Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vũ Văn Hóa Cập”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
"...gả Nam Dương công chúa cho đệ Vũ Văn Hóa Cập..." là phiên âm của thứ tiếng gì???
Dòng 24:
| nơi an táng =
}}
'''Vũ Văn Hóa Cập''' ({{zh|c=宇文化及|p=Yǔwén Huàjí}}, ? - [[619]]) là một tướng lĩnh của [[triều đại Trung Quốc|triều]] [[nhà Tùy|Tùy]] trong [[lịch sử Trung Quốc]]. Năm 618, ông đã lãnh đạo một cuộc binh biến chống lại và giết chết [[Tùy Dạng Đế]]. Sau đó, ông đưa chất tôn của Tùy Dạng Đế là [[Dương Hạo]] lên làm hoàng đế và dẫn đội Kiêu Quả quân định tiến về đông đô [[Lạc Dương]]. Ông nhiều lần bại trận dưới tay [[Lý Mật (Tùy)|Lý Mật]], [[Lý Thần Thông]], và cuối cùng là [[Đậu Kiến Đức]]. Thấy mình sắp thất bại, ông ta đã giết Dương Hạo và tự xưng là hoàng đế của nước Hứa. Năm [[619]], ông bị Đậu Kiến Đức bắt và giết chết.
 
== Bối cảnh==
Vũ Văn Hóa Cập là con trưởng tử của [[Vũ Văn Thuật]], một thuộc cấp thân tín của Tấn vương [[Tùy Dạng Đế|Dương Quảng]], Vũ Văn Thuật đã đóng một vai trò lớn trong việc giúp Dương Quảng thay thế vị trí thái tử của [[Dương Dũng]] vào năm 600. Sau đó, Vũ Văn Hóa Cập trở thành một chỉ huy thị vệ trong Đông cung. Ông thường cưỡi ngựa chạy với tốc độ cao trên những đường phố tại kinh thành Trường An, cầm một ná bắn đá và bắn các hòn đá ra từ nó. Ông ta đã từng vài lần bị bãi miễn quan chức vì nhận tiền hối lộ, nhưng sau đó đều được Dương Quảng thuyết phục Tùy Văn Đế phục chức cho. Dương Quảng gả hoàngcon nữgái của mình là công chúa Nam Dương công chúa cho đệem trai Vũ Văn Hóa Cập là [[Vũ Văn Sĩ Cập]] (宇文士及).
 
Năm [[604]], Tùy Văn Đế qua đời, Dương Quảng lên kế vị, tức là Tùy Dạng Đế. Tùy Dạng Đế phong Vũ Văn Hóa Cập làm thái phó thiếu khanh. Năm [[607]], khi Tùy Dạng Đế viếng thăm quận Du Lâm quận (nay gần tương ứng với [[Du Lâm]], [[Thiểm Tây]]), Vũ Văn Hóa Cập cùng một đệem trai khác là [[Vũ Văn Trí Cập]] (宇文智及) đã tham gia vào việc buôn bán vốn bị cấm với người [[Đột Quyết]]. Tùy Dạng Đế đã tức giận định xử tử, nhưng sau đã xá miễn, chỉ giáng anh em họ xuống làm nô bộc cho phụ thân Vũ Văn Thuật.
 
Năm 616, do phươngphía Bắc đất nước đắm chìm trong các cuộc khởi nghĩa nông dân, Tùy Dạng Đế đã nghe theo đề xuất của Vũ Văn Thuật mà đến [[Giang Đô]] (nay thuộc [[Dương Châu]], [[Giang Tô]]). Vũ Văn Thuật cùng các con tháp tùng Tùy Dạng Đế đến đó, song đến mùa đông năm 616, Vũ Văn Thuật qua đời. Tùy Dạng Đế nhớ tới công lao của Vũ Văn Thuật nên đã phong Vũ Văn Hóa Cập làm 'hữu đồn vệ tướng quân', cũng phục chức cho Vũ Văn Trí Cập. Tùy Dạng Đế cũng cho phép Vũ Văn Hóa Cập kế tập tước Hứa quốc công của Vũ Văn Thuật.
 
== Binh biến chống lại Tùy Dạng Đế ==
Tùy Dạng Đế cho rằng mình đang được đội Kiêu Quả quân tinh nhuệ bảo vệ chắc chắn ở Giang Đô, nên không muốn trở về phương Bắc hỗn loạn, suy tính việc rời đô từ [[Trường An]] đến Đan Dương (丹陽, nay thuộc [[Nam Kinh]], [[Giang Tô]]). Trong khi đó, các binh sĩ Kiêu Quả phần lớn đều quê ở vùng [[Quan Trung]] (quanh kinh thành Trường An), thấy rằng hoàng đế không định trở về Trường An, do nhớ nhà đã suy tính đến việc đào ngũ. Một vài chỉ huy của quân Kiêu Quả như: [[Tư Mã Đức Kham]] (司馬德戡), [[Bùi Kiền Thông]] (裴虔通), và [[Nguyên Lễ]] (元禮); đã lập mưu đào ngũ. Hai chỉ huy âm mưu bỏ trốn là [[Triệu Hành Xu]] (趙行樞, bạn của Vũ Văn Trí Cập) và [[Dương Sĩ Lãm]] (楊士覽, cháu của Trí Cập), thảo luận kế hoạch đào ngũ với Trí Cập. Vũ Văn Trí Cập cho rằng nếu các binh sĩ Kiêu Quả đào ngũ, thì chắc sẽ bị truy lùng và bị xử tử; nên ông ta đề xuất tiến hành binh biến. Theo đề xuất của Triệu Hành Xu và Tiết Thế Lương (薛世良), các chỉ huy Kiêu Quả quân đã mời Vũ Văn Hóa Cập làm thủ lĩnh của họ. Vũ Văn Hóa Cập bị cho là người nhát gan, ban đầu khi nhận được lời mời thì hoảng sợ, song cuối cùng đã chấp thuận.
 
Vào cuối mùa xuân năm 618, các chỉ huy Kiêu Quả quân đã tiến hành âm mưu của mình, và do họ vốn là những người tin cẩn nên đã nhanh chóng tiến được vào cung. Ban đầu, họ tuyên bố rằng chỉ muốn yêu cầu Tùy Dạng Đế trở về Trường An, song ngay sau đó đã bắt đầu tố cáo tội trạng của Tùy Dạng Đế, cũng như sát hại ấucon tử [[Dương Cảo]]nhỏ của Tùy Dạng Đế là [[Dương Cảo]]. Tùy Dạng Đế đã quyết định tự sát bằng thuốc độc, song do không thể nhanh chóng tìm được thuốc độc, theo yêu cầu của Dạng Đế, một chỉ huy quân Kiêu Quả là Lệnh Hồ Hành Đạt (令狐行達) đã lấy chiếc khăn cuốn của Dạng Đế để siết cổ giết chết Dạng Đế.
 
Ban đầu Vũ Văn Hóa Cập định tôn [[Dương Tú]] (hoàngem đệtrai của Dạng Đế) lên ngôi, song các thủ lĩnh binh biến khác thì phản đối ý này, đem giết Dương Tú và các nhi tử cùng các thành viên khác trong hoàng tộc nhà Tùy. Một số quan lại cấp cao, bao gồm thừa tướng [[Ngu Thế Cơ]] cũng bị giết. Trừ Tần vương Dương Hạo, chắt của Tùy Dạng Đế, và là bạn với Trí Cập, nên được Trí Cập tha. Vũ Văn Hóa Cập cũng tha cho hai trọng trần khác là [[Bùi Củ]] (do đối đãi tốt với Kiêu Quả quân) và [[Tô Uy]] (do bị Dạng Đế không tin dùng khi trị vì).
 
== Nhiếp chính cho Dương Hạo ==
Dòng 49:
Vũ Văn Hóa Cập sau đó xử tử Tư Mã Đức Kham.
 
Khi tiến đến Lạc Dương, quân của Vũ Văn Hóa Cập đã phải giao chiến với Ngõa Cương quân của [[Lý Mật (Tùy)|Lý Mật]] - một thủ lĩnh khởi nghĩa chống Tùy. Ban đầu, Vũ Văn Hóa Cập không thể vượt qua Lý Mật, bèn vòng qua đánh chiếm lấy Đông quận (東郡, nay thuộc [[An Dương (địa cấp thị)|An Dương]], [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam]]). Cả Lý Mật và các quan lại cũ triều đình nhà Tùy ở Lạc Dương đều lo sợ trước động thái tiếp sau của Vũ Văn Hóa Cập, đã liên minh với nhau, theo đó Lý Mật công nhận [[Dương Đồng]] là vua. Vũ Văn Hóa Cập vài lần tiến đánh Lý Mật song đã không thể thắng thế. Lý Mật biết rằng nguồn cung lương thực của Vũ Văn Hóa Cập đang cạn kiệt, vì thế đã giả vờ nghị hòa với Vũ Văn Hóa Cập, đồng ý tiếp tế lương thực cho quân của Vũ Văn Hóa Cập, song ngầm lập kế thu giữ lương thực và tấn công Hóa Cập khi Hóa Cập đã cạn lương. Tuy nhiên, Vũ Văn Hóa Cập đã biết được kế của Lý Mật, và quay sang tấn công bất ngờ Lý Mật, Lý Mật xuýtsuýt mất mạng nhưng được bộ tướng [[Tần Thúc Bảo]] cứu, và đẩy lui được Vũ Văn Hóa Cập. Vũ Văn Hóa Cập không thể tìm được lương thực nên buộc phải tiến về phía bắc để tránh xa Lý Mật, Lý Mật cũng không lùng theo. Nhiều binh sĩ của Vũ Văn Hóa Cập đã hàng Lý Mật, song ông vẫn giữ được khoảng 2 vạn lính.
 
Sau khi đến Ngụy huyện (魏縣, nay thuộc [[Hàm Đan]], [[Hà Bắc (Trung Quốc)|Hà Bắc]]), thuộc hạ thân tín của Vũ Văn Hóa Cập là [[Trương Khải]] (張愷) đã âm mưu chống lại ông. Vũ Văn Hóa Cập đã phát hiện ra âm mưu và xử tử Trương Khải cùng những người đồng mưu, song vào thời điểm này các tướng sĩ của ông ngày càng nản chí và ngày càng nhiều người đào ngũ. Vũ Văn Hóa Cập tin rằng ngày thất bại đã đến gần nên muốn đoạt lấy ngôi vua. Vào mùa thu năm 618, Vũ Văn Hóa Cập đã hạ độc giết chết Dương Hạo và xưng làm hoàng đế của nước Hứa.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Vũ_Văn_Hóa_Cập”