Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lisa del Giocondo”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n AlphamaEditor
n AlphamaEditor, thêm ref thiếu nội dung, Excuted time: 00:00:19.5771198
Dòng 39:
Cùng lúc với trào lưu nghệ thuật thế kỷ 15, [[Firenze]] đã trở thành một thành phố lớn của [[Châu Âu]], được đánh giá là giàu có với nền kinh tế phát triển phồn thịnh. Mọi cư dân Firenze đều không sống cuộc sống "bình bị"{{cần chú thích}}, vì tại đây sự phân hoá giàu nghèo rất lớn<ref>Pallanti 2006, tr. 17, 23, 24</ref>. Gia đình Lisa thuộc dòng dõi quý tộc lâu đời nhưng theo thời gian đã mất đi thế lực. Họ sống đầy đủ nhưng không giàu có và dựa vào thu nhập từ trang trại.
 
Antonmaria di Noldo Gherardini, cha của Lisa, trải qua ba đời vợ. Người vợ đầu là Lisa di Giovanni Filippo de Carducci kết hôn vào năm [[1465]], và vợ thứ hai là Caterina Rucellai, kết hôn vào năm [[1473]]. Cả hai đều chết khi sinh con<ref name=Pallanti-37>Pallanti 2006, tr. 37</ref>. Mẹ của Lisa là Lucrezia del Caccia, con gái của Piera Spinelli và là người vợ thứ ba của Gherardini, kết hôn vào năm [[1476]]<ref name=Pallanti-37>Pallanti 2006, p. 37</ref>. Gherardini có thời kỳ đã sở hữu hoặc thuê đến 6 trang trại tại [[Chianti]] để sản xuất lúa mì, rượu nho, dầu oliu và chăn nuôi<ref name="Pallanti 2006, tr. 41-44">Pallanti 2006, tr. 41-44</ref>.
 
Lisa sinh ngày [[15 tháng 6]] năm [[1479]] ở Via Maggio, Firenze<ref name=Pallanti-37>Pallanti 2006, p. 37</ref> mặc dù nhiều năm người ta nghĩ rằng bà chào đời tại một trong những điền trang của gia đình ở nông thôn, Villa Vignamaggio chỉ ở ngay ngoại vi Greve<ref>{{chú thích báo|publisher=Villa Vignamaggio|title=History of Vignamaggio|url=http://www.vignamaggio.it/english/history.html|accessdate=ngày 5 tháng 4 năm 2008}}</ref>. Tên bà được đặt theo tên của bà nội<ref>Pallanti 2006, tr. 40</ref>. Là chị cả trong số 7 anh chị em, Lisa có 3 em gái (một người tên là Ginevra) và 3 em trai: Giovangualberto, Francesco và Noldo<ref>Pallanti 2006, tr. 44</ref>.
 
Gia đình bà sống tại Firenze, ban đầu gần [[Santa Trinita]] và sau đó thuê chỗ ở sát [[Santo Spirito, Firenze|Santo Spirito]], có lẽ vì họ không đủ khả năng trang trải cho việc sửa chữa ngôi nhà cũ khi nó bị hư hại. Gia đình Lisa chuyển đến địa điểm ngày nay gọi là Via dei Pepi, rồi đến gần Santa Croce, nơi họ sống không xa gia đình Ser Piero da Vinci, cha của [[Leonardo da Vinci]]<ref name=Pallanti-45-46>Pallanti 2006, tr. 45-46</ref>. Họ sở hữu một căn nhà nhỏ ở làng Poggio, cách thành phố St. Donato khoảng 32&nbsp;km về phía Nam<ref name=Z4>Zöllner 1993, tr.&nbsp;4</ref>. Noldo - cha của Gherardini và là ông nội Lisa, di chúc lại một trang trại tại Chianti cho bệnh viện Santa Maria Nuova. Gherardini đã có được hợp đồng thuê một nông trại khác của bệnh viện, do đó ông có thể trông nom vụ thu hoạch [[lúa mì]] và gia đình Lisa đã trải qua những mùa hè tại ngôi nhà có tên là Ca' di Pesa<ref name="Pallanti 2006, tr. 41-44"/>.
Dòng 47:
 
== Hôn nhân ==
Vào ngày [[5 tháng 3]] năm [[1495]], Lisa kết hôn với Francesco di Bartolomeo di Zanobi del Giocondo, một thương nhân buôn bán vải và tơ [[lụa]] khá thành đạt và trở thành người vợ thứ hai của Giocondo khi mới 15 tuổi. Của hồi môn của Lisa là 170 đồng [[florin]] và trang trại San Silvestro gần căn nhà ở nông thôn của gia đình cô. Đây là một dấu hiệu cho thấy gia đình Gherardini không giàu có vào thời gian này và là lý do để cho rằng cô và người chồng yêu nhau<ref name=Z5>Zöllner 1993, tr. &nbsp;5</ref>. Trang trại của Lisa nằm giữa Castellina và San Donato ở Poggio, ở gần đó có hai trang trại mà sau này thuộc sở hữu của [[Michelangelo]]<ref name=Pallanti-45-46>Pallanti 2006, pp. 45–46</ref>. Không phải nghèo và cũng không phải là khá giả ở Firenze, cuộc sống của vợ chồng Lisa thuộc tầng lớp trung lưu. Cuộc hôn nhân có thể đã giúp Lisa cải thiện địa vị xã hội vì gia đình chồng giàu có hơn.<ref name=Z5>Zöllner 1993, p.&nbsp;5</ref>. Francesco thì được cho rằng sẽ có lợi vì dòng họ Gherardini là một dòng họ có tên tuổi (''old name'')<ref name=Kemp />. Họ sống ở căn hộ cho đến [[5 tháng 3]] năm [[1503]], khi Francesco đủ khả năng để mua một ngôi nhà gần ngôi nhà cũ của gia đình tại Via della Stufa. Người ta cho là Leonardo cũng bắt đầu vẽ chân dung Lisa cùng năm này<ref>{{chú thích web|title=Portrait of Lisa Gherardini, wife of Francesco del Giocondo|url=http://www.louvre.fr/llv/oeuvres/detail_notice.jsp?CONTENT%3C%3Ecnt_id=10134198673226503&CURRENT_LLV_NOTICE%3C%3Ecnt_id=10134198673226503&amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;FOLDER%3C%3Efolder_id=9852723696500816&bmUID=1155229237450&bmLocale=en|publisher=Musée du Louvre|accessdate=ngày 4 tháng 10 năm 2007}}</ref><ref name=Z9>Zöllner 1993, tr.&nbsp;9</ref>.
 
[[Tập tin:Del Giocondo-Gherardini-Firenze-map.jpg|nhỏ|Trung tâm Firenze. Francesco và Lisa sống tại Via della Stufa (màu đỏ), khoảng 1 km về phía bắc của [[sông Arno]]. Cha mẹ Lisa sống gần sông, lần đầu ở phía bắc và sau đó ở phía nam (màu xanh).]]
Lisa và Francesco có 5 người con: Piero, Camilla, Andrea, Giocondo và Marietta; 4 người con được sinh trong khoảng thời gian từ 1496-1507<ref name=Johnston>{{chú thích báo|author=Johnston, Bruce|title= Riddle of Mona Lisa is finally solved: she was the mother of five|work=Telegraph.co.uk|publisher=Telegraph Media Group|url=http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2004/08/01/wmona01.xml&sSheet=/news/2004/08/01/ixworld.html|date=ngày 1 tháng 1 năm 2004|accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}}</ref>. Lisa cũng nuôi Bartolomeo, con trai của Francesco với người vợ trước Camilla di Mariotto Rucellai, cậu bé mồ côi mẹ khi mới 1 tuổi. Mẹ kế của Lisa, Caterina di Mariotto Rucellai và người vợ đầu của Francesco là chị em, đều thuộc dòng họ Rucellai nổi tiếng.
 
Hai người con của Lisa là Camilla và Marietta đã trở thành những nữ tu sĩ [[Thiên Chúa giáo|Thiên chúa giáo]]. Camilla lấy tên là Suor Beatrice và vào nữ tu viện San Domenico di Cafaggio, nơi cô được giao phó trách nhiệm chăm sóc cho chị gái của Antonmaria là Suor Albiera và chị gái của Lisa là Suor Camilla (người không còn trong trắng và được tha bổng trong một scandal với 4 người đàn ông trong tu viện) và Suor Alessandra<ref name=Pallanti-61-62>Pallanti 2006, tr.&nbsp;61-62</ref>. Beatrice chết năm 18 tuổi<ref name=Pallanti-61-62>Pallanti 2006, pp.&nbsp;61-62</ref> và được chôn cất tại Nhà thờ Santa Maria Novella<ref name=M154>Müntz 1898, tr.&nbsp;154</ref>. Lisa đã phát triển một mối quan hệ với Sant'Orsola, một nữ tu viện được kính trọng ở Firenze, nơi bà đưa Marietta vào trong năm [[1521]]. Marietta lấy tên Suor Ludovica và trở thành một thành viên đáng kính trong nữ tu viện với một cương vị có một số trọng trách<ref>Pallanti 2006, tr.&nbsp;63</ref>.
 
Francesco trở thành một quan chức ở Firenze. Ông được bầu vào ''Dodici Buonomini'' (hội đồng 12 người trong chính quyền Firenze) vào năm [[1499]] và Signoria (hội đồng 9 người trong chính quyền Firenze) vào năm [[1512]], nơi ông giữ chức ''Priori'' cho đến năm [[1524]]. Ông có thể có những mối quan hệ với gia đình [[Medici]] về chính trị hay quyền lợi thương mại. Năm 1512 khi chính quyền Firenze sợ hãi với việc Medici quay trở lại từ nơi sống lưu vong, Francesco đã bị tống giam và phạt tiền là 1.000 đồng florin. Ông được phóng thích trong tháng 9 khi Medici trở lại<ref name=M154 /><ref name=Masters>{{chú thích sách|author=Masters, Roger D.|title=Fortune is a River: Leonardo da Vinci and Niccolò Machiavelli's Magnificant Dream of Changing the Course of Florentine History (online notes for Chapter 6)|publisher=Free Press via Dartmouth College (dartmouth.edu)|date=ngày 15 tháng 6 năm 1998|url=http://www.dartmouth.edu/~rmasters/fourtune/notes/06.html|isbn=0-6848-4452-4}}</ref>.
 
Một bản báo cáo có ghi Francesco chết trong một trận dịch bệnh vào năm [[1538]]. Lisa trở nên đau yếu và được đưa đến nữ tu viện Sant'Orsola bởi con gái bà là Ludovica. Lisa mất ở tu viện này khoảng 4 năm sau, ở tuổi 63<ref>{{chú thích báo|author=Lorenzi, Rossella|title=Mona Lisa Grave Found, Claims Scholar|url=http://web.archive.org/web/20111228110317/http://dsc.discovery.com:80/news/2007/01/19/monalisa_his.html?category=history Channel News|publisher=|Discovery Communications|date = ngày 19 tháng 1 năm 2007 |accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}}</ref><ref name=Lorenzi>{{chú thích báo|author=Lorenzi, Rossella|title=Mona Lisa's Identity Revealed?|work=Discovery Channel News|publisher=Discovery Communications|url=http://dsc.discovery.com/news/2007/05/02/monalisa_arc.html?category=archaeology&guid=20070502143030|date = ngày 2 tháng 5 năm 2007 |accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}}</ref>. Trong một tài liệu của những học giả uyên thâm khác về cuộc sống của gia đình Lisa thì Francesco sống đến năm 80 tuổi. Ông chết vào năm 1539, và Lisa có thể sống đến ít nhất là năm 1551, khi bà đã ở độ tuổi 71 hoặc 72<ref name=Z4>Zöllner 1993, p.&nbsp;4</ref>.
 
[[Tháng sáu|Tháng 6]] năm [[1537]], trong di chúc của mình, Francesco trả lại cho Lisa vật hồi môn của bà, cung cấp quần áo cá nhân và nữ trang của bà và đáp ứng cuộc sống tương lai của bà. Ngoài việc giao phó việc chăm sóc bà cho người con gái là Ludovica, và khi Ludovica không có đủ khả năng để chăm sóc Lisa, con trai riêng của ông là Bartolomeo sẽ thực hiện việc này, Francesco đã viết: "Trao những yêu thương và tình yêu của người viết di chúc tới Mona Lisa, người vợ mà ta yêu quý; trong sự cân nhắc của thực tế rằng Lisa đã luôn luôn hành động với một tinh thần cao cả và như một người vợ chung thủy; ước muốn của tôi là cô ấy sẽ có mọi thứ mà cô ấy muốn..."<ref>Pallanti 2006, tr.&nbsp;105</ref>.
Dòng 71:
 
[[Tập tin:Mona Lisa margin scribble.jpg|nhỏ|phải|Chú thích của Agostino Vespucci được tìm thấy tại Đại học Heidelberg]]
Ngày tháng trên bức tranh đề năm 1550. Một người quen của gia đình Francesco<ref name=Z4>Zöllner 1993, p.&nbsp;4</ref> là [[Giorgio Vasari]] đã viết "Leonardo đã đồng ý vẽ cho Francesco del Giocondo, bức chân dung của Mona Lisa, vợ ông ấy"<ref name=Clark>{{chú thích tạp chí|author=Clark, Kenneth, dẫn lời một bản dịch của Vasari|title=Mona Lisa|journal=The Burlington Magazine|publisher=The Burlington Magazine Publications via JSTOR|volume=115|issue=840|url=http://links.jstor.org/sici?sici=0007-6287(197303)115%3A840%3C144%3AML%3E2.0.CO%3B2-Z|date= 3/1973|pages=144|issn=00076287|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2007}}</ref> ([[tiếng Ý]]: ''Prese Lionardo a fare per Francesco del Giocondo il ritratto di mona Lisa sua moglie'')<ref>{{chú thích sách|author=Vasari, Giorgio|others=Gaetano Milanesi|title=Le vite de' più eccellenti pittori, scultori ed architettori|volume=IV|pages=39|url=http://web.archive.org/web/20150322132226/http://books.google.com/books?id=EroFAAAAQAAJ. Sansoni|origyear=1550, rev. ed. 1568|date=1879|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2007}}</ref>. Bức chân dung có tên tiếng Ý (''La Gioconda'') và [[tiếng Pháp]] (''La Joconde'') là do tên kết hôn của Lisa cũng như biệt danh<ref name=Kemp>{{chú thích sách|author=Kemp, Martin|title=Leonardo Da Vinci: The Marvellous Works of Nature And Man|url=http://books.google.com/books?id=1-t_dJh-_mUC&pg=PA261|pages=261–262|publisher=Oxford University Press via Google Books limited preview|isbn=0-1928-0725-0|date=2006|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2007}}</ref> — có nghĩa là "vui tươi" hay "người hạnh phúc".
 
Những nghiên cứu cho thấy cái tên Lisa được chỉ ít nhất cho 4 bức tranh khác<ref>{{chú thích tạp chí|author=Stites, Raymond S.|title=Mona Lisa--Monna Bella|url=http://links.jstor.org/sici?sici=1543-6314(193601)8%3A1%3C7%3AMLB%3E2.0.CO%3B2-5|journal=Parnassus|volume=8|issue=1|pages=7-10+22-23|publisher=College Art Association via JSTOR|date=1/1936|doi=10.2307/771197|accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích sách|Littlefield, Walter|title=The Two "Mona Lisas"|publisher=The Century: A Popular Quarterly by Making of America Project via Google Books scan from University of Michigan copy|date=1914|pages=525|url=http://books.google.com/books?id=ux0MAAAAMAAJ&pg=PA525&vq=mona+lisa#PPA528,M1|accessdate = ngày 9 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích sách|author=Wilson, Colin|title=The Mammoth Encyclopedia of the Unsolved|publisher=Carroll & Graf via Google Books limited preview|url=http://books.google.com/books?id=Mf7ujOGDzZ8C&pg=PA364|date=2000|pages=364–366|isbn=0-7867-0793-3}}</ref> và 10 người khác có cùng nhân dạng giống cô.<ref>{{chú thích báo|author=Debelle, Penelope|title=Behind that secret smile|url=http://www.theage.com.au/articles/2004/06/24/1088046208817.html|work=The Age|publisher=The Age Company|date=[[2004-06-25]]|accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích báo|author=Johnston, Bruce|title= Riddle of Mona Lisa is finally solved: she was the mother of five|work=Telegraph.co.uk|publisher=Telegraph Media Group|url=http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2004/08/01/wmona01.xml&sSheet=/news/2004/08/01/ixworld.html|date=[[2004-01-08]]|accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích báo|author=Nicholl, Charles (review of Mona Lisa: The History of the World's Most Famous Painting by Donald Sassoon)|title=The myth of the Mona Lisa|work=Guardian Unlimited|publisher=London Review of Books via Guardian News and Media|url=http://books.guardian.co.uk/lrb/articles/0,6109,675653,00.html|date=[[2002-03-28]]|accessdate=ngày 6 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích báo|author=Chaundy, Bob|title=Faces of the Week|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/5392000.stm|work=BBC News|publisher=BBC|date=[[2006-09-29]]|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2007}}</ref>. Vào cuối thế kỷ 20, bức tranh trở thành một biểu tượng toàn cầu, nó được sử dụng trong hơn 300 bức tranh khác và trong 2.000 quảng cáo, xuất hiện trung bình một lần một tuần trong các quảng cáo<ref>Sassoon 2001, Abstract and tr.&nbsp;16</ref>. Năm [[2005]], một chuyên gia tại [[Đại học Heidelberg|Thư viện Đại học Heidelberg]] đã khám phá ra một ghi chú do Agostino Vespucci viết năm [[1503]] bên lề một cuốn sách trong tủ sách của thư viện, điều này củng cố những chứng cứ xác định người ngồi làm mẫu là Lisa<ref name=subject>{{chú thích web|title=Mona Lisa – Heidelberger Fund klärt Identität (English: Mona Lisa – Heidelberger find clarifies identity)|language= tiếng Anh|url=http://www.ub.uni-heidelberg.de/Englisch/news/monalisa.html|publisher=University Library Heidelberg|accessdate = ngày 15 tháng 1 năm 2008}}</ref>. Người Pháp đã sở hữu bức ''Mona Lisa'' từ [[Cách mạng Pháp]]<ref>Sassoon 2001, tr.&nbsp;8</ref>. Ngày nay, khoảng 6 triệu người đến tham quan bức tranh mỗi năm tại [[Bảo tàng Louvre]] ở [[Paris]], nơi bức tranh trở thành một phần của bộ sưu tập quốc gia Pháp<ref>{{chú thích báo|author=Chaundy, Bob|title=Faces of the Week|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/5392000.stm|work=BBC News|publisher=BBC|date=[[2006-09-29]]|accessdate = ngày 5 tháng 10 năm 2007}} and {{chú thích báo|author=Canetti, Claudine|title=The world's most famous painting has the Louvre all aflutter|work=Actualité en France via French Ministry of Foreign and European Affairs (diplomatie.gouv.fr)|url=http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/discovering-france_2005/france-from-to-z_1978/culture_1979/museums_4412/the-world-most-famous-painting-has-the-louvre-all-aflutter_6824.html|date=undated|accessdate = ngày 8 tháng 10 năm 2007}}</ref>.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Lisa_del_Giocondo”