Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Friedrich Wilhelm I xứ Brandenburg”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n clean up, General fixes using AWB |
n clean up, replaced: hòang → hoàng using AWB |
||
Dòng 36:
| ngày an táng =
}}
'''Friedrich Wilhelm I''', còn viết là '''Frederick William I''' ([[16 tháng 2]] năm [[1620]] – [[29 tháng 4]] năm [[1688]]) là vị [[Vương công-Tuyển hầu tước|Tuyển hầu tước]] thứ 11 của xứ [[Lãnh địa Bá tước Brandenburg|Brandenburg]]<ref>Edward Everett, James Russell Lowell, Henry Cabot Lodge, ''The North American review'', Tập 88, O. Everett, 1859, trang 505</ref>, và cũng là [[Quận công]] của xứ [[Công quốc Phổ|Phổ]] ("[[Phổ-Brandenburg]]"), trị vì từ năm [[1640]] đến khi qua đời năm 1688. Ông là một lãnh chúa [[nhà Hohenzollern]], và thường được gọi là '''Tuyển hầu tước vĩ đại'''<ref>Thomas Henry Dyer, [http://books.google.com.vn/books?id=KBEMAAAAYAAJ&pg=PA46&dq=%22Frederick+WilliaM# ''The history of modern Europe: from the fall of Constantinople, in 1453, to the war in the Crimea, in 1857''], Tập 3, J. Murray, 1864, trang 66</ref> (''Der Große Kurfürst'') vì ông là một nhà chính trị và thống soái kiệt xuất, đánh bại liên quân Pháp - Thụy Điển<ref name="lawrence"/>. Dưới triều đại ông, xứ Brandenburg đã buộc vua Ba Lan phải nhượng cho vùng [[Đông Phổ]], thoát khỏi tình trạng chư hầu của Nhà nước [[phong kiến]] Ba Lan.<ref name="wheadlams"/><ref name="leistcater">William Leist Redwin Cates, ''A dictionary of general biography: with a classified and chronological index of the principal names...'', trang 391</ref> Theo một tác giả người Pháp, qua mọi chính sách, ông luôn thể hiện sự huy
Là vị chúa đương thời của vua Pháp [[Louis XIV của Pháp|Louis XIV]], ông là vị sáng tổ của [[Vương quốc Phổ|nền quân chủ chuyên chế nước Phổ]];<ref>Edward McNall Burns, ''Western civilizations, their history and their culture'', Tập 2, trang 530</ref> từ đội quân đánh thuê của mình, ông thiết lập một [[đội quân chính quy thường trực]], với kỷ luật tốt.<ref>George Ripley, ''The American cyclopaedia: a popular dictionary of general knowledge'', Tập 7, trang 420</ref><ref name="jbiseng"/> Sau khi đánh bại quân Ba Lan,<ref name="lawrence">D. H. Lawrence, Philip Crumpton, ''Movements in European History'', trang 211</ref> ông đánh nhau với Đế quốc [[Thụy Điển]], và [[Trận Fehrbellin|chiến thắng lừng lẫy của ông tại Fehrbellin (1675)]], được xem là cái ngày vĩ đại đầu tiên trong suốt chiều dài lịch sử quân sự của Vương quốc Phổ - Lãnh địa Bá tước Brandenburg.<ref name="thoidai">Russell Frank Weigley, ''The Age of Battles: The Quest for Decisive Warfare from Breitenfeld to Waterloo'', trang 125</ref> Qua chiến công oanh liệt đó, ông được gọi là ''"Nhà chinh phạt của vùng [[Fehrbellin]]"''<ref>Andrew Archibald Paton, ''Researches on the Danube and the Adriatic; or Contributions to the modern history of Hungary and Translvania, Dalmatia and Croatia, Servia and Bulgaria'', Tập 2, trang 354</ref>. Là một vị vua cơ hội chủ nghĩa,<ref>Thomas Munck, ''Seventeenth century Europe: state, conflict, and the social order in Europe, 1598-1700'', trang 374</ref> chính ông đã dẫn đến sự xuống dốc của Thụy Điển - đế quốc hùng mạnh nhất ở Bắc Âu trong thời gian đó.<ref>Rossiter Johnson, ''The Great Events by Famous Historians'', Tập 12, trang 411</ref>
| |||