Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cá sấu nước mặn”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
update
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 24:
 
== Đặc điểm ==
[[File:Crocodile Crocodylus-porosus amk2.jpg|left|thumb|Đầu của một con cá sấu nước mặn]]
Chúng có một cái đầu khá lớn đặc trưng bởi hai gờ nổi xuất phát từ mắt và kéo dài đến giữa mũi. Vảy loài này hình trái xoan. Cá sấu con có màu vàng nhạt, chúng mang những sọc, chấm trên thân và đuôi. Cá sấu trưởng thành có màu sẫm hơn, màu nâu vàng đến màu xám. Mặt bụng màu trắng hoặc vàng, các sọc xuất hiện ở phần dưới của thân nhưng không kéo dài hết mặt bụng. Đuôi có màu xám với những vạch đen. Chúng sở hữu một bộ hàm khỏe với 64-68 răng và sở hữu lực [[cắn]] lên đến 5000 pounds/1 inch vuông hoặc hơn. Thông thường, chỉ một cú táp của cá sấu cũng có khả năng nghiền nát xương, hạn chế đáng kể chuyển động của mục tiêu. Hàm răng sắc nhọn của chúng với lực cắn mạnh hơn hầu hết các loài [[động vật ăn thịt]] khác. Một thông số khác cho thấy, cá sấu này có lực cắn tối đa là 16,460 N (3,700 lbf), đó là lực cắn lớn nhất trong số các động vật hiện nay. Cá sấu nước mặn có tuổi thọ khá cao, chúng có thể sống hơn 100 tuổi.
===Kích thước===
'''Kích thước con đực''': Một con cá sấu nước mặn đực trưởng thành, từ những cá thể còn trẻ đến những con đã già, có chiều dài từ 3,5 đến 6 m (11 ft 6 in đến 19 ft 8 in), nặng từ 200 đến 1.000 kg (440-22 lb). Trung bình, con đực trưởng thành có chiều dài từ 4,3 đến 4,9 m (14 ft 1 in đến 16 ft 1 in) và nặng từ 408 đến 522 kg (899–1,151 lb). Tuy nhiên kích thước trung bình phần lớn phụ thuộc vào vị trí, môi trường sống và tương tác của con người, do đó thay đổi từ nghiên cứu này sang nghiên cứu khác, khi các số liệu của mỗi nghiên cứu được xem riêng biệt. Trong một trường hợp, Webb và Manolis (1989) cho rằng trọng lượng trung bình của con đực trưởng thành trong các sông thủy triều của Úc chỉ là 240 đến 350 kg (530 đến 770 lb) với độ dài 4 đến 4,5 m (13 ft 1 in to 14 ft 9 in ) trong những năm 1980, có thể đại diện cho một khối lượng cơ thể đã bị giảm do các loài đang hồi phục sau nhiều thập kỷ bị quá tải ở giai đoạn đó, vì con đực kích thước này thường nặng hơn 100 kg (220 lb). Rất hiếm khi những con đực cao tuổi dài hơn 6 m (19 ft 8 in) và nặng hơn 1.000 kg (2.200 lb).
 
Cá sấu nước mặn được xác nhận lớn nhất đã bị chết đuối trong lưới đánh cá ở [[Papua New Guinea]] năm 1979, da khô của nó cộng với đầu dài 6,2 m (20 ft 4 in) và được ước tính là 6,3 m (20 ft 8 in) khi kế toán cho co rút và một đầu đuôi còn thiếu. Tuy nhiên, theo bằng chứng, trong hình thức sọ đến từ một số cá sấu lớn nhất từng bắn, kích thước tối đa có thể đạt được bởi các thành viên lớn nhất của loài này được coi là 7 m (23 ft 0 in). Một nghiên cứu của chính phủ từ Úc chấp nhận rằng các thành viên lớn nhất của loài này có khả năng đo chiều dài từ 6 đến 7 m (19 ft 8 in đến 23 ft 0 in) và cân nặng từ 900 đến 1.500 kg (2.000 đến 3.300 lb). Hơn nữa, một nghiên cứu về hình thái và sinh lý của cá sấu của cùng một tổ chức ước tính rằng cá sấu nước mặn đạt kích thước 7 m (23 ft 0 in) sẽ nặng khoảng 2.000 kg (4.400 lb). Do có sự săn bắt rộng rãi trong thế kỷ 20, những cá thể này cực kỳ hiếm gặp ở hầu hết các khu vực, vì phải mất một thời gian dài để cá sấu đạt được những kích cỡ đó. Ngoài ra, sự hiện diện trước đó của các gen đặc biệt có thể dẫn đến những con cá sấu nước mặn cỡ lớn như vậy, những gen cuối cùng đã bị mất khỏi nhóm gen tổng thể do các cuộc săn bắt rộng rãi trong quá khứ. Tuy nhiên, với sự phục hồi gần đây của môi trường của sống cá sấu nước mặn và giảm nạn săn trộm, số lượng cá sấu lớn đang gia tăng, đặc biệt là ở [[vườn quốc gia Bhitarkanika|Odisha]]. Loài này là loài cá sấu sống sót duy nhất thường xuyên đạt tới hoặc vượt quá 5,2 m (17 ft 1 in). Một con đực lớn từ [[Philippines]], tên là Lolong, là con cá sấu nước mặn lớn nhất từng bị bắt và bị nhốt. Nó dài 20 ft 3 (6,17 m) và nặng 2,370 lbs (1.075 kg). Được cho là đã ăn thịt hai dân làng, Lolong đã bị bắt vào ngày 3 tháng 9 năm 2011, và đã chết khi đang bị giam giữ vào ngày 10 tháng 2 năm 2013.
 
'''Kích thước con cái''': Con cái trưởng thành thường dài từ 2,7 đến 3,1 m (8 ft 10 in đến 10 ft 2 in) trong tổng chiều dài và cân nặng từ 76 đến 103 kg (168 đến 227 lb). Con cái lớn nhất trong kỷ lục đo được khoảng 4,3 m (14 ft 1 in) trong tổng chiều dài. Do sự lưỡng cực tình dục cực đoan của các loài tương phản với sự thay đổi kích thước khiêm tốn hơn của các loài khác, chiều dài trung bình của loài chỉ hơi nhiều hơn một số cá sấu còn tồn tại khác ở 3,8-4 m (12 ft 6 in-13 ft 1 in).
 
[[File:Saltwater crocodile on a beach in Darwin, NT.jpg|thumb|Một con cá sấu tắm nắng trên bãi biển ở thành phố [[Darwin, Úc|Darwin]]]]
Hàng 35 ⟶ 42:
 
==Tập tính==
[[File:Crocodylus porosus foraging in surf at Maconacon - ZooKeys-266-001-g104-bottom.jpg|thumb|Một con cá sấu bơi gần bờ biển ở [[Maconacon]].]]
 
Cá sấu hoa cà là một loài động vật thông minh và có hành vi phức tạp. Chúng liên lạc với nhau thông qua những tiếng sủa và được thể hiện theo bốn cách. Cá sấu con sử dụng những âm cao rầu rĩ thành hồi ngắn và liên tục. Âm dùng để hăm dọa là tiếng húyt gió khi có kẻ lạ mặt nhâm nhập lãnh địa. Cá sấu mới nở tạo ra những âm cao với những hồi ngắn, cuối cùng âm thanh ve vãn là những tiếng gầm nhẹ và dài. Cá sấu hoa cà sử dụng nhiệt độ môi trường để duy trì thân nhiệt của chúng. Chúng làm mát cơ thể trong nước và phơi ánh nắng để làm ấm cơ thể.
 
Hàng 46 ⟶ 53:
 
==Tấn công con người==
{{Xem chi tiết|Cá sấu ăn thịt người}}
Với kích thước to lớn cộng thêm tính tình hung dữ, máu lạnh, cá sấu nước mặn được xem là một trong những loài cá sấu nguy hiểm nhất thế giới. Ở [[Úc]], đặc biệt là ở [[lãnh thổ Bắc Úc|phía Bắc nước này]], dân số cá sấu được cho là còn đông hơn người. Nhờ được bảo tồn nghiêm ngặt nên số lượng cá sấu tăng lên đáng kể, hễ nơi nào có nước như ao hồ, sông suối, nơi đấy có cá sấu. Thậm chí ngoài biển khơi cách bờ đến 300km, vẫn có nhiều tàu bè nhìn thấy cá sấu nước mặn ở Úc lượn lờ ngoài biển. Điều này dẫn đến rất nhiều xung đột giữa chúng và con người. Mặc dù các biển cảnh báo cá sấu đã hiện diện khắp nơi nhưng nhiều vụ [[cá sấu tấn công]] vẫn xảy ra thường xuyên ở đây.
[[File:Kakadu 2430.jpg|thumb|upright|Một biển báo cấm bơi lội để tránh bị cá sấu tấn công ở [[vườn quốc gia Kakadu]], [[Lãnh thổ Bắc Úc|Bắc Úc]].]]
Trong số tất cả các loài cá sấu, cá sấu nước mặn có khuynh hướng mạnh nhất về khả năng đối xử với con người như 1 con mồi, và có một lịch sử lâu dài tấn công con người khi con người vô tình mạo hiểm vào lãnh thổ của nó. Do sức mạnh của nó, tính tình hung dữ máu lạnh, kích thước và tốc độ đáng sợ, cá sấu nước mặn được xem là một trong những loài cá sấu nguy hiểm nhất thế giới. Trái ngược với chính sách của Mỹ khuyến khích một mức sống cùng tồn tại với cá sấu, chính sách khuyến cáo duy nhất để đối phó với cá sấu nước mặn là hoàn toàn tránh xa môi trường sống của chúng bất cứ khi nào có thể, vì chúng cực kỳ hung hăng nếu cảm thấy bị xâm phạm.
[[Tập tin:Marine Stingers Sign Cairns.JPG|200px|nhỏ|phải|Một biển cảnh báo cá sấu ở [[bãi biển Trinity]], [[Queensland]], [[Úc]]]]
Ở [[Úc]], đặc biệt là ở [[lãnh thổ Bắc Úc|phía Bắc nước này]], dân số cá sấu được cho là còn đông hơn người. Nhờ được bảo tồn nghiêm ngặt nên số lượng cá sấu tăng lên đáng kể, hễ nơi nào có nước như ao hồ, sông suối, nơi đấy có cá sấu. Thậm chí ngoài biển khơi cách bờ đến 300km, vẫn có nhiều tàu bè nhìn thấy cá sấu nước mặn ở Úc lượn lờ ngoài biển. Những dữ liệu chính xác về các cuộc tấn công bị giới hạn ở những nơi bên ngoài nước Úc, nơi một hoặc hai vụ tấn công gây tử vong được báo cáo mỗi năm. Từ năm 1971 đến năm 2013, tổng số ca tử vong được báo cáo tại Úc do cá sấu nước mặn là 106. Mức độ tấn công thấp có thể là do những nỗ lực rộng rãi của các quan chức động vật hoang dã ở Úc để đặt các dấu hiệu cảnh báo cá sấu tại nhiều kênh, sông, hồ và bãi biển được cho là có mối nguy hiểm từ cá sấu. Ngoài ra, các cuộc tấn công gần đây và ít được công bố đã được báo cáo ở [[Borneo]], [[Sumatra]], Đông Ấn Độ (quần đảo Andaman), và Miến Điện. Tại Sarawak, Borneo, số vụ tấn công gây tử vong trung bình được báo cáo là 2,8 mỗi năm trong những năm từ 2000 đến 2003. Tại Bắc Úc, những nỗ lực đã được thực hiện để di dời những con cá sấu nước mặn đã thể hiện hành vi hung hăng đối với con người nhưng điều này đã chứng minh là không có hiệu quả vì vấn đề cá sấu dường như có thể tìm đường về lãnh thổ ban đầu của chúng. Trong khu vực Darwin từ 2007-2009, 67-78% những con cá sấu trở về chỗ ở cũ được xác định là giống đực.
Sau đây là một số vụ việc cá sấu nước mặn tấn công người ở Australia:
 
Nhiều cuộc tấn công ở các khu vực bên ngoài nước Úc được cho là không được báo cáo, với một nghiên cứu đặt ra tới 20 đến 30 vụ tấn công xảy ra hàng năm. Con số này có thể được bảo thủ trong ánh sáng của một số khu vực nơi con người và cá sấu nước mặn cùng tồn tại ở các vùng nông thôn kém phát triển, kinh tế thấp, nơi các cuộc tấn công có khả năng không được báo cáo. Tuy nhiên, những tuyên bố trong quá khứ rằng cá sấu nước mặn chịu trách nhiệm cho hàng ngàn người tử vong hàng năm có khả năng là cường điệu và có thể làm sai lệch lợi ích cho các công ty da, các tổ chức săn bắn và các nguồn khác có thể hưởng lợi từ việc tối đa hóa nhận thức tiêu cực về cá sấu cho nguồn tài chính đạt được. Mặc dù nó không trả giá thấp như một kẻ săn mồi ghê gớm, một loài không có lý do để không xem con người như con mồi, nhiều con cá sấu nước mặn hoang dã thường rất cảnh giác với con người và sẽ chủ động rút lui để chìm xuống nước và bơi xa ra, thậm chí ngay cả những con đực trưởng thành vốn rất hiếu chiến, nếu trước đây từng bị con người quấy rầy hoặc bị truy sát. Một số cuộc tấn công vào con người dường như là do con người đi vào lãnh thổ cá sấu hơn là do tập tính ăn thịt trong tự nhiên, với cá sấu trên hai tuổi thường tấn công bất cứ điều gì mà đi vào khu vực của chúng (bao gồm cả tàu thuyền). Con người thường có thể thoát khỏi những cuộc chạm trán như vậy, trong đó bao gồm khoảng một nửa của tất cả các cuộc tấn công. Các cuộc tấn công không gây tử vong thường liên quan đến cá sấu dài 3 m (9 ft 10 in) hoặc ít hơn. Các cuộc tấn công gây tử vong, nhiều khả năng là có động cơ ăn thịt, thường liên quan đến cá sấu lớn hơn với kích thước ước tính trung bình là 4,3 m (14 ft 1 in). Trong hoàn cảnh bình thường, [[cá sấu sông Nile]] được cho là chịu trách nhiệm về số lượng lớn các cuộc tấn công gây tử vong trên người hơn là cá sấu nước mặn, nhưng điều này có thể liên quan đến thực tế là nhiều người ở Châu Phi có xu hướng dựa vào các khu vực ven sông để kiếm sống, ít phổ biến ở hầu hết châu Á và chắc chắn ít hơn ở Úc. Ở quần đảo Andaman, số lượng các cuộc tấn công gây tử vong cho con người đã được báo cáo tăng lên, lý do suy ra do sự phá hủy môi trường sống và giảm con mồi tự nhiên của cá sấu.
* Vụ nữ người mẫu Mỹ Ginger Faye Meadows bị con cá sấu nước mặn khổng lồ ăn thịt ngày 29 tháng 3 năm 1987 ở vùng Tây Bắc Úc. Cô đang trên đường du lịch do cảm hứng từ phim Cá Sấu Dundee. Một con cá sấu nước mặn Úc tương tự về kích thước với con cá sấu đã tấn công cô người mẫu Mỹ Ginger Meadows ở King’s Cascades vùng tây bắc Úc ngày 29 tháng 3 năm 1987. Cô Meadows và người bạn Jane Burchett đang đứng dưới nước sâu đến thắt lưng với lưng quay vào tường đá khi đối đầu với con cá sấu. Cô Meadows, một người bơi giỏi, ngay lập tức bị tấn công khi cô cố bơi lên vùng đất khô cách đó 25 yard. Con cá sấu lao về phía cô Meadows và tấn công. Chụp chỗ đùi và mông cô, hàm nó dài tới quá ngực cô ở cả hai phía. Con cá sấu khổng lồ kéo cô xuống dưới nước. Nổi lên lại một lần, cô Meadows yên lặng ra hiệu người khác giúp, nhưng không ai có thể làm được điều gì để giúp cô. Hai ngày sau, đội tìm kiếm phát hiện thi thể mất tay chân của cô úp mặt uống nước. Con cá sấu “để dành” bữa ăn của nó.
 
Trong cuộc rút quân Nhật Bản trong trận Ramree Island vào ngày 19 tháng 2 năm 1945, cá sấu nước mặn có thể chịu trách nhiệm về cái chết của hơn 400 binh sĩ Nhật Bản. Những người lính Anh bao vây vùng đầm lầy qua đó người Nhật đang rút lui, lên án người Nhật đến một đêm trong rừng ngập mặn, nơi có hàng ngàn con cá sấu nước mặn. Nhiều người lính Nhật đã không sống sót qua đêm này, nhưng cái chết của họ chủ yếu là do các cuộc tấn công cá sấu đã bị nghi ngờ. [155] Một vụ tấn công hàng loạt khác được báo cáo liên quan đến một hành trình ở miền đông Ấn Độ, nơi một tai nạn thuyền buộc 28 người vào trong nước, nơi họ được báo cáo là bị cá sấu nước mặn tiêu thụ. [32] Một cuộc tấn công cá sấu khét tiếng khác là vào năm 1985, trên nhà sinh thái học Val Plumwood, người sống sót sau vụ tấn công.
* Vụ cô Isabel bị tấn công và giết chết bởi một con cá sấu nước mặn trong khi bơi ở Sandy Creek thuộc Công viên Quốc gia Kakadu vào ngày 20 tháng 10 năm 2002. Con cá sấu nước mặn 15 feet nặng 1.100 pound đã bị giết chết đang nằm trên bờ Sandy Creek. Con cá sấu này đã tấn công và giết chết du khách người Đức Isabel von Jordan khi cô đang bơi. Con cá sấu này đã giết cô du khách người Đức Isabel von Jordan trong khi cô đang bơi dưới ánh trăng. Cảnh tượng thân thể mềm nhũn của cô Isabel trong hàm của con bò sát này vẫn còn ám ảnh họ.
 
* Vụ nạn nhân Brett Mann, bị ăn thịt bởi một con cá sấu nước mặn dài 13 feet vào ngày 21 tháng 12 năm 2003 trên sông Finnis ở Lãnh thổ Phía Bắc, Úc. Một con cá sấu nước mặn đen lớn phù hợp với mô tả con cá sấu đã giết Brett Mann vào ngày 21 tháng 12 năm 2003 trên sông Finnis nằm ở Lãnh thổ Phía Bắc, Úc. Cảnh sát đang chạy xe tìm kiếm khu vực sông Finnis sau khi một con cá sấu nước mặn 13 feet giết Brett Mann. Shaun Blowers và Ashley McGough nhìn thấy con cá sấu cắn bạn mình và sau đó cho thấy xác của anh khi nó bơi quanh cây nơi họ bám trong 22 giờ. Hai cuốn phim, Rogue và Black Water, được sản xuất nói về sự kiện này.
 
== Tình trạng bảo tồn ==▼
* Vụ một con cá sấu khổng lồ vào giết cậu bé Jeremy ở Daintree, Úc vào ngày 8 tháng 2 năm 2009. Con cá sấu nước mặn dài 14 feet đã bắt Jeremy trước khi nó bị bắt. Cậu bé Jeremy Doble 5 tuổi đang chơi phía sau nhà cùng với anh trai Ryan, 7 tuổi, và con chó bốc-xơ mới, Champ, thì bị một con cá sấu dài 14 feet giết chết. Jeremy đã cứu con chó tên Champ, quên cả tính mạng mình.
[[File:Saltwater Crocodile (Crocodylus porosus) (8851850268).jpg|thumb|left|Một con cá sấu nước mặn đang bơi dưới một đầm lầy.]]
Tình trạng bảo tồn hiện nay của loài này theo [[Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế|IUCN]] là ít quan tâm (lower risk/least concern).<ref name="IUCN" />. Hiện tại, loài này được liệt kê trong CITES như sau:▼
* Phụ lục I (cấm tất cả các giao thương thương mại trong các loài hoặc các sản phẩm phụ của nó): Tất cả các quần thể hoang dã ngoại trừ các quần thể ở Úc, Indonesia và Papua New Guinea;
* Phụ lục II (thương mại được phép xuất khẩu, giấy phép nhập khẩu có thể hoặc không bắt buộc tùy thuộc vào luật của nước nhập khẩu): Quần thể ở Úc, Indonesia và Papua New Guinea, cộng với tất cả các quần thể trên thế giới được nuôi nhốt vì mục đích thương mại.
 
Cá sấu nước mặn thường bị săn bắt vì thịt và trứng của nó, và da của nó là giá trị thương mại nhất của bất kỳ loài cá sấu nào. Săn bắn không được kiểm soát trong thế kỷ 20 gây ra sự suy giảm đáng kể trong các loài trong phạm vi của nó, với số lượng ở miền bắc Australia giảm 95% vào năm 1971. Những năm 1940-1970 là đỉnh của săn bắn không được kiểm soát và có thể gây thiệt hại không thể khắc phục quần thể cá sấu nước mặn. Loài này hiện đang có sự bảo vệ pháp lý đầy đủ ở tất cả các bang và vùng lãnh thổ của Úc nơi nó được tìm thấy - [[Tây Úc]] (từ năm 1970), [[Lãnh thổ Bắc Úc]] (từ năm 1971) và [[Queensland]] (từ năm 1974). Săn bắn bất hợp pháp vẫn còn tồn tại ở một số khu vực, với việc bảo vệ ở một số quốc gia không hiệu quả một cách đáng kể, và việc buôn bán thường khó theo dõi và kiểm soát trên phạm vi rộng lớn như vậy. Tuy nhiên, nhiều khu vực chưa hồi phục; một số khảo sát cho thấy mặc dù những con cá sấu trẻ còn tồn tại, ít hơn 10% mẫu vật được phát hiện ở phạm vi kích thước trưởng thành và không bao gồm những con đực đặc biệt lớn ở [[Sri Lanka]] hay Cộng hòa [[Palau]]. Đây là dấu hiệu của cả sự khủng bố và khai thác tiếp tục tiềm tàng và quần thể sinh sản không hồi phục. Trong một quần thể cân bằng hơn, chẳng hạn như những cá thể từ [[vườn quốc gia Bhitarkanika]] hoặc [[Sabah]], [[Malaysia]], 28% và 24,2% mẫu vật quan sát thấy trong phạm vi kích thước lớn hơn 3 m (9 ft 10 in).
* Vụ một ông lão 62 tuổi bị cá sấu ăn thịt ở Úc. Người ta phát hiện các phần thi thể, được cho là của một ông lão 62 tuổi, trong bụng một con cá sấu sau khi con cá sấu này bị bắn chết. Ông lão 62 tuổi bị cá sấu tấn công khi đang đi trên một chiếc thuyền tham quan cùng vợ, con trai và con dâu tại công viên quốc gia Kakadu. Con cá sấu tấn công và kéo nạn nhân khỏi chiếc tàu trước sự chứng kiến của gia đình. Cảnh sát đã bắn chết hai con cá sấu. Một trong số hai con này dài đến 4,7m và một số bộ phận thi thể con người, được cho là của nạn nhân được phát hiện trong bụng con cá sấu này.[4][20]
 
Mất môi trường sống tiếp tục là một vấn đề lớn đối với các loài. Ở miền bắc Australia, phần lớn sinh cảnh làm tổ của cá sấu nước mặn là dễ bị chà đạp bởi [[trâu]] nước hoang dã, mặc dù các chương trình diệt trừ trâu đã giảm đáng kể vấn đề này. Ngay cả khi các khu vực sinh sống phù hợp vẫn còn lớn, sự thay đổi môi trường sống tinh tế có thể là một vấn đề, như ở [[quần đảo Andaman]], nơi các khu vực nước ngọt, được sử dụng để làm tổ, đang ngày càng được chuyển đổi sang nông nghiệp của con người. Sau khi giá trị thương mại của da cá sấu bị suy yếu, có lẽ thách thức lớn nhất trước mắt để thực hiện các nỗ lực bảo tồn là sự nguy hiểm không thường xuyên mà loài có thể gây ra cho con người, và kết quả tiêu cực của cá sấu.
▲== Tình trạng bảo tồn ==
▲Tình trạng bảo tồn hiện nay của loài này theo [[Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế|IUCN]] là ít quan tâm (lower risk/least concern).<ref name="IUCN" />
 
== Hình ảnh ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Cá_sấu_nước_mặn”