Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Kanak”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
n clean up, replaced: hế kỷ 19 → hế kỷ XIX using AWB
Dòng 30:
Người Melanesia định cư trên đảo chính của Nouvelle-Calédonie ít nhất là từ thời văn hoá Lapita.<ref name="Sand1998">{{cite journal|last=Sand|first=Christophe |author2=Karen Coote |author3=Jacques Bole |author4=Andre Ouetcho |date=April 1998|title=A Pottery Pit at Locality WKO013A, Lapita (New Caledonia) |journal=Archaeology in Oceania |publisher=|volume=33|issue=1|page=37|jstor=40387091}}</ref> Tuy nhiên, chưa rõ về nguồn gốc của người Kanak. Người ta phát hiện được [[đá vỏ chai]] được chuyển đến từ [[New Guinea]] cùng với đồ gốm Lapita Nouvelle-Calédonie có niên đại sớm nhất. Ngoài ra, một số nhà nghiên cứu cho rằng có bằng chứng về việc con người định cư tại Nouvelle-Calédonie có niên đại từ 3000 TCN (trước văn hóa Lapita đến 1500 năm), trong khi những người khác tuyên bố đã phát hiện được đồ gốm tiền Lapita.<ref name="West2009" /> Tại Hội nghị Lapita lần thứ 4 vào năm 2000, vấn đề được đặt ra: "Lapita Kanak, hoặc Lapita là tổ tiên cổ nhất và trước tiên của một nền văn hoá sau này được đặt tên là Kanak?"<ref name="ClarkAnderson2001">{{cite book|last1=Clark|first1=Geoffrey R.|last2=Anderson|first2=Atholl|last3=Vunidilo|first3=Tarisi|title=The archaeology of Lapita dispersal in Oceania: papers from the Fourth Lapita Conference, June 2000, Canberra, Australia|url=https://books.google.com/books?id=tfRyAAAAMAAJ|accessdate=11 June 2011|year=2001|publisher=Pandanus Books|isbn=978-1-74076-010-2|page=89}}</ref> Vẫn còn vấn đề khác trong xác định nguồn gốc và lịch sử sơ khởi của người Kanak đó là giải thích theo khảo cổ học có mâu thuẫn với quan điểm của người Kanak và quan điểm này bị chính trị hoá sau thời thực dân.<ref name="Meskell2009">{{cite book|last=Meskell|first=Lynn|title=Cosmopolitan archaeologies|url=https://books.google.com/books?id=zPBZLXxPVlwC&pg=PA61|accessdate=11 June 2011|date=January 2009|publisher=Duke University Press|isbn=978-0-8223-4444-5|pages=61–}}</ref>
 
Lịch sử sớm nhất của người châu Âu tại lãnh thổ là khi Thuyền trưởng [[James Cook]] của Anh đổ bộ lên các đảo này vào năm 1775, tại thời điểm đó có tường thuật rằng 70.000 người Kanak sống trên quần đảo. James Cook đặt tên "New Caledonia" cho các đảo theo tên gọi quê hương Scotland của ông trong tiếng La Tinh là [[Caledonia]].<ref name=We/><ref name=Island/> 5 năm sau, những người Tin Lành của Hội truyền giáo Luân Đôn đến Nouvelle-Calédonie, tiếp bước họ đến đảo là những người Công giáo Pháp vào năm 1843. Điều này dẫn đến một xung đột giữa hai phái tôn giáo và cuối cùng là người Pháp chiếm ưu thế kiểm soát các đảo. Quần đảo sau đó bị Pháp thôn tính vào năm 1853.<ref name= Kanaky>{{cite web|url=http://www.cwo.com/~lucumi/kanaky.html|title= The Global African Community: History Notes|work=Kanaky (New Caledonia)|accessdate=30 May 2011|publisher= cwo.com}}</ref><ref name="Dodge1976">{{cite book|last=Dodge|first=Ernest Stanley|title=Islands and Empires: Western Impact on the Pacific and East Asia|url=https://books.google.com/books?id=RE5vls1XeEgC&pg=RA1-PA170|accessdate=10 April 2012|year=1976|publisher=U of Minnesota Press|isbn=978-0-8166-0788-4|page=1}}</ref> Trong thời thực dân thế kỷ 19XIX, người Kanak được tuyển mộ hoặc bị bắt làm nô lệ để làm lao động phi tự do tại những nơi như Úc, California, Canada, Chile và Fiji. Trong vòng 3.000 năm, người Kanak sống tại các đảo hẻo lánh, họ không sẵn sàng trước các virut và vi khuẩn đến từ châu Âu.<ref name="Bullard2000">{{cite book|last=Bullard|first=Alice|title=Exile to paradise: savagery and civilization in Paris and the South Pacific, 1790–1900|url=https://books.google.com/books?id=LV7jQZfYOicC&pg=PA169|accessdate=5 June 2011|year=2000|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-3878-1|pages=169–}}</ref> Người Kanak bị đẩy khỏi đất đai của mình và được thuê làm lao động ép buộc trên các đồn điền, trại chăn nuôi và công trình công cộng của người Pháp.<ref name="LeFevre2008">{{cite book|last=LeFevre|first=Tate|title="Tourism and Indigenous Curation of Culture in Lifou, New Caledonia"· In The Future of Indigenous Museums: Perspectives from the Southwest Pacific, Nick Stanley, ed·|url=https://books.google.com/books?id=L2ocrA0MvX8C&pg=PA80|accessdate=10 July 2011|date=1 October 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-596-5|page=80}}</ref>
 
[[File:Two Kanak (Canaque) warriors holding weapons, New Caledonia.jpg|left|upright|thumb|Chiến binh Kanak, {{circa|1880}}]]
Dòng 49:
[[File:Two Kanak (Canaque) warriors posing with penis gourds and spears, New Caledonia.jpg|thumb|Hai chiến binh Kanak đeo bầu che dương vật (koteka) và cầm giáo]]
 
Nouvelle-Calédonie nằm cách bờ biển đông bắc của Úc khoảng 1.200 &nbsp;km.<ref name=We/><ref name=Island/> Trong số 500 đảo của lãnh thổ, 5 đảo chính có người cư trú, và đảo chính rộng 48 &nbsp;km và dài 400 &nbsp;km. Năm 2009, người Kanak chiếm 40,3% (99.078) trong dân số 245.580 tại Nouvelle-Calédonie,<ref name="xt.isee.nc"/> chiếm thiểu số trên quê hương họ. Các nhóm khác bao gồm người Âu (chỉ yếu là người Pháp) với 29%, [[người Wallis]] 9%, người hỗn chủng (8%), và các nhóm khác bao gồm người [[Polynesia]], người [[Indonesia]], người [[Việt Nam]] và những người chỉ nhận là "người Calodonie" (được cho rằng phần chủ yếu là gốc Âu).<ref name="xt.isee.nc"/> Năm 1774, James Cook đổ bộ tại Balade và ước tính dân số vào khoảng 50.000 trên toàn đảo chính. Con số tối thiểu 100.000 người có khả năng hơn, khi xét đến lượng đất đai có thể nhận thấy đã được trồng trọt từ thời tiền thuộc địa.<ref name="Sand 2000, p.58">Sand, Christophe. 2000. "Reconstructing "traditional" Kanak society in New Caledonia: the role of archeology in the study of European contact". In: Clark A. and Torrence, R. The Archaeology of Difference: Negotiating Cross-Cultural Engagements in Oceania. London; New York: Routledge.</ref> Con số này giảm còn 27.000 vào đầu thời thực dân do dịch bệnh.<ref name="Bullard, p. 156">Bullard, p. 156</ref> Người Kanak theo truyền thống gắn bó với các bộ lạc, gồm Bwaarhat, Tiendanite, Goa và Goosana, cũng như các thị tộc như Poowe.<ref name="WaddellStudies41">{{cite book|author1=Eric Waddell|author2=University of Hawaii at Manoa. Center for Pacific Islands Studies|author3=Pacific Islands Development Program (East-West Center) |title=Jean-Marie Tjibaou, Kanak witness to the world: an intellectual biography |url=https://books.google.com/books?id=IEfhCaEbTM4C&pg=PT41 |accessdate=15 June 2011|year=2009 |publisher=University of Hawaii Press|isbn=978-0-8248-3314-5|pages=41–}}</ref>
 
==Ngôn ngữ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Kanak”