Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trận Züllichau”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n Robot: Sửa đổi hướng
n →‎Bối cảnh lịch sử: clean up, replaced: : → : (6) using AWB
Dòng 23:
 
== Bối cảnh lịch sử ==
Năm [[1759]] là năm thứ ba của cuộc [[Chiến tranh Bảy năm|Chiến tranh Bảy Năm]] ([[1756]] - [[1763]]) tại [[châu Âu]]: chiến dịch mở đầu với việc [[Quận công Ferdinand xứ Brunswick]] ra quân đánh [[Pháp]]. Dưới sự chỉ huy của ông, quân Liên minh [[Anh]] và vài tiểu quốc [[Tây Đức]] đại thắng quân Pháp, mà đỉnh điểm [[trận Minden]] lừng vang vào [[tháng tám|tháng 8]] năm 1759.<ref name="franzkugler408">Franz Kugler, ''The pictorial history of Germany: during the reign of Frederick the Great: comprehending a complete history of the Silesian campaigns, and the seven years war'', trnag 408</ref> Có lúc em trai của nhà vua [[Friedrich II của Phổ|Friedrich II Đại Đế]] nước [[Phổ (quốc gia)|Phổ]] là Vương thân [[Heinrich của Phổ (1726-1802)|Friedrich Heinrich Ludwig]] còn tung quân sang hỗ trợ Ferdinand đánh lùi quân Pháp.<ref name="thomascarlyle405">Thomas Carlyle, ''History of Friedrich II of Prussia: called Frederick the Great'', Tập 5, các trang 405-411.</ref> Tuy nhiên, ở phía Đông thì quân chính quy Phổ gặp rắc rối nghiêm trọng : thương vong trong các trận đánh trước kết hợp với hiện tượng đào ngũ làm suy yếu nghiêm trọng các Trung đoàn một thời lừng vang của Quốc vương.<ref name="gerhardritter118"/>
 
Trong khi đó, ở miền biên cương Phổ - [[Ba Lan]] từ ngày [[24 tháng 2]] cho đến ngày [[4 tháng 3]] năm 1759, vị Tướng Wobersnow - bấy giờ là một chiến binh hăng hái của [[Quân đội Phổ]], quyết tâm theo đường Posen tiến binh vào Ba Lan để tận diệt các kho quân nhu của người [[Nga]], đặc biệt là tên quý tộc Ba Lan Sulkowski. Ông ta tận tâm thu thập lương thực của Quân đội Nga, và quá tự kiêu vì mình được Nga hỗ trợ nên đã "tuyên chiến với Vua Phổ". Mặc dù vua Ba Lan tuyên bố trung lập nhưng Sulkowski cứ tiếp tục thực hiện các hoạt động thân Nga tại dinh Reisen.<ref name="franzkugler408"/> Hồi [[tháng tám|tháng 8]] năm [[1758]], trong [[trận Zorndorf]], Friedrich II Đại Đế đánh tan nát quân Nga và bắt giữ được Sulkowski, và bị giam cầm trong thành [[Küstrin]] ở xứ [[Brandenburg]] của Vương triều Phổ. Wobersnow và các chiến binh của ông phá tan tành kho lương Nga, bắt giữ Sulkowski cùng đội quân thân Nga của ông ta, và giải chúng về Glogau.<ref name="franzkugler408"/> 1 nghìn lính Ba Lan trong đội quân này đều bị bắt phải gia nhập quân ngũ Phổ. Nhận tin chiến thắng, Quốc vương Phổ thẳng thừng gửi quốc thư cho vua Ba Lan: ''"Do ông để cho bọn Nga hành qua qua đất ông mà tấn công tôi, có bằng chứng rõ ràng để ông chỉ cần suy nghĩ rằng phe bị tấn công phải có sự đáp trả tương tự"''. Triều đình Ba Lan đáp là "''Đúng vậy!"'' nhưng không hề bàn gì về Sulkowski, và điều này thể hiện rõ sự suy yếu cùng cực của Nhà nước Cộng hòa Ba Lan thời bấy giờ, dần dần dễ làm mồi cho các láng giềng mà đặc biệt là [[Đế quốc Nga]] thôn tính.<ref name="thomascarlyle405"/> Hàng loạt quân lương tại Ba Lan bị hủy diệt, là thất bại nghiêm trọng của quân Ba Lan thân Nga vì số quân lương này có thể nuôi sống 5 vạn binh sĩ Nga trong vòng 3 tháng. Một kế hoạch nữa là quân Phổ tiến binh từ miền Hạ Silesia mà tấn công vùng [[Morava|Moravia]], và thắng lợi vang dội đến mức người [[Áo]] phải tập trung binh lựa tại đây, do đó những lãnh thổ của [[Čechy|Bohemia]] hướng Sachsen rộng mở. Thấy vậy, Vương đệ Heinrich - vị chỉ huy quân Phổ tại Sachsen - sau khi đánh đuổi lực lượng đồn binh của [[Đế quốc La Mã Thần thánh]] ra khỏi [[Thüringen]], và điều động vài binh đoàn đánh xứ Bohemia, và chỉ trong vòng 5 ngày đã phá hủy sạch không còn một mống các kho đạn của quân Áo - Quân đội Đế quốc La Mã Thần thánh, với sức công phá gấp đôi cuộc tấn công Ba Lan không lâu trước đó. Người Phổ rút lui an toàn, trước khi viện binh Áo - Đế quốc La Mã Thần thánh có thể kéo đến. Song, Heinrich cho rằng đòn này hãy còn nhẹ. Ông tiến quân vào miền [[Franken]], nơi đây có hai [[Sư đoàn]] La Mã Thần thánh đóng cứ. Quân Phổ đánh tan nát quân La Mã Thần thánh, bắt được nhiều tù binh, phá sạch kho lương, buộc dân chúng Franken phải cống nạp, sau đó ông rút quân về Sachsen.<ref name="franzkugler408"/>
Dòng 37:
Cuối cùng thì Saltykov đã có thể đưa quân rời khỏi Posen trong vòng một ngày. Ông ta được lính Cozak hộ vệ, và, có lẽ ông ta muốn kéo đại binh đến đương đầu với mối họa Dohna, hoặc là ngăn cách vị lão tướng Dohna với xứ Brandenburg. Để làm được điều này, Saltykov phải thực hiện những mánh khóe công phu để gạt chân Dohna đi. Song, Saltykov cũng chẳng giỏi giang hơn gì Dohna cho lắm: ông cùng với ba vạn quân tinh nhuệ và quân lương ngặt nghèo tiến nhanh về phía trước và lặp phòng tuyến tại Crossen bên sông Oder (nếu nhà vua Friedrich II Đại Đế đoán được thì hẳn ông nghĩ rằng viên Thống chế Áo [[András Hadik]] hoặc là Quân giới [[Gideon Ernst von Laudon|Ernst Gideon von Laudon]] có thể hợp binh với người Nga tại đây). Dohna như vậy lại có thời cơ để ngăn ngừa Saltykov, nhưng ông đã không chớp lấy thời cơ này. Đối mặt với Saltykov, Dohna cứ thoái lui và thoái lui, cuối cùng khi về đất Brandenburg thì cả ông và người Nga đều không có quân lương. Cuối cùng, vào ngày [[17 tháng 7]] (một tuần sau khi nhà vua Friedrich II Đại Đế đến Schmöttseifen), Dohna và quân sĩ vào thị trấn Züllichau (Chỉ trong khoảng thời gian chiếm lấy nó trước khi Saltykov kéo đến), cách sông Crossen chừng 30 dặm. Sau cùng, lão tướng Dohna chẳng thể làm nên được một trò trống gì cả.<ref name="carlyle132thomas"/>
 
Nhà vua Friedrich II Đại Đế bấy giờ gặp vấn đề với các tướng lĩnh của ông. Ông đã phái Tướng von Wobersnow đến "hỗ trợ" Dohna vào đầu tháng 6 và Wobersnow có đề xướng kế hoạch đánh phá kho lương của quân Nga, như nhà vua gợi ý. Tuy nhiên, kế hoạch này đã ko được thực thi và nhà vua có ngự bút thư gửi cho Wobersnow, với lời lẽ chỉ trích rất gắt gao : theo đó, ông coi Wobersnow giống như một kẻ thiếu quyết đoán, một kẻ chậm chạp, bất tài vô dụng, say rượu và là tấm gương xấu đã toàn quân tránh xa ra : ''"Alle sottisen die man im Krieg Thun kann haben Sie gethan"''. Có hai trang và cứ mỗi dòng lại càng có lời lẽ đanh thép hơn là dòng trước. Giờ đây, Friedrich II Đại Đế bất mãn với Dohna và xem nhẹ Wobersnow, do đó ông lâm vào khó khăn : trong các chiến dịch trước đây, các công thần của ông đều đã bị bắt sống hoặc là hy sinh trên trận tiền (Moritz, Retzow, Winterfeld, Keith). Một khi những vị dũng tướng hàng đầu của ông đều đã mất đi thì ông lại phải trông cậy những vị tướng ít tài cán hơn.<ref name="carlyle132thomas"/><ref name="davidfraser413"/> Trong số ấy, chỉ có mỗi viên Trung tướng [[Carl Heinrich von Wedel]] là đã thể hiện xuất sắc tinh thần chiến đấu táo bạo của mình trong trận thư hùng quyết liệt ở [[Trận Leuthen|Leuthen]] hồi năm [[1757]].<ref name="franzkugler408"/> Quốc vương vốn chán ghét sự lề mề của Dohna nên mong có một vị tướng nào mạnh mẽ hơn, ít nhất là có tài năng thường thấy của một chiến binh Phổ. Tình hình khẩn cấp, do đó ông quyết định huyền chức Dohna và giao cho Wedell đặc quyền (''Alter-Ego''), và theo chỉ dụ của ông thì Wedell trở thành quan [[Độc tài]] theo kiểu [[La Mã cổ đại]] :<ref name="franzkugler408"/><ref name="carlyle132thomas"/>
{{Cquote|''Giờ đây Khanh sẽ thống soái ba quân thay Trẫm, những quân lệnh của Khanh sẽ được thi hành trên danh nghĩa của Trẫm, nếu như Trẫm biết được. Trẫm phải khen ngợi tài năng chiến đấu của Aí Khanh trong trận Leuthen. Do đó, Khanh sẽ được cử làm Độc tài, giống như nhiều người La Mã xưa kia, để cải thiện tình hình ở sông Oder. Ta hạ chiếu cho Khanh tấn công giặc Nga ngay khi Khanh tiếp giáp với chúng ; đập cho chúng tan tác và phá vỡ liên kết giữa giặc Nga và giặc Áo.''|||Friedrich II Đại Đế}}
 
Wedel chỉ đơn giản là hiểu rằng nhà vua muốn ông chỉ huy toàn thể quân chủ lực Phổ tiến công quân địch.<ref name="davidfraser413"/> Vốn vị tướng này là anh trai của một Sĩ quan Phổ dũng mãnh được mệnh danh là "[[Leonidas I|Leonidas]]" đã hy sinh trong [[trận Soor]] hồi năm [[1745]], vua Friedrich II Đại Đế thầm nghĩ rằng Wedel có thể sẽ là một ''Winterfeldt mới'' và do đó ông hết mực kỳ vọng vào Wedel. Nhưng, ông đã sai lầm, Wedel bắt đầu nắm quyền Độc tài vào ngày Chủ Nhật, và thực chất nền Độc tài của Wedel chỉ kéo dài có một ngày mà thôi :<ref name="carlyle132thomas"/>
 
==Trận đánh==