Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiến tranh Việt – Chiêm (1069)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 4:
|caption=
|partof=
|place= Vương quốc ChampaChiêm Thành
|date=[[1069]]
|result=Đại Việt chiến thắng, chiếm được 3 châu của VươngChiêm quốc ChampaThành
|combatant1= [[Đại Việt]]
|combatant2= [[ChampaChiêm Thành]]
|commander1= [[Lý Thánh Tông]] </br>[[Lý Thường Kiệt]] </br>[[Lý Thường Hiến]]
|commander2= [[Chế Củ]] </br>[[Bố Bì Đà La]]
Dòng 16:
|casualties2= Không rõ
}}
'''Chiến tranh Việt-Chiêm 1069''' là cuộc chiến do vua [[ĐạiLý ViệtThánh Tông]] của [[LýĐại Thánh TôngViệt]] phát động năm 1069 nhằm đánh Vươngvương quốc [[ChampaChiêm Thành]] ở phương Nam với lý do người ChămChiêm từ chối thần phục [[nhà Lý]]. Nhà Lý gọi cuộc chiến này là '''Chiến dịch phạt Chiêm 1069'''.
 
==Hoàn cảnh lịch sử==
Từ khi [[Đại Việt]] giành được độc lập (thế kỷ thứ 10) việc đánh Chiêm Thành thường được các vua Lý tiến hành mỗi khi Chiêm Thành bỏ việc tiến cống và thông sứ hoặc quấy nhiễu các vùng biên giới trên bộ và ven biển Đại Việt.
 
Năm Giáp Thân (1044), [[Lý Thái Tông]] đã đánh Chiêm Thành với lý do nước này bỏ thông hiếu, phá quốc đô [[Phật Thệ]] và giết chúa [[XạSạ Đẩu]].
Sang thời Lý Thánh Tông, năm 1065 - 1069, ChampaChiêm Thành bỏ cống. Vua Thánh Tông lại đem quân Nam chinh. Nhưng một vài sử gia cho rằng tới giai đoạn [[lịch sử]] này cuộc đánh Chiêm chẳng phải riêng vì việc đoạn tuyệt giao hiếu, mà do Đại Việt bắt đầu thi hành chính sách mở rộng biên giới, dựa vào chỗ ChampaChiêm Thành có tinh thần bất khuất chống đối đối với Đại Việt và lại lén lút thần phục [[nhà Tống]]<ref>Việt Sử toàn thư, tr 141</ref>.
 
QuốcChúa vươngChiêm là [[Chế Củ]] (Rudravarman III) muốn dựa vào nhà Tống để chặn bước tiến của Đại Việt, xin thần phục và được vua [[Tống Thần Tông]] giúp đỡ, cho ngựa trắng và cho phép họ mua [[lúa]] ở [[Quảng Châu]], ChampaChiêm Thành không tiếp tục nạp cống cho Đại Việt nữa. Mọi hành động của ChampaChiêm Thành đều bị người Việt cho là khiêu khích họ<ref>Việt Sử toàn thư, tr 141</ref>.
 
==Diễn biến==
Năm 1068 vua [[Lý Thánh Tông]] sửa soạn thêm chiến thuyền (việc giao thông từ thành [[Phật Thệ]] tới [[Đại Việt]] bằng đường núi theo lời sứ Chiêm tâu với vua Tống phải mất 40 ngày. Vua [[nhà Tiền Lê]] trước đây có đào tân cảng và sửa chữa đường sá nhưng xét ra dùng thủy đạo vẫn dễ dàng cho việc chuyển quân hơn. Lực lượng quân sự của Lý triều tất cả có chừng 200 chiếc thuyền, [[Lý Thường Kiệt]] được làm Đại tướng đi tiên phong, em Thường Kiệt là [[Lý Thường Hiến]] giữ chức Tán kỵ Võ úy.
 
Ở triều bấy giờ Lý Thánh Tông giao cho Nguyên phi [[Ỷ Lan]] và [[Thái sư]] [[Lý Đạo Thành]] trông coi việc nước. Bảy ngày sau khi rời khỏi [[Thăng Long]] các đạo quân Việt đã có mặt ở [[Nghệ An]], ba ngày sau tới phía Nam [[núi Hồng Lĩnh]] ([[Hà Tĩnh]]), vào hải phận ChampaChiêm Thành.
 
Năm ngày sau Lý Thường Kiệt tới cửa [[Nhật Lệ]] là nơi tập trung của [[thủy quân]] ChampaChiêm Thành. Tại Nhật Lệ, một nhóm nhỏ thủy quân ChămChiêm xông ra chặn giặcquân Việt. Tướng của quân Lý là Hoảng Kiệt đánh lui họ rồi tiến về phía Nam không bị ngăn trở, mục đích của quân Đại Việt là tiến thẳng tới thành [[Phật Thệ]] phá [[kinh đô]] và bắt quốc vương. Bốn ngày sau nữa tới cửa Tư Dung nay gọi là Tư Hiền là cửa sông vào các phá và sông thuộc [[Quy Nhơn]] ngày nay. Quân Lý mất ba ngày nữa, tính tất cả là 26 ngày từ Thăng Long đến đấy.
 
Thành Phật Thệ<ref>sau gọi là Chà Bàn hay là Đồ Bàn ở vào địa phận tỉnh [[Bình Định]] ngày nay</ref>, ba phía Tây-Nam-Bắc có núi che chở, phía Đông giáp biển. Thủy quân của nhà Lý đổ bộ ở đây. Tướng ChămChiêm là [[Bố Bì Đà La]] dàn trận trên bờ sông Tu Mao chặn đánh. Quân Lý xông lên giết được Bố Bì Đà La và rất nhiều binh sĩ.
 
Lý Thường Kiệt vượt được sông Tu Mao, lại qua hai con sông nữa mới tới kinh đô ChampaChiêm Thành. Đang đêm nghe tin quân của mình bại trận ở Tu Mao, vua Chế Củ mang vợ con chạy trốn. Đêm ấy, quan quân nhà Lý tràn vào thành Phật Thệ, đến [[bến Đồng La]], dân ở thành Phật Thệ phải xin hàng<ref>Đại Việt sử lược, tr 52</ref>.
 
Vua Thánh Tông đánh Chiêm Thành lâu lắm không hạ nổi, bèn đem quân trở về. Đi nửa đường đến châu Cư Liên, vua nghe thấy nhân dân khen bà Nguyên phi ở nhà giám quốc, trong nước được yên trị, Thánh Tông nói: "“''Người đàn bà trị nước còn được như thế, mà mình đi đánh Chiêm Thành không thành công, thế ra đàn ông hèn lắm sao?"''”
 
Vua Thánh Tông quay trở lại đánh Chiêm. Lý Thường Kiệt đem quân theo phía Nam. [[Tháng tư]] quân Lý tiến đến [[biên giới]] [[Chân Lạp]] (Campuchia), qua các vùng [[Phan Rang]], [[Phan Thiết]] ngày nay mà [[tiếng ChămChiêm]] gọi là Panduranga. Tháng 4 Lý Thường Kiệt bắt được vua Chế Củ ở biên giới Chân Lạp. [[Vua ChămChiêm Thành|Vua Chiêm]] vốn có cựu thù với nước Chân Lạp nên hết đường chạy phải ra hàng, kết quả là ông bị Lý Thường Kiệt cầm tù. Cuộc đuổi bắt vua Chế Củ mất hết một tháng.
 
Người có công lớn nhất trong cuộc đại thắng này của nhà Lý là Lý Thường Kiệt.
 
[[Tháng 5]] [[Lý Thánh Tông]] ngự tiệc cùng quần thần ở [[cung điện]] của vua ChămChiêm, vua lại thân hành múa thuẫn và đánh cầu ở nơi thềm điện ấy. Trước khi về nước Thánh Tông còn không quên sai đếm tất cả nhà của dân ở trong và ngoài thành Phật Thệ, gồm có hơn 2.660 căn đều thiêu rụi sạch<ref>Đại Việt sử lược, tr 52</ref>.
 
Ngày 19 tháng 6 năm Quý Tỵ, thuyền của quân Lý về đến cửa Tư Minh, có lẽ là Tư Dung. Ngày 17 tháng 7 năm Tân Dậu, đạo quân Nam chinh về tới [[Thăng Long]]. Vua Thánh Tông lên bộ ngự trên xe, quân thần cỡi ngựa theo sau. Vua ChămChiêm mặc áo vải trắng, đầu đội mũ làm bằng [[cây gai]], tay bị trói sau lưng do 5 tênngười lính Võ đô dắt. Quyến thuộc đi sau cũng bị trói. Chế Củ xin dâng 3 châu [[Bố Chính]], [[Ma Linh]] và [[Địa Lý]] để chuộc tội nên ông được tha về.
 
Mùa thu, tháng 7 tại nhà Thái Miếu, vua Lý Thánh Tông dâng trình việc thắng trận. Chiến tranh kết thúc với thắng lợi và mở rộng đất đai của [[Đại Việt]].
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Chiến_tranh_Việt_–_Chiêm_(1069)”