar, M'Nông, và Xrê (Kơ Ho) mỗi ngôn ngữ có hơn 100.000 người nói.
*BahnarBahnaric Trung
**[[Tiếng Alak|Alak]]
**[[Tiếng Co|Co]]
Dòng 110:
***[[Tiếng Tampuon|Tampuon]]
***[[Tiếng Bahnar|Bahnar]]
***BahnarBahnaric Nam
****Xtiêng–Chơ Ro: [[Tiếng Chơ Ro|Chơ Ro]],<ref name="autogenerated1"/> [[Tiếng Xtiêng|Xtiêng]] (Bulo, Budeh)
****Srê–M'Nông: [[Tiếng Kơ Ho|Kơ Ho]], [[Tiếng M'Nông|M'Nông]]
 
Tiếng Kassang là một ngôn ngữ BahnarBahnaric (Sidwell 2003), dù ''Ethnologue'' xếp nó vào nhóm Cơ Tu.
 
Sidwell (2002, 2003) đề xuất cách phân loại sau.<ref>Sidwell, Paul (2002). "[http://sealang.net/sala/archives/pdf8/sidwell2002genetic.pdf Genetic classification of the Bahnaric languages: a comprehensive review]." Mon-Khmer Studies: A Journal of Southeast Asian Linguistics and Languages 32: 1-24.</ref> Chú ý rằng Sidwell (2009) phân loại tiếng Co vào một nhánh riêng, gọi là BahnarBahnaric Đông.
 
*BahnarBahnaric Trung
**Trung Bắc
***[[Tiếng Alak|Alak]] (Halak)
Dòng 127:
***[[Tiếng Tampuon|Tampuon]]
***[[Tiếng Bahnar|Bahnar]]
****BahnarBahnaric Nam
*****[[Tiếng Chơ Ro|Chơ Ro]]
*****[[Tiếng Kơ Ho|Kơ Ho]]
Dòng 138:
 
==Tham khảo==
*Cheeseman, Nathaniel; Herington, Jennifer; Sidwell, Paul (2013). [https://www.researchgate.net/publication/268390843_Bahnaric_Linguistic_Bibliography_with_Selected_Annotations BahnarBahnaric BahnarBahnaric linguistic bibliography with selected annotations]''. Mon-Khmer Studies vol. 42 Mahidol University and SIL International.
*Sidwell, Paul (2003). ''[https://www.academia.edu/1546654/A_handbook_of_comparative_Bahnaric A Handbook of comparative BahnarBahnaric, Vol. 1]: West BahnarBahnaric''. Pacific Linguistics, 551. Canberra: Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University.
*Jacq, P., & Sidewell, P. (2000). ''A comparative West BahnarBahnaric dictionary''. Languages of the world, 21. München: LINCOM Europa. {{ISBN|3-89586-558-3}}
* Sidwell, Paul. (2002). [http://sealang.net/sala/archives/pdf8/sidwell2002genetic.pdf Genetic Classification of the BahnarBahnaric Languages: a comprehensive review]. Mon-Khmer Studies, Vol. 32. Mahidol University, Thailand.
*Sidwell, Paul (2000). ''[https://www.academia.edu/1540085/Proto_South_Bahnaric_a_reconstruction_of_a_Mon-Khmer_language_of_Indo-China Proto South BahnarBahnaric: a reconstruction of a Mon–Khmer language of Indo-China]''. Pacific Linguistics, 501. Canberra: Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University. {{ISBN|0-85883-444-8}}
*Smith, K. D. (1972). ''[http://www.sil.org/resources/archives/4194 A phonological reconstruction of Proto-North-BahnarBahnaric]''. Language data: Asian-Pacific series, no. 2. Santa Ana, Calif: Summer Institute of Linguistics.
 
==Liên kết ngoài==
*[http://sealang.net/sala/mk-class.htm SEALang SALA provisional classification of Mon–Khmer]
*[https://web.archive.org/web/20110305110023/http://people.anu.edu.au/~u9907217/languages/Bahnaric.html BahnarBahnaric languages (2003)]
*http://projekt.ht.lu.se/rwaai RWAAI (Repository and Workspace for Austroasiatic Intangible Heritage)
*[[hdl:10050/00-0000-0000-0003-6711-8@view|http://hdl.handle.net/10050/00-0000-0000-0003-6711-8@view]] BahnarBahnaric languages in RWAAI Digital Archive
 
{{Austro-Asiatic languages}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nhóm_ngôn_ngữ_Bahnar”