Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Hợp nhất với bài Đợt sửa đổi Hiến pháp Việt Nam 2013 |
|||
Dòng 9:
Trong số 488 đại biểu có mặt ở hội trường trong thời khắc thông qua, có 2 đại biểu đã không bấm nút thông qua. Ông [[Dương Trung Quốc]] là một trong hai người đó.<ref>{{chú thích web | url = http://cafef.vn/kinh-te-vi-mo-dau-tu/ong-duong-trung-quoc-toi-la-mot-trong-2-nguoi-khong-bam-nut-thong-qua-hien-phap-201311300126241172ca33.chn | tiêu đề = news | author = | ngày = | ngày truy cập = 3 tháng 6 năm 2014 | nơi xuất bản = CafeF.vn | ngôn ngữ = }}</ref> Có 12 điều mới được đưa vào Hiến pháp mới, đó là: các điều về [[nhân quyền]] (Điều 19, 34, 41-43), ngân sách nhà nước (điều 55), Chính quyền địa phương, Hội đồng bầu cử, Kiểm toán Nhà nước.<ref>{{chú thích web | url = http://cafef.vn/thoi-su/12-dieu-moi-duoc-dua-vao-hien-phap-2013112811411347010ca112.chn | tiêu đề = 12 "Điều" mới được đưa vào Hiến pháp | author = | ngày = | ngày truy cập = 3 tháng 6 năm 2014 | nơi xuất bản = CafeF.vn | ngôn ngữ = }}</ref>
==Tổng quan==
Ngày [[2 tháng 1]] năm 2013, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 chính thức công bố Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 trên các phương tiện thông tin đại chúng để lấy ý kiến rộng rãi của các tầng lớp nhân dân. Thời gian lấy ý kiến từ ngày công bố đến hết ngày 31 tháng 3 năm 2013.<ref>{{Chú thích thông cáo báo chí|url=http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_NGHIQUYET/View_Detail.aspx?ItemID=32&TabIndex=1&LanID=50|title=Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992|publisher=TRUNG TÂM THÔNG TIN, THƯ VIỆN VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - VĂN PHÒNG QUỐC HỘI|accessdate=ngày 24 tháng 1 năm 2013}} Theo Nghị quyết số 38/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.</ref>. Trong lần sửa Hiến pháp này, rất nhiều vấn đề hệ trọng của đất nước đã được nhân dân tham gia ý kiến, phản ánh qua các phương án khác nhau cho từng điều khoản Hiến pháp.<ref>{{chú thích web|url=http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/118203/sua-hien-phap---khong-nen-chot-ngay-phuong-an-nao-.html |title=Sửa Hiến pháp: 'Không nên chốt ngay phương án nào' - VietNamNet |publisher=Vietnamnet.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
Sau một năm thảo luận và nhận ý kiến từ các bên, Bản dự thảo sửa đổi cuối cùng được đệ trình lên kỳ họp Quốc hội thứ 6 khóa 13, tháng 10 và 11 năm 2013 để thông qua<ref>{{chú thích web|author=14:00 |url=http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/quoc-hoi-khai-mac-ky-hop-thu-6-khoa-xiii-2898070.html |title=Quốc hội khai mạc kỳ họp thứ 6 khóa XIII |publisher=VnExpress |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
Theo kết quả cuộc khảo sát "Chỉ số Công lý 2012" do Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng, thì 42.4% dân chúng Việt Nam không biết gì về Hiến pháp hoặc chưa bao giờ nghe nói đến Hiến pháp. Với 57.6% còn lại – những người biết hiến pháp là gì hoặc đã từng nghe nói tới Hiến pháp thì có tới 23% không hề biết Việt Nam đang tổ chức góp ý sửa đổi Hiến pháp. Tuy nhiên TS. [[Đặng Ngọc Dinh]], Giám đốc CECODES giải thích rằng thời điểm thực hiện khảo sát là từ đầu năm 2012, khi việc lấy ý kiến người dân cho sửa đổi Hiến pháp 1992 chưa diễn ra mạnh mẽ nên mới có nhiều người dân chưa biết đến Hiến pháp<ref>{{chú thích web|url=http://vneconomy.vn/20131004091431960P0C9920/cong-bo-chi-so-cong-ly-nhieu-nguoi-khong-biet-gi-ve-hien-phap.htm |title=Công bố Chỉ số Công lý: Nhiều người "không biết gì" về Hiến pháp - Thời sự - VnEconomy |publisher=Vneconomy.vn |date=ngày 4 tháng 10 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
==Các kiến nghị nổi bật==
Lần đầu tiên trong lịch sử, việc góp ý sửa đổi hiến pháp 1992 được chính quyền Việt Nam đưa đến từng hộ gia đình[1]. theo báo cáo của các cơ quan, tổ chức hữu quan, trong 5 tháng tính tới tháng 5/2013, đã có hơn 26 triệu lượt ý kiến góp ý của nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, với hơn 28.000 hội nghị, hội thảo, tọa đàm được tổ chức
Nhiều nhân sĩ đã góp ý bỏ điều 4 để đảng cầm quyền cạnh tranh chính trị cùng các đảng khác, sửa các điều khoản về quyền con người, sở hữu đất đai, tổ chức Nhà nước, lực lượng vũ trang, trưng cầu dân ý đối với Hiến pháp<ref>{{chú thích web|url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/02/130205_constitution_intellectuals.shtml |title=Trao bản kiến nghị sửa đổi Hiến pháp - BBC Vietnamese - Việt Nam |publisher=Bbc.co.uk |date=ngày 1 tháng 1 năm 1970 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref><ref name="bbc.co.uk">{{chú thích web|url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/01/130123_constitution_petition.shtml |title=Kiến nghị Hiến pháp bỏ Điều 4 - BBC Vietnamese - Việt Nam |publisher=Bbc.co.uk |date=ngày 1 tháng 1 năm 1970 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Báo Quân đội Nhân dân trong thời gian này đưa ra bài viết nêu quan điểm rằng "đòi bỏ Điều 4 trong Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992" là "mưu đồ xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam"<ref>{{chú thích web|url=http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/61/43/5/5/5/220618/Default.aspx |title=Tiếp tục khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam - Quân đội nhân dân |publisher=Qdnd.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Tổng bí thư [[Nguyễn Phú Trọng]] cũng đã phát biểu rằng một số góp ý cho Dự thảo, bao gồm đề xuất sửa đổi Điều 4, thể hiện "suy thoái chính trị". GS [[Nguyễn Minh Thuyết]] cho rằng bỏ hay giữ Điều 4 thực chất không thay đổi bản chất lãnh đạo duy nhất của Đảng Cộng sản, một khi Điều 2 Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã khẳng định "Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" <ref>{{chú thích web|url=http://www.tienphong.vn/xa-hoi/614822/GS-Nguyen-Minh-Thuyet-gop-y-Dieu-4-Hien-phap-tpol.html |title=GS Nguyễn Minh Thuyết góp ý Điều 4 Hiến pháp - Tiền Phong Online |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Trong dự thảo Hiến pháp lần 3, có những vấn đề đã được ghi vào bản dự thảo (như đổi tên nước, bỏ quy định thu hồi đất vì mục đích kinh tế xã hội, trưng cầu dân ý về Hiến pháp…)<ref>{{chú thích web|url=http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/117149/dieu-ngot-ngao-tu-du-thao-hien-phap-moi.html |title=Điều ngọt ngào từ dự thảo Hiến pháp mới - VietNamNet |publisher=Vietnamnet.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref> Tuy nhiên Dự thảo sửa đổi Hiến pháp bản mới nhất trình Quốc Hội tháng 5/2013: Một số nội dung trở lại như dự thảo lần đầu. Dự thảo mới không còn nêu phương án trở lại tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; giữ nguyên nền tảng liên minh giai cấp (Điều 2); không còn phương án diễn đạt gọn Điều 4; Lời nói đầu, dự thảo mới không ghi nhận "chủ quyền nhân dân" mà thay bằng "quyền làm chủ" - khi nói về mối quan hệ giữa nhân dân và HP<ref>{{chú thích web|url=http://phapluattp.vn/20130520113356895p0c1013/du-thao-sua-doi-hien-phap-ban-moi-nhat-mot-so-noi-dung-tro-lai-nhu-du-thao-lan-dau.htm |title=Dự thảo sửa đổi Hiến pháp bản mới nhất: Một số nội dung trở lại như dự thảo lần đầu - Chính trị - Pháp Luật TPHCM Online |publisher=Phapluattp.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
===Kiến nghị 72===
Tháng 1 năm 2013, theo [[RFA]], 72 chính khách, trí thức đã cùng nhau ký một bản kiến nghị có tên là "Kiến nghị về sửa đổi Hiến pháp 1992" (đề ngày [[19 tháng 1]] năm 2013), gọi tắt là '''Kiến nghị 72''',<ref>{{chú thích web|url=http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/petitions-t-the-heaven-tq-02252013122040.html |title=Sửa đổi hiến pháp: Kiến nghị tới đâu? |publisher=Rfa.org |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Theo trang BBC tiếng Việt, 72 nhân sĩ còn bao gồm: nhà văn [[Nguyên Ngọc]], Giáo sư [[Tương Lai (giáo sư)|Tương Lai]], Thiếu tướng [[Nguyễn Trọng Vĩnh]], Tiến sỹ [[Lê Đăng Doanh]], Tiến sỹ [[Nguyễn Quang A]]...<ref>{{chú thích web|author=Thông cáo của nhóm chủ xướng Kiến nghị 72 |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/04/130402_kiennghi72_new_statement.shtml |title=Nhóm Kiến nghị 72 lên tiếng - BBC Vietnamese - Việt Nam |publisher=Bbc.co.uk |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref> Trong danh sách những người khởi xướng, có ít nhất một nửa là đảng viên Cộng sản, trong đó có những người đã từng giữ chức vụ cao hoặc đã từng làm cố vấn cho các nhà lãnh đạo cao cấp trong hệ thống chính trị hiện hành. Ngày [[4 tháng 2]], ông [[Nguyễn Đình Lộc]] nguyên Bộ trưởng Bộ tư pháp, cùng Nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ [[Chu Hảo]], nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội [[Nguyễn Minh Thuyết]], GS [[Hoàng Xuân Phú]], nhà văn [[Nguyên Ngọc]], GS [[Tương lai (định hướng)|Tương Lai]], GS [[Hoàng Tụy]], TS Nguyễn Quang A, bà [[Phạm Chi Lan]] nguyên thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, GS [[Hồ Uy Liêm]], nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH & KTVN<ref>{{chú thích web|url=http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/intel-do-hand-draft-02042013140856.html |title=Phái đoàn nhân sĩ trí thức đã trao kiến nghị sửa Hiến pháp |publisher=Rfa.org |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>… đã đến Văn phòng Ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp trao bản kiến nghị sửa đổi Hiến pháp năm 1992<ref>{{chú thích web|url=http://dantri.com.vn/chinh-tri/nguyen-bo-truong-nguyen-dinh-loc-trao-kien-nghi-sua-hien-phap-693528.htm |title=Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc trao kiến nghị sửa Hiến pháp - Chính trị - Dân trí |publisher=Dantri.com.vn |date=ngày 16 tháng 9 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
Nội dung của kiến nghị cũng như bản dự thảo Hiến pháp đính kèm (được coi như một tài liệu để tham khảo và thảo luận) đã bày tỏ một số quan điểm về hiến pháp vượt ra khỏi khuôn khổ của hiến pháp hiện hành (tức Hiến pháp 1992 – bản sửa đổi năm 2001), Kiến nghị này đề nghị tam quyền phân lập, bỏ vai trò lãnh đạo độc quyền của Đảng cộng sản, áp dụng quyền sở hữu cá nhân về đất đai, bỏ chức năng chính của quân đội là phục vụ đảng cầm quyển mà thay vào đó là phục vụ nhân dân, dành nhiều quyền dân chủ hơn cho nhân dân, trưng cầu dân ý đối với Hiến pháp<ref name="bbc.co.uk"/>.
Theo RFA, kiến nghị gồm một số điểm chính sau<ref name="rfa.org">{{chú thích web|url=http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/peti-for-new-contitu-01222013062851.html |title=Kiến nghị Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 |publisher=Rfa.org |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>:
* Kiến nghị về Lời nói đầu và về Chương I: Hiến pháp cần xác định mục tiêu trước hết là để bảo đảm sự an toàn, tự do và hạnh phúc của mọi người dân. Quyền lập hiến phải thuộc về toàn dân, chứ không thể thuộc về bất kỳ một tổ chức hay cơ quan nào, kể cả Quốc hội. Cần xác định rõ chủ thể quyết định, ban hành hiến pháp là nhân dân. Lời nói đầu không phải là chỗ để tuyên dương công trạng của bất kỳ tổ chức hay cá nhân nào. Về chương I: Nếu hiến pháp thực sự do nhân dân quyết định thì việc định trước vai trò lãnh đạo nhà nước và xã hội thuộc về một tổ chức chính trị hay một tầng lớp là trái với quyền làm chủ của nhân dân, quyền con người, quyền công dân và ngược với bản chất của một nhà nước pháp quyền<ref name="rfa.org"/>.
* Kiến nghị về quyền con người: yêu cầu sửa Dự thảo theo đúng tinh thần của [[Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền|Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền]] năm 1948 và các công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.
* Kiến nghị về sở hữu đất đai: Không thừa nhận sở hữu tư nhân, tập thể, cộng đồng về đất đai cùng tồn tại với sở hữu nhà nước là tước đoạt một quyền tài sản quan trọng bậc nhất của người dân. Đánh đồng sở hữu nhà nước với sở hữu toàn dân về đất đai là tạo điều kiện cho quan chức các cấp chính quyền tham nhũng, lộng quyền, bắt tay với nhiều tư nhân, doanh nghiệp cùng trục lợi, gây thiệt hại cho nhân dân, đặc biệt là nông dân.
* Kiến nghị về tổ chức Nhà nước: phải phân biệt rạch ròi các nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp cũng như các cơ quan hiến định khác. Tất cả các cơ quan nhà nước phải tuân thủ Hiến pháp và luật.
* Kiến nghị về lực lượng vũ trang: Mọi hoạt động của các lực lượng vũ trang chỉ để bảo vệ sự toàn vẹn của lãnh thổ quốc gia và phục vụ nhân dân. Lực lượng vũ trang phải trung thành với Tổ quốc và nhân dân chứ không phải trung thành với bất kỳ tổ chức nào.
* Kiến nghị về trưng cầu dân ý đối với Hiến pháp: "Bảo đảm quyền phúc quyết của nhân dân đối với Hiến pháp, thông qua trưng cầu dân ý được tổ chức thật sự minh bạch và dân chủ với sự giám sát của người dân và báo giới."
Tuy nhiên, cựu Bộ trưởng tư pháp [[Nguyễn Đình Lộc]], người được cho là dẫn dầu nhóm Kiến nghị 72, trong buổi phỏng vấn với VTV đã bác bỏ việc mình đóng vai trò đại diện cho nhóm này, nói rằng tư cách trưởng đoàn chỉ được trao cho ông vào phút chót vì "tín nhiệm", và rằng ''"trước đó thì thật ra những cái bản ấy tôi không tham gia, đến lúc đó thì mới giao cho tôi trao, trước đó không trao đổi kỹ"''. [[Báo Đại Đoàn Kết]] hôm 9/3/2013 đăng bài nói một cuộc điều tra của báo này cho thấy nhiều chữ ký trong bản kiến nghị này là ''"ngụy tạo"''.<ref>{{chú thích báo| url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/03/130323_nguyendinhloc_kiennghi72.shtml|title=Ông Nguyễn Đình Lộc nói về Kiến nghị 72|accessdate=ngày 10 tháng 5 năm 2013| publisher=BBC Tiếng Việt}}</ref>
===Nhóm Cùng viết Hiến Pháp===
'''Nhóm Cùng Viết Hiến Pháp''' do các giáo sư [[Ngô Bảo Châu]], [[Đàm Thanh Sơn]] và cựu Tổng Biên tập báo [[VietnamNet]] [[Nguyễn Anh Tuấn]] khởi xướng, Ban biên tập gồm có: Giáo sư Nguyễn Đăng Dung, Giáo sư chuyên ngành luật hiến pháp, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội; Ông Bùi Đức Lại, nguyên chuyên gia cao cấp Ban Tổ chức Trung ương; Khương Duy, luật gia, chuyên ngành luật hiến pháp; Nguyễn Ái Cần, luật gia. Nhóm Cùng Viết Hiến pháp đã tổ chức trưng cầu ý kiến thông qua trang mạng Cùng Viết Hiến Pháp từ tháng 2/2013<ref>{{chú thích web|author=Đề xuất của Cùng viết Hiến pháp |url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/04/130406_cvhp_proposal.shtml |title=Nhóm Cùng Viết Hiến Pháp gửi đề xuất - BBC Vietnamese - Việt Nam |publisher=Bbc.co.uk |date=ngày 1 tháng 1 năm 1970 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Các đề xuất của nhóm Cùng Viết Hiến Pháp liên quan tới sửa đổi 29 điều trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp và thêm một điều mới. Nhóm Cùng Viết Hiến pháp đã tập hợp được nhiều bài viết có giá trị của các tác giả có uy tín về Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp.
===Kiến nghị khác===
GS Nguyễn Minh Thuyết nêu lại một số thay đổi trong quy định tại Điều 4 của Hiến pháp năm 1980 đến Hiến pháp 1992 về vai trò lãnh đạo của Đảng CSVN: "Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" và toàn bộ mô hình tổ chức, hoạt động của bộ máy Nhà nước đã thể hiện tính chất xã hội chủ nghĩa trong một bản hiến pháp được toàn dân đồng tình qua trưng cầu ý dân rồi thì dù không có Điều 4 cũng không ai xóa bỏ được chế độ xã hội chủ nghĩa, xóa bỏ được vai trò lãnh đạo của Đảng ở nước ta"<ref name="thanhnien.com.vn">{{chú thích web|url=http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130222/giao-su-nguyen-minh-thuyet-gop-y-dieu-4-hien-phap-sua-doi.aspx |title=Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết góp ý Điều 4 Hiến pháp sửa đổi | Góp ý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 | Thanh Niên Online |publisher=Thanhnien.com.vn |date=ngày 22 tháng 2 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
ông Lê Tiến, hội viên Hội luật gia Việt Nam, đề nghị Hiến pháp sửa đổi nên có một chương riêng về Đảng, trong đó nêu rõ trách nhiệm cụ thể của Đảng với tư cách lãnh đạo Nhà nước và xã hội<ref name="thanhnien.com.vn"/>.
Nhiều ý kiến cần có cơ chế người dân giám sát Đảng Cộng sản<ref>{{chú thích web|url=http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130603/can-co-che-de-nguoi-dan-giam-sat-dang.aspx |title=Cần cơ chế để người dân giám sát Đảng | Chính trị - Xã hội | Thanh Niên Online |publisher=Thanhnien.com.vn |date=ngày 29 tháng 7 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
Nhiều người dân muốn thay tên nước là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa<ref>{{chú thích web|author=14:00 |url=http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/nhieu-nguoi-dan-muon-doi-lai-ten-nuoc-2761781.html |title=Nhiều người dân muốn đổi lại tên nước |publisher=VnExpress |date=ngày 28 tháng 5 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130603/tranh-tinh-trang-thu-hoi-dat-tran-lan.aspx |title=Tránh tình trạng thu hồi đất tràn lan | Chính trị - Xã hội | Thanh Niên Online |publisher=Thanhnien.com.vn |date=ngày 29 tháng 7 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref><ref name="thanhnien1">{{chú thích web|url=http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130528/lo-doi-ten-nuoc-se-gay-xao-tron-va-lang-phi.aspx |title=Lo đổi tên nước sẽ gây xáo trộn và lãng phí | Chính trị - Xã hội | Thanh Niên Online |publisher=Thanhnien.com.vn |date=ngày 28 tháng 5 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
Có phương án đưa ra không hiến định kinh tế nhà nước là chủ đạo<ref name="thanhnien1"/>. Theo ông [[Vũ Tiến Lộc]], việc không nói đến vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong thành phần kinh tế là phù hợp vì nói cạnh tranh thì phải bình đẳng theo quy định pháp luật.<ref name="thanhnien2">{{chú thích web|url=http://www.thanhnien.com.vn/pages/20130604/de-nghi-dua-truong-sa-va-hoang-sa-vao-hien-phap.aspx |title=Đề nghị đưa Trường Sa và Hoàng Sa vào Hiến pháp | Chính trị - Xã hội | Thanh Niên Online |publisher=Thanhnien.com.vn |date=ngày 29 tháng 7 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
Đại biểu Quốc hội [[Nguyễn Văn Tiên]] (Tiền Giang) đề nghị cần đưa quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và đất đai cương thổ vào phần lời nói đầu của Hiến pháp<ref name="thanhnien2"/>.
==Dự thảo cuối cùng==
Bản dự thảo cuối cùng "Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992" đã được chính thức công bố đăng tải trên website Chính phủ.<ref>{{chú thích web|url=http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Chinh-thuc-cong-bo-Du-thao-sua-doi-Hien-phap-1992/20131/158230.vgp |title=: VGP News:. | Chính thức công bố Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 | BÁO ĐIỆN TỬ CHÍNH PHỦ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM |publisher=Baodientu.chinhphu.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref> Dự thảo này là bản do Ban Biên tập Hiến Pháp, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội do ông [[Phan Trung Lý]] làm chủ nhiệm Ủy ban.
Những vấn đề hệ trọng như: chế độ chính trị, tên nước, vai trò lãnh đạo duy nhất của đảng cầm quyền, bản chất lực lượng vũ trang, chế độ sở hữu toàn dân… đều không thay đổi so với dự thảo ban đầu<ref>{{chú thích web|url=http://vneconomy.vn/20131021094627368P0C9920/du-thao-hien-phap-trinh-quoc-hoi-thong-qua-co-gi-moi.htm |title=Dự thảo Hiến pháp trình Quốc hội thông qua có gì mới? - Thời sự - VnEconomy |publisher=Vneconomy.vn |date=ngày 22 tháng 10 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>. Theo đó, sẽ không đổi tên nước, không thành lập Hội đồng Hiến pháp, vẫn thu hồi đất cho dự án kinh tế - xã hội<ref>{{chú thích web|url=http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/575842/du-thao-sua-doi-hien-phap-chinh-phu-phai-chap-hanh-quoc-hoi.html |title=Dự thảo sửa đổi Hiến Pháp: Chính phủ phải chấp hành Quốc hội - Chính trị - Xã hội - Tuổi Trẻ Online |publisher=Tuoitre.vn |date=ngày 22 tháng 10 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>, vẫn giữ điều 4 về sự lãnh đạo duy nhất của Đảng Cộng sản, Kinh tế Nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo.<ref>{{chú thích web|url=http://danviet.vn/thoi-su/du-thao-sua-doi-hien-phap-ten-nuoc-van-la-chxhcn-viet-nam/20131022111613745p1c24.htm |title=Dự thảo sửa đổi Hiến pháp: Tên nước vẫn là CHXHCN Việt Nam - Thời sự - Dân Việt |publisher=Danviet.vn |date=ngày 22 tháng 10 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
Tuy vậy, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản [[Nguyễn Phú Trọng]] nói: "Dự thảo lần này so với trước được ưu điểm là ngắn gọn, súc tích hơn, nhưng chuẩn xác thì chưa, hay thì lại càng chưa, chưa có sức vang vọng như lời hiệu triệu kêu gọi. Có đại biểu nói lời nói đầu tốt lắm rồi mà tôi thì còn băn khoăn".<ref>{{chú thích web|url=http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/576098/du-thao-chua-vang-vong-nhu-loi-hieu-trieu.html |title="Dự thảo chưa vang vọng như lời hiệu triệu" - Chính trị - Xã hội - Tuổi Trẻ Online |publisher=Tuoitre.vn |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
Ngày 14/11/2013, Văn phòng Quốc hội thông báo thay vì cùng thảo luận toàn thể hội trường về dự thảo hiến pháp, đại biểu Quốc hội chỉ có thể "góp ý trực tiếp" qua "phiếu góp ý".<ref>{{chú thích web|url=http://www.thesaigontimes.vn/home/xahoi/sukien/105724/ |title=Bỏ phiên thảo luận ở hội trường về dự thảo Hiến pháp - Bo phien thao luan o hoi truong ve du thao Hien phap - Saigon Times Online - Thời báo Kinh tế Sài gòn - Thoi bao Kinh te Sai gon |publisher=Thesaigontimes.vn |date=ngày 14 tháng 11 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref> Các buổi thảo luận toàn thể hội trường của Quốc hội thường được truyền hình trực tiếp. Theo báo Người Việt, quyết định hủy buổi thảo luận cuối cùng của các đại biểu Quốc hội về dự thảo hiến pháp chỉ ra rằng nhóm lãnh đạo CSVN không còn đủ sự tự tin về khả năng kiểm soát và chi phối Quốc hội Việt Nam.<ref name="nguoi-viet1">{{chú thích web|url=http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=177250&zoneid=432#.UogO-fH9Png |title='Hoảng quá,' Quốc Hội Việt Nam hủy thảo luận dự thảo Hiến Pháp - Tin Nổi Bật 3 - Người Việt Online |publisher=Nguoi-viet.com |date=ngày 15 tháng 11 năm 2013 |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>
Ngày 15/11/2013, nhóm khởi xướng và hưởng ứng[[Kiến nghị 72]] đã phát hành một thư ngỏ kêu gọi các đại biểu quốc hội dừng việc thông qua dự thảo hiến pháp. Nhóm này nhận định, dự thảo hiến pháp được trình cho Quốc hội Việt Nam xem xét để thông qua "về cơ bản vẫn như hiến pháp hiện hành, thậm chí có một số điểm còn thụt lùi hơn trước" và "điều đó có nghĩa là vẫn duy trì một nền tảng pháp lý lỗi thời của thể chế toàn trị, là nguồn gốc đã gây ra cho đất nước và nhân dân rất nhiều thảm họa, đặc biệt là cuộc khủng hoảng trầm trọng về chính trị – kinh tế – văn hóa – xã hội mà cả nước đang lâm vào và vẫn chưa có lối thoát"<ref name="nguoi-viet1"/><ref>{{chú thích web|url=http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20131116-nhan-si-tri-thuc-viet-nam-keu-goi-dung-thong-qua-hien-phap-sua-doi |title=Nhân sĩ trí thức Việt Nam kêu gọi dừng thông qua Hiến pháp sửa đổi - VIỆT NAM - RFI |publisher=Viet.rfi.fr |date= |accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref>.
Ngày 28/11/2013, [[Quốc hội Việt Nam khóa 13]] đã thông qua dự thảo Hiến pháp sửa đổi với tỷ lệ 97%, kết thúc Đợt sửa đổi Hiến pháp 2013<ref>{{chú thích web | url = http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/quoc-hoi-thong-qua-hien-phap-sua-doi-2916328.html | tiêu đề = Quốc hội thông qua Hiến pháp sửa đổi - VnExpress | author = | ngày = | ngày truy cập = 10 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = [[VnExpress|VnExpress - Tin nhanh Việt Nam]] | ngôn ngữ = }}</ref>. Trong số 488 đại biểu có mặt ở hội trường trong thời khắc thông qua, có 2 đại biểu đã không bấm nút thông qua. Ông Dương Trung Quốc là một trong hai người đó<ref>http://cafef.vn/kinh-te-vi-mo-dau-tu/ong-duong-trung-quoc-toi-la-mot-trong-2-nguoi-khong-bam-nut-thong-qua-hien-phap-201311300126241172ca33.chn</ref>.
Có 12 điều mới được đưa vào Hiến pháp mới, đó là: các điều về [[nhân quyền]] (Điều 19, 34, 41-43), ngân sách nhà nước (điều 55), Chính quyền địa phương, Hội đồng bầu cử, Kiểm toán Nhà nước<ref>{{chú thích web | url = http://cafef.vn/thoi-su/12-dieu-moi-duoc-dua-vao-hien-phap-2013112811411347010ca112.chn | tiêu đề = 12 “Điều” mới được đưa vào Hiến pháp | author = | ngày = 28 tháng 11 năm 2013 | ngày truy cập = 10 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>.
==Quan tâm quốc tế==
Murray Hiebert, Phó Giám đốc và Kyle Springer, Chủ tịch Sumitro về Nghiên cứu Đông Nam Á của Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược ở Washington (CSIS) nói Chính phủ Hoa Kỳ cần theo dõi Điều 19 của sửa đổi Hiến pháp về vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Bởi vì điều này có thể trái với những điều khoản trong Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương, mà Việt Nam muốn tham gia. Theo đó các nước hội viện phải coi các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài như nhau.<ref>[http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/11/131101_tai_sao_my_can_quan_tam_toi_hien_phap_vn.shtml Tại sao Mỹ cần quan tâm tới Hiến pháp VN] BBC, 01.11.2013</ref>
Tờ Economist cho rằng Trung Quốc khó có thể là nguồn tham khảo học tập cho việc thay đổi hiến pháp hiện nay, khi mà tình hình đảng CSVN tương đối khủng hoảng, khác với làng giềng Trung Quốc<ref>{{chú thích web | url = http://www.economist.com/news/asia/21588359-vietnams-communist-party-bit-mess-chinas-may-have-little-teach-it-across | tiêu đề = Across the party wall | author = | ngày = | ngày truy cập = 10 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = The Economist | ngôn ngữ = }}</ref>.
Trong một văn thư vừa gửi tới Chủ tịch Quốc Hội, [[Tổ chức Theo dõi Nhân quyền]] phát biểu rằng Quốc Hội Việt Nam cần đảm bảo bản hiến pháp sửa đổi của Việt Nam đáp ứng được đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế về nhân quyền. Tổ chức này cho rằng các nghị viên Quốc Hội đang đứng trước một ngã rẽ lịch sử và nên sử dụng thời cơ này để mang lại những thay đổi có ý nghĩa cho hệ thống hiến pháp và pháp luật: "Đây là cơ hội duy nhất trong cả một thế hệ để thay đổi hiến pháp Việt Nam sao cho các quyền tự do cơ bản của người dân được bảo đảm, ví dụ như quyền kêu gọi dân chủ hay thành lập các công đoàn độc lập và các tổ chức chính trị độc lập"<ref>{{chú thích web | url = http://www.hrw.org/vi/news/2013/10/22/vi-t-nam-s-d-i-hi-n-phap-d-b-o-v-nhan-quy-n | tiêu đề = Việt Nam: Sửa đổi Hiến pháp để Bảo vệ Nhân quyền | author = | ngày = | ngày truy cập = 10 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>
==Dư âm sau đợt sửa đổi==
Ông Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nói: dự thảo hiến pháp đã thể hiện được ‘Ý Đảng, lòng dân’<ref name="autogenerated1">http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2013/11/131128_vn_constitution_passed.shtml</ref>. Hiến pháp được thông qua giữ nguyên Điều 4 quy định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với đất nước nhưng có bổ sung thêm quy định về trách nhiệm của Đảng trước nhân dân. Một điểm khác nữa là chủ tịch nước được quy định là người ‘thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức Chủ tịch Hội đồng quốc phòng và an ninh’. Hai nội dung khác là vai trò chủ đạo của kinh tế nước và thu hồi đất để phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vẫn giữ nguyên.
Ông Nguyễn Quang A nhận xét Hiến pháp mới là "''Bình mới rượu cũ''"<ref>[http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=178070&zoneid=1#.UpfRXvH9Png CSVN vừa có Hiến Pháp ‘bình mới rượu cũ’]</ref>.
Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (Amcham) nói trong một thông cáo rằng thất bại trong việc giảm vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong hiến pháp sửa đổi là "một chỉ dấu cho thấy đất nước này không mặn mà để cạnh tranh kinh tế toàn cầu."<ref name="autogenerated1"/>
Giáo sư [[Tương Lai]] nói: "''Hiến pháp mới này là một bước lùi vì sẽ đưa dân tộc vào con đường khó khăn trước những thách thức của thời đại, khi thế giới đang có rất nhiều biến động.''"<ref name="autogenerated1"/>
Ông Dương Trung Quốc, một trong hai đại biểu quốc hội không bấm nút thông qua dự thảo Hiến Pháp, nói lý do ông không thông qua: "''Cái khiến tôi băn khoăn là trong lịch sử lập hiến của nước ta, đây là lần đầu tiên trong lời nói đầu của Hiến pháp viết thẳng quan niệm Hiến pháp chỉ là "thể chế hoá cương lĩnh" của Đảng và kế thừa những Hiến pháp có trước. Nhiều vấn đề mà quá trình thảo luận trong quá trình sửa đổi Hiến pháp còn chưa ngã ngũ...những vấn đề liên quan đến hệ thống chính quyền địa phương, chính quyền đô thị, hội đồng nhân dân các cấp quá trình thảo luận còn chưa rõ ràng''<ref>http://cafebiz.vn/thi-truong/vi-sao-dai-bieu-duong-trung-quoc-khong-bam-nut-2013112919012066714ca101.chn</ref>.
Theo Thời báo Phố Wall, Phil Robertson, phó giám đốc Human Rights Watch’s Asia Division nói: "Việc thông qua này thật rất đáng thất vọng, khi Việt Nam vừa trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ. Thay vì lắng nghe ý kiến đóng góp của hàng ngàn người dân về thúc đầy nhân quyền và một nhà nước vì dân hơn, thì nay Quốc hội bỏ phiếu vì ý nguyện của Đảng Cộng sản và Chính phủ"<ref>[http://blogs.wsj.com/economics/2013/11/29/vietnam-passes-amended-constitution-confirming-communist-party-leadership/ New Vietnam Constitution Cements Party Dominance]</ref>.
==Nhận định==
| |||