Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”

}}

{{Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}}

 

 

 

 

== Lịch sử ==

Ngày 16 tháng 8 năm 1945, [[Việt Minh]] tổ chức [[Đại hội Quốc dân]] ở [[Chiến khu Tân Trào|Tân Trào]]. Đại hội này thông qua 10 chính sách lớn của [[Việt Minh]], thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định [[Quốc kỳ Việt Nam|Quốc kỳ]] nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài [[Tiến quân ca]] làm [[Quốc ca]] và bầu ra [[Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam]], sau này trở thành [[Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Chính phủ Cách mạng Lâm thời]], do [[Hồ Chí Minh]] làm Chủ tịch<ref name="chinhphu123"/>.

 

 

 

 

 

Ngày [[30 tháng 8]] năm [[1945]], [[Bảo Đại]] đọc [[Chiếu thoái vị của Bảo Đại|Tuyên ngôn Thoái vị]] trước hàng ngàn người tụ họp trước cửa [[Ngọ Môn (hoàng thành Huế)|Ngọ Môn]] và sau đó trao [[Bửu tỷ triều Nguyễn|ấn tín]], quốc bảo của hoàng triều cho ông [[Trần Huy Liệu]]. Bảo Đại trở thành "công dân Vĩnh Thụy". Bản [[Chiếu thoái vị của Bảo Đại|Tuyên ngôn Thoái vị]] có câu nói nổi tiếng: "''Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị''" <ref>Bảo Đại, Con Rồng Việt Nam, Nguyễn Phước Tộc Xuất Bản, 1990, trang 186-188.</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/le-thoai-vi-cua-hoang-de-bao-dai-qua-loi-ke-cua-nha-tho-huy-can-3271851.html|tiêu đề=Lễ thoái vị của Hoàng đế Bảo Đại qua lời kể của nhà thơ Huy Cận|ngày tháng = ngày 30 tháng 8 năm 2015 |ngày truy cập = ngày 30 tháng 8 năm 2015 |website=VnExpress}}</ref>.

 

 

 

=== Giai đoạn 1945–1946 ===

 

==== Pháp quay trở lại Việt Nam ====

 

 

 

Ngày [[7 tháng 4]] năm 1945, [[Bảo Đại]] đã ký Đạo dụ số 5 chuẩn y thành phần [[Chính phủ Việt Nam#Lịch sử|nội các Trần Trọng Kim]] và ngày [[12 tháng 5]], giải thể [[Viện Dân biểu Trung Kỳ]]. Tháng 6 năm 1945, chính phủ [[Trần Trọng Kim]] đặt Quốc hiệu là [[Đế quốc Việt Nam]].

Tướng Nhật, Tscuchihashi, cho rằng chỉ cần Việt Nam độc lập trên danh nghĩa hơn là thực chất, và chính phủ mới của Việt Nam phải được Nhật kiểm soát chặt chẽ<ref>Masaya Shiraishi trích trong L Indochine française (Đông Dương thuộc Pháp) của Paul Isoart, Nhà xuất bản Presses Universitaires Françaises, 1982.</ref>. Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu [[Phạm Quỳnh]] được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay "nền độc lập" có những giới hạn như giống như hồi còn chế độ bảo hộ Pháp: Không có tự chủ về ngoại giao, không có quân đội, không có độc lập tài chính... Nhật liền chọn một nhân vật ôn hoà hơn và gần gũi với Nhật Bản. Đó là nhà sử học [[Trần Trọng Kim]], đang ở Singapore. Nhà vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định này<ref>Bảo Đại, hay là những ngày cuối cùng của vương triều An Nam, Daniel Grandcléme. Nhà xuất bản Phụ nữ. Trang 184.</ref>.

 

 

Ngày [[16 tháng 8]] năm 1945, [[Trần Trọng Kim]] tuyên bố "bảo vệ độc lập" giành được 9 tháng 3, và ngày 18 tháng 8 dự tính tạo ra một ủy ban giải phóng dân tộc, bao gồm tất cả các đảng phái chính trị để lãnh đạo việc giành lại độc lập cho Việt Nam<ref>Bảo Đại,Con rồng Việt Nam, California: Xuân Thu, 1990, tr. 177</ref>. Theo lời khuyên của ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, [[Bảo Đại]] gửi thông điệp cho [[Harry S. Truman|Tổng thống Truman]], vua nước Anh, [[Tưởng Giới Thạch|Thống chế Tưởng Giới Thạch]], [[Charles de Gaulle|Tướng de Gaulle]] đề nghị công nhận độc lập của Việt Nam. Tuy nhiên đến 24 tháng 8 ông đã thực hiện câu trả lời Hội đồng Cơ mật quyết định thoái vị "để không phải là một trở ngại cho sự giải phóng của đất nước"<ref name="Stéphane Just 1979">Stéphane Just: A propos d'une possibilité théorique et de la lutte pour la dictature du prolétariat trên La Vérité" n°588 (Septembre 1979).</ref>.

Ngày 28 tháng 2 năm 1946, tại [[Trùng Khánh]], Pháp ký với [[Trung Hoa Dân Quốc (1912-1949)|Chính phủ Trung Hoa Dân quốc]] của [[Tưởng Giới Thạch]] Hiệp ước Hoa - Pháp để [[Quốc quân Trung Hoa Dân Quốc|quân đội Trung Hoa]] rút về nước, và đổi lại Pháp trả lại các [[tô giới]] và [[nhượng địa]] của Pháp trên đất Trung Hoa cũng như nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi tại miền Bắc Việt Nam như việc khai thác một đặc khu tại cảng [[Hải Phòng]] và miễn thuế cho hàng hóa Trung Hoa vận chuyển qua Việt Nam.

 

 

Một số thành viên trong Chính phủ Liên hiệp thuộc Việt Quốc, Việt Cách,... không tán thành việc này, đã lên tiếng phản đối, dân chúng cũng có người băn khoăn, nhưng Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]] đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào để đồng bào hiểu rõ "cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn"<ref name="tuyengiao">[http://www.tuyengiao.vn/Home/Tuyen-truyen/27019/Ba-quyet-dinh-lich-su-cua-Chu-tich-Ho-Chi-Minh Ba quyết định lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh!], Trần Thanh Mai, Tạp chí của Ban Tuyên giáo Trung ương, số ra ngày 18/12/2010, Trích: "Tuy nhiên, khi biết tin Hiệp định sơ bộ được ký kết, dư luận các đảng phái quốc gia và thân nước ngoài như Việt Cách, Việt Quốc đã lên tiếng phản đối, nhân dân cũng còn chỗ băn khoăn, thì Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào rằng: cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn. Đành phải hy sinh không gian để tranh thủ thời gian…và nhất là "phải biết giành thắng lợi từng phần"."</ref>. Mặc dù Hiệp định có chữ ký của [[Vũ Hồng Khanh]] nhưng đa số lãnh đạo Việt Quốc rút sự ủng hộ của họ cho chính phủ Hồ Chí Minh để phản đối, chống lại những gì họ gọi là "thân Pháp" trong chính sách của Việt Minh. [[Bảo Đại]] rời khỏi đất nước vào ngày 18 tháng 3, ngày quân Pháp vào Hà Nội, theo phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Trùng Khánh để tái khẳng định tình hữu nghị Việt - Trung và để thăm dò việc Tưởng Giới Thạch muốn hai nước sẽ có quan hệ thế nào sau khi ký Hiệp ước Hoa-Pháp. Một hội nghị liên tịch được tổ chức để khai thông các bất đồng dẫn đến việc thành lập [[Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam]]<ref>United States – Vietnam Relations, 1945–1967: A Study Prepared by the Department of Defense/I. B.</ref>.

==== Ký kết [[Tạm ước Việt - Pháp]] ====

{{chính|Tạm ước Việt - Pháp}}

*Địa vị của Việt Nam trong khối Liên hiệp Pháp, về quan hệ ngoại giao của Việt Nam.

*Quan niệm tổng quát về Liên bang Đông Dương.

*Chi tiết về Liên bang Đông Dương và vấn đề quyền lợi kinh tế của Pháp ở Đông Dương.

*Dự thảo Hiệp ước.

*Việc thống nhất [[Nam Kỳ]] vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (bao gồm [[Bắc Kỳ]] và [[Trung Kỳ]]).

*Độc lập chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

[[Tập tin:Hồ Chí Minh và Phạm Văn Đồng tại Paris.jpg|nhỏ|phải|200px|[[Hồ Chí Minh]] và [[Phạm Văn Đồng]] tại Paris, 1946.]]

 

Tuy nhiên Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp Marius Moutet không chấp nhận thất bại. Trong khi Phạm Văn Đồng bỏ về nước, Hồ Chí Minh, [[Hoàng Minh Giám]] và [[Dương Bạch Mai]] nán lại [[Paris]]. Nhằm cứu vớt hòa bình lần cuối Hồ Chí Minh thảo một bản nghị ước vào chiều ngày 11 và trao cho Marius Moutet<ref>Pierre Quatrpoint. Sự mù quáng của tướng De Gaulle đối với cuộc chiến ở Đông Dương. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Hà Nội. 2008. trang 77 ''(bản tiếng Việt do Đặng Văn Việt dịch)''.</ref>. Ba ngày sau, [[14 tháng 9]] năm [[1946]], Marius Moutet hồi đáp với một bản nghị ước khác. Đạt được đồng thuận, Hồ Chí Minh đã đến tư dinh của Marius Moutet lúc nửa đêm ngày [[14 tháng 9]] năm [[1946]] để ký văn bản này, tức [[Tạm ước Việt - Pháp]] (''Modus vivendi'')<ref name="How"/>.

 

====Kêu gọi sự ủng hộ của các cường quốc====

 

==== Chiến tranh bùng nổ ====

| last =Barnet

| first =Richard J.

Ngày [[12 tháng 12]], [[Léon Brum]], [[thủ tướng Pháp|Thủ tướng]] mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam. Ba ngày sau, Hồ Chí Minh đưa [[Sainteny]] một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột. Sainteny đánh điện bức thông điệp vào Sài Gòn, yêu cầu chuyển tiếp tới [[Paris]].

 

 

Ngày [[17 tháng 12]], quân Pháp với [[xe tăng]] yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở [[phố Hàng Bún]] (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên và bao vây gây sức ép đồn Công an quận 2 của Hà Nội. Người Việt không phản ứng. Hôm sau, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố. Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội. Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố. Sáng hôm sau (ngày [[19 tháng 12]]), Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố.

{{chính|Hiệp định Genève}}

[[Tập tin:Gen-commons.jpg|phải|nhỏ|250px| [[Hiệp định Genève, 1954|Hội nghị Genève]].]]

 

Lập trường của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại bàn đàm phán là: Pháp phải thừa nhận chủ quyền và độc lập của Việt Nam, Campuchia và Lào và rút quân đội khỏi 3 nước này; tiến hành [[tổng tuyển cử]] ở 3 nước để thành lập các chính phủ thống nhất. Những cuộc tuyển cử trên phải được tiến hành với điều kiện tất cả các đảng phái và tổ chức yêu nước được tự do hoạt động dưới sự giám sát của các ủy ban địa phương. Nếu các điều kiện trên được chấp nhận chính phủ các nước Đông Dương đồng ý xem xét vấn đề gia nhập khối [[Liên hiệp Pháp]]. Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị tham gia đàm phán có đại diện Chính phủ kháng chiến [[Lào]], [[Campuchia]] nhưng các nước phương Tây từ chối.

 

 

Việc tập kết quân đội hai phía dự kiến hoàn thành trong thời hạn 300 ngày. Các lực lượng Pháp rút khỏi Lào trong 120 ngày, Campuchia 90 ngày. Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng rút khỏi Lào, Campuchia. Tại Lào, quân đội kháng chiến tập kết tại Phong sa lỳ và Sầm Nưa. Các lực lượng kháng chiến Campuchia phục viên tại chỗ. Các chính phủ Vương quốc Lào và Campuchia bảo đảm cho mọi công dân hưởng quyền tự do ghi trong Hiến pháp. Bầu cử tự do được tổ chức tại Campuchia và Lào vào năm 1955 và tại Việt Nam theo Tuyên bố cuối cùng của Hiệp định là tháng 7 năm 1956.

 

 

Về sau, báo chí chính thống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và [[Hiệp định Paris 1973]] tiếp tục khẳng định rằng hiệp định Genève 1954 không chia đôi đất nước Việt Nam. Trong bài chính luận "Sách Trắng của Mỹ" trên báo Nhân dân (số 3992) nhằm phản đối việc Mỹ đổ quân vào Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc lại: ''"Giới tuyến 17 là tạm thời, không phải là giới tuyến chính trị, hoặc giới tuyến lãnh thổ; Việt Nam sẽ thống nhất bằng một cuộc tổng tuyển cử tự do khắp cả nước vào nǎm 1956."'' <ref>Sách Trắng của Mỹ, Hồ Chí Minh, Báo Nhân dân (số 3992)</ref>

{{chính|Chiến tranh Việt Nam}}

[[Tập tin:Nvamarch.jpg|nhỏ|phải|200px|Quân đội Nhân dân Việt Nam đang hành quân trên đường Trường Sơn qua Lào để vào miền Nam Việt Nam.]]

 

Với sự viện trợ của [[Liên Xô]] và [[Trung Quốc]], miền Bắc dưới sự kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã hỗ trợ người và của cho [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam]] để đối đầu với Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa suốt 16 năm ([[1959]]-[[1975]]), miền Bắc luôn là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.

 

 

==== Thống nhất hai miền Nam Bắc Việt Nam ====

 

==== Hoạt động ====

 

Trong cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời (3 tháng 9 năm 1945), toàn bộ các thành viên trong chính phủ đã thống nhất các phương pháp Chủ tịch Chính phủ [[Hồ Chí Minh]] để giải quyết các vấn đề cấp bách của nước mới, bao gồm<ref name="vonguyengiap1">Võ Nguyên Giáp, ''Những năm tháng không thể nào quên'', Nhà xuất bản Trẻ, 2009. Trang 33, 34, 35, 36.</ref>:

==== Thành lập ====

[[Tập tin:Chinh phu lam thoi.jpg|nhỏ|phải|300px|Nội các Chính phủ Liên hiệp Lâm thời]]

 

 

Theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mục đích của Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho [[Quân đội Trung Hoa Dân Quốc]] vào Việt Nam<ref name="vonguyengiap1" />, gây xung đột vũ trang với Quân Giải phóng và cướp chính quyền các địa phương<ref name="dcls" /><ref>Võ Nguyên Giáp, ''Những năm tháng không thể nào quên'', Nhà xuất bản Trẻ, 2009. Trang 35.</ref>. Dựa vào quân đội Tưởng, Việt Quốc và Việt Cách đã chiếm giữ một số nơi ở [[Yên Bái]], [[Vĩnh Yên]], [[Móng Cái]], liên tục thực hiện các vụ quấy nhiễu, cướp phá, giết người, rải truyền đơn, ra báo ''Việt Nam'', ''Thiết Thực'', ''Đồng Tâm'' nhằm vu cáo nói xấu [[Việt Minh]], chống chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đòi gạt bỏ các bộ trưởng là đảng viên cộng sản ra khỏi chính phủ mới thành lập<ref name="dcls" />. Cũng theo Đại tướng [[Võ Nguyên Giáp]], do sống từ lâu ở nước ngoài, lại không có liên hệ gì với phong trào cách mạng trong nước, nên Việt Quốc, Việt Cách không nhận được sự ủng hộ của người dân. Tại nhiều nơi có quân Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách đi qua, các cơ quan chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang đều dãn ra xung quanh tránh xô xát lớn. Nhân dân thực hiện "vườn không, nhà trống". Điều này đã khiến cho quân Tưởng gặp nhiều khó khăn trên đường đi, còn Việt Quốc, Việt Cách cũng thất bại trong việc khuếch trương thanh thế cũng như mục đích của mình<ref>Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng tập Hồi ký, ''Những năm tháng không thể nào quên'', Nhà xuất bản QĐND, trang 158, 159.</ref>. Còn theo sử gia [[Trần Trọng Kim]] thì Việt Quốc, Việt Cách tuy có thế lực nhờ quân đội Trung Hoa Dân Quốc hỗ trợ, nhưng không thống nhất và không có kỷ luật chặt chẽ<ref>[http://vanhoanghean.vn/thu-vien-lich-su-van-hoa/mot-con-gio-bui-hoi-ky-cua-le-than-tran-trong-kim Một Cơn Gió Bụi, Chương 6: Chính phủ Việt Nam và tình thế trong nước, Trần Trọng Kim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019071358/http://vanhoanghean.vn/thu-vien-lich-su-van-hoa/mot-con-gio-bui-hoi-ky-cua-le-than-tran-trong-kim |date = ngày 19 tháng 10 năm 2014}}, Tạp chí Văn hóa Nghệ An.</ref>, tuyên truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng kể<ref>[http://vanhoanghean.vn/thu-vien-lich-su-van-hoa/mot-con-gio-bui-hoi-ky-cua-le-than-tran-trong-kim Một Cơn Gió Bụi, Chương 9: Đi sang Tàu, Trần Trọng Kim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019071358/http://vanhoanghean.vn/thu-vien-lich-su-van-hoa/mot-con-gio-bui-hoi-ky-cua-le-than-tran-trong-kim |date = ngày 19 tháng 10 năm 2014}}, Tạp chí Văn hóa Nghệ An.</ref>. Thiếu tá tình báo Mỹ thuộc [[OSS]], Archimedes L.A Patti nhận xét những người Quốc gia lưu vong chống cộng quyết liệt, có tham vọng nắm quyền lãnh đạo đất nước nhưng quá kém về tổ chức, thiếu sự liên kết chính trị, thiếu lãnh đạo và không có một chương trình hành động ra hồn mà chỉ hy vọng tạo ra một nước Việt Nam độc lập với sự giúp đỡ của Trung Quốc<ref>Why Vietnam, Archimedes L.A Patti, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008, trang 537, 543.</ref>. Sau khi thảo luận với các lãnh đạo Việt Cách và Việt Nam Quốc dân Đảng, ông nhận thấy những người này tuyệt nhiên không có ý tưởng nào về việc đáp ứng nhu cầu của nhân dân, không một ai có khái niệm về công việc sẽ làm mà chỉ chăm chăm mục tiêu "chia sẻ quyền lực với Việt Minh". Ông ta nhận xét: ''"Họ (Việt Cách, Việt Nam Quốc dân Đảng) là những kẻ lạc hướng về chính trị, có lẽ vì sống quá lâu ở Trung Quốc"'' <ref>Cecil B. Currey. Chiến thắng bằng mọi giá. Nhà xuất bản Thế giới. Trang 174.</ref>.

Trong hai ngày 18 và 19 tháng 9 năm 1945, Việt Minh họp bí mật với Việt Cách (ngày 18 tháng 9) và Việt Quốc (ngày 19 tháng 9). Trong hai cuộc họp này, [[Nguyễn Hải Thần]] đại diện [[Việt Cách]] và [[Nguyễn Tường Tam]] đại diện [[Việt Quốc]] đề nghị Hồ Chí Minh đồng ý hợp nhất Việt Minh với Việt Cách và Việt Quốc. Qua đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Việt Minh lãnh đạo sẽ nhận được sự ủng hộ về tài chính và chính trị của Trung Hoa Dân Quốc. Đối với lời đề nghị này, trong nội bộ Việt Minh có nhiều ý kiến khác nhau. [[Võ Nguyên Giáp]] không đồng ý vì cho rằng những đề nghị đó không có giá trị và không thật thà, chẳng khác gì thay thế chủ nghĩa thực dân Pháp bằng ách thống trị của Trung Quốc nhưng [[Hoàng Minh Giám]] lại nghĩ rằng việc hợp nhất Việt Minh với các đảng phái Quốc gia sẽ làm giảm bớt sự đối lập và tăng cường thế lực cho Việt Minh, làm người Trung Quốc yên lòng còn Pháp phải lo ngại, quan trọng nhất là Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong con mắt của Đồng Minh, đặc biệt là Mỹ, là chính phủ thật sự dân chủ. Cuối cùng Việt Minh đã từ chối hợp nhất với Việt Cách và Đại Việt Quốc dân Đảng<ref>Why Vietnam, Archimedes L.A Patti, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008, trang 544 - 545.</ref>.

 

 

Ngày 19 tháng 11 năm 1945, tướng [[Tiêu Văn]] đứng ra tổ chức một cuộc hội nghị hòa giải có Việt Nam Quốc dân Đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Minh tham gia. Mặt trận Việt Minh đồng ý nhượng bộ với Việt Quốc, Việt Cách<ref name="chienkhu"/><ref>Why Vietnam, Archimedes L.A Patti, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2008, trang 591 - 592.</ref>. Lãnh đạo Việt Cách Nguyễn Hải Thần được bổ nhiệm vào ghế Phó Chủ tịch Chính phủ. Đồng thời hai ghế bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ Vệ sinh, một ghế thứ trưởng Bộ Quốc dân Kinh tế được giao cho các thành viên của Việt Quốc, Việt Cách<ref>Võ Nguyên Giáp, ''Những năm tháng không thể nào quên'', Nhà xuất bản Trẻ, 2009. Trang 108.</ref><ref>Lê Mậu Hãn (chủ biên), Trần Bá Đệ, Nguyễn Văn Thư, ''Đại cương lịch sử Việt Nam - Tập 3'', Nhà xuất bản Giáo dục, 2007. Trang 17.</ref>. Tuy nhiên chức trách các Bộ cũng thay đổi. Bộ trưởng Quốc phòng trở thành nơi lo về tài chính mà không được xem xét danh sách nhân sự, quân số, súng đạn còn các Bộ trưởng khác của các đảng phái Quốc gia chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của nội các<ref>Cecil B. Currey. Chiến thắng bằng mọi giá. trang 177, Nhà xuất bản Thế giới, 2013.</ref>.

 

 

==== Hoạt động ====

Sau khi kết quả bầu cử được công bố, sự thật hoàn toàn không như các đảng phái tuyên truyền. Nhiều ''đại biểu có uy tín của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo, dân tộc đều trúng cử tại Quốc hội khóa I hầu hết chưa là đảng viên''<ref name="DDK"/>.

 

Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, theo đề nghị của Đoàn chủ tịch ([[Ngô Tử Hạ]] điều khiển, với [[Nguyễn Đình Thi]] làm thư ký), các ghế Quốc hội phân chia tả hữu, theo đó Việt Quốc, Việt Cách (cánh hữu) ngồi bên tay phải, và các đại biểu Việt Minh, Marxist, Xã hội, Dân chủ ngồi bên tay trái, nhưng theo ý kiến của chủ tịch Hồ Chí Minh thì không nên phân chia như vậy, thể hiện một sự đoàn kết trong Quốc hội.

{{chính|Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}}

==== Thành lập ====

==== Hoạt động ====

Trong thời gian hoạt động, Chính phủ đã tiếp tục thực hiện các biện pháp, chính sách để giữ vững nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ non trẻ. Về đối nội đã kêu gọi các đảng phái đoàn kết phụng sự quốc gia, thực hiện các chính sách kinh tế, quốc phòng, văn hóa, giáo dục...<ref>Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng tập Hồi ký, Những năm tháng không thể nào quên, trang 315.</ref> Hồ Chí Minh giao cho Võ Nguyên Giáp và [[Trần Quốc Hoàn]], sau này trở thành Bộ trưởng Công an, nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do [[Việt Nam Quốc dân Đảng]] và [[Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội]] tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng này trong dân chúng. Võ Nguyên Giáp kể lại: ''"Chúng tôi phải trừng trị bọn phá hoại... Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu khích và đảm bảo không xảy ra xung đột lớn"''. Võ Nguyên Giáp dùng lực lượng tự vệ và các hội viên Hội Cứu Quốc phá các cuộc biểu tình này. Khi có lộn xộn, lính Trung Quốc bắn chỉ thiên, xông vào giải tán đám biểu tình để vãn hồi trị an. [[Việt Nam Quốc dân Đảng]] hoảng hốt khi người Trung Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt Minh như họ mong đợi. Ông [[Nguyễn Duy Thanh]], một người theo chủ nghĩa quốc gia buồn rầu nhớ lại: ''"Không có Trung Hoa ủng hộ, những đảng phái theo chủ nghĩa quốc gia chẳng thể đối phó được với những người Cộng sản"'' <ref>Cecil B. Currey. Chiến thắng bằng mọi giá. Nhà xuất bản Thế giới. Trang 177 - 178.</ref>

Về đối ngoại đã thực hiện đàm phán với Chính phủ Pháp, ký với đại diện chính phủ Cộng hòa Pháp J. Sainteny bản [[Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt (1946)|Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt]] ngày 6 tháng 3 năm 1946 cho phép 15.000 quân Pháp ra Bắc thay thế cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước. Sau khi bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt được ký ngày [[6 tháng 3]] năm [[1946]], các đảng phái không cộng sản và thân nước ngoài như [[Việt Nam Quốc dân Đảng|Việt Quốc]] và Việt Cách đã lên tiếng phản đối Chính phủ ký hiệp định này với Pháp.

 

 

 

 

Sự có mặt của quân đội [[Tưởng Giới Thạch]] cho tới lúc đó đã đảm bảo sự tồn tại của Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội. Hai đảng này không có một chương trình gắn kết với nhau để tranh thủ dân chúng như Việt Minh. Những người lãnh đạo Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm chất có thể so sánh với Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp và những người có trách nhiệm khác của [[Việt Minh]]. Khi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi Việt Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946, hiểu theo cách này hay cách khác, [[Võ Nguyên Giáp]] quyết định Việt Minh phải hoàn toàn một mình điều khiển bộ máy chính quyền. Võ Nguyên Giáp hối hả hành động ngay với mục tiêu rải khắp: Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội được Trung Hoa Quốc dân Đảng ủng hộ, Việt Nam Quốc dân Đảng (theo Cecil B. Currey tổ chức này mượn danh cách mạng của Việt Nam Quốc dân Đảng năm 1930 do [[Nguyễn Thái Học]] sáng lập<ref name="Currey"/> còn theo David G. Marr thì Đảng Cộng sản Đông Dương đã ra sức tuyên truyền Việt Nam Quốc dân Đảng phản bội lại sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Thái Học năm 1930 nhưng đến cuối năm 1945 nhiều người dân vẫn không tin vào điều đó{{sfnp|Marr|2013|page=415}}), nhóm quốc gia thân Nhật Đại Việt, những người Trotskyist, những người quốc gia chống Pháp, nhóm Công giáo mang tên "chiến sĩ Công giáo". Võ Nguyễn Giáp đã từng bước tìm cách loại bỏ dần các đảng phái này. Ngày 19 tháng 6 năm 1946, [[Báo Cứu Quốc]] của Tổng bộ [[Việt Minh]] đăng xã luận kịch liệt chỉ trích "''bọn phản động phá hoại Hiệp định sơ bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3''". Ngay sau đó Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch truy quét các đảng phái đối lập bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp. Ông cũng sử dụng các binh lính, sĩ quan Nhật Bản tình nguyện ở lại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp (ở Hòn Gai quân Pháp cung cấp cho Việt Minh những khẩu pháo để diệt một số vị trí do quân Đại Việt chiếm giữ) trong chiến dịch này<ref name="Currey">Chiến thắng bằng mọi giá, trang 196-197, Cecil B. Currey, Nhà xuất bản Thế giới, 2013.</ref>.

 

 

 

 

Ngày [[16 tháng 7]], Quyền Chủ tịch nước [[Huỳnh Thúc Kháng]] đã có tuyên bố trấn an dư luận: ''"Những đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng chân chính, được bảo đảm sự tự do hoạt động trong vòng pháp luật... Những kẻ bắt cóc, tống tiền, ám sát thì phải đem ra pháp luật nghiêm trị. Đây không phải là vấn đề đảng phái. Việc khám xét vừa rồi là việc phải làm để bảo vệ trị an..."''.<ref>Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng tập Hồi ký, Những năm tháng không thể nào quên, trang 292.</ref>

 

 

''Tạm ước này có ảnh hưởng tới các hiệp ước ký sau không? Trong xã hội loài người, có cái gì mà không ảnh hướng tới cái khác. Tuy vậy, những sự điều đình sau đây không thể vì bản tạm ước này mà bị ràng bó. Bản Tạm ước này tùy theo sự thi hành thế nào, sẽ tạo điều kiện đẩy cho những cuộc điều đình sau mau chóng đạt kết quả.Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, ông Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, các ông ấy không có mặt ở đây. Lúc Nhà nước đương gặp bước khó khăn, quốc dân tin ở người nào trao người ấy làm công việc lớn mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy phải hỏi lương tâm thế nào? Những người đã bỏ việc đi kia, họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ cũng không đủ năng lực gánh vác, nay chúng ta không có họ ở đây chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường''<ref>{{Chú thích web |url=http://khampha.vn/toi/ho-chu-tich-tra-loi-chat-van-qua-loi-ke-tuong-giap-c8a3130.html |ngày truy cập=2012-09-09 |tựa đề=Hồ Chủ tịch trả lời chất vấn qua lời kể Tướng Giáp |archive-date=2014-02-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140201194321/http://khampha.vn/toi/ho-chu-tich-tra-loi-chat-van-qua-loi-ke-tuong-giap-c8a3130.html |url-status=dead }}</ref>.

 

 

=== Chính phủ Liên hiệp Quốc dân ===

Ngày 3 tháng 11 năm 1946 [[Chính phủ Liên hiệp Quốc dân]] nhiều thành phần được thành lập thay cho Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến nhằm đáp ứng tình hình mới.

==== Hoạt động ====

 

=== Chính phủ từ 1955 đến 1959 ===

Quốc hội Khóa I (Quốc hội lập hiến), với tên gọi lúc đó là Nghị viện Nhân dân, được bầu vào ngày [[6 tháng 1]] năm [[1946]], với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 89% và có 333 người trúng cử.

 

 

 

Tiếp đó, Dự án luật Lao động được thông qua và ban hành ngày [[8 tháng 11]] năm [[1946]]. Đây là dự luật đầu tiên được thông qua.

 

==== Thành lập Bộ Tư pháp ====

 

==== Thành lập Tòa án Quân sự ====

 

==== Thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt ====

 

==== Xây dựng hệ thống pháp luật ====

 

 

Ngày [[20 tháng 5]] năm [[1957]], [[Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] ra Sắc lệnh số 102/SL-L004 ban hành [[Luật quy định quyền Lập hội]]. Luật này quy định lập hội phải xin phép và thể lệ lập hội sẽ do [[Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|Chính phủ]] quy định (điều 3). Đồng thời, những hội đã thành lập trước ngày ban hành Luật quy định Quyền Lập hội và đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến, nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép lại (điều 4)<ref>[http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1034 SẮC LỆNH SỐ 102/SL-L004 NGÀY 20-5-1957 QUY ĐỊNH QUYỀN LẬP HỘI], Quốc hội Việt Nam.</ref>.

Năm 1958, [[Viện kiểm sát nhân dân tối cao (Việt Nam)|Viện Công tố Trung ương]] (sau là [[Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao (Việt Nam)|Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao]]) được thành lập với Viện trưởng đầu tiên là ông [[Bùi Lâm]].

==== Thành lập Tòa án Nhân dân Tối cao ====

 

== Phân cấp hành chính ==

{{Bài chi tiết|Phân cấp hành chính Việt Nam}}

 

 

Thời kỳ kháng chiến, tổ chức thêm các đơn vị hành chính cấp Khu và Liên khu. Thủ đô kháng chiến đặt ở [[Việt Bắc]].

|||Điều 78, Hiến pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1959.}}

 

 

 

==Các tổ chức chính trị==

#[[Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam]] (Liên Việt): là tổ chức liên hiệp các tổ chức chính trị và xã hội với mục đích đoàn kết tất cả các lực lượng và đồng bào yêu nước Việt Nam không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, xu hướng chính trị, dân tộc để làm cho nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường; Liên Việt được lập ra để kêu gọi các tổ chức chống Pháp mà không thuộc Việt Minh hoặc Đảng Cộng sản Đông Dương; do đó Liên Việt được xem là tổ chức lớn thứ 2 sau Việt Minh; Liên Việt hợp nhất với Việt Minh từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt

#[[Mặt trận Liên Việt]]: một liên minh chính trị tại Việt Nam từ năm 1951 đến 1955, được thành lập trên cơ sở hợp nhất từ 2 tổ chức Việt Minh và Liên Việt; do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo

#[[Đảng Dân chủ Việt Nam]]: tổ chức của giới trung lưu, phần lớn hoạt động ở Bắc Bộ, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa<ref name="USdoc" />.

#[[Đảng Xã hội Việt Nam]]: theo khuynh hướng [[dân chủ xã hội]], ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa<ref name="USdoc" />.

Giữa năm [[1955]] và năm [[1956]], một cuộc [[cải cách ruộng đất]] được tiến hành với mục đích lấy [[Ruộng|ruộng đất]] của địa chủ, cường hào chia cho nông dân. Cuộc cải cách đã phạm phải nhiều sai lầm như đấu tố nhầm, tràn lan, xử tội không thông qua [[tòa án]] hoặc chỉ qua "tòa án nhân dân". Các nhà lãnh đạo chính quyền, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chính thức phải xin lỗi trước dân chúng về các sai lầm này đồng thời cách chức và xử phạt nhiều [[cán bộ]].

 

 

Trong một thời gian ngắn (đến 1955), các công trình thủy lợi bị Pháp phá hủy đều dần được khôi phục, diện tích tưới lên lại 202.374 ha. Năm 1958, sản xuất nông nghiệp nói chung và thủy lợi nói riêng đã vượt mức trước chiến tranh. Nghị quyết 63 của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu ''“thắng được hạn hán, úng, bão, xâm nhập mặn và lụt lớn”''. Công trình đại thủy nông [[Bắc Hưng Hải]] được chọn làm đột phá với nhiệm vụ tưới tiêu cho 156.000 ha. Ngày 1/10/1958, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khởi công công trình. Trong thời gian thi công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống động viên và kiểm tra 4 lần: ''“Bây giờ chịu khó phấn đấu trong mấy tháng. Sau này sẽ hưởng hạnh phúc lâu dài hàng trăm năm”''<ref>https://nongnghiep.vn/hao-hung-thuy-loi-viet-nam-ky-tich-trong-gian-kho-post134446.html</ref>.

{{chính|Cải tạo kinh tế tại miền Bắc Việt Nam}}

 

 

=== Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) ===

Bước vào thực hiện ''Kế hoạch nhà nước 5 năm'' lần thứ nhất, [[Miền Bắc (Việt Nam)|miền Bắc]] chuyển sang giai đoạn lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm. Nhiệm vụ cơ bản của ''Kế hoạch 5 năm'' là ra sức phát triển [[công nghiệp]] và [[nông nghiệp]], tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh, cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động, củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội.

 

 

 

Trong nông nghiệp, sau khi đưa đại bộ phận [[nông dân]] vào các [[hợp tác xã]], từ năm [[1961]], các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao. Nông dân áp dụng [[Khoa học kỹ thuật|khoa học – kỹ thuật]] vào [[sản xuất]]. Hệ thống thủy nông phát triển, nhiều công trình mới được xây dựng, tiêu biểu như công trình Bắc–Hưng–Hải. Nhiều hợp tác xã đạt và vượt năng suất 5 tấn thóc/ha cây trồng.

[[Hệ thống giao thông Việt Nam|Hệ thống giao thông]] đường bộ, [[đường sắt]], đường liên tỉnh, liên huyện, đường sông, đường hàng không được củng cố. Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn trước.

 

 

Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong nền [[kinh tế]] như sản xuất hàng hóa phục vụ đời sống nhân dân còn thiếu, phải nhập khẩu từ các nước xã hội chủ nghĩa; các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp cao còn chưa nhiều, song Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) đã làm thay đổi to lớn bộ mặt xã hội miền Bắc.

 

 

=== Giai đoạn 1966–1976 ===

 

== Ngoại giao ==

 

 

 

Cùng năm khi tiếp quản Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh công nhận cơ quan ngoại giao của Ấn Độ tại [[Hà Nội]]. Ngày [[17 tháng 10]] năm 1954, [[Thủ tướng Ấn Độ]] [[Jawaharlal Nehru]] sang thăm Việt Nam.<ref>Viện Sử học, ''Việt Nam những sự kiện lịch sử (1945-1975)'', Nhà xuất bản Giáo dục, 2006. Trang 145.</ref> Tháng 11, [[Thủ tướng Myanmar|Thủ tướng Miến Điện]] [[U Nu]] sang thăm Việt Nam. Bang giao với Ấn Độ cùng với [[Indonesia]] và [[Miến Điện]] vẫn giữ ở bậc lãnh sự.<ref name="Area">Foreign Areas Studies Division. ''US Army Area Handbook for Vietnam''. Washington, DC: Special Operations Research Office, 1962. tr 304-10.</ref>

Ở Trung Đông và [[Bắc Phi]] thì Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lập bang giao với [[Maroc]] và [[Algérie]]. [[Cuba]] là quốc gia duy nhất ở [[Tây bán cầu]] có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa<ref name="Area"/>.

 

 

 

== Quân đội ==

{{chính|Quân đội nhân dân Việt Nam}}

 

Ở [[Miền Nam (Việt Nam)|miền Nam]], Vệ quốc đoàn có nhiều đơn vị của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên tuy chấp hành những chỉ thị quân sự của cấp trên nhưng lại từ chối tiếp nhận các [[chính ủy]] do cấp trên cử xuống. Sau những xung đột quân sự giữa các đơn vị do giáo phái chỉ huy với những đơn vị do Việt Minh chỉ huy, và nhất là sau khi giáo chủ [[Huỳnh Phú Sổ]] của [[Hòa Hảo]] mất tích, phần lớn lực lượng quân sự của các giáo phái [[Cao Đài]], [[Hòa Hảo]], [[Bình Xuyên]] ly khai khỏi Vệ quốc đoàn hợp tác với chính phủ [[Cộng hòa tự trị Nam Kỳ|Nam Kỳ tự trị thuộc Pháp]] và sau này với [[Quốc gia Việt Nam]].<ref>Nguyễn Long Thành Nam, Phật giáo Hòa Hảo trong dòng lịch sử dân tộc, Phần V: Sau khi đức Huỳnh giáo chủ ra đi, Chương 11: Giai đoạn quân sự hóa 1947-1955, Mục 5: Hiệp định liên quân Pháp-Hòa Hảo ra đời, Tập san Đuốc Từ Bi, 1991</ref>

{{start box}}

|-

| width="40%" align="center" | '''Việt Nam Dân chủ Cộng hòa'''<br />1945–1954 <br />'''''Việt Nam Dân chủ Cộng hòa'''''<br />(Bắc vĩ tuyến 17 )<br />1954–1976 <br />'''''[[Cộng hòa Miền Nam Việt Nam]]'''''<br />(Nam vĩ tuyến 17)<br />1969–1976

| width="30%" align="center" rowspan="3"| Kế nhiệm:<br />'''[[Việt Nam|Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa <br>Việt Nam]]'''