Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, replaced: <references/> → {{tham khảo}} using AWB |
n Robot: Sửa đổi hướng |
||
Dòng 1:
'''Nguyên nhân và kết quả''' là một cặp phạm trù trong [[duy vật biện chứng|phép biện chứng duy vật]] và là một trong những nội dung của nguyên lý về mối liên hệ phổ biến dùng để chỉ mối quan hệ biện chứng hai phạm trù giữa cái '''[[Nguyên nhân]]''' là [[phạm trù]] chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau, gây ra một biến đổi nhất định nào đó với '''[[Kết quả]]''' là phạm trù chỉ những biến đổi xuất hiện do tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra, qua đó phản ánh mối quan hệ hình thành của các sự vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan. Theo định nghĩa của B.Ratxen: Định luật nhân quả… là bât kỳ định luật nào có thể cho chúng ta khả năng dựa tên một biến cố để đưa ra một kết luận nào đó về một biến cố khác (hay nhiều biến cố khác)<ref>B.Ratxen: Sự nhận thức của con người, Nhà xuất bản Tiến bộ Matcova, năm 1957, trang 362</ref>.
==Mối quan hệ==
Dòng 7:
Nguyên nhân sinh ra kết quả rất phức tạp, bởi vì nó còn phụ thuộc vào nhiều điều kiện và hoàn cảnh khác nhau. Một kết quả có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra. Mặt khác, một nguyên nhân trong những điều kiện khác nhau cũng có thể sinh ra những kết quả khác nhau. và nếu nhiều nguyên nhân cùng tồn tại và tác động cùng chiều trong một sự vật thì chúng sẽ gây ảnh hưởng cùng chiều đến sự hình thành kết quả, làm cho kết quả xuất hiện nhanh hơn. Ngược lại nếu những nguyên nhân tác động đồng thời theo các hướng khác nhau, thì sẽ cản trở tác dụng của nhau, thậm chí triệt tiêu tác dụng của nhau. Điều đó sẽ ngăn cản sự xuất hiện của kết quả.
[[Friedrich Engels|Ăng-ghen]] viết: ''Khoa học của tự nhiên xác nhận câu nói của Hegel cho rằng sự tương tác là nguyên nhân cuối cùng (causa finalis) thật sự của các sự vật''<ref>C. Mác – Ph. Ăng ghen: Toàn tập, tập 20, nhà xuất bản Tiến bộ Matcova, trang 546</ref>.
===Hoán đổi ===
[[Tập tin:Friedrich Engels-1840-cropped.jpg|nhỏ|phải|230px|Ăngghen đã nêu lên mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả]]
Nguyên nhân và kết quả có thể thay đổi vị trí cho nhau Điều này có nghĩa là một sự vật, hiện tượng nào đó trong mối quan hệ này là nguyên nhân, nhưng trong mối quan hệ khác lại là kết quả và ngược lại. [[Friedrich Engels|Engels]] nhận xét rằng:
{{Cquote|''Nguyên nhân và kết quả là những khái niệm chỉ có ý nghĩa là nguyên nhân và kết quả khi được áp dụng vào một trường hợp riêng biệt nhất định. Nhưng một khi chúng ta nghiên cứu trường hợp riêng biệt ấy trong mối liên hệ chung của nó với toàn bộ thế giới, thì những khái niệm ấy lại gắn với nhau trong một khái niệm về sự tác động qua lại một cách phổ biến, trong đó nguyên nhân và kết quả luôn thay đổi vị trí cho nhau. Chuỗi nhân quả là vô cùng, không có bắt đầu và không có kết thúc. Một hiện tượng nào đấy được coi là nguyên nhân hay kết quả bao giờ cũng ở trong một quan hệ xác định cụ thể''|||[[Friedrich Engels|Engels]]<ref>''Giáo trình [[Triết học]] [[Mác]] - [[
Ông cũng khẵng định: ''Nguyên nhân và kết quả là những biểu tượng có ý nghĩa là nguyên nhân và kết quả khi nào được áp dụng vào một trường hợp riêng biệt, nhưng khi ta xét trường hợp riêng biệt ấy trong mối liên hệ chung của nó với toàn bộ thế giới, thì nguyên nhân hội tụ lại và quyện vào nhau trong biểu tượng về sự tác động qua lại phổ biến trong đó nguyên nhân và kết quả luôn đổi chổ cho nhau: cái ở đây hay bây giờ là nguyên nhân, thì ở chổ khác hay lúc khác lại trở thành kết quả và ngược lại''.<ref>C. Mác – Ph. Ăng–ghen: Toàn tập, tập 20, Nhà xuất bản tiến bộ Matcova, trang 22</ref><ref>Ph. Ăng-ghen: Chống Duyring, NXB Sự thật, Hà Nội, năm 1971, trang 36</ref>
Dòng 21:
==Tính chất==
Phép biện chứng duy vật của [[triết học Mác - Lênin|triết học Marx-Lenin]] khẳng định mối liên hệ nhân quả có tính khách quan, tính phổ biến, tính tất yếu.
* Tính khách quan: mối liên hệ nhân quả là cái vốn có của bản thân sự vật, không phụ thuộc vào ý thức của con người. Dù con người biết hay không biết, thì các sự vật vẫn tác động lẫn nhau và sự tác động đó tất yếu gây nên biến đổi nhất định. Con người chỉ phản ánh vào trong đầu óc mình những tác động và những biến đổi, tức là mối liên hệ nhân quả của hiện thực, chứ không sáng tạo ra mối liên hệ nhân quả của hiện thực từ trong đầu mình.
Dòng 40:
== Tham khảo ==
* ''Giáo trình [[Triết học]] [[Mác]] - [[
* ''Giáo trình Triết học [[Mác]] – [[
* ''[[Nhập môn Marx]]'', [[Rius]] (Eduardo del Rio), người dịch: Nguyễn Hà, hiệu đính: Bùi Văn Nam Sơn, Nhà xuất bản Trẻ, [[thành phố Hồ Chí Minh]], năm [[2006]]
* ''Một số vấn đề [[Triết học]] [[Mác]] – [[Vladimir Ilyich Lenin|Lênin]]: Lý luận và thực tiễn'' (tái bản có bổ sung), Lê Doãn Tá, [[Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật]], [[Hà Nội]], năm [[2003]]
* ''[[Triết học]] [[Mác]] – [[Vladimir Ilyich Lenin|Lênin]]'' (tập II), [[Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh|Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh]], [[Hà Nội]], năm [[1994]] (xuất bản lần thứ ba)
* ''[[Triết học]] [[Mác]] – [[Vladimir Ilyich Lenin|Lênin]]'' (tập III), [[Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh|Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh]], [[Hà Nội]], năm [[1994]] (xuất bản lần thứ ba)
* ''[[Triết học]] [[Mác]] – [[Vladimir Ilyich Lenin|Lênin]]'' (tập II), Vụ Công tác Chính trị - [[Bộ Giáo dục và Đào tạo (Việt Nam)|Bộ Giáo dục và Đào tạo]], [[Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật]], [[Hà Nội]], năm [[1996]]
* ''[[Chính trị]]'', [[Bộ Giáo dục và Đào tạo (Việt Nam)|Bộ Giáo dục và Đào tạo]] – Chủ biên: Lê Thế Lạng, [[Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật]], [[Hà Nội]], năm [[2004]] (tái bản có bổ sung, sửa chữa)
| |||