Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Samoa thuộc Mỹ”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Chính phủ và chính trị: clean up, General fixes using AWB |
n AlphamaEditor, Excuted time: 00:00:24.4274425 |
||
Dòng 59:
Samoa thuộc Mỹ gồm năm đảo lớn và hai rạn san hô vòng, đảo lớn nhất và đông dân nhất là [[Tutuila]]. Samoa là bộ phận của [[Quần đảo Samoa]], nằm ở phía tây của [[Quần đảo Cook]], phía bắc của [[Tonga]], và cách 300 dặm (500 km) về phía nam của [[Tokelau]]. Phía tây của Quần đảo là nhóm [[Wallis và Futuna]].
Theo điều tra nhân khẩu năm 2010, dân số lãnh thổ là 55.519.<ref>[http://www.census.gov/2010census/news/releases/operations/cb11-cn177.html Census.gov] 2010 Census summary. Retrieved
Trong [[Đại dịch cúm 1918]], thống đốc của Samoa là [[John Martin Poyer]] cho cách ly lãnh thổ để ngăn đại dịch lan đến. Samoa thuộc Mỹ được chú ý vì có tỷ lệ tòng quân cao nhất trong tất cả các bang và lãnh thổ của Hoa Kỳ. Người Samoa thuộc Mỹ là người song ngữ, có thể nói thành thạo tiếng Anh và tiếng Samoa.
Dòng 92:
Cùng lúc, thống đốc do Hải quân bổ nhiệm bị thay thế bằng một thống đốc được địa phương bầu lên. Mặc dù theo kỹ thuật mà nói Samoa thuộc Mỹ được xem là "chưa được tổ chức" vì [[Quốc hội Hoa Kỳ]] vẫn chưa thông qua một [[Đạo luật Tổ chức]] cho lãnh thổ nhưng Samoa thuộc Mỹ đang tự trị dưới một hiến pháp mà trở nên có hiệu lực vào ngày [[1 tháng 7]] năm [[1967]]. Lãnh thổ Samoa thuộc Mỹ nằm trong [[Danh sách các lãnh thổ không tự trị của Liên Hiệp Quốc]], một danh sách bị các giới chức chính quyền lãnh thổ tranh cãi.
Samoa thuộc Mỹ và [[Sân bay quốc tế Pago Pago]] có ý nghĩa lịch sử với [[Chương trình Apollo]].<ref>{{chú thích web |url=http://members.tripod.com/~Tavita_Herdrich/apollosummary.html |title=Apollo Splashdowns Near American Samoa |work=Tavita Herdrich and News Bulletin |accessdate=
Do khó khăn kinh tế, phục vụ quân sự được cho là một cơ hội tại Samoa thuộc Mỹ và các lãnh thổ hải ngoại khác,<ref>{{
Ngày 29 tháng 9 năm 2009, một trận [[Động đất Samoa 2009|động đất]] xảy ra cách {{convert|120|mi|km}} ngoài khơi bờ biển của Samoa thuộc Mỹ, tiếp theo là các dư chấn.<ref>{{chú thích web |url= http://www.interior.gov/emergency/factsheets/american-samoa-earthquake-and-tsunami-damage.cfm |title= American Samoa Earthquake and Tsunami |date=
==Chính phủ và chính trị==
Dòng 109:
Chính trị Samoa thuộc Mỹ diễn ra trong một khuôn khổ lãnh thổ phụ thuộc dân chủ đại diện tổng thống, với một hệ thống đa đảng. Các chính đảng Hoa Kỳ (Cộng hòa và Dân chủ) hiện diện tại Samoa thuộc Mỹ, song có ít chính trị gia liên kết với các đảng phái.
Năm 2012, cả thống đốc và đại biểu của Samoa thuộc Mỹ trong Quốc hội là [[Eni Faleomavaega]] đều kêu gọi dân chúng cân nhắc hướng đến tự chủ nếu không độc lập, dẫn đến phản ứng hỗn hợp.<ref>{{chú thích web|author=|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/program/pacific-beat/american-samoa-must-consider-independence-congressman/946070 |title=American Samoa must consider independence - congressman |publisher=Radioaustralia.net.au |date=
Người sinh tại Samoa thuộc Mỹ, bao gồm cả đảo Swains là nhân dân Mỹ,<ref name=bbc>{{
|url=http://www.asbar.org/images/legal_issues/citizenship/tuaua%20v%20%20us%20faleomavaega%20amicus%20brief.pdf
|title=Amicus Curiae Brief of Eni F. H. Faleomavaega
|date=
|quote=More than a century ago, the Supreme Court held that the Citizenship Clause of the
Fourteenth Amendment does not extend birthright citizenship to United States nationals who are born in unincorporated territories. See Downes v. Bidwell, 182 U.S. 244, 251 (1901). The Court has reaffirmed this principle through the years, noting that individuals who are born in an unincorporated territory, though "subject to the jurisdiction of the United States," are "American nationals" who are not birthright citizens of the United States. Barber v. Gonzales, 347 U.S. 637, 639 n.1 (1954).
|accessdate=
Người Samoa thuộc Mỹ không được bỏ phiếu bầu Tổng thống Hoa Kỳ, song họ có thể đến Hoa Kỳ đại lục và thự hiện quyền này như các công dân Mỹ.<ref name=bbc/> Do là người Mỹ song không có quyền công dân, họ có thể nhập tịch nếu họ cư trú tại bất kỳ bang nào của Mỹ trong ba tháng, vượt qua một kiểm tra tiếng Anh và công dân học, và thực hiện tuyên thệ trung thành.<ref>{{cite paper|url=http://www.gao.gov/new.items/d10638.pdf|page=11 (page 15 of the pdf)|title=AMERICAN SAMOA Performing a Risk Assessment Would Better Inform U.S. Agencies of the Risks Related to Acceptance of Certificates of Identity|date=June 2010|publisher=[[Government Accountability Office|U.S. Government Accountability Office]]}}</ref>
Dòng 123:
Người Samoa thuộc Mỹ có quyền bầu ra một đại biểu không có quyền bỏ phiếu vào Hạ nghị viện Hoa Kỳ.<ref name=bbc/> Từ năm 1989, đại biểu này là [[Eni Faleomavaega]] thuộc Đảng Dân chủ, song ông bị ứng cử viên của Đảng Cộng hòa là [[Aumua Amata Radewagen]] đánh bại vào năm 2014.<ref>{{cite paper|url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/house-races/223113-american-samoa-delegate-loses-seat|title=American Samoa delegate loses seat|date=November 2014|publisher=http://thehill.com/}}</ref>
Về hành chính, Samoa thuộc Mỹ được chia thành ba quận là quận Đông, quận Tây, quận Manu'a và hai rạn san hô vòng chưa tổ chức là đảo Swains và rạn san hô vòng Rose; chúng được chia tiếp thành 74 làng. Pago Pago là thủ phủ của Samoa thuộc Mỹ<ref name=CIAfactbook>{{chú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aq.html |title=American Samoa |accessdate=
==Địa lý==
Samoa thuộc Mỹ nằm tại [[châu Đại Dương]], là một trong hai lãnh thổ của Hoa Kỳ tại Nam Bán cầu, cùng với [[đảo Jarvis]]. Tổng diện tích của Samoa thuộc Mỹ là {{convert|76,1|sqmi|1}}, gồm có năm đảo núi lửa có địa hình gồ ghề và hai rạn san hô vòng.<ref name="DOI">{{chú thích web |url=http://www.doi.gov/oia/Islandpages/asgpage.htm |title=Insular Area Summary for American Samoa |accessdate=
Do vị trí địa lý, Samoa thuộc Mỹ thường xuyên chịu tác động của các xoáy thuận nhiệt đới từ tháng 11 đến tháng 4. Rạn san hô vòng Rose là cực đông của lãnh thổ. Samoa thuộc Mỹ là bộ phận cực nam của Mỹ. Samoa thuộc Mỹ có [[vườn quốc gia Samoa thuộc Mỹ]].
Núi Vailulu'u là một núi lửa chìm hoạt động, cách 28 miles (45 km) về phía đông của Ta'u tại Samoa thuộc Mỹ. Núi được phát hiện vào năm 1975 và từ đó được một nhóm các nhà khoa học nghiên cứu, góp phần vào sự hiểu biết về các quá trình cơ bản của Trái Đất.<ref name=hart>{{chú thích web |url=http://www.pmel.noaa.gov/pubs/docs/hart2243.pdf |work=G3, An Electronic Journal of the Earth Sciences, American Geophysical Union |title=Vailulu'u undersea volcano: The New Samoa |series=Research Letter, Vol. 1. Paper number 2000GC000108 |first=Hart |last=et al |date=
==Kinh tế==
Công việc trên đảo phân bổ tương đối đồng đều trong ba lĩnh vực, với 5.000 lao động mỗi lĩnh vực: lĩnh vực công, một nhà máy đồ hộp [[cá ngừ đại dương]], và lĩnh vực tư nhân. Đại đa số công việc trong lĩnh vực công là cho chính phủ Samoa thuộc Mỹ. Nhà máy đồ hộp cá ngừ đại dương StarKist xuất khẩu hàng trị giá hàng trăm triệu dollar sang Hoa Kỳ mỗi năm. Nhà máy đồ hộp Samoa Packing đóng cửa vào năm 2009 do người Samoa thuộc Mỹ được áp dụng mức lương tối thiểu.<ref name=minimumwage>{{chú thích web|url=http://www.europac.net/commentaries/congress_sacks_samoan_economy |title=Congress Sacks Samoan Economy |publisher=Europac.net |date=
Chỉ có một vài lao động liên bang tại Samoa thuộc Mỹ và không có nhân viên quân sự hoạt động theo nhiệm vụ ngoại trừ các thành viên của Tuần duyên Hoa Kỳ, song có một đơn vị dự bị lục quân. Ngoài ra, có một đồn tuyển mộ của Lục quân Hoa Kỳ tại Utulei.
Dòng 141:
Từ năm 2002 đến năm 2007, dân số Samoa thuộc Mỹ tăng với tốc độ trung bình là 2,3% mỗi năm, còn GDP/người thực giảm trung bình 1,9% mỗi năm.
Đạo luật tiêu chuẩn lao động công bằng 1938 ban đầu gồm các điều khoản đặc biệt cho Samoa thuộc Mỹ, với lý do lãnh thổ có kinh tế hạn chế.<ref name=flsa205>{{chú thích web |url=http://www.law.cornell.edu/uscode/html/uscode29/usc_sec_29_00000205----000-.html |title=FLSA section 205, "Special industry committees for American Samoa" |publisher=Law.cornell.edu |date= |accessdate=
Samoa thuộc Mỹ là một lãnh thổ thuế quan độc lập, do vậy các cư dân địa phương không phải là chịu thuế thu nhập liên bang Hoa Kỳ đối với thu nhập từ lãnh thổ, họ cũng không phải chịu bất kỳ loại thuế bất động sản nào đối với sở hữu của họ.<ref>{{Cite journal |url=http://www.gao.gov/archive/1998/og98005.pdf |title=U.S. INSULAR AREAS, Application of the U.S. Constitution |page=37 |publisher=U.S. General Accounting Office |date=November 1997 |quote=US federal individual and corporate income taxes as such are not currently imposed in US insular areas.|accessdate=
==Giao thông==
Dòng 155:
Dân số Samoa thuộc Mỹ là khoảng 55.519 người, 95% trong số đó sống trên đảo lớn nhất là [[Tutuila]].<ref name=bbc/>
Samoa chỉ có một mã ZIP là 96799, và sử dụng Dịch vụ Bưu chính Hoa Kỳ (mã "AS") để chuyển phát thư.<ref name="Zip-96799">{{chú thích web |url=http://www.zip-codes.com/city/AS-PAGO-PAGO.asp |title=Pago Pago, AS |work=Zip-Codes.com |publisher=Datasheer, LLC |accessdate=
Về thành phần dân tộc, 91,6% thuộc dân tộc Samoa, 2,8% là người gốc Á, 1% là người gốc Âu, 4,2% là người hỗn chủng, và 0,4% có nguồn gốc khác. Hầu hết cư dân là người song ngữ. [[Tiếng Samoa]] là một ngôn ngữ có quan hệ mật thiết với tiếng Hawaii và các ngôn ngữ Polynesia khác, là tiếng mẹ đẻ của 91% cư dân, trong khi 80% nói tiếng Anh, 2,4% nói tiếng Tonga, 2% nói tiếng Nhật và các ngôn ngữ châu Á khác, và 2% nói các ngôn ngữ Thái Bình Dương khác.<ref name=CIAfactbook />
Dòng 161:
{{As of|2013|2}}, [[CIA Factbook]] tường thuật tín đồ tôn giáo tại Samoa thuộc Mỹ chủ yếu là Ki-tô hữu: 50% Công lý hội, 20% Công giáo La Mã, và 30% theo Tin Lành và các tín ngưỡng khác.<ref name=CIAfactbook/>
{{As of|2013|2}}, World Christian Database cho thấy tín đồ tôn giáo tại Samoa thuộc Mỹ: 98% Ki-tô hữu, 0,7% [[thuyết bất khả tri|bất khả tri]], 0,4% Phổ độ Trung Hoa, 0,3% [[Phật giáo]] và 0,3% [[Bahá'í]].<ref name="World Christian Database">{{chú thích web|url=http://www.thearda.com/internationalData/countries/Country_5_2.asp |title=American Samoa: Adherents Profile at the Association of Religion Data Archives, World Christian Database|publisher=Thearda.com |date= |accessdate=
{{As of|2013|2}}, [[Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê Su Ky Tô]] tường thuật họ có 15.411 thành viên (27%), với 37 giáo đoàn tại Samoa thuộc Mỹ.<ref>{{chú thích web|url=http://www.mormonnewsroom.org/facts-and-statistics/country/american-samoa |title=LDS Newsroom |publisher=Mormonnewsroom.org |date= |accessdate=
== Chú thích ==
| |||